Wypadki przy pracy. Wypadki przy pracy - nagłość zdarzenia

(1)

1

Wypadek przy pracy.

Wypadek w drodze do i z pracy.

grzegorzmankowski.sto@wp.pl

Ustalenie przyczyn i okoliczności wypad

2

Za wypadekprzy pracy uważa się:

nagłe zdarzenie,

wywołane przyczyną zewnętrzną,

powodujące uraz lub śmierć,

które nastąpiło w związku z pracą.

USTAWA z dnia 30 października 2002 r.

o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych Dz. U. Nr 199, poz. 1673 (2002) z późniejszymi zmianami

[pierwsza wersja tej ustawy ukazała się w 1975 roku i powszechnie zwana była ustawą wypadkową]

Ustalenie przyczyn i okoliczności wypad grzegorzmankowski.sto@wp.pl

3

USTAWA z dnia 30 października 2002 r.

o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych Dz. U. Nr 199, poz. 1673 (2002) z późniejszymi zmianami

[pierwsza wersja tej ustawy ukazała się w 1975 roku i powszechnie zwana była ustawą wypadkową]

Wszystkie wymienione wyżej elementy muszą zaistnieć jednocześnie.

Brak któregokolwiek z nich dyskwalifikuje dane zdarzenie jako wypadek przy pracy.

Ustalenie przyczyn i okoliczności wypad grzegorzmankowski.sto@wp.pl

4

Wypadki przy pracy

WYPADEK PRZY PRACY

NAGŁE ZDARZENIE

WYWOŁANE PRZYCZYNĄ ZEWNĘTRZNĄ

KTÓRE NASTĄPIŁO W

ZWIĄZKU Z PRACĄ POWODUJĄC

E URAZ LUB ŚMIERĆ

Ustalenie przyczyn i okoliczności wypadków grzegorzmankowski.sto@wp.pl

5

Wypadki przy pracy - nagłość zdarzenia

Nagłość zdarzenia

 Kryterium nagłości przesądza o tym, czy dane zdarzenie zakwalifikuje się jako wypadek przy pracy, czy jako chorobę zawodową.

 Ustalono wykładnię w orzecznictwie sądowym, że zdarzenie nagłe zachodzi wtedy, gdy nie trwa dłużej niż wynosi czas jednej zmiany roboczej. Nie należy jednak w praktyce tej granicy czasowej traktować jako sztywnej (np. praca w godzinach

nadliczbowych), a ocena nagłości powinna być dokonana z uwzględnieniem wszystkich okoliczności danego wypadku.

6

Wypadki przy pracy - uraz

Uraz

W 2002 roku nastąpiło rozszerzenie definicji wypadku przy pracy o pojęcie uraz:

 uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego.

(2)

7

Wypadki przy pracy - przyczyna zewnętrzna

Przyczyna zewnętrzna

Kryterium to określa, że dane zdarzenie jest tylko wtedy wypadkiem przy pracy, jeżeli nastąpiło na skutek działania czynników zewnętrznych.

8

Wypadki przy pracy - przyczyna zewnętrzna

Za przyczynę zewnętrznąmożna uważać:

działanie ruchomych, luźnych, ostrych i wystających, elementów maszyn, urządzeń, narzędzi,

działanie zbyt wysokich lub zbyt niskich temperatur,

działanie energii elektrycznej,

działanie substancji chemicznych,

wysiłek fizyczny niezbędny do wykonania pracy,

potknięcie, poślizgnięcie się i upadek

9

Wypadki przy pracy - przyczyna zewnętrzna

Za przyczynę zewnętrzną uznaje się również wysiłek fizycznyniezbędny do wykonywania pracy, np.

dźwiganie ciężaru, nawet gdy nie przekracza on dopuszczalnych norm. Przyczyna zewnętrzna ma miejsce wówczas, gdy pracownik doznał urazu na skutek potknięcia się, a także kiedy zemdlał (jeśli pracownik nie ma to wpływu).

10

Wypadki przy pracy - przyczyna zewnętrzna

Przyczyna zewnętrzna

W praktyce przedmiotem sporu bywają sytuacje, w których wypadek następuje wskutek działania przyczyn zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych.

Do uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy wystarczy ustalenie przynajmniej jednej przyczyny

zewnętrznej, choćby działały równocześnie i inne.

11

Wypadki przy pracy - związek z pracą

Związek z pracą

zachodzi wówczas, gdy istotną przyczyną wypadku jest pełnienie przez pracownika obowiązków wynikających ze stosunku pracy bądź związanych z nim.

12

Wypadki przy pracy - związek z pracą

W szczególnościzwiązek z pracą zachodzi:

podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności z zakresu obowiązków pracownika,

podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika poleceń przełożonych,

podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia.

Decydujące znaczenie ma intencja, jaka kierował się pracownik. Nie ma znaczenia fakt, czy działanie to było

rzeczywiście w interesie zakładu pracy.

(3)

13

- związek z pracą

Nie przerywa związku z pracą okoliczność, że wypadek nastąpił wskutek udowodnionego naruszenia przez pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowanego przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, a w szczególności, gdy przyczynił się do spowodowania wypadku wskutek stanu nietrzeźwościlub pod wpływem środków odurzającychalbo substancji

psychotropowych(w takich przypadkach może nie otrzymać świadczeń przewidzianych w ustawie).

14

- związek z pracą

Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że poszkodowany pracownik znajduje się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowychwówczas pracodawca kieruje go na badania niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie. W takim przypadku pracownik jest zobowiązany poddać się temu badaniu. Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające przeprowadzenie badania powoduje pozbawienie prawa do świadczeń.

15

- związek z pracą

Rażące niedbalstwo, zachodzi wówczas gdy poszkodowany pracownik podejmuje działania z naruszeniem przepisów o ochronie zdrowia i życia, chociaż mógł i powinien był przewidzieć grożące mu niebezpieczeństwo. Umyślność działania zachodzi, gdy poszkodowany, naruszając przepisy przewidywał skutki swojego działania i na nie się godził.

16

Wypadki przy pracy - wyjątki

Zgodnie z dotychczasową wykładnią przyjętą w orzecznictwie Sądu Najwyższego, nie może być kwalifikowany jako wypadek przy pracy:

 samobójstwo pracownika w zakładzie (jeśli fakt samobójstwa nie ulega wątpliwości),

 wypadek, jaki zdarzył się pracownikowi w czasie przebywania w godzinach pracy poza zakładem w celu nabycia artykułów żywnościowych,

 wypadek w wyniku bójki na tle osobistym.

17

Wypadki zrównane z wypadkami przy pracy

Na równi z wypadkami przy pracy, w zakresie uprawnień do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż dla wypadku przy pracy, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,

podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,

przy wykonywaniu działań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

18

Wypadki przy pracy - obowiązki pracodawcy

Obowiązki pracodawcy

W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany:

zabezpieczyć miejsce wypadku,

zapewnić udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanym,

podjąć niezbędne środki eliminujące lub ograniczające zagrożenie,

(4)

19

Wypadki przy pracy - obowiązki pracodawcy

Obowiązki pracodawcy

niezwłocznie zawiadomić inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy,

niezwłocznie ustalić okoliczności i przyczyny wypadku,

zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom,

sporządzić właściwą dokumentację wypadku.

20

Wypadki przy pracy - obowiązki pracownika

Obowiązki pracownika

Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, jest obowiązany zawiadomić niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego.

21

Wypadki przy pracy - obowiązki pracownika

Jeżeli skutki wypadku ujawniły się w okresie późniejszym, pracownik jest zobowiązany powiadomić swojego przełożonego niezwłocznie po ich ujawnieniu.

Udziela prowadzącym dochodzenie powypadkowe rzetelnych i wyczerpujących informacji dotyczących zdarzenia, które w formie pisemnej zostają dołączone do protokołu.

22

Wypadki przy pracy - obowiązki przełożonego

Zabezpiecza miejsce wypadku nie pozwalając na:

dopuszczenie do miejsca wypadku osób postronnych,

uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i urządzeń zatrzymanych w związku z zaistniałym wypadkiem oraz dokonywanie zmian ich położenia,

dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych oraz innych przedmiotów, które spowodowały wypadek, a pozwolą odtworzyć jego przebieg.

23

Wypadki przy pracy - obowiązki przełożonego

Przełożony poszkodowanego pracownika natychmiast przystępuje do zbierania danych pomocnych Zespołowi powypadkowemu przy ustalaniu okoliczności przyczyn wypadku (dowody rzeczowe, oświadczenia, pisemne wyjaśnienia i informacje).

24

Wypadki w drodze do pracy i z pracy

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.

USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu ubezpieczeń Społecznych Dz. U. Nr 162, poz. 1118 (1998)

(5)

25

do pracy i z pracy

Uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli

przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy

droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych,

najdogodniejsza.

26

do pracy i z pracy

Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu, również drogę do miejsca lub z miejsca:

 innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego,

 zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych,

 zwykłego spożywania posiłków,

 odbywania nauki lub studiów.

27

do pracy i z pracy

Obowiązkiem poszkodowanego, który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy jest zawiadomić niezwłocznie o wypadku pracodawcę

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie określenia szczegółowych zasad, trybu uznawania zdarzenia za wypadek przy pracy lub z pracy, sposobie jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz termin jej sporządzenia.

(Dz.U. nr 237, poz. 2015) 2002

28

Wypadki w drodze do pracy i z pracy

Uznanie zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy następuje na podstawie:

 oświadczenia poszkodowanego, członka jego rodziny lub świadków co do czasu, miejsca wypadku i okoliczności zdarzenia;

 informacji i dowodów pochodzących od podmiotów badających okoliczności i przyczyny zdarzenia lub udzielających poszkodowanemu pierwszej pomocy;

 ustaleń sporządzającego kartę wypadku.

29

Wypadki- ćwiczenie 1

W trakcie wykonywania pracy przy tokarce pan Jan potknął się i upadł na podłogę łamiąc sobie lewą rękę w przedramieniu.

Czy zdarzenie to jest wypadkiem, jeśli tak, to jakim?

TAK. JEST TO WYPADEK PRZY PRACY.

„Doznanie obrażeń w wyniku upadku i uderzenia o twarde przedmioty w miejscu pracy jest typowym przykładem nagłego zdarzenia, o którym mówi ustawa wypadkowa”.

wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1977 r.

III PRN 50/77

30

Wypadki- ćwiczenie 2

Pan Tomasz, magazynier, który cierpi od kilku lat na dyskopatię, podnosząc paczkę z łożyskami poczuł przenikliwy ból w kręgosłupie. Z pracy do szpitala zabrało go pogotowie.

„Podniesienie przez pracownika w czasie pracy znacznego ciężaru, które doprowadziło do nagłego uszkodzenia organizmu w takim stopniu, że stał się on niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy, ma charakter wypadku przy pracy, choćby nawet pracownik przed wypadkiem dotknięty był schorzeniem samoistnym, które jednak pozwalało na wykonywanie codziennych czynności”.

wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 1977 r.

III PR 55/77

(6)

31

Wypadki- ćwiczenie 3

Pan Piotr, księgowy, przenosząc pudło z papierem do drukarki poczuł ból w klatce piersiowej. Ten dzień pracy nasz bohater zakończył na OIOM-ie w szpitalu z podejrzeniem zawału.

„Okoliczności, że ciężar przenoszonego ciężaru nie przekroczył normy dopuszczalnej dla jednego pracownika przy przenoszeniu ciężarów, nie wyłącza możliwości uznania zdarzenia za wypadek przy pracy, gdy dla pracownika, który doznał zawału podczas podniesienia ciężaru, ze względu na istniejący już stan chorobowy, stanowi nadmierny wysiłek”.

wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 1977 r.

III PRN 11/77

32

Wypadki- ćwiczenie 4

Pani Ewa, referentka, przychodząc w zimowy poranek do pracy dowiedziała się, że konserwator Paweł jest chory, a schody do biura są nieodśnieżone. Podczas odśnieżania schodów kobieta poślizgnęła się i skręciła prawą nogę w stawie skokowym.

„Podjęcie przez pracownika nawet nienależących do niego obowiązków, ale celowych czynności zwykle wykonywanych w zakładzie, dowodzi związku zdarzenia z pracą, skoro pracownik działał w interesie zakładu pracy”.

wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1982r.

II PAN 8/82

33

Wypadki- ćwiczenie 5

Pan Mirosław pracownik rafinerii wysiadając z autobusu zakładowego, który przewoził pracowników z bramy na instalacje produkcyjne stracił równowagę i upadł łamiąc sobie dwa palce prawej dłoni.

„Wypadek, któremu uległ pracownik na terenie zakładu przy wysiadaniu z autobusu zakładowego, przewożącego pracowników do pracy, jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej”.

uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 1978 r.

III PZP10/78

34

Wypadki- ćwiczenie 6

Pan Tadeusz, kierowca, rozładowywał pojazd u odbiorcy ładunku, ponieważ wózek widłowy odbiorcy popsuł się. Pan Tadeusz doznał rozległego zawału serca.

„Kierowca, który doznał zawału mięśnia sercowego wskutek nadmiernego wysiłku przy wykonywaniu- bez polecenia przełożonego-nie należącego do jego obowiązków wyładunku towaru, przewożonego w ramach usług transportowych zatrudniającego go zakładu pracy, wobec niemożliwości dokonania tego wyładunku przez odbiorcę- działał w interesie swojego zakładu pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej”.

uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1980 r.

III PZP 5/80

35

Wypadki- ćwiczenie 7

Pani Maria, sekretarka, idąc do pracy, została pobita na przystanku autobusowym. W szpitalu stwierdzono liczne stłuczenia i pęknięcie prawego łuku brwiowego. Dochodzenie milicji wykazało, że sprawcą był jej były mąż.

TAK. JEST TO WYPADEK W DRODZE DO PRACY.

„Pobicie pracownicy odbywającej drogę do pracy jest wypadkiem w drodze do pracy, bez względu na przyczynę pobicia”.

uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1980 r.

III UZP 9/80

36

Wypadki- ćwiczenie 8

Pani Elilia w drodze do Sądu Rejonowego, w celu złożenia zeznania w sprawie, której stroną był jej zakład pracy uległa wypadkowi komunikacyjnemu i odniosła niegroźne obrażenia, takie jak stłuczenia i obtarcia naskórka.

NIE. NIE JEST TO WYPADEK PRZY PRACY.

„Odbycie podróży do sądu celem złożenia zeznań w sprawie, której stroną jest zakład pracy, o ile pracownik nie został delegowany przez ten zakład, nie jest wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej”.

wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 MAJA 1978 r.

III PRN 13/78