Nauczanie techniki w RFN1

Krzysztof Kraszewski, Elżbieta Mastaierz

Nauczanie techniki w RFN1

V niniejszym szkicu przedstawimy obraz kształcenia po­

litechnicznego w RM według koncepcji profesora E . Rotha, którą zaprezentował w trzecim tomie wydanych przez VDJ-VERLAG materiałów z zakresu dydaktyki techniki;"Technik ais Schul- fach". V koncepcji te j przedstawia własny punkt widzenia na organizację nauczania tecłm iki, cele, zadania i wynikające z nich umiejętności, które winien posiąść uczeń szkoły ogól­

nokształcącej w rezultacie kształcenia ogólnotechnicznego.

Podaje takie zakres tr e ś c i, w oparciu o które winno się przy­

bliżać uczniom technikę i uczyć korzystać z je j dobrodziejstw, a także koncepcje metodyczne w kształceniu politechnicznym.

Informacje zawarte w tym opracowaniu mogą służyć nauczy­*

cielom techniki, studentom, pracownikom naukowym, szczegól­

nie zajnującym się dydaktyką techniki, oraz wszystkim zain­

teresowanym nauczaniem techniki, głównie dla porównania z kształceniem politechnicznym w Polsce lub innym kraju.

E . Roth twierdzi, że nauczanie techniki musi być koedu­

kacyjne i nie powinno być stosowane oddzielnie dla chłopców i dziewcząt. Я& nauczanie techniki powinno być prze»

znaczone ty le godzin,co na inne przedmioty, to znaczy ⁵ ty ­ godniowo. Autor zaleca zmniejszenie liczebności klas dla prawidłowej re a liz a c ji zadań — maksymalny ilo ść 2 0 uczniów

1 Z materiałów wydanych przez VDJ-Verlang "Technik ale Sełmlfaeh* 3, pod red. W.E. Traeberta w 1980 r . 131

yr klasiejpodstawowy warunek dobrej r e a liz a c ji programów to

"w miarę dobrze" zbudowane sale z dobrym zapleczem, o które według sugesti autora powinny dbać l lub 2 osoby. Przewod­

nim celem ma być też wyrobienie u ucznia technicznych zdol­

ności działania, tzn. połączenia zdolności, gotowości i wia­

domości, które mogą być konieczne do opanowania podstawowych problemów technicznych, rozumienia i właściwego postępowania w życiowych sytuacjach problemowych. Główne cele nauczania

techniki mogą być realizowane w takich grupach:

1) połączenie umiejętności praktycznych w różnych sytua­

cjach życiowych np: pomiaru, montażu i t p .,

2) rozwijanie kompleksowego rozumienia prostych tech­

nicznych zależności i planowego działania, 3) kształcenie postaw obywatelskich.

E . Roth skupia najbardziej uwagę czytelnika na kształto­

waniu umiejętności komunikowania się i umiejętnościach moto- rycznych d z ie ci. Wykształcenie umiejętności komunikowania się w nauczaniu techniki realizujemy konsekwentnie podczas wyjaśniania bezpośrednich przeżyć dziecka, które w trakcie nauki się pojawiają. Typowe formy komunikowania się słowne­

go występują między innymi podczas: opisywania danego stanu zjawisk lub rzeczy» dialogu o korzystnych przemianach w tech­

nice, wypytywaniu o specjalistów , formowaniu wniosków i in stru k cji, systematycznego porównywania przypuszczeń i poglądów, uzasadnień rozwiązania, stawiania pytań. Wraz z umiejętnościami komunikowania się są kształtowane umiejęt­

ności motoryczne u dziecka, które można uzasadniać z dwóch punktów widzenia: z punktu widzenia dziecka (geneza indy­

widualna, własna działalność praktyczna) i techniki (system tech n iki), ^oczywiście są ze sobą związane. Rosnąoe i dojrze­

wające dziecko przez naturalną w tym okresie ciekawość pró­

buje ogarnąć otaczającą je rzeczywistość, co powoduje ko­

nieczność motorycznej działaln ości. Na temat użytkowania przez dziecko v .tworów techniki - zdaniem autora - mało dy­

skutowano, a należałoby określić dokładnie, jakie wiadomości

i umiejętności może i powinno ono zdobyć w trakcie korzy­

stania i obcowania z techniką. Przy ustalaniu zakresu wie­

dzy w nauczaniu techniki powinny być zastosowane - zdaniem E. Roth - trzy kryteria:

- osobliwości dziecięcego spostrzegania, myślenia, działania;

- wymagania otoczenia technicznego dziś i jutro;

- osiągnięcia naukowe inżynierów i ekonomistów, ich za­

stosowanie w gospodarce i otoczeniu technicznym.

Tematyka le k c ji winna wywodzić się z potrzeb człowieka, a więc np. dotyczyć wyżywienia i ubioru, sprzętów codzien­

nego użytku, mieszkania, maszyn do pracy itp . W dalszej ko­

lejn o ści autor przedstawia w postaci ta b eli szczegółowy opis kształtowania umiejętności technicznych w klasach 1-4 w RFN.

Grupuje wiadomości i umiejętności w trzech obszarach życio­

wych dziecka,to je s t: prywatny obszar życia dziecka, zawodo­

wy i publiczny. Analizując w pionie klasy 1-4 poszczególne obszary można je krótko scharakteryzować tak:

Prywatny obszar życia dziecka - od poznawania, rozumie­

nia i samodzielnego stosowania prostych przedmiotów tech­

nicznych poprzez poznawanie znanych i spotykanych przedmio­

tów w kompletach w klasie drugiej, poznanie pochodzenia i technologii wytwarzania podstawowych przedmiotów z otocze­

nia w trzecim roku nauki, po wykorzystanie wszechstronne poznanych przedmiotów technicznych na poziomie klasy IV.

Zawodowy obszar życia - w klasie pierwszej je s t to za­

poznawanie z techniką otaczającą ucznia na terenie szkoły, samodzielna obsługa w prostych czynnościach technicznych г a terenie szkoły. W I I klasie uczeń poznaje podstawowe zawody z otoczenia np. lekarza, sprzedawcy i t d ., metody pracy, miejsca i środki techniczne używane przy pracy w poszczegól­

nych zawodach, w podobnym zakresie poznaje zawody w klasie I I I,t a k ie , które zmieniają otoczenie.np. budowlani, a w k ia- się IV szczegółowo omawia się z uczniami zawody, które za­

spokajają podstawowe potrzeby.

133

T>nhTicznv obszar życia dziecka - rozpoczyna e lf w klasie I zapoznaniem z urządzeniami technicznymi, od których zale­

ży bezpieczeństwo życiowe i bezpieczna praca; poprzez pozna­

wanie i opanowanie urządzeń pod kątem użyteczności publicz­

nej i orientowanie się w otoczeniu w k lasie I I ; i poznawanie urządzeń kontrolujących jakość pracy w klasie I I I ; do pozna­

wania urządzeń i środków, które służą poprawie poziomu życia w klasie IV.

Zorientowane na działalność nauczanie techniki w RFN opierać się będzie głównie na dochodzeniowym i odkrywczymi nauczaniu, w pierwszym przypadku nauczyciel kieruje twórczą formą pracy uczniów, w drugim praca uczniów je s t raczej samo­

dzielna. Podczas rozwiązywania problemów z uczniami w prak­

tyce szkolnej postępuje się według następującego schematu (E. Roth):

a) stopnia motywacji, b) " trudności, c ) " rozwiązywania, d) " wykonania, e) " wyćwiczenia,

f ) " przeniesienia, in te g ra c ji.

Ważną rzeczą je s t w tym procesie - podkreśla autor - zwrócenie szczególnej uwagi nauczyciela na:

- zdobywanie przez uczniów doświadczeń podczas konkret­

nych sytuacji nauczani»,

- dokonywanie transferu umiejętności zdobytych podczas zajęć w podobnych strukturalnie przypadkach,

- integrowanie zdobywanych umiejętności i doświadczeń z wcześniej opanowanymi.

W celu poznania przez uczniów struktury wykonywania da­

nej czynności oraz występujących w technice współzależności istotny je st transfer i integracja wiedzy. W nauczaniu tech­

niki niezbędną rzeczą je s t opracowanie cykli poszczególnych przebiegów zajęć, podczas których uczniowie w różny sposób uczyć się będą samodzielności przy rozwiązywaniu problemów.

Faworyzowanie dywergencyjnej koncepcji nauczania nie wyklu- cza jednocześnie koncepcji konwergencyjnej i informacyjnej.

Kreatywno-dywergencyjne działanie je s t powiązane z wiedzą i doświadczeniem i jeet pomocne przy usuwaniu przypadkowości w nauczaniu.

Reasumując można stwierdzić, że zaprezentowana koncepcja ukazuje cele i "drogi" techniki jako przedmiotu szkolnego.

Główny cel - to aktywna działalność ucznia, która dyktuje dobór tematów i metod nauczania. Chodzi więc o dobór takich tr e ś c i, aby uczeń p o tra fił w przyszłości umieć zaspokajać własne potrzeby, rozumieć procesy technologiczne, rozpozna­

wać przedmioty.

Z punktu widzenia metodyki chodzi o stwarzanie takich sytu acji dydaktyczno-wychowawczych, aby przysposobić uczniów do umiejętnej, aktywnej działalności w środowisku, w którym występują obiekty techniki. Uczyć działalności praktycznej należy głównie przez stwarzanie takich sy tu a cji, w których uczeń będzie zmuszony podejmować próby samodzielnego działa­

n ia. Ważne je s t więc takie przygotowanie nauczycieli pod względem merytorycznym i metodycznym, by mogli realizować w ten sposób przedstawione zadania nauczania przedmiotu tech­

nika w szkole.

135