Pełnomocnicy stron w postępowaniu egzekucyjnym

Edmund Wengerek

Pełnomocnicy stron w postępowaniu

egzekucyjnym

Palestra 11/4(112), 13-27

1967

EDMUND WENGEREK

Pełnomocnicy stron w postępowaniu egzekucyjnym

M im o że d ru g a część k.p.c. o p o stęp o w an iu eg z ek u c y jn y m nie z a w iera szczegól­ nych p rzep isó w o pełno m o cn ik ach w p o stę p o w an iu e g z e k u c y jn y m 1 i w zw iązku z ty m w y d aw ać b y się m ogło, że n a p o d sta w ie a rt. 13 § 2 k.p.c. dział V ty tu łu IV części p ierw szej, za ty tu ło w a n y „P ełnom ocnicy p ro ceso w i”, z n a jd u je p ełn e za sto ­ sow anie w p o stę p o w an iu egzekucyjnym , je d n a k ż e po bliższej k o n fro n ta c ji ty c h n o rm z d ru g ą częścią k.p.c. o k a z u je się, że p ro b le m a ty k a pełnom ocników w egze­ k u c ji sądow ej za w ie ra w iele odrębności, k tó re w y m a g a ją szczegółow ego om ów ie­ n ia. O dręb n o ści te w y n ik a ją ze s tru k tu ry egzekucji, k tó ra to s tr u k tu r a je s t in n a n iż ta , ja k ą m a proces cyw ilny, ja k rów nież z o d m iennych zad ań p o stę p o w an ia egzekucyjnego.

M ożna b y się zre sztą za sta n aw ia ć n ad ty m , czy z sa m ej nazw y „pełnom ocnicy p rocesow i” n ie n ależ ało b y w y ciąg n ąć w n io sk u , że in s ty tu c ja t a nie m a w ogóle zastosow ania w p o stę p o w an iu egzekucyjnym . W ątpliw ość tę u su w a je d n a k a rt. 91 k.p.c., k tó ry p rz e w id u je , że pełnom ocnictw o p ro ceso w e o b ejm u je z sam ego p r a ­ w a um ocow anie do p o d ejm o w an ia w szelkich czynności dotyczących egzekucji. P o słu g u ją c się n a d to tra n sm isy jn y m p rzep isem a rt. 13 § 2 k.p.c. m ożem y się upew nić, że p rze p isy a rt. 86—97 k.p.c., m ów iące o pełno m o cn ik ach procesow ych, m a ją odpow iednio zastosow anie w p o stę p o w an iu egzekucyjnym , co nie oznacza, by m ożna je m echanicznie przen ieść n a płaszczyznę tego postępow ania.

1. U sta n o w io n a w a rt. 86 k.p.c. r e g u ł a p o z w a la ją c a s t r o n o m n a d ziała n ie p rze d sąd em osobiście lu b p r z e z p e ł n o m o c n i k ó w doznaje o g r a n i c z e ­ n i a , jeśli chodzi o te c z y n n o ś c i w p o stę p o w an iu egzekucyjnym , k t ó r e d łu ż ­ n ik obow iązany je s t o s o b i ś c i e p o d j ą ć . C hodzi t u o ta k ie czynności, ja k złożenie w y k azu i przy rzeczen ia w to k u p o stę p o w an ia o w y ja w ie n ie m a ją tk u (art. 916 k.p.c.) i o w y ja w ie n ie rzeczy lu b d o k u m e n tu (art. 1045 k.p.c.), w y k o n an ie czynności, k tó re j in n a osoba w yk o n ać za niego n ie m oże (art. 1050 § 1 k.p.c.), p o d ­ d an ie się n a d o konanie re w iz ji dom ow ej i osobistej (art. 814 k.p.c.) itp . O g ra ­ n ic ze n ie to n ie w y łąc za m ożliw ości re p re z e n to w a n ia d łu ż n ik a p rze z pełnom ocnika w p o stę p o w an iu p o p rzed zający m w y d a n ie p o stą n o w ie n ia o n a k a z ie w y ja w ie n ia m a ją tk u lu b p o sta n o w ien ia w yznaczającego d łu ż n ik o w i te rm in do w ykonania, ja k rów nież nie w y łącza u d ziału p ełnom ocnika w posiedzeniu, n a k tó ry m czyn­ ności eg zek u cy jn e m a ją być dokonane.

2. Z a w a rte w a rt. 87 k.p.c. o g raniczenie k ręg u osób, k tó re m ogą być pełn o m o cn i­ k a m i procesow ym i, dotyczy ty lko p o stęp o w an ia p rze d sąd em . W ynika to z z e sta ­ w ie n ia art. 87 z a rt. 86 k.p.c. O graniczenie to n ie m a w ięc zastosow ania do p b- s t ę p o w a n i a p r z e d k o m o r n i k i e m 2, w k tó ry m stosow nie do a rt. 95 i 96 k.c. pełnom ocnikiem m oże być k aż d a osoba m a ją c a p e łn ą zdolność do

czyn-1 W y ją t e k d o t y c z y p e łn o m o c n ic tw a d o u d z ia łu w p r z e t a r g u p r z y e g z e k u c j i z n ie r u c h o ­ m o ś c i — a r t. 977 k .p .c . (p a tr z o ty m n iż e j).

2 J . J . L i t a u e r i W. Ś w i ę c i c k i : K o d e k s p o s t ę p o w a n ia c y w iln e g o . Z b ió r a k t u a l­ n y c h p y t a ń p r a w n y c h , 1949, s. 330, 331; E. w e n g e r e k : p o s t ę p o w a n ie e g z e k u c y j n e w s p r a ­ w a c h c y w iln y c h , 1961, s. 140.

14 E d m u n d W e n g e r e fc _{N r 4 (11?)}

ności p ra w n y c h (a rt. 65 § 1 k.p.c.). Z tego sam ego w zg lę d u ró w n ież dalsze k o n se ­ k w en c je d la pełn o m o cn ictw a procesow ego p rze w id zia n e w a rt. 87—97 k.p.c. nłe dotyczą p ełn o m o cn ictw a udzielonego do re p re z e n to w a n ia w p o stę p o w an iu przed k o m ornikiem , je że li p ełnom ocnictw o n ie z a w iera u m ocow ania p rzew idzianego w a rt. 87 i n. k.p.c.

N ato m ia st w p o s t ę p o w a n i u p r z e d s ą d e m — b ez w zg lę d u n a to, czy je s t on o rg an e m egzekucyjnym , czy też d ziała n a s k u te k sk a rg i n a czynności k o m o rn ik a — p ełn o m o cn ik am i stro n m ogą być ty lk o osoby w y m ien io n e w a r t. 87 k.p.c. R eg u ła t a o b ow iązuje zarów no w ted y , gdy w to k u całego p o stę p o w an ia egzekucyjnego sąd je s t w łaściw y do p rz e p ro w a d z e n ia w szy stk ic h czynności egze­ k u c y jn y c h {np. w p o stę p o w an iu o w y ja w ie n ie m a ją tk u ), ja k i w te d y , gdy w d a l­ szych faz ach eg zekucji sta je się w łaściw y (np. w eg zekucji z nieru ch o m o ści z ch w i­ lą p rzybicia) lu b gdy d o k o n u je p ew n y ch czynności eg z ek u c y jn y c h w postęp o w an iu w p ad k o w y m (np. o u sta n o w ien ie k u r a to r a — a rt. 818 § 1 k.p.c., o u stan o w ien ie zarząd cy — a rt. 931 § 2 k.p.c. itp.).

Ze w zględu n a sto sunkow o liczne m ożliw ości p o stę p o w an ia p rze d sąd em (zw ła­ szcza w zw iązku ze sk a rg ą n a czynności k om ornika), w p ra k ty c e eg zekucji są d o ­ w ej ogran iczen ia z a rt. 87 k.p.c. w y stę p u ją w szerokim zak resie, a k o rz y sta n ie przez stro n y z u słu g osób in n y c h niż w y m ien io n e w ty m p rze p isie m oże narazić je n a u je m n e n a s tę p stw a z chw ilą, gdy p o stę p o w an ie eg z ek u c y jn e przenosi się p rze d fo ru m sądow e. Z o g ran ic ze n iam i bow iem w y n ik a ją c y m i z a r t. 87 k.p.c. k o re sp o n d u ją szczególne u p ra w n ie n ia w y n ik a ją c e z p ełn o m o cn ictw a (art. 91 k.p.c.) oraz szczególne obow iązki p ełnom ocników (a rt. 94 k.p.c.), k tó r e n ie dotyczą in n y c h pełnom ocników . D latego k o rzy stn iejsze dla stro n y je s t u d z ie le n ie p ełnom ocnictw a do re p re z e n to w a n ia w p o stę p o w an iu egzekucyjnym p rze d są d em n a pod staw ie a rt. 86 k.p.c., gdyż pełnom ocnictw o to za w iera w sobie rów n ież um ocow anie do d z ia ła n ia p rzed kom o rn ik iem , k tó ry je s t org an em eg zek u cy jn y m działający m p rzy sądzie (a rt. 758 k.p.c.).

3. O graniczenie u s ta n a w ia n ia pełn o m o cn ik am i osób w y m ien io n y ch w a r t. 87 k.p.c. dotyczy — stosow nie do a rt. 83 k.p.c. — t y l k o s t r o n , ich o rganów i przede sta w icieli ustaw ow ych. P rz ep isy o p o stę p o w an iu eg zek u cy jn y m w y m ie n ia ją n a to ­ m iast, obok stro n , u czestników p o stę p o w an ia (art. 761, 763 k.p.c.) oraz inne osoby w y ­ s tę p u ją c e w egzekucji, a n ie uczestniczące w p o stę p o w an iu (art. 761 k.p.c.). P rz y j­ m u ją c, że za u cz estn ik a n ależ y uznać k ażdy podm iot, k tó ry — ze w zględu n a jego u ja w n io n e w to k u eg zekucji p ra w a do za spokojenia lu b obow iązki podleg ające przy m u so w em u u rze czy w istn ie n iu albo ze w zg lęd u n a p rzy z n an e m u sam oistne u p ra w n ie n ia do dochodzenia św iadczeń i obrony p ra w stro n — m oże w ziąć udział w p o stę p o w an iu e g z e k u c y jn y m 3, n ależy stw ierdzić, że p ojęcie u cz estn ik a je s t b lis ­ k ie p o jęciu stron, gdyż n ie w ą tp liw ie je w c h ła n ia oraz o b e jm u je in n e podm ioty p o stę p o w an ia egzekucyjnego. S to su ją c „odpow iednio” a rt. 86 k.p.c. do p o stęp o w an ia egzekucyjnego, n ależy p rzy ją ć, że m a on zastosow anie ró w n ież do u c z e s t n i k ó w , n a to m ia st n i e d o t y c z y i n n y c h o s ó b , ja k n abyw ców rzeczy, d łu ż n ik a z a ­ ję te j w ierzy teln o ści, zarządcy, dozorcy itd . C soby te w postępaw Em iu przed sądem eg zek u cy jn y m n ie są o b jęte p rze p isam i a rt. 83 i n. k.p.c. i m ogą k o rzy sta ć z p e ł- nom ocn k ó w in n y c h n iż w y m ie n ian y c h w a rt. 87 k.p.c., gdyż n ie są one stro n a m i (chyba, żeby uznać ich — co je st w ą tp liw e — za stro n y p o stę p o w an ia przez nie w yw ołanego, np. ze sk a rg i n a czynności kom ornika).

N r 4 (112) . P ełn o m o cn icy stro n tv j >ostępoyoaniu e g z e k u c y jn y m

4. W p rz e w a ż a ją c e j liczbie w y p ad k ó w pełnom ocnicy w y stę p u ją c y w p o stę p o w a­ n iu eg zek u cy jn y m k o rz y s ta ją z um ocow ania w y n ik ając eg o z pełno m o cn ictw a p ro c e ­ sowego, udzielonego im p rze z stro n y z ch w ilą w szczęcia lu b w to k u p o stę p o w a­ n ia rozpoznaw czego. P e ł n o m o c n i c t w o p r o c e s o w e o b e jm u je bow iem z m ocy sam ego p ra w a u m o c o w a n i e d o c z y n n o ś c i d o t y c z ą c y c h e g z e ­ k u c j i (art. 91 p k t 2 k.p.c.). S k u tk ó w ty c h n ie w y w ie ra pełnom ocnictw o do n ie ­ k tó ry c h ty lk o czynności procesow ych. W y n ik a to z a r t. 88 k.p.c., k tó ry p rz e c iw ­ sta w ia p ełn o m o cn ictw u procesow em u p ełnom ocnictw o do n ie k tó ry c h ty lk o czynności.4 O graniczenie w ięc p ełn o m o cn ictw a do p o stę p o w an ia p rze d sąd em I lu b I I in ­ sta n c ji, do re p re z e n to w a n ia przed są d em w ez w a n y m itd . w y w o łu je te n sk u te k , że pełn o m o cn ik je s t um ocow any ty lk o do re p re z e n to w a n ia w o k reślonej w p e ł­ nom ocnictw ie faz ie postęp o w an ia, nie m a n a to m ia st u m ocow ania do re p re z e n to w a ­ n ia w in n y c h fa z a c h lu b sta d ia ch , a ty m sam y m — w p o stę p o w an iu eg z ek u c y j­ nym . P ełnom ocnictw o ta k ie n ie rodzi w sto s u n k u do pełnom ocników obow iąz­ k u d ziała n ia w im ien iu stro n y w eg zekucji sądow ej. N ato m iast oba ro d z a je p e ł­ n om ocnictw a procesow ego, tj. pełnom ocnictw o ogólne, u p o w aż n iając e do re p re z e n ­ to w an ia stro n w e w szy stk ich sp raw ac h , oraz p ełnom ocnictw o szczególne, u p o w aż­ n ia ją c e do p ro w a d ze n ia poszczególnych sp ra w {ale nie do n ie k tó ry c h ty lk o czyn­ ności), z a w ie ra ją um ocow anie p ełnom ocnika do re p re z e n to w a n ia w p o stę p o w an iu egzekucyjnym , je że li n ie z a w ie ra ją szczególnych, w y ra ź n ie z a w arty ch w p ełnom oc­ n ic tw ie o g raniczeń co do egzekucji. Z d ru g iej stro n y ja s n ą je st rzeczą, że gdy pełnom ocnictw o udzielo n e do n ie k tó ry c h ty lk o czynności procesow ych za w ie ra um ocow anie do czynności dotyczących egzekucji, to p ełnom ocnictw o ta k ie d aje p o d sta w ę do re p re z e n to w a n ia stro n y rów n ież w egzekucji.

O k re śla ją c w te n sposób s k u tk i p ełn o m o cn ictw a ogólnego oraz szczególnego (do p ro w a d ze n ia n ie k tó ry c h spraw ), n ależ y stw ierdzić, że od sto su n k u w ew n ętrz n eg o stro n y do pełn o m o cn ik a zależy, czy będzie o n a d z ia ła ła w eg zekucji osobiścis, czy też przez p ełnom ocnika. W sto su n k u do są d u p ełnom ocnictw o procesow e w y w iera w p o stę p o w an iu egzekucyjnym sk u tk i w y m ien io n e w a rt. 91 p k t 2 k.p.c. w tedy^ gdy p ełnom ocnik p rzy p ierw szej czynności eg zek u cy jn ej pow oła się n a to p e łn o ­ m ocnictw o (art. 89 § 1 i 13 § 2 k.p.c.). Z w y ro k u stanow iącego ty tu ł egzekucyjny zazw yczaj n ie w y n ik a, czy stro n a je s t re p re z e n to w a n a p rze z pełnom ocnika (art. 325 k.p.c.). U m ocow anie n a p o d sta w ie a r t. 91 p k t 2 k.p.c. do w szelkich czynności dotyczących eg zek u cji pow oduje, że je śli stro n y in aczej nie postanow iły, p ełn o ­ m o cn ik a obow iązu je rep re z e n to w a n ie stro n y w p o stę p o w an iu egzekucyjnym . To

sam o dotyczy u sta n o w ie n ia ad w o k a ta n a p o d sta w ie p o sta n o w ien ia o zw olnieniu od kosztów sądow ych (o czym niżej). W p ra k ty c e stro n y często sam e w y stę p u ją w egzekucji — n ie w ą tp liw ie ze w zględu n a to, że p o stę p o w an ie egzekucyjne n ie ­ je d n o k ro tn ie n ie w y m ag a pom ocy p ra w n e j oraz ze w zg lęd u n a chęć zaoszczędzenia kosztów . N ie p rz e k re śla to je d n a k re g u ł w yżej p rzed staw io n y ch .

S fo rm u ło w an ie a r t. 91 p k t 2 k.p.c. w ym aga, by w y ja śn ić zak res czynności d o ­ tyczących egzekucji, do k tó ry c h je st um ocow any pełnom ocnik. C hodzi tu w szcze­ gólności o zagadnienie, czy um ocow anie to o b ejm u je w szy stk ie czynności w ie rz y ­ ciela i d łu ż n ik a oraz in n y c h uczestników , p rze w id zia n e p rzez k.p.c. w k siędze p o ­ św ięcanej p o stę p o w an iu egzekucyjnem u.

P rz ed e w szy stk im n ależy stw ierdzić, że w b re w n ie k tó ry m tw ierd zen io m p rz e d ­ staw iciel n a u k i 5, ze sfo rm u ło w an ia p rze p isu a r t. 91 p k t 2 k.p.c. nie m ożna w y ­

* W . s i e d l e c k i : Z a r y s p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o , 1966, s. 136.

s F . K r u s z e i n i c k i : K t ó r e z p r z e p is ó w c z ę ś c i p ie r w s z e j k .p .c . m a ją z a s t o s o w a n ie w p o s t ę p o w a n iu e g z e k u c y j n y m , „ N o w y P r o c e s C y w i l n y ” , 1933, s. 230.

16 E d m u n d W e n g e r e k Nr 4 (1129

ciągać w n io sk u , ?e odnosi się ono ty lk o do w y p ad k u , gdy z p ełn o m o cn ictw a p ro ­ cesow ego k o rz y sta w ierzy ciel. P rz e p is ten , m ów iąc o u m ocow aniu do w szelkich czy n n o ści dotyczących zabezpieczenia i egzekucji, sto su je się ta k do w ierzyciela, j a k i d łu ż n ik a. O g ran iczen ie do je d n e j ty lk o stro n y (w ierzyciela) n ie z n a jd u je u za sa d n ien ia w w e rb a ln e j in te rp re ta c ji a r t. 91 k.p.c. i je s t sprzeczne z a r t. 96 k.p.c., k tó ry m ó w i o d ziała n iu stro n (a n ie je d n e j stro n y ) w postęp o w an iu .

J a k ja ż w yżej w sp o m n ian o , do sp e łn ie n ia p ew n y ch o k reślo n y c h czynności obo­ w iąz an y je s t d łu ż n ik osobiście i za n iego n ie m oże p o d ją ć ty c h czynności jego p e ł­ n om ocnik (np. w y ja w ie n ia m a ją tk u itp.). C zynności dotyczące egzekucji, d o k tó ry c h je s t um ocow any pełnom ocnik, o b e jm u ją z re g u ły te czynności, k tó re m a ją c h a­ r a k te r procesow y, a w ięc zgłaszanie w n io sk ó w p rzez w ie rz y c ie li i dłu żn ik a, s k ła ­ d an ie ośw iadczeń w to k u w y słu c h a n ia itp . P o w sta ją je d n a k w ątp liw o ści, czy p e łn o ­ m ocnictw o procesow e, ud zielo n e w to k u p o stę p o w an ia rozpoznaw czego, o b ejm u je um ocow anie do w y ta c z a n ia pow ództw p rzeciw eg zek u cy jn y ch o raz in n y c h pow ództw p rze w id zia n y ch w p rze p isac h o p o stę p o w an iu egzekucyjnym (np. pow ództw o p rz e ­ ciw ko d łu ż n ik o w i z a ję te j w ie rz y te ln o śc i — a rt. 887 § 2 k.p.c.), ja k ró w n ie ż obrony w ierz y cie la w p o stę p o w an ia ch spow odow anych ty m i pow ództw am i.

W n au c e obcej istn ie ją p o g lą d y e, że p ełnom ocnictw o pro ceso w e za w ie ra um oco­ w a n ie do re p re z e n to w a n ia w ty c h postęp o w an iach . W szczególności n a u k a n ie ­ m ieck a pow o łu je się n a zw iązki w y stę p u ją c e m iędzy p o stę p o w an ie m rozpoznaw czym a p o stęp o w an iem w y w o łan y m w n iesien iem p ow ództw a p rzeciw egzekucyjnego, k tó ­ r e u z a sa d n ia ją stanow isko, że pełnom ocnictw o procesow e ud zielo n e w p o stęp o w an iu rozpoznaw czym za w ie ra um ocow anie do w yto czen ia p o w ó d ztw a opozycyjnego oraz do obro n y w p o stę p o w an iu spow odow anym ty m pow ództw em , ja k rów n ież p o ­ w ó d ztw em o zw olnienie spod egzekucji.

P iśm ie n n ic tw o polsk ie n ie podziela te g o z a p a try w a n ia i w a rt. 91 k.p.c. nie d o strz e g a p o d sta w y do p rz y ję c ia tego poglądu. U w aża się, że skoro a rt. 91 p k t 1 k.p.c., k tó ry m ów i o u m ocow aniu do w szy stk ich łączących się ze sp ra w ą czynności procesow ych (nie w y łą c z a ją c p o w ó d ztw a w zajem nego, s k a rg i o w znow ienie p o stę ­ p ow ania, p o d an ia o złożenie re w iz ji n ad z w y cz ajn e j i p o stę p o w an ia w yw ołanego ich w niesieniem , ja k o te ż w n iesien iem in te rw e n c ji głów nej p rzeciw ko m ocodaw ­ cy), n ie w y m ie n ia p o w ó d z t w p r z e c i w e g z e k u c y j n y c h , to ty m sam ym p e ł n o m o c n i c t w o p r o c e s o w e n i e o b e j m u j e u m o c o w a n i a do r e ­ p re z e n to w a n ia stro n w ty c h p o stęp o w an iach .7

P ogląd te n należy uznać za tra fn y z n a stę p u ją c y c h w zględów :

a) P o g ląd y n a u k i n ie m ie ck ie j o p a rte są n a tek ście n ie m ie ck ie j u sta w y p ro ceso ­ w ej, k tó r a od m ien n ie niż a rt. 91 p k t 1 k.p.c. w y m ie n ia czynności procesow e dotyczące sp o ru spow odow anego egzekucją (§ 81 ZPO) ja k o czynności o bjęte um ocow aniem z a w a rty m w pełn o m o cn ictw ie procesow ym . P oglądy te s ą z a ­ te m b ez p rzedm iotow e n a tle naszego k.p.c., k tó ry , ja k już w ykazano, in a ­ czej f o rm u łu je s k u tk i pełn o m o cn ictw a procesow ego.

b) W p raw d zie m iędzy p o stęp o w an iem rozpoznaw czym a p o stęp o w an iem w y w o ła ­ n ym pow ództw em przeciw eg zek u cy jn y m istn ie ją siln e zw iązki, je d n ak ż e to

6 B . W i e c z o r e k : Z iv ilp r o z e s s o r d n u n g u n d N e b e n g e s e t z e , 1957, t. 1, (k o m e n ta r z ó o § 81 Z P C ). 7 J . K o r z o n e k : P o s t ę p o w a n i e e g z e k u c y j n e i z a b e z p ie c z a j ą c e , 1934, s. 630; J . L i t a u e r : K o m e n t a r z d o p r o c e d u r y c y w i l n e j , 1933, s . 51; S . M a c h a i s k i : S t a n o w is k o p r o k u r e n ta w e d ł u g k .p .c ., „ P r z e g lą d P r a w a H a n d lo w e g o ” 1936, s . 110; Z . H a h n : P o w ó d z t w o o u m o ­ r z e n ie e g z e k u c j i i o z w o l n i e n i e o d e g z e k u c j i, „ P o l s k i P r o c e s C y w i l n y ” 1934, s. 133; E. W e n ­ g e r e k : P r z e c iw e g z e k c y j n e p o w ó d z t w a d łu ż n ik a , 1966, s. 153.

N r 4 (112) P ełn o m o cn icy stro n w p o stęp o w a n iu e g z e k u c y jn y m ₁₇

o sta tn ie n ie je s t k o n ty n u a c ją poprzedniego p o s tę p o w a n ia 8, lecz w rzeczy w is­ tości now ym , o d ręb n y m postępow aniem . S k oro a rt. 91 k.p.c. pow ó d ztw a tego n ie w y m ien ia, n ie m a p o d sta w y do w niosku, b y n a p o d sta w ie a r t. 91 p k t 1 k.p.c. p rzy ją ć, że pełnom ocnictw o procesow e z a w ie ra u m ocow anie do r e p r e ­ zen to w an ia w ty m p ostępow aniu.

c) Z ze sta w ien ia p k t 1 i 2 p rze p isu a rt. 91 k.p.c. w y n ik a , że p o ję cie „czynności dotyczących eg zekucji" zostało prze ciw sta w io n e p o ję ciu czynności p roceso­ w y c h ”, k tó re w y ra ź n ie odnoszą się do czynności w p o stę p o w an iu rozp o zn aw ­ czym. S koro zatem w zw iązku z eg zek u c ją — a n ależy zw rócić uw agę n a to, że pow ództw o p rze ciw eg z ek u c y jn e d łu ż n ik a z a r t. 840 k.p.c. m ożna w y to ­ czyć niezależnie od egzekucji n a w e t przed je j w szczęciem — dochodzi do p ro ­ cesu w yw ołanego pow ództw em , to czynności w ty m p ro c e sie nie m ożna n a z ­ w ać czynnościam i dotyczącym i egzekucji. S ą to w y ra ź n ie czynności p roceso­ w e, do k tó ry c h p o trze b a odrębnego um ocow ania.

d) Z a kon cep cją o bjęcia pełnom ocnictw em p rocesow ym um o co w an ia do re p re z e n ­ to w a n ia w p o stę p o w an iu w y n ik ły m z pow ództw p rze ciw eg z ek u c y jn y ch w y d a ją się p rze m aw ia ć w zględy n a obronę p ra w stro n . N ależy je d n a k zw rócić uw agę n a społeczne znaczenie poglądu, że z a rt. 91 k.p.c. n ie w y n ik a um ocow anie do procesów z pow ództw p rze ciw egzekucyjnych. K onieczność u d ziele n ia szcze­ gólnego p ełn o m o cn ictw a do re p re z e n to w a n ia stro n w ty c h p ro ce sac h zm usza stro n y do za sta n o w ien ia się i p rze m y śle n ia zasadności p o w ó d ztw a łu b obrony. W ytoczenie ty c h pow ództw uzależnione zostało p rz e z u sta w o d aw cę od sz e­ reg u w a ru n k ó w m a jąc y ch n a celu p rz e c iw sta w ie n ie się n a d u ż y w a n ia ich i p rz e w le k a n ia tym sam ym p o stę p o w an ia egzekucyjnego (art. 840, S41 i 843 § 3 k.p.c.). Z p u n k tu zatem w id zen ia społecznego p o g lą d o konieczności szcze­ gólnego um ocow ania zn a jd u je sw e p rze k o n y w a ją c e u zasad n ien ie.

Z w yw odów ty c h w y n ik a ją n a s tę p u ją c e w nioski:

a) an i pełnom ocnictw o procesow e, an i pełnom ocnictw o u d zielone p rze z stro n ę do re p re z e n to w a n ia w postęp o w an iu egzek u cy jn y m n ie z a w ie ra u m ocow ania do re p re z e n to w a n ia w p o stęp o w an iach sp ow odow anych p o w ó d ztw a m i p rze ciw - egzekucyjnym i,

b) te z a t a dotyczy ta k ż e in n y c h p o w ództw p rze w id zia n y ch w p rz e p isa c h o p o ­ stę p o w an iu egzekucyjnym , gdyż przytoczone w yżej a rg u m e n ty m a ją do nich p ełn e zastosow anie,

c) re p re z e n to w a n ie stro n i uczestników w ty c h p ro ce sac h w y m ag a odrębnego um ocow ania, i to bąd ź w szczególnym p ełnom ocnictw ie, b ąd ź w p ełn o m o c­ n ic tw ie procesow ym .

N a b ac zn ą u w ag ę za słu g u je p e ł n o m o c n i c t w o d o u d z i a ł u w p r z e t a r ­ g u , o k tó ry m m ów i a rt. 977 k.p.c. J e s t to je d y n y w y p a d e k w p o stę p o w a n iu egze­ kucyjnym , w k tó ry m je s t m ow a o pełnom ocnictw ie. P rz e p is te n sta n o w i, że p e łn o ­ m ocnictw o do u d z ia łu w p rz e ta rg u p ow inno być stw ie rd z o n e d o k u m e n te m z p o d ­ pisem urzędow o pośw iadczonym . A rt. 977 k.p.c. z w a ln ia od tego w y m a g a n ia p e łn o ­ m ocnictw o u dzielone p rze z je d n o stk i g o sp o d ark i uspołecznionej oraz p ełnom oc­ nictw o udzielone ad w o k a to w i. P rz e p is a rt. 977 k.p.c. dotyczy ty lk o szczególnej sy ­ tu a c ji, m ianow icie u d ziału w p rz e ta rg u w eg zek u cji z nieru ch o m o ści. Z łożenie uw ierzy teln io n eg o p ełn o m o cn ictw a obow iązuje ty lk o t e osoby, k tó re b io rą u d ział w p rz e ta rg u ja k o lic y ta n ci, i n ie dotyczy in n y c h czynności w p o stęp o w an iu egze­ k u c y jn y m an i in n y c h podm iotów .

a E. W e n g e r e k : op. cit., s. 84.

18 E d m u n d W e n g е т e k N r 4 (112)

Z a r t. 976 § 1 i 2 k.p.c. w y n ik a , że w a ru n k ie m ty m nie je s t o b ję te pełnom ocnic­ tw o d łu ż n ik a o raz in n y c h osób ta m w ym ienionych, w y łączo n y ch od u d ziału w p rz e ta rg u . P ełnom ocnictw o w ierz y cie la ty lk o w te d y p o d leg a ry g o ro m p rze w id zia­ n y m w a rt. 977 k.p.c., gdy w eź m ie on udział w p rz e ta rg u . N ajczęściej chodzić tu będzie o osobę, k tó ra n ie je s t uczestn ik iem p o stę p o w an ia egzekucyjnego i k tó ra m a z a m ia r nab y ć n ieru ch o m o ść w drodze p rz e ta rg u .9 Z ao strz o n e ry g o ry d la p ełn o ­ m o cn ictw a udzielonego p rze z ta k ą osobę w y n ik a ją z ty c h sa m y ch przyczyn, d la ja k ic h k o d ek s u sta n a w ia obow iązek złożenia p rze z lic y ta n ta rę k o jm i (art. 962 § 1 k.p.c.). C hodzi bow iem o to, b y lic y ta n t, w im ien iu k tó reg o pełn o m o cn ik za o fia­ ro w a ł n ajw y ż sz ą sum ę, n ie za k w estio n o w ał u m ocow ania i w te n sposób nie u d a ­ re m n ił lic y ta cji. W zględy te o d p ad a ją , je śli chodzi o a d w o k a ta, k tó reg o obow ią­ zu ją p rze p isy o a d w o k a tu rze, o raz je śli chodzi o je d n o stk i g o sp o d a rk i uspołecznio­ nej, k tó re częściowo k o rz y sta ją z udogodnień w za k re sie s k ła d a n ia rę k o jm i (art. 1079 k.p.c.).

U m ieszczenie w a rt. 977 k.p.c. w zm ian k i o w a ru n k a c h , ja k im m a odpow iadać pełnom ocnictw o, w y d a je się być n a d to u zasad n io n e n a tle p rzepisów o szczegól­ n e j fo rm ie d la p rze n iesien ia w łasności nieru ch o m o ści (art. 158 k.c.).

P on iew aż p rz e ta rg o dbyw a się p rze d k om ornikiem , n ie p rze d są d em (art. 973 k.p.c.), a ty lk o w obecności lu b pod n ad z o rem sędziego (art. 973 k.p.c.) — nie m ożna m ów ić o tym , by p ełnom ocnictw o z a rt. 977 k.p.c. b y ło p ełnom ocnictw em do poszczególnych czynności procesow ych, ja k k o lw ie k m oże ono zaw ierać um oco­ w a n ie do p rz e ta rg u , ja k rów n ież do czynności dalszych zw iązanych z ty m n a b y ­ ciem , a w ięc w p o stę p o w an iu zw iązanym z p rzybiciem , p rzy są d ze n iem w łasności i podziałem sum y uzy sk an ej z egzekucji. Z e w zględu n a to, że czynności te doko­ n y w a n e są ju ż p rze d są d em — stosow nie do tego, co w yżej pow iedziano, dla s k u ­ teczności p ełnom ocnictw a w ty m p o stęp o w an iu p ow inno ono odpow iadać w a r u n ­ kom pełn o m o cn ictw a procesow ego d la określo n y ch czynności procesow ych. W y ­ n ik a stą d w niosek, że pełno m o cn ictw o z a rt. 977 k.p.c. m oże być udzielone każd ej osobie zdolnej do czynności p ra w n y c h . P ełnom ocnictw o ta k ie z re g u ły za w iera je d y n ie um ocow anie do sk utecznego za o fiaro w an ia ceny nabycia. Do tego zaś, by pełnom ocnictw o ta k ie m ogło sk u te cz n ie um ocow ać pełn o m o cn ik a do re p re z e n ­ to w a n ia w p o stęp o w an iu p rze d sądem , m oże ono być udzielone ty lk o osobom w ym ienionym w a rt. 87 § 1 i 2 k.p.c. i pow inno o k reśla ć czynności w p o stę p o w a­ n iu .p rzed sądem .

5. W nioski w yżej w yprow adzone, dotyczące z a k re su p ełn o m o cn ictw a p ro ceso w e­ go w postęp o w an iu egzekucyjnym , odnoszą się w całej rozciągłości do u sta n o w ie ­ n ia a d w o k a ta d la stro n y zw olnionej od kosztów sądow ych.

W edług a rt. 118 k.p.c. u sta n o w ien ie a d w o k a ta d la ta k ie j stro n y je s t ró w n o ­ znaczne z u dzieleniem p ełn o m o cn ictw a procesow ego. Z e sta w ia ją c p rzepisy a r t. 118 z a rt. 91 k.p.c., n ależ y dojść do w n io sk u , że:

a) u sta n o w ien ie a d w o k a ta w to k u p o stę p o w an ia rozpoznaw czego za w iera u m o ­ cow anie do czynności p rocesow ych w sk az an y c h w a rt. 91 p k t 1 k.p.c., b) o b ejm u je ono um ocow anie do czynności dotyczących egzekucji,

c) w u sta n o w ien iu a d w o k a ta d la stro n y zw olnionej od kosztów sądow ych n ie tk w i um ocow anie do w y ta c z a n ia pow ództw p rze w id zia n y ch w p rzep isach o p o stę p o w an iu egzekucyjnym an i um ocow anie do obrony w postęp o w an iu cyw ilnym ż ty c h pow ództw ,

d) s tro n a zw olniona od kosztów sądow ych n a p o d sta w ie p o sta n o w ien ia sąd u

N r 4 (112) P ełn o m o cn icy stro n w p o stę p o w a n iu e g z e k u c y jn y m ₁₉

w y d an eg o w p o stę p o w an iu rozpoznaw czym lu b n a p o d sta w ie p o sta n o w ien ia w ydanego w to k u p o stę p o w an ia egzekucyjnego o ra z stro n a k o rz y sta ją c a ze zw o ln ien ia z m ocy u sta w y (art. 111 k.p.c.) m oże żądać u sta n o w ien ia ad w o k a ta celem r e p re z e n to w a n ia je j w p o stę p o w a n iu eg z ek u c y jn y m (art. 771, 117 i 13 § 2 k.p.c.). U sta n o w ien ie to n ie o b ejm u je um o co w an ia do w y ta c z a n ia pow ództw p rze w id zia n y ch w p rze p isac h o p o stę p o w an iu egzekucyjnym an i u m ocow ania do obrony w p ro ce sac h w y n ik ły c h w zw iązk u z ty m postęp o w an iem . W s p r a ­ w ach ty c h s tro n a m a ją c a p o d sta w y do ż ą d a n ia u sta n o w ien ia a d w o k a ta p o ­ w in n a w y stą p ić z odpow iednim w n io sk iem do są d u w łaściw ego do ro z p o z n a ­ n ia p o w ó d ztw a p rzeciw egzekucyjnego lu b innego p rzew idzianego w p rz e p i­ sa c h o p o stę p o w a n iu eg zek u cy jn y m — n ie je d n o k ro tn ie m iejscow o innego od sąd u , k tó ry ju ż u d zielił zw olnienia od kosztów w p o stę p o w an iu ro zp o z n aw ­ czym lu b e g z e k u c y jn y m .10 Od sąd u zależy uzn an ie, czy u d ział a d w o k a ta w sp ra w ie je s t p o trze b n y , a gdy s tro n a k o rzy sta ze zw olnienia ustaw ow ego — czy pow ództw o lu b o b ro n a nie są oczyw iście b ezzasad n e (a rt. 117 § 1 i 2 k.p.c.).

6. J a k k o lw ie k — ja k to ju ż w yżej zw rócono u w ag ę — w p o stę p o w an iu p rzed ko m o rn ik iem n ie m a ją zasto so w an ia p rze p isy a r t. 86 i n a s t. k.p.c., to je d n ak , ja k stw ierd ziłem , ze w zg lę d u n a liczne m ożliw ości p rz e n ie sie n ia poszczególnych f r a g ­ m e n tó w czy te ż całego p o stę p o w an ia egzekucyjnego do sądu, w k ażd y m p o stę p o ­ w a n iu egzekucyjnym m oże się sta ć a k tu a ln a p o trz e b a k o rz y sta n ia z p rzep isó w o pełn o m o cn ik ach procesow ych. D latego te ż ro zw aż ają c zagadnienie, k to m oże być pełnom ocnikiem stro n y i u cz estn ik a w p o stę p o w a n iu egzekucyjnym , n ależ y z a ­ stan o w ić się n a d a d e k w atn o ścią p rze p isu a rt. 87 k.p.c. d o p o stę p o w an ia eg z ek u ­ cyjnego.

P o zo sta w iając do b a rd z ie j szczegółowego om ów ienia s p ra w ę ro li a d w o k a ta i r a d ­ cy p raw n eg o w p o stę p o w an iu egzekucyjnym , n ależy tu poczynić n a s tę p u ją c e u w a ­ gi co do in n y c h osób w y m ie n io n y ch w a rt. 87 k.p.c.:

a) Je ż e li s p ra w a w s p ó ł u c z e s t n i k a sp o ru ja k o pełn o m o cn ik a n ie n a s u w a w ątp liw o ści w p o stęp o w an iu rozpoznaw czym , to w p o stę p o w an iu e g z ek u c y jn y m k o m p lik u je się o n a o ty le , że p ro b lem w sp ó łu c ze stn ik a w p o stę p o w an iu egze­ k u cy jn y m ry s u je się inaczej niż w p o stę p o w an iu rozpoznaw czym . Z re g u ły eg zekucja toczy się n a w niosek jednego w ierz y cie la przeciw ko o k re ślo n e m u dłużnikow i, m im o że ty tu ł w ykonaw czy w y m ie n ia k ilk u w ierzy cieli i k i l k a dłużników . W y p ad k i w y m ag a ją ce jednoczesnego w y stą p ie n ia k ilk u w ie rz y c ie li należą do rzad k o ści (chyba ty lk o w ted y , gdy chodzi o św iadczenie n ie p o d zie l­ ne). R ów nież sy tu a c ja , w k tó ry c h będzie n ależ ało pro w ad zić egzekucję je d n o ­ cześnie p rze ciw k o k ilk u dłużnikom , n ie b ę d ą częste. N ależeć t u b ę d ą w y p a d k i eg zekucji ze w spólnego m a ją tk u w spó ln ik ó w sp ółki p ra w a cyw ilnego (a r t. 778 k.p.c.), eg zek u cji ze sp a d k u — aż do d ziału sp a d k u (art. 779 § 1 k.p.c.), eg zekucji z m a ją tk u objętego m a łże ń sk ą w spólnością m a ją tk o w ą (art. 787 k.p.c.). W w y p a d k a c h ty c h w sp ó łu c ze stn ik d łu ż n ik a m oże być p ełn o m o cn i­ kiem , gdyż obaj w spółuczestnicy w y stę p u ją jednocześnie ja k o dłużnicy w egzekucji, n a to m ia st w innych sy tu a cjach , tzn. gdy ty tu ł w ykonaw czy d o ty ­ czy w sp ó łu czestn ik ó w fo rm a ln y c h i m a te ria ln y c h , z n a tu ry rzeczy eg z ek u c ja toczy się ty lk o p rzeciw ko je d n e m u dłużnikow i, gdyż je s t sk ie ro w a n a zazw y­ czaj do o kreślonego m ien ia jednego d łu ż n ik a (np. ruchom ości, w y n a g ro d z ę

-10 I n n e s t a n o w is k o z a ję ła B a d a A d w o k a c k a w W a r s z a w ie w u c h w a le z 29.1.1935 r ., k t ó r a J e d n a k n i e w z ię ł a p o d u w a g ę o k o lic z n o ś c i, j a k ie w y ż e j p r z y t o c z y ł e m . P o r . J . B a s s e c h e s i L. K o r k i s : U s t r ó j a d w o k a t u r y o r a z z a s a d y e t y k i a d w o k a c k i e j , 1938, s. 129.

20 E d m u n d W e n g e r e k _{N r 4 (112)}

n ia za p ra c ę itd.). G dy w ierzy ciel chce w ytoczyć eg zekucję przeciw k o d łu ż n i­ kom so lid arn y m , to s k ie ru je d w a odręb n e w n io sk i o w szczęcie dw óch ró żn y c h eg zekucji p rzeciw ko k ażd em u z dłużn ik ó w z osobna. N ie m ożna zatem w tych w y p a d k a c h m ów ić o w sp ó łu c ze stn ik a ch eg zek u cji i p rzy zn ać im praw o w zajem n eg o re p re z e n to w a n ia siebie.

Z a k re s o d pow iednika w sp ó łu c ze stn ik ó w sp o ru w p o stę p o w an iu eg z ek u c y j­ nym , k tó ry c h m ożna by n azw ać w sp ó łu c ze stn ik a m i egzekucji, je s t z tego w zględu o w iele m niejszy od z a k resu w spółuczestników sporu. Z m ożliw ości u sta n o w ie n ia w p o stę p o w an iu eg zek u cy jn y m pełnom ocnikiem w sp ó łu czest­ n ik a eg zekucji stro n y rza d k o m ogą k o rzy stać. Je że li je d n a k s tro n a u s ta n o ­ w iła w p o stę p o w an iu rozpoznaw czym w sp ó łu c ze stn ik a sp o ru p ełn o m o cn i­ k ie m .procesow ym , to bez w zględu n a ro d z a j w sp ó łu c ze stn ic tw a m a on n a p o d sta w ie a rt. 91 k.p.c. um ocow anie do czynności dotyczących egzekucji. b) Do osób sp ra w u ją c y c h z a r z ą d m a j ą t k u l ub i n t e r e s ó w s t r o n oraz

do osób pozostających ze stro n ą w s t a ł y m s t o s u n k u z l e c e n i a , k tó re m ogą być pełn o m o cn ik am i stro n w ed łu g a rt. 87 k.p.c., nie m o żn a zaliczyć an i k o m o rn ik a , a n i zarządcy u stanow ionego w to k u egzekucji, ja k rów n ież d o zo r­ cy ruchom ości. K o m o r n i k w b re w n ie k tó ry m za rzuconym poglądom n i e j e s t p e ł n o m o c n i k i e m w ierz y cie la an i d łu ż n ik a .11 J e s t on bow iem s a ­ m odzielnym , n iezależnym od stro n p rac o w n ik iem pań stw o w y m , pow ołanym do p e łn ie n ia czynności eg z ek u c y jn y c h .12 Nie s p ra w u je on an i za rz ą d u m a ją t­ ku, a n i in te re só w stro n , ja k rów n ież n ie pozostaje z ża d n ą ze stro n w s to s u n s u zlecenia.

R ów nież z a r z ą d c a n ie je s t pełnom ocnikiem stro n . J e s t on b ow iem u s ta ­ now iony p rzez sąd (art. 931 § 2 k.p.c.) i z ch w ilą u sta n o w ie n ia zarządu w sp ra w a c h w y n ik a ją c y c h z za rz ą d u m a on w ła s n ą le g ity m a c ję procesow ą, gdyż m oże pozyw ać w e w łasn y m im ien iu i być p ozyw any (art. 935 § 1 k.p.c.), a w w y n ik u p rocesu m oże się sta ć w ierzycielem lu b d łu ż n ik ie m z o g raniczeniem odpow iedzialności do m ie n ia p odlegającego zarządow i. K o n stru k c ja z a rząd u ustanow ionego przez sąd w y łąc za u d zielen ie p ełn o m o cn ictw a zarząd cy przez stro n ę w sp ra w a c h w y n ik a ją c y c h z z a r z ą d u .13 Z arządca, n a b y w a ją c w ła sn ą le g ity m a cję, sta je się su b sty tu te m procesow ym (m a tu m ie jsc e tzw . p o d ­ sta w ie n ie p ro c e so w e )14, g dyż p ro w a d z i procesy w e w łasn y m im ien iu n a rzecz d łu ż n ik a.

N ato m iast w sp ra w a c h n ie o b jęty ch zarządem nie m oże on być p ełn o m o c­ n ik ie m stro n y , skoro co do ty c h sp ra w nie je s t zarządcą.

To sam o dotyczy dozorcy ru ch o m o ści (art. 855 § 1 k.p.c.), gdyż je s t on u s ta ­ now iony p rze z k o m o rn ik a , n ie łączy go zaś żaden sto su n ek ze stro n am i.

J e ś li chodzi o pozostałe osoby w ym ien io n e w a rt. 87 § 1 k.p.c., k tó re łączy sto su n e k p o k re w ie ń stw a , to nie m a p o d sta w do odm ów ienia im k w a lifik a c ji pełn o m o cn ik a w p o stę p o w an iu egzekucyjnym .

7. T ypow ym i pełn o m o cn ik am i procesow ym i stro n s ą a d w o k a c i , k tó rz y p o w o ła ­ n i są p rz e d e w szy stk im do re p re z e n to w a n ia stro n w p o stę p o w an iu p rze d są d a m i o raz

11 S . G o ł ą b i Z. W u s a t o w s k i : K o d e k s p o s tę p o w a n ia c y w i l n e g o , 1933, s. 3, 131; F. L e n t : Z w a n g s v o l ls t r e o k u n g s r e c h t ; W e n g e r e k : p o s t ę p o w a n ie e g z e k u c y j n e , s. 114. 12 E. W e n g e r e k : ib id e m . 13 A . S z y m a ń s k i : S t a n o w is k o p r a w n e z a r z ą d c y p r z y m u s o w e g o , P P C 1939, s . 217 i n . u J . J o d ł o w s k i i W. S i e d l e c k i : P o s t ę p o w a n i e c y w iln e , 1958, s . 278; W . B r o -l i e w i c z : P o d s t a w i e n ie p r o c e s o w e , „ Z e s z . N a u k . U Ł ” , 1963, s. 151.

N r 4 (112) Pełnom ocnicy stron w postępowaniu egzekucyjnym

% 21

p rze d o rg an a m i a d m in istra c ji p ań stw o w e j i in n y m i in sty tu c ja m i (art. 17 u sta w y z d n ia 19.XII.1963 r. o u s tro ju a d w o k a tu ry — Dz. U. N r 57, poz. 309).

Je że li w y stę p o w a n ie ad w o k ató w w p o stę p o w an iu egzekucyjnym p rze d sąd em n ie b u d zi żad n y ch w ątpliw ości, to u d z i a ł a d w o k a t a w p o s t ę p o w a n i u p r z e d k o m o r n i k i e m w y w o łu je ro zm aite zastrzeżen ia. Istn ie je w ty m z a k re ­ sie w iele n ie ja sn o śc i po w o d u jący ch w sk ra jn y c h w y p a d k a c h p o w sta w a n ie p o g lą ­ dów, k tó re w y ra ż a ją je że li ju ż nie d e z a p ro b a tę u d ziału a d w o k a ta w p o stę p o w an iu egzekucyjnym , to w k aż d y m ra z ie n ie c h ę tn e sta n o w isk o w obec udziału ich w egze­ k u cji. W oteresie m ięd zy w o jen n y m o rg an y a d w o k a tu ry e x officio stw ie rd z ały , że czynności eg z ek u c y jn e n ie w y m a g a ją koniecznie u d z ia łu a d w o k a ta 15, gdyż k o ­ m o rn ik p o w in ien sa m p iln o w a ć zarów no in te re só w w ierzy ciela, ja k i d łu ż n ik a 16> i dochodziły do sprzecznego z p ra w e m w niosku, że a d w o k a t u stan o w io n y przez, sąd n ie m a obow iązku — po zakończeniu sp ra w y w p o stę p o w an iu rozpoznaw czym — pro w ad zić n a d a l sp ra w y eg zekucyjnej, a ro la a d w o k a ta p o w in n a się o g ran ic za ć do u d ziela n ia pom ocy p ra w n e j w sp o rac h zw iązan y ch z e g z e k u c ją .17

N ie m ożna się tu p o w strzy m a ć od uw agi, żc pom im o te j p e jo ra ty w n e j oceny ro li a d w o k a ta w egzekucji, w ielu ad w o k ató w w o k resie m ięd zy w o jen n y m w ta k ic h r o ­ d za ja ch egzekucji, w k tó ry c h opłacało się w y stę p o w a ć ze w zględu n a p rz e d m io t sp ra w y (np. w eg zekucji z nieru ch o m o ści — a rt. 712 d.k.p.c.), n ie ty lk o że b ra li u dział w egzekucji, a le w rę c z specjalizow ali się w p ra w ie egzekucyjnym , co zn o ­ w u — o b ie k ty w n ie n a le ż y przy zn ać — przyczyniało się do osiągania przez n ie k tó ­ ry c h z nich w ysokiego poziom u w z a k resie z n a w stw a p ra w a egzekucyjnego.

T ru d n o w chodzić tu ta j bliżej w m otyw y sta n o w isk a organów a d w o k a tu ry o k re su m iędzyw ojennego, p o zo stające w ja sk ra w e j sprzeczności z za d an iam i a d w o k a tu ry . O dm ow a u d ziele n ia pom ocy p ra w n e j w p o stę p o w an iu egzekucyjnym , k tó ra w t a ­ k ich ro d za jac h egzekucji, ja k egzekucja z w ierz y teln o ści i p raw , eg zek u c ja z n ie ­ ruchom ości itp., w y m ag a n ie tylk o zn a w stw a p rzep isó w procesow ych, ale i p ra w a cyw ilnego, a zw łaszcza p r a w a rzeczow ego, je s t w rę c z niezro zu m iała. J e s t w szak że c h a ra k te ry sty c z n e , że pogląd y w yżej p rzytoczone zostały w y ra żo n e w zw iązku ze s p ra w ą p ro w a d ze n ia s p ra w eg zekucyjnych przez a d w o k a tó w u stanow ionych z u rz ę ­ du, p rz y czym sp ra w ę tę rozstrzy g n ięto w te n sposób, że uznano za zbędną pom oc p ra w n ą a d w o k a tó w w egzekucji.

W w a ru n k a c h obow iązującego p ra w a o u s tro ju a d w o k a tu ry oraz zasad k o d ek su p o stę p o w an ia cyw ilnego, k tó re p rzy w ią z u ją o grom ną w ag ę do pom ocy p ra w n e j a d w o k a ta d la stro n n ie o beznanych z p raw em , zw łaszcza w sp ra w a c h o należności alim e n ta c y jn e i ze sto su n k u pracy , pogląd ta k i, ja k i re p rez en to w an o w o k resie m iędzyw ojennym , je s t n ie do u trz y m a n ia . Je ż e li bow iem zgodnie z zasad ą r ó w ­ ności obow iązującą w socjalistycznym p rocesie cyw ilnym sąd stosow nie do a r t. 5 k.p.c. p ow inien udzielać stro n o m w y stę p u ją c y m w sp raw ie b ez a d w o k a ta p o ­ trz e b n y c h w sk az ó w ek co do czynności p rocesow ych o raz pouczać ich o sk u tk a c h p ra w n y c h i sk u tk a c h zaniedbań, ja k rów nież zw rócić im uw agę n a celow ość u s ta ­ n o w ien ia pełn o m o cn ik a procesow ego, z reg u ły k w alifikow anego, ja k im je s t ad w o ­ k a t 18 (art. 212 k.p.c.) — to z w łożenia ty c h obow iązków n a sąd w y n ik a, iż w k o ­ dek sie p rzy ję to , że w sp raw ac h , w k tó ry c h w y stę p u je a d w o k a t, s tro n a m a z a p ew ­ n io n ą pom oc p ra w n ą o ra z że k.p.c. p o stu lu je to za p ew n ie n ie pom ocy p ra w n e j p rze z

j 5 u c h w a ł a R A z 2,VII.1935 r . — p a t r z B a s s e c h e s i K o r k i s: o p . c it ., s. 129. 16 U c h w a ła R A z 29.1.1935 r.

17 T a m ż e .

18 w . S i e d l e c k i : Z a s a d y n a c z e l n e p o s t ę p o w a n ia c y w i l n e g o w ś w i e t l e p r z e p is ó w n o w e ­ g o k o d e k s u p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o , „ S t u d ia C y w ilis t y c z n e ” , t. V II ,1966, s. 27.

22 E d m u n d W e n g e r e k N r 4 (112)

u d ział a d w o k a ta. F ałszy w y b y łb y p rze to w niosek, że m ożna pozostaw ić stro n ę bez pom ocy a d w o k a ta w p o stę p o w an iu egzek u cy jn y m . W m n ie m a n iu ty m u tw ie rd z a a r t. 977 k.p.c., k tó ry m ów i o pełnom ocnictw ie udzielonym ad w o k a to w i do p r z e ­ ta r g u w eg zek u cji z nieruchom ości.

N ależy je d n a k z całym n ac isk iem p o d k reślić, że ta k u p o d sta w p ra w a o u stro ju a d w o k a tu ry , ja k i u p o d sta w k.p.c. leży zapew nienie stro n o m ty lk o p o m o c y p r a w n e j , a n ie in n ej. Pom oc a d w o k a ta n i e p o w in n a dotyczyć czynności n a tu ry f a k t y c z n e j . W ra m a c h pom ocy p ra w n e j n ie m ieści się czynna in te rw e n c ja a d w o k a ta m a ją c a n a celu p rze c iw sta w ie n ie się przeszkodom sta w ia n y m k o m o r­ n ik o w i w to k u czynności eg zek u cy jn y ch p rze z d łu ż n ik a lu b osobę p o stro n n ą, w s k a ­ z y w a n ie ru ch o m o śc i celem z a ję cia po to, b y w ra z ie b ezsk u te cz n ej lic y ta c ji dogod­ n ie j było p rz e ją ć tę ruchom ość n a w łasn o ść 19, itp . N ato m ia st a d w o k a t, re p re z e n tu ją c s tr o n ę w p o stę p o w an iu eg zekucyjnym , pow in ien w p e łn i w y k o rz y sta ć a rse n a ł ś ro d ­ k ó w p ra w n y c h w p o sta c i w niosków o p o d ję cie poszczególnych czynności eg z ek u ­ cy jn y ch , jeżeli re p re z e n tu je w ierzy ciela, albo w n iosków o w strz y m a n ie zaw ieszenia lu b u m o rze n ia eg zekucji dopuszczalnych w ed łu g p r a w a egzekucyjnego, jeżeli je st p ełn o m o cn ik iem dłu żn ik a.

W y d aje się, że zw rócenie u w ag i n a to ro zró żn ie n ie m oże się p rzy c zy n ić d o w y ja ś ­ n ie n ia n ie jasn o ści i w ątpliw ości, ja k ie podnosi lit e r a tu r a i orzecznictw o sądów d y sc y p lin a rn y c h sa m o rz ąd u adw okackiego, w sk a z u ją c n a sz ero k ie m ożliw ości n a r u ­ sz e n ia n a sz w a n k godności zaw odu adw okackiego w to k u p o stę p o w a n ia eg zek u ­ cy jn eg o . U dzielanie pom ocy p ra w n e j p rzez ad w o k a ta n ie w y m ag a z re g u ły osobi­ s te j a s y ste n c ji p rzy czynnościach egzekucyjnych, k tó re — ja k słu szn ie p o d k reślo ­ n o — w w y p a d k a c h eg zek u cji z ruchom ości, e k sm isji itp . p ro w a d z ą często do k o n flik tó w i zajść z osobam i, p rzeciw ko k tó ry m toczy się e g z e k u c ja 20. Istn ie ją je d n a k sy tu a cje, w k tó ry c h u d ział a d w o k a ta p rz y czynnościach eg zekucyjnych je s t konieczny ze w zględu n a z a w ik ła n y s ta n p ra w n y lu b o b ro n ę in te resó w strony. W w y p a d k a c h ta k ic h zachow anie godności s ta n u ad w okackiego zależy od ta k tu i u m ia ru a d w o k a ta 21.

N ależy je d n a k dodać, że w w a ru n k a c h now ego k.p.c. sy tu a c je k o n flik to w e , k tó re grożą n a ra ż e n ie m n a szw an k godności sta n u adw okackiego, zo stały pow ażnie z r e ­ d u k o w a n e . G ros sp ra w eg zek u cy jn y ch w p ra k ty c e to eg zek u c ja z w y n ag ro d ze n ia za p ra c ę i z ra c h u n k u bankow ego. W egzek u cjach z ruchom ości sp rze d aż w drodze lic y ta c ji u s tą p iła w szerokim za k resie sp rzed aży w p ro s t je d n o stk o m gospodarki u sp ołecznionej lu b za p o śred n ic tw em uspołecznionego p rz e d się b io rstw a kom isow ego (a rt. 865—867 k.p.c.). E k sm isje w p rze w a ża jąc ej m ie rze zostały p rze k aza n e n a d ro g ę p o stę p o w an ia ad m in istra c y jn e g p (art. 1046 § 4 k.p.c.).

W y k o n an ie orzeczeń dotyczących o d eb ra n ia osoby p o d le g ają ce j w ład z y ro d zi­ c ielsk iej lu b pozo stającej pod opieką zostało p rz e k a z a n e do w łaściw ości sądów , 'w p o stę p o w an iu zaś p rze d k o m o rn ik ie m p rzew id zian o u d ział osób urzędow ych

w celu w y elim in o w an ia sy tu a c ji konflik to w y ch .

W ty m s ta n ie rzeczy eg zek u c ja w p rze w a ż a ją c e j liczbie w y p a d k ó w n a b r a ła c h a ­ r a k te r u „ k a m e ra ln e g o ”, n a sk u te k czego za strze że n ia w y su w a n e p rze z o rgany s a m o ­ rz ą d u adw okackiego i lite r a tu r ę co do u d ziału ad w o k a tó w w eg zek u cji stra c iły m ocno n a ostrości.

M ając pow yższe n a uw adze, n ależy stw ierdzić, że n i e m a żad n y ch p o d s t a w d o o d m o w y u d z i e l a n i a p r z e z a d w o k a t ó w p o m o c y p r a w n e j w s ą d o w y m p o s t ę p o w a n i u e g z e k u c y j n y m ze w zględów w yżej

19 s. J a n c z e w s k i : G o d n o ś ć z a w o d u , „ P a l e s t r a ” 1959, n r 9.

20 ib i d e m , s. 10—11; B a s s e c h e s i K o r k i s: o p . c it ., s . 262.

N r 4 (112) P ełn o m o cn icy stro n w p o stę p o w a n iu e g z e k u c y jn y m 23 i*

przytoczonych, p rze ciw n ie — re p rez en to w an ie p rz e z n ic h stro n oraz uczestników w eg zekucji ta k ż e w p o stę p o w an iu p rze d k o m o rn ik ie m (w łącznie z osobistym ud ziałem p rz y czynnościach egzekucyjnych, je że li je s t to konieczne) obow iązuje ad w o k a tó w w te j sam ej m ie rze co w p o stę p o w an iu rozpoznaw czym .

N ależy tu je d n a k zw rócić uw agę n a w a ru n e k , ja k i sta w ia re p re z e n to w a n iu stro n p rze z a d w o k a ta a rty k u ł 17 u sta w y o u s tro ju ad w o k a tu ry w słow ach: „w g ra n i­ cach o k reśla n y ch p rze z p rze p isy p ra w a ” . G ra n ic e te w postęp o w an iu e g z ek u c y j­ nym o k reśla z je d n e j stro n y zakaz n a d u ż y w a n ia śro d k ó w eg zekucyjnych p rzez w ierzy ciela, a z d ru g ie j stro n y — p rze ciw d ziała n ie p rz e w le k a n ia eg zek u cji p rzez dłu żn ik a. N ak az uczciw ego w sp ó łd z iałan ia p rze z stro n y w egzekucji o bow iązuje rów n ież ich pełnom ocników .

R am y niniejszego a rty k u łu n ie p o zw a lają n a n a k re śle n ie dalszych zasad eg z ek u ­ cji sądow ej. O dsyłam p rz e to w te j k w estii do innego m ojego o p ra c o w a n ia 22.

8. D rugim ro d z a je m k w alifik o w a n y ch pełno m o cn ik ó w są r a d c o w i e p r a w n i . M ówi o n ich p rze p is a r t. 87 § 2 k.p.c. W p raw dzie p rze p is te n w y m ie n ia jed n o cześ­ n ie p rac o w n ik ó w je d n o ste k g o sp o d ark i uspołecznionej ja k o pełnom ocników , je d ­ n ak ż e n ależy zw rócić uw ag ę n a istn ie ją c e w n im u p o w aż n ien ia R ad y M inistrów do u sta la n ia o d ręb n y c h zasad u sta n a w ia n ia pełno m o cn ik ó w p rzez te je d n o stk i i o rg an izacje społeczne lu d u p racu jąceg o .

W ra m a c h te j b la n k ie to w e j n o rm y o b ow iązuje u c h w a ła n r 533 R ady M inistrów z dn ia 13 g ru d n ia 1961 r. w sp raw ie obsługi p ra w n e j p rze d sięb io rstw p ań stw o w y ch , zjednoczeń oraz b a n k ó w p ań stw o w y c h (Mon. P ol. N r 96, poz. 406) i w y d an e n a jej po d sta w ie zarząd zen ie n r 62 P re z e sa R ad y M in istró w z d n ia 3 lip c a 1962 r. w s p r a ­ w ie ogólnych zasad o rg an iz ac ji obsługi p ra w n e j p rz e d się b io rstw państw o w y ch , z je ­ dnoczeń oraz b a n k ó w p ań stw o w y c h (M on. P ol. N r 57, poz. 270). Z § 4 u ch w a ły n r 533 w y n ik a, że d y re k to r p rze d się b io rstw a obow iązany je s t zlecić zastępstw o w p o ­ stę p o w an iu sądow ym osobie w y k o n u jąc ej obsługę p ra w n ą , k tó rą w ed łu g § 2 w ytycznych dotyczących o rg an iz ac ji i obsługi p ra w n e j p rze d sięb io rstw sta n o w ią ­ cych załącznik n r 1 do za rząd z en ia n r 62 m oże być ra d c a p ra w n y , r e f e r e n t p ra w n y lu b w yjątk o w o , stosow nie do § 16 pow o łan y ch w yty czn y ch , a d w o k a t b ędący człon­ k iem zespołu adw okackiego — w ra m a c h d o raź n y ch usług p raw n y ch . P rzep isy te m a ją zastosow anie ró w n ież do spółdzielń i ich zw iązków 23 oraz n ie k tó ry ch o rg a ­ n izacji sp o łe c z n y c h 24, a w ięc n ie m al do w szy stk ich je d n o ste k gosp o d ark i u sp o łecz­ nionej 25. W te n sposób w sto su n k u do je d n o ste k o b ję ty ch p rze p isam i obsługi p r a w ­ nej o bow iązuje zastęp stw o p rze d sąd am i (przez osoby w y k o n u ją c e obsługę p ra w n ą ) rad c y praw n eg o , a w y ją tk o w o re fe re n ta p raw n eg o lu b a d w o k a ta 28. W sto su n k u do ty c h je d n o ste k przep is a rt. 87 § 2 k.p.c., k tó ry p rz e w id u je m ożliw ość u sta n o w ie ­ n ia innego p rac o w n ik a, s ta ł się n ie a k tu a ln y , gdyż o d ręb n e zasady ustan o w io n e w u ch w a le n r 533 i w p rze p isac h w ykonaw czych w y łączy ły tę a lte rn a ty w ę .

22 E . W e n g e r e k : P o s t ę p o w a n ie e g z e k u c y j n e — P r z e p is y o g ó ln e , C e n tr a ln e z a o c z n e s tu d iu m n o w e g o p r a w a , Z P P 1967.

23 U c h w a la P r e z y d iu m N a c z e ln e j R a d y S p ó łd z ie lc z e j z d n ia 2.1.1963 r. w s p r a w ie o b s łu ­ g i p r a w n e j s p ó łd z ie ln i i ic h z w ią z k ó w („ M o n ito r S p ó ł d z i e l c z y ” ).

24 U c h w a ła n r 2 P r e z y d iu m K o m i s ji K o o r d y n a c y j n e j D z ia ła ln o ś c i G o s p o d a r c z e j O r g a n iz a c ji S p o łe c z n y c h z d n ia 3.VI.1963 r. w s p r a w ie o b s łu g i p r a w n e j z a k ła d ó w p r a c y , s t o w a r z y s z e ń p r o w a d z ą c y c h d z ia ła ln o ś ć g o s p o d a r c z ą . P a t r z Z . K l a f k o w s k i , R. R o s i e n k i e w i c z , S. C z a j k o w s k i : P a ń s t w o w y a r b itr a ż g o s p o d a r c z y i o b s łu g a p r a w n a je d n o s t e k g o s ­ p o d a r k i u s p o łe c z n io n e j , 1966, s . 176. 25 N ie d o t y c z y t o je d n a k te r e n o w y c h o r g a n ó w p a ń s t w o w y c h . P o r . E . W e n g e r e k : O b­ s łu g a p r a w n a o r g a n ó w p a ń s t w o w y c h o r a z j e d n o s t e k g o s p o d a r k i u s p o łe c z n io n e j (s k r y p t), P o z n a ń 1965, s. 36, 37. 26 P o r . W e n g e r e k : ib id e m , s. 45.

24 i E d m u n d W e n g e r e U N r 4 (112)

P r z y m u s z a s t ę p s t w a j e d n o s t e k g o s p o d a r k i u s p o ł e c z ­ n i o n e j p rzez osoby p o w o łan e ty m i p rzep isam i do w y k o n y w an ia obsługi p ra w n e j dotyczy je d n a k ty lk o p o stę p o w a n ia p rze d sądam i. W ynika to z § 4 u ch w a ły n r 533, k tó ry m ów i o p o stę p o w an iu sądow ym , o raz z § 3 ust. 1 p k t 5 u ch w a ły n r 533 i § 12 w y ty cz n y ch n r 2 do z a rząd z en ia n r 62, k tó re m ów ią o „czu w an iu n ad w szczętym p o stę p o w an ie m eg zek u c y jn y m dotyczącym n ależności p rz e d się b io rstw a ” . O sta tn i p rze p is je s t szczególnie ch a ra k te ry sty c z n y , gdyż o k re śla ją c czynności, ja k ie ra d c a p ra w n y p o w in ien w y k o n ać w p o stę p o w an iu egzekucyjnym , w y m ie n ia o p racow anie „pism do k o m o rn ik a , zażaleń n a czynności ko m o rn ik a, w niosków o w y jaw ie n ie m a ją tk u o raz p ro w a d ze n ie procesów sądow ych lu b a rb itra żo w y ch , w y n ik ły ch w zw iązku z p ro w a d zo n ą e g z ek u c ją”.

P o m ija ją c w ty m m ie jsc u n ie w ie lk ą p rec y zję sfo rm u ło w ań (k.p.c. n ie m ów i o z a ­ żalen iach n a czynności k o m o rn ik a , le cz o sk arg ach ) o raz ich n ie ad e k w a tn o śc i do w szy stk ich sy tu a c ji, w ja k ic h się m ogą znaleźć je d n o stk i g o sp o d ark i uspołecznio­ n ej w to k u egzekucji, n ależ y zw rócić uw agę, że z p rze p isó w ty c h w y ra źn ie w y n ik a, iż do o b o w iązk ó w ra d c y p raw n eg o (re fe re n ta p raw n eg o , ad w o k ata) n ie należy u d ział w czynnościach eg z ek u c y jn y c h p o d ejm o w an y c h p rzez k o m o rn ik a . R ola rad c y p raw n eg o w eg zek u cji ogran icza się w ty m św ie tle do sp o rzą d za n ia pism p ro ceso ­ w ych, k tó re w y c z e rp u ją fo rm a ln ie za k res czu w an ia n a d w szczętym postępow aniem eg z ek u c y jn y m . Z p rze p isó w ty c h w y n ik a ta k że , że p rz y czynnościach eg z ek u c y j­ nych d o k o n y w an y c h p rzez k o m o rn ik a pow in ien asy sto w ać in n y p r a c o w n ik 27, k tó ry obow iązany je s t d o ż y ć sp raw o z d a n ie z u d ziału w nich ra d c y p raw n em u , jeżeli cz u w an ie n a d p o stę p o w an ie m eg zek u cy jn y m m a być rea ln e.

N ad ta k im u n o rm o w an ie m obow iązków rad c y p raw n eg o zaciążyły zapew ne u p rz e ­ d zenia do p o stę p o w an ia egzekucyjnego, o ja k ic h b y ła w yżej m ow a. P rzepisy o o bsłudze p ra w n e j poszły je d n a k d alej niż u ch w a ły o rg an ó w sa m o rz ąd u a d w o ­ kackiego, k tó r e — ja k to w sk az an o — n ie w y łączy ły m ożliw ości u d z ia łu a d w o k a ta w p o stę p o w an iu p rze d kom o rn ik iem , ale uznały, że w w y ją tk o w y c h sy tu a cjach udział ta k i je s t n a w e t konieczny 2S. W y d a je się w ięc, że dobrze ro z u m ia n a tro s k a o ochronę m ie n ia społecznego zobow iązuje do ro zu m ien ia obow iązku czuw ania n a d p o stę p o w an ie m eg z ek u c y jn y m w sposób m n iej fo rm a ln y . W ynika to z k ilk u p rzyczyn:

a) W y stęp u jące w u ch w a le n r 533 29 oraz w w ypow ied ziach 30 n a je j tle te n d e n ­ cje do p o jm o w a n ia ro li ra d c y p raw n eg o ja k o odpow iedzialnego p rac o w n ik a za obsługę p r a w n ą je d n o stk i g o sp o d a rk i uspołecznionej (w n ajp ełn iejsz y m tego sło w a znaczeniu) n ie p o z w a la ją n a ogran iczen ie się rad c y p raw n eg o do „zdalnego k ie ro w a n ia ” eg zek u cją w każd y m w y p a d k u p o stę p o w an ia egze­ kucyjn eg o . T ru d n o sobie w yobrazić, by np. p rzy opisie i oszacow aniu lub p rz y lic y ta c ji w to k u eg z ek u c ji z nieru ch o m o ści nie b ra ł u d ziału ra d c a p r a w ­ ny. S tan o w isk o ta k ie b y ło b y sprzeczne z obow iązkiem cz u w an ia nad p o stę ­ p o w an ie m egzek u cy jn y m , skoro od zgodnego z p rz e p isa m i k.p.c. p rzebiegu ty c h fa z zależy osiągnięcie celu egzekucji.

b) P rz e p is a r t. 1072 § 1 k.p.c. w y m ag a od je d n o stk i g o sp o d ark i uspołecznionej ja k o w ierz y c ie la p o d ję cia czynności zm ierzający ch do niezw łocznego ściągnię­ cia n ależ n o ści i w sp ó łd z iałan ia w ty m celu z org an em egzekucyjnym . P rz e

-27 B ra k o k re ślen ia, k to się m a ty m zajm ow ać, stanow i p iętę A chillesa sp ra w y „czuw a­ n ia n a d po stęp o w an iem eg ze k u cy jn y m ” . W p ra k ty c e in n i p raco w n icy n ie k w ap ią się do a sy sto w an ia p rz y ty c h czynnościach, co w p ły w a u jem n ie n a realn o ść egzekucji.

28 B a s s e c h e s , K o r k i s: op. cit., s. 261; J a n c z e w s k i : op. c it., s. 10. 29 E. W e n g e r e k , s. 90.

N r 4 (112) P ełn o m o cn icy stro n w p o stęp o w a n iu e g z e k u c y jn y m ₂₅

p isy d e k re tu z 16.V. 1956 r. o u m a rz a n iu i u d ziela n iu ulg w sp ła cie należności p ań stw o w y c h o raz p rzepisy rozp o rząd zen ia w ykonaw czego do tego d e k re tu (Dz. U. N r 17, poz. 92 i 93) w y ra ź n ie u za le ż n ia ją u m orzenie należności p a ń ­ stw o w y ch od p rz e p ro w ad z en ia eg zekucji sądow ej i w p ro w a d z a ją ty m sam y m obow iązek eg zek u cji w każdym w y p ad k u , gdy d łu ż n ik nie uiści n a le ż n o ś c i31. S to so w an ie ty c h p rzepisów p rzez d y re k to ra p rze d się b io rstw a w y m ag a o b lig a­ to ry jn ie o pinii p ra w n e j rad c y p raw n eg o (§ 4 ust. 1 u ch w a ły n r 533). B yłoby b ardzo fo rm a ln y m rozum ieniem ro li rad c y praw n eg o , gdyby o g raniczył on sw o je obow iązki ty lk o do w y d a n ia opinii co do odm ow y um o rzen ia n a le ż ­ ności i n ie za in te re so w a ł się, czy w szczęto p o stę p o w an ie egzekucyjne. C z u w a­ n ie n ad p o stę p o w an ie m egzekucyjnym nie m oże się w ięc ograniczyć do opieki n a d czynnościam i w to k u egzekucji, a le o b e jm u je ta k że p iln o w a n ie, by w szczęto egzekucję, sp orządzenie zaś w n io sk u o n a d a n ie k la u z u li w y k o n a l­ ności, re p re z e n to w a n ie p rze d sięb io rstw a w ty m p o stęp o w an iu i sporządzenie w n io sk u o w szczęcie eg zekucji stanow iącego je d n ą z p o dstaw ow ych czynności w eg zek u cji sądow ej nie m ogą n ie obchodzić ra d c y p raw nego, m ając eg o c z u ­ w ać n a d p o stę p o w an ie m egzekucyjnym .

c) U ch w ała n r 533, ja k rów nież p rze p isy w yk o n aw cze sta n o w ią a k ty p ra w n e , k tó r e zo stały o p u b lik o w a n e przed u ch w a len iem k o d ek su p o stę p o w an ia cy w il­ nego. Z te j zapew ne przyczyny nie u w z g lę d n ia ją one, że now y k.p.c. re g u lu je egzekucję n ie ty lk o n a rzecz je d n o ste k g o sp o d a rk i uspołecznionej, ale ta k ż e p rzeciw ko nim .

O b słu g a p r a w n a tych je d n o ste k n ie m oże p o m in ąć obrony je d n o ste k g o sp o d ark i uspołecznionej w eg zek u cji przeciw ko nim . S fo rm u ło w a n ia uch w ały n r 533 d o ty ­ czące obow iązków rad c y p raw n eg o w p o stę p o w an iu egzekucyjnym b io rą pod uw agę ty lk o ta k ie sy tu a c je , w k tó ry c h obsłu g iw an a je d n o stk a je st w ierzycielem , n a to ­ m ia st n ie m ów ią n ic o w y p ad k a ch , w k tó ry c h je s t ona d łu żn ik iem . P rz ep isy a rt. 1062 k.p.c. do p u szczają egzekucję z ra c h u n k u bankow ego p rze d sięb io rstw a p a ń ­ stw ow ego, a a r t. 1963 i 1065 k.p.c. — w szelkie ro d z a je eg zekucji przeciw ko in n y m je d n o stk o m g o sp o d ark i uspołecznianej n ie będ ący m p ań stw o w y m i je d n o stk a m i o r g a ­ n izacyjnym i, a zatem ta k ż e w p o stę p o w an iu p rze d k om ornikiem .

S przeczne z zasad ą ochrony w łasności społecznej b y łoby lekcew ażenie czynności w ty m po stęp o w an iu . P rzeciw nie, n ależy p o d k reślić, że m im o m ilczen ia w ty m z a k resie u ch w a ły n r 533 i zarząd zen ia n r 62 ra d c ę p raw n eg o obow iązuje re p re z e n ­ to w an ie obsługiw anej je d n o stk i, zw łaszcza w p o stę p o w an iu p rzed k om ornikiem . W sp raw ac h , w k tó ry c h je d n o stk a o b słu g iw an a je s t d łu żn ik iem , o d p ad a ją z a strz e ­ żenia co do k o n flik tó w m iędzy stro n a m i a k tu a ln e , gdyż d łużnikiem je s t osoba fizyczna. Z a udziałem w p o stęp o w an iu eg z ek u cy jn y m p rze d k om ornikiem p rz e m a ­ w ia p rz e d e w szy stk im w zgląd n a to, że czynności k o m o rn ik a, zazw yczaj n ie p o ­ sia d ające g o w y k sz ta łc e n ia praw niczego, m ogą w b r a k u d o statecznej obrony je d n o ­ stk i g o sp o d ark i uspołecznionej spow odow ać u szczerbek w m ien iu społecznym .

Z ty c h w zględów n ależy uznać, że p ra w id ło w a o bsługa je d n o ste k g o sp o d ark i uspołecznionej w y m a g a p o jm o w a n ia obow iązku „c zu w a n ia nad postęp o w an iem e g z ek u c y jn y m ” w o w iele szerszym zakresie, n iżby się to m ogło w y d aw ać n a p o d ­ s ta w ie fo rm a ln e j w y k ła d n i § 12 w y ty czn y ch n r 2 do za rząd z en ia n r 62. P rzep is te n , m a ją c y c h a r a k te r w e w n ętrz n o -o rg an iza cy jn y , nie m oże derogow ać a rt. 91 k.p.c., k tó ry z a w ie ra ją c um ocow anie p ełn o m o cn ik a do czynności egzekucyjnych, jednocześnie obciąża go odpow iedzialnością za s p ra w n e w y k o n an ie tych czynności.

31 E. W e n g e r e k : C y w iln o p r a w n a o c h r o n a m ie n i a s p o łe c z n e g o w p r o c e s ie c y w iln y m i k a r n y m , Z P P 1962/1963, s. 44.

26 E d m u n d W e n g e r e k N r 4 (112)

R ad ca p ra w n y p o w in ie n czuw ać n ie ty lk o n a d w szczętym p o stę p o w an ie m egze­ k u c y jn y m , a le ta k ż e n a d p ra w id ło w y m i d o statecznie w czesnym w szczęciem egze­ k u cji, p o w in ie n b ra ć zaw sze u d ział w p o stę p o w an iu eg z ek u c y jn y m p rze d sądem (ta k ż e w p o stę p o w an iu o w y ja w ie n ie m a ją tk u ), a je że li je s t to konieczne — ta k ż e w p o stę p o w an iu p rze d k om ornikiem , zw łaszcza w ted y , gdy o b słu g iw a n a je d n o stk a je s t d łu ż n ik ie m 32.

9. W p o stę p o w an iu eg zek u cy jn y m w sp ra w a c h o r o s z c z e n i a a l i m e n t a ­ c y j n e a k tu a ln a je s t d y sp o zy cja a rt. 87 § 3 k.p.c. W sp ra w a c h ty c h p ełn o m o cn i­ k ie m stro n y m oże być rów n ież p rze d staw ic ie l w łaściw ego do sp ra w opieki społe­ cznej o rg an u p rez y d iu m ra d y n aro d o w ej oraz o rg an iz ac ji społecznej lu d u p r a c u ją ­ cego, m a ją c e j n a celu u d ziela n ie pom ocy ro dzinie a uw idocznionej w w y k az ie o rg a ­ n iz a c ji o k reślo n y ch p rz e z M in istra S praw iedliw ości.

C h a ra k te ry sty c z n e d la tego p ełn o m o cn ictw a je s t to, że p o w o łan e w yżej osoby b ę d ą z re g u ły p ełn o m o cn ik am i w ierzycieli. D łużnicy m ogą k o rzy sta ć je d y n ie z p e ł­ nom ocników w sk az an y c h w a rt. 87 § 1 k.p.c. O czyw iście, zgodnie z ty m , co w yżej pow iedziano, dotyczy to ty lk o p o stę p o w an ia p rze d sądem . W p o stę p o w an iu przed k o m o rn ik ie m p ełn o m o cn ik am i w ierz y cie li m ogą być u sta n o w io n e in n e osoby f i­ zyczne lu b p ra w n e , m a ją c e zdolność do czynności p raw n y ch .

10. A n aliza ro li p ełn o m o cn ik a w p o stę p o w an iu eg zek u cy jn y m — z n a tu ry rzeczy nie w y c z e rp u ją c a — n ie m oże pom inąć w sk a z a n ia n a dalsze k o n se k w e n cje w y n i­ k a ją c e z p ełn o m o cn ictw a procesow ego. C hodzi tu p rze d e w szy stk im o sp raw ę u m o c o w a n i a pełn o m o cn ik a do o d b i o r u n a l e ż n o ś c i w y n ik a ją c y c h z t y ­ tu łu w ykonaw czego.

P rz e p is a rt. 91 k.p.c. n ie p rz e w id u je ta k ieg o um ocow ania, a ty lk o upow ażnia p ełn o m o cn ik a do odbioru kosztów p rocesu i odpow iednio kosztów eg zekucji śc ią­ g n ięty ch od d łu ż n ik a. Z tego w zg lęd u n ależ y uznać, że w b ra k u szczególnego um o co w an ia p ełnom ocnik n ie je s t u p ra w n io n y do o d b io ru św ia d cz en ia a n i od d łu ż ­ n ik a w to k u egzekucji, an i te ż — po w yeg zek w o w an iu — od k o m o rn ik a lu b od d łu ż n ik a z a ję te j w ierzy teln o ści. N ależy p rzy ty m zw rócić u w ag ę n a a rt. 466 § 2 k.p.c., k tó ry do odbioru n ależności zasądzonej n a rzecz p ra c o w n ik a w postęp o w an iu w sp ra w a c h o roszczenie p ra c o w n ik a w y m ag a p ełn o m o cn ictw a szczególnego, u d zie­ lonego po p o w sta n iu ty tu łu egzekucyjnego. U m ocow anie do o d bioru te j należności sk u te cz n e je s t ty lk o w ted y , gdy zostało u dzielone po w y d a n iu w y ro k u lu b po z a ­ w a rc iu ugody.

In n e s k u tk i p ełnom ocnictw a, ja k np. w za k resie u m o co w an ia do udzielenia dalszego pełnom ocnictw a, zrzeczenia się roszczenia i za w a rc ia ugody, o raz sk u tk i w y p o w ied zen ia p ełn o m o cn ictw a n ie s tw a rz a ją w p o stę p o w an iu egzekucyjnym szczególnych p roblem ów . N a zasadzie a rt. 13 § 2 k.p.c. p rze p isy a r t. 91—97 k.p.c. m a ją t u odpow iednie zastosow anie.

11. J a k ju ż w yżej zaznaczono, ra m y n iniejszego a rty k u łu n ie pozw oliły n a w y ­ c z e rp u ją c e om ów ienie całej p ro b le m a ty k i zw iązanej z pełn o m o cn ictw em w p o stę ­ p o w an iu egzekucyjnym . Nie m o ż n a nim było objąć om ów ienia ro li p ełnom ocnika procesow ego w poszczególnych ro d za jac h egzekucji, ja k ró w n ież w egzekucji w szczętej z urzędu. Z ad a n iem airiykułu n ie b y ło stw o rze n ie sw oistego va d e m e c u m w egzekucji, zm ienionej ta k d alec e p rze z now y k.p.c. W a r ty k u le s ta ra n o się

32 R a d c ę p r a w n e g o o b o w ią z u j ą o c z y w iś c ie z a s a d y u s t a lo n e w o k ó ln ik u n r 101 P r e z e s a B a d y M in is t r ó w z d n ia 15.V.1952 r . w s p r a w ie w y k o n y w a n ia o r z e c z e ń s ą d o w y c h p r z e z u r z ę d y , in s t y t u c j e p a ń s t w o w e o r a z j e d n o s t k i g o s p o d a r k i u s p o łe c z n io n e j (M o n . P o l . N r A -67, p o z . 1925).