1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA
Nazwa produktu: Fluorowodór Wzór chemiczny: HF
Producent:
Dystrybutor:
2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH
Substancja stwarzająca zagroŜenie:
Nazwa chemiczna % wag. Nr CAS Nr WE Symbol ostrzegawczy
Zwroty zagroŜenia (R)*
fluorowodór 100 7664-39-3 231-634-8 T+, C 26/27/28-35
Objaśnienie: T+ = bardzo toksyczny, T = toksyczny, C = Ŝrący, Xn = szkodliwy, Xi = draŜniący, E = wybuchowy, O = utleniający, F+ = skrajnie łatwopalny, F = wysoce łatwopalny, N = niebezpieczny dla środowiska
3. IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ
Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem.
T+ C ZagroŜenie poŜarowe: Gaz niepalny. W ogniu wydzielają się toksyczne i Ŝrące gazy, pary i dymy.
ZagroŜenie toksykologiczne:
Działa bardzo toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu. Powoduje powaŜne oparzenia. W kontakcie z Ŝywą tkanką fluorowodór działa Ŝrąco, powodując uszkodzenie skóry i błon śluzowych oczu, dróg oddechowych.
ZagroŜenie
ekotoksykologiczne:
Fluorowodór działa trująco na zwierzęta i rośliny.
4. PIERWSZA POMOC
Uwaga: Wynieść zatrutą osobę na świeŜe powietrze (ratownicy muszą być wyposaŜeni w ubrania gazoszczelne, ochrony dróg oddechowych zapewniające dopływ świeŜego powietrza oraz być połączeni liną, w ostateczności czas przebywania skaŜonej atmosferze musi być ograniczony do czasu trwania zatrzymania oddechu). Natychmiast podjąć działania reanimacyjne – przy zapewnieniu pełnego własnego bezpieczeństwa.
1. Przy zatruciach wziewnych utrzymać droŜność dróg oddechowych (głowę leŜącego nieco skręcić w lewo), a potem wygarnąć śluz z jamy ustnej lub gardła.
2. Przy zatruciach doustnych natychmiast podać do wypicia 5g roztwór glukonianu wapnia. Nie podawać nic na wymioty – groźba perforacji organów wewnętrznych.
3. Oparzone powierzchnie ciała zmywać obficie wodą, a następnie wodą z mydłem lub mlekiem.
Oparzone oczy przemywać duŜymi ilościami wody. ZałoŜyć jałowy opatrunek.
4. Niezwłocznie przewieźć do lekarza (szpitala).
5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU
ZagroŜenia poŜarowe: Substancja niepalna. Pojemniki naraŜone na działanie ognia lub wysokiej temperatury bezzwłocznie usunąć poza obszar zagroŜenia. Nagrzane pojemniki pękają, potęgując zagroŜenie.
W przypadku poŜaru sąsiednich obiektów:
Stosować środki w zaleŜności od natury i rozmiaru poŜaru.
Zalecenia szczegółowe: Uwaga: W ogniu wydzielają się z fluorowodoru toksyczne gazy, pary i dymy.
Sprzęt ochronny straŜaków:
Kombinezony gazoszczelne, przeciwchemiczne. NiezaleŜne aparaty oddechowe.
6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA
Zalecenia ogólne: W przypadku wydostania się fluorowodoru do środowiska ogłosić alarm, skaŜony teren naleŜy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne w kierunku pod wiatr. W pierwszej kolejności odciąć źródło skaŜenia środowiska. Wezwać specjalistyczne ekipy ratownicze.
Środki ochrony osobistej:
Nie dopuszczać do kontaktu z uwalniającym się fluorowodorem. Stosować ubrania ochronne z tkanin powlekanych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych. NaleŜy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów gazowych (filtr par oznaczony kolorem szarym i literą B).
Zalecenia szczegółowe: Usunąć źródło zapłonu, zabezpieczyć butle i zbiorniki przed nagrzaniem, pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skaŜenia środowiska (zamknąć dopływ gazu, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym). Osoby dokonujące jakichkolwiek czynności związanych z akcją ratowniczą, w skaŜonej fluorowodorem atmosferze, powinny być ubezpieczane jeszcze przez dodatkowe dwie osoby. Jedna osoba asystuje wewnątrz skaŜonego pomieszczenia (obiektu, którym mogą być równieŜ zbiorniki, kanały, studzienki kanalizacyjne, studnie, zagłębienia terenowe i inne), zaś druga, która znajduje się na zewnątrz tego pomieszczenia (obiektu), w kaŜdej chwili musi być gotowa do udzielenia lub sprowadzenia pomocy. SkaŜone pomieszczenia (obiekty) muszą być intensywnie wentylowane świeŜym powietrzem.
Zabezpieczenie środowiska:
Obłok fluorowodoru, rozprzestrzeniając się nad powierzchnią ziemi, powoduje zniszczenie Ŝycia biologicznego na ziemi i w powietrzu. W wodzie mogą nastąpić zakłócenia związane ze zmianą pH środowiska. Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skaŜenia wód powiadomić odpowiednie władze. SkaŜony grunt podlega wymianie.
7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE
Zapobieganie
poŜarom/wybuchom:
Gaz niepalny. Reagując z metalami, wydziela wodór, tworzący w szerokim zakresie stęŜeń mieszaniny wybuchowe z powietrzem. W przypadku poŜaru w obecności fluorowodoru naleŜy unikać gaszenia wodą. Zamknięte pojemniki z fluorowodorem, naraŜone na działanie wysokiej temperatury, naleŜy schłodzić wodą i jak najszybciej, jeśli to moŜliwe, usunąć z obszaru zagroŜenia.
Magazynowanie: Fluorowodór przechowywany jest w zbiornikach i butlach stalowych wyłoŜonych ołowiem, naczyniach ebonitowych. Pojemniki z fluorowodorem przechowuje się zazwyczaj w pomieszczeniach nieogrzewanych, wentylowanych zamkniętych. Szyby w oknach malowane są na kolor niebieski lub pomarańczowy w celu ochrony pomieszczeń przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych. Butle ustawione są pionowo, zabezpieczone przed przewróceniem się, z dala od grzejników.
Podłogi powinny być równe, o nie śliskiej powierzchni. Personel magazynowy musi być wyposaŜony w odzieŜ kwasoodporną, osobiste ochrony dróg oddechowych, ochrony rąk i oczu.
Zapobieganie zatruciom:
Podczas stosowania fluorowodoru nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z substancją, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzieŜ i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, w warunkach jak dla gazów toksycznych, poza zasięgiem dzieci.
8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Rozwiązania techniczne: Ogólne – niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania fluorowodoru. Sprawna wentylacja.
Osobiste wyposaŜenie ochronne:
Ręce: Rękawice z tworzywa odpornego na działanie fluorowodoru.
Oczy: Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego odpornego na działanie fluorowodoru).
Drogi oddechowe: Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z zawartością par fluorowodoru (filtrem gazów oznaczonym kolorem szarym i literą B).
Skóra i ciało: Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ogólne środki ochrony:
Ochrony zbiorowe: Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliŜu stanowisk pracy.
Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zaŜywać leków podczas pracy.
Zapobieganie zagroŜeniom: Tam gdzie występuje moŜliwość pojawienia się niebezpiecznych stęŜeń par lub aerozoli fluorowodoru, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.
Obowiązujące w Polsce najwyŜsze dopuszczalne stęŜenie (mg/m3) w środowisku pracy:
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002 r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŜszych dopuszczalnych stęŜeń i natęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005 r. (Dz.U. 212 poz.1769).
CAS Składnik NDS (mg/m3) NDSCh (mg/m3)
7664-39-3 fluorowodór 0,5 2
9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE
Masa cząsteczkowa: 20,7 g/mol
Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych fluorowodór jest bezbarwnym gazem, o ostrym, duszącym, silnie draŜniącym zapachu.
Temperatura topnienia: -187oC Temperatura wrzenia: 19,91oC Gęstość gazu: 0,901 g/dm3
Gęstość par względem powietrza: 0,69 PręŜność par w 50oC (hPa): 2740
Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Fluorowodór miesza się z wodą we wszystkich stosunkach, tworząc z wodą mieszaninę azeotropową zawierającą 35,4% HF, która wrze w 120oC. Fluorowodór rozpuszcza się w alkoholach, estrach i eterach. Roztwory wodne fluorowodoru noszą nazwę kwasu fluorowodorowego.
Inne: W temperaturach powyŜej 90oC fluorowodór składa się z cząsteczek o wzorze HF, a w temperaturach niŜszych o wzorze ogólnym (HF)n.Fluorowodór otrzymywany jest przez działanie kwasem siarkowym na fluoryt w naczyniach ołowianych lub platynowych. Stosowany jest do trawienia szkła, dając matowe powierzchnie, a ponadto do otrzymywania fluoropochodnych związków organicznych, jako katalizator w procesach otrzymywania benzyn, jako środek antyseptyczny.
10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ
Stabilność i reaktywność: Fluorowodór gwałtownie reaguje z licznymi metalami, niemetalami i związkami chemicznymi. W reakcjach z metalami wydziela się wodór.
Właściwości korozyjne: Skrajne
11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE
Drogi naraŜenia człowieka: Wdychanie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.
Informacja ogólna: W kontakcie z Ŝywą tkanką fluorowodór działa Ŝrąco, powodując uszkodzenie skóry i błon śluzowych oczu, dróg oddechowych. Najczęściej wchłania się go przez wdychanie par, co prowadzi w efekcie do silnego podraŜnienia górnych dróg oddechowych. Objawami są: chrypka, uczucie duszności, katar, kaszel, kłucie w klatce piersiowej, krztuszenie, bóle i zawroty głowy. W duŜych stęŜeniach wywołuje zmiany zapalne i martwicze dróg oddechowych, kończące się obrzękiem płuc i zgonem. Objawy obrzęku płuc często pojawiają się po kilku godzinach po naraŜeniu i są wzmagane przez wysiłek fizyczny. Wskutek kontaktu z wodą, juŜ jako kwas fluorowodorowy, działa Ŝrąco na błony śluzowe dróg oddechowych, spojówki i skórę. Powoduje zjawisko kalcemii (hypokalcemia), charakteryzujące się zaburzeniami sercowymi i nerkowymi. NaraŜenie na działanie fluorowodoru jest przyczyną zejść śmiertelnych.
Dane toksykologiczne:
LC50(inhalacyjnie, szczur) = 265 mg/m3/4 godz.
Wdychanie gazu/par/aerozolu: Wystąpi skrócenie oddechu z kaszlem i pobolewanie w klatce piersiowej. MoŜe rozwinąć się zapalenie oskrzeli. W groźniejszych przypadkach moŜe powstać bezdech z pieniącą się śliną (obrzęk płuc). Pojawią się zaburzenia widzenia i spazmatyczny skurcz mięśni z
„drapiącymi” rękami (szponowate wygięcie).
Kontakt ze skórą: Wystąpi ostry ból i zaczerwienienie. Skóra moŜe być natychmiast uszkodzona jak po poparzeniu termicznym. W innych przypadkach powstanie utrzymujący się ból i zaczerwienienie w miejscu kontaktu wskazujące na uszkodzenie tkanki podskórnej. Dlatego przez wiele dni powierzchnia skóry nie wykazuje objawów uszkodzenia.
Kontakt z oczami: Działanie par i cieczy na oczy powoduje stany zapalne spojówek i uszkodzenie rogówki. Objawami są bóle okolic oka, łzawienie i światłowstręt. W cięŜszych przypadkach podraŜnienie moŜe doprowadzić do utraty wzroku.
12. INFORMACJE EKOLOGICZNE
Wskaźnik oceny dla ostrej toksyczności: wobec ssaków: 7,0 wobec ryb: 6,3-7,2 wobec bakterii: 9,0 Stopień zagroŜenia wód: skrajny.
Dopuszczalne stęŜenie w powietrzu atmosferycznym (związki rozpuszczalne w wodzie jako F+):
Dopuszczalne stęŜenie zanieczyszczeń w mg/m3
Obszary chronione Obszary specjalnie chronione
w ciągu 30 min
średnio- dobowe
średnio- roczne
w ciągu 30 min
średnio- dobowe
średnio- roczne
0,03 0,01 0,0016 0,01 0,003 0,0004
13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI
Metody unieszkodliwiania:
Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.62 poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz. 1206) Zawartość opakowania wg:
rodzaju 06 01 99 inne nie wymienione odpady Opakowania wg:
rodzaju 15 01 04 opakowania z metalu
Sposób likwidacji (D10) - termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie.
ZuŜyte opakowania dostarczać do uprawnionych do ich przerabiania przedsiębiorstw.
Opakowania opróŜnić całkowicie.
14. INFORMACJE O TRANSPORCIE
Numer UN (ONZ): 1052
Nazwa w transporcie: FLUOROWODÓR
Klasa RID/ADR/IMO: 8
Kod klasyfikacyjny: CT1
Ilości ograniczone: LQ0
Numer rozpoznawczy zagroŜenia: 886
Nalepki ostrzegawcze wg ADR/RID Nr 8 + 6.1:
15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH
Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem.
Na etykietach naleŜy umieścić następujące informacje:
Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych
T+ C
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
Produkt bardzo toksyczny. śrący.
Zwroty wskazujące rodzaj zagroŜenia
R 26/27/28 Działa bardzo toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu.
R 35 Powoduje powaŜne oparzenia.
Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania
S 7/9 Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty w miejscu dobrze wentylowanym.
S 26 Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast duŜą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza.
S 36/37/39 Nosić odpowiednią odzieŜ ochronną, odpowiednie rękawice ochronne i okulary lub ochronę twarzy.
S 45 W przypadku awarii lub jeŜeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza – jeŜeli to moŜliwe, pokaŜ etykietę.
Kartę wykonano zgodnie z:
• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11.01.2001 r. (Dz.U.11 poz.84; z późniejszymi zmianami).
• Rozporządzeniem w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 140, poz. 1171) ze zmianą z dnia 14.12.2004 r. (Dz.U. 2 z 2005r. poz.2).
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 28.09.2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz.U.201 poz.1674), (29ATP).
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 173, poz. 1679 z późniejszymi zmianami).
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666 z późniejszymi zmianami).
• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002 r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŜszych dopuszczalnych stęŜeń i natęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005 r. (Dz.U. 212 poz.1769).
• Ustawą z dnia 27.04.2001r. o odpadach (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206).
• Ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 2001 nr 63 poz. 638).
• Klasyfikacją towarów niebezpiecznych zgodnie z Umową Europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR).
• Ustawą z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2002 nr 199 poz. 1671) z późniejszymi zmianami.
• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami.
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86).
• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173).
• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami.
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86).
• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173).
16. INNE INFORMACJE
Chemiczne określenie produktu:
Fluorowodór
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych T+ Produkt bardzo toksyczny.
C Produkt Ŝrący.
R 26/27/28 Działa bardzo toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu.
R 35 Powoduje powaŜne oparzenia.
Normy na sprzęt ochronny:
PN-EN 141:2002 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Pochłaniacze i filtropochłaniacze, wymagania, badanie, znakowanie;
PN-EN 344:1996 Wymagania i metody badania obuwia bezpiecznego, ochronnego i zawodowego do uŜytku w pracy. Zmiana A1;
PN-EN 166:2002 (U) Ochrona indywidualna oczu. Wymagania;
PN-EN 374-3:2004 (U) Rękawice chroniące przed chemikaliami i mikroorganizmami. Wyznaczanie odporności na przenikanie chemikaliów;
PN-EN 466:1998 OdzieŜ ochronna. Ochrona przed ciekłymi chemikaliami. Wymagania dotyczące odzieŜy chroniącej przed chemikaliami z połączeniami nieprzepuszczającymi cieczy (typ 3);
Powietrze na stanowiskach pracy
PN-EN 1540:2004 Powietrze na stanowiskach pracy. Terminologia
PN-EN 689:2002 Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny naraŜenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa.
Uwaga:
UŜytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyŜszej karcie stanowi opis wymogów bezpieczeństwa uŜytkowania preparatu. UŜytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy uŜytkownika. Karta charakterystyki nie moŜe być traktowana jako gwarancja właściwości preparatu.
Produkt nie moŜe być uŜywany bez pisemnej zgody w Ŝadnym innym celu aniŜeli podanym w p.1 karty charakterystyki.
Karta charakterystyki jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi produktu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.
Kartę wykonano w Przedsiębiorstwie EKOS S.C. 80-266 Gdańsk, al. Grunwaldzka 209, tel/fax: (0-58)305-37- 46, www.ekos.gda.pl e-mail: ekos@ekos.gda.pl na podstawie informacji i konsultacji uzyskanych od Zamawiającego oraz materiałów z własnej bazy danych.
Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki są zgodne z aktualnym stanem naszej wiedzy i spełniają warunki prawa krajowego oraz Unii Europejskiej.
Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki nie są gwarancją parametrów technicznych czy przydatności do określonych zastosowań.
