KRONIKA ZA LATA 2008-2009

W latach 2008-2009 Muzeum Archeologiczne w Krakowie zajmowało się działalnością wystawien- niczą, prowadziło badania terenowe, a także realizo- wało inne zadania statutowe.

Badania terenowe

W latach 2008-2009 Muzeum prowadziło szereg badań wykopaliskowych. Mgr E. Chochorowska, Główny Inwentaryzator MAK, prowadziła wyprzedzające bu - dowę domu badania obozowiska mezolitycznego w Ściejowicach, gm. Liszki, na stan. 1. Mgr A. Tyniec z Działu Średniowiecza i Czasów Nowożytnych nadzo- rowała prace ziemne na terenie Krakowa, na ulicach Ludwinowskiej i Papierniczej, a także prowadziła ba - dania ratownicze na stan. 1 w Giebułtowie. W la tach 2008-2009 mgr E. Zaitz i mgr M. Zaitz z Działu Kra- kowa Przedlokacyjnego prowadzili nadzory archeolo- giczne na dwóch stanowiskach na terenie Krakowa (Kraków, Stare Miasto, stan. 1 i 2). Objęły one kilka obiektów architektonicznych i zespołów zabytkowych.

Ponadto, w 2009 roku, mgr E. Zaitz i mgr M. Zaitz, we współpracy z prof. K. Bieleninem, prowadzili prace sondażowe w rejonie stanowiska archeologicz- nego w Brzeszczach koło Oświęcimia. Dr Jacek Gór- ski z Oddziału MAK w Nowej Hucie nadzorował prace ziemne na os. Kolorowym w Krakowie – Nowej Hucie, a także prowadził weryfikacyjne badania powierz - chniowe w dolinie Potoku Kościelnickiego. Mgr E. Ku - bica-Kabacińska prowadziła nadzór oraz ratownicze badania terenowe w Nowej Hucie – Górce Kościelnic - kiej, w rejonie stan. 120 oraz w Nowej Hucie – Koś - cielnikach, w rejonie stan. 75. Ponadto, wraz z mgr J. Rodak, nadzorowała prace i prowadziła ratownicze badania terenowe na trasie wodociągu w Nowej Hucie – Górce Kościelnickiej, w rejonie stan. 123, 124 i 125.

Mgr J. Rodak prowadziła badania ratownicze na stan. 31 w Nowej Hucie – Bieńczycach, w związku

z budową domu. Mgr R. Naglik z Działu Ochrony Zabytków Archeologicznych prowadził badania powierzchniowe wzdłuż autostrady A4 (od Krakowa – Bieżanowa do Zakrzowca) oraz w rejonie Kryspi- nowa i Proszowic. Mgr T. Rodak nadzorował prace przy przebudowie sieci kanalizacyjnej w Zakrzowcu, a także przy budowie drogi i domu w sąsiedztwie stanowiska 10 w Stanisławicach. Mgr A. Zastawny prowadził, finansowane przez Wojewódzkiego Kon- serwatora Zabytków w Krakowie, ratownicze badania sondażowe w rejonie Puchaczych Skał w Dolinie Prądnika, na stan. 38 w Smardzowicach, gm. Skała.

Mgr Krzysztof Babraj i mgr Anna Drzymuchowska z Działu Archeologii Śródziemnomorskiej i Starożyt- nych Cywilizacji Ameryki kontynuowali badania wyko- paliskowe w Marei w Egipcie, realizowane w ramach umowy między MAK i Centrum Archeologii Śród- ziemnomorskiej im. prof. K. Michałowskiego Uni- wersytetu Warszawskiego w Kairze.W pracach tych uczestniczyła dr hab. H. Szymańska, emerytowany pracownik MAK.

Poza badaniami realizowanymi przez MAK, pracownicy Muzeum podejmowali również prace wykopaliskowe organizowane przez inne instytucje.

Mgr D. Stefański i mgr M. Zając uczestniczyli w bada- niach obozowiska jaskiniowego w Jaskini Ciemnej, finansowanych ze środków Instytutu Archeologii UJ.

Dr M. Ka czanowska uczestniczyła w badaniach jaskini Sarakenos w Grecji. Badania te były prowadzo - ne przez Uniwersytet w Rodos i Instytut Archeologii UJ. Mgr E. Chochorowska brała udział w badaniach grodziska z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza oraz osady wczesnoneolitycznej w Łubowicach, gm. Rud- nik, a także w wykopaliskach na osadzie z wczesnej epoki żelaza w Kornicach, gm. Pietrowice Wielkie.

Badania te prowadzone były przez Instytut Archeolo- gii UJ, a finansowane przez Śląskiego Wojewódzkiego MATERIAŁY ARCHEOLOGICZNE XXXVIII, 2010

KRONIKA ZA LATA 2008-2009

DZIAŁALNOŚĆ MUZEUM ARCHEOLOGICZNEGO W KRAKOWIE

Konserwatora Zabytków. Mgr A. Tyniec uczestniczyła w prowadzonych przez IAiE PAN wykopaliskach na osadzie wielokulturowej w Leżachowie k. Sieniawy, a także w badaniach powierzchniowych na terenie zespołu osadniczego w Stradowie – także we współ- pracy z IAiE PAN Oddział w Krakowie. Mgr E.

Kubica-Kabacińska kontynuowała badania wykopali- skowe w obrębie klasztoru OO. Paulinów „na Skałce”.

Badania te były finansowane w ramach projektu gran- towego Polskiej Akademii Umiejętności i Instytutu Archeologii UJ: „Średniowieczny kościół i klasztor Ojców Paulinów „na Skałce” na krakowskim Kazimie- rzu – od przedlokacyjnej osady do ośrodka kultu św.

Stanisława”. Pracownicy Muzeum kontynuowali rów- nież badania wykopaliskowe na trasie przyszłej auto- strady A4 w ramach prac Krakowskiego Zespołu do Badań Autostrad. Mgr E. Trela-Kieferling prowadziła badania w Krakowie–Bieżanowie, na stan. 30 i w Modl- nicy, gm. Wielka Wieś, na stan. 5. Mgr A. Matoga pro- wadził badania w Modlniczce, gm. Wielka Wieś, na stan. 10, na którym natrafiono na ubogie pozostałości osadnictwa głównie z epoki kamienia i późnej fazy kul- tury łużyckiej. Mgr A. Matoga wraz z mgr. J. Boberem i dr P. Poleską (oraz zespołem absolwentów IA UJ) prowadził również wykopaliska na stan. 20 i 21 w Kra- kowie–Bieżanowie. Na stanowiskach tych odkryto pozostałości osadnictwa kultury łużyckiej z późnej fazy wczesnej epoki żelaza, pojedyncze obiekty kultury przeworskiej, a także obiekty z czasów nowożytnych.

Mgr J. Rodak wraz z mgr. T. Rodakiem prowadzili badania w Stanisławicach, gm. Bochnia, na wielokul- turowych stanowiskach 9 i 10.

Konferencje, sesje naukowe, referaty

Pracownicy Muzeum brali udział w konferen- cjach, seminariach i zebraniach naukowych. Wygło- szono 27 referatów i odczytów. W kwietniu 2008 roku na konferencji zorganizowanej w Branicach przez Komisję Epoki Brązu i Wczesnej Epoki Żelaza Komi- tetu Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN, mgr I. Wój- cik przedstawiła referat pt. „Materiały osadowe i gro- bowe kultury trzcinieckiej i łużyckiej z ratowniczych badań wykopaliskowych w Koszycach (stan. 3), pow.

Proszowice”. Na tej samej konferencji dr J. Górski przedstawił referat „Kultura trzciniecka i łużycka w mikroregionie nowohuckim”. Również w kwietniu, na zorganizowanej przez Instytut Archeologii Uni- wersytetu Marii Curie Skłodowskiej konferencji Stan, potrzeby i perspektywy badań nad wczesnym średnio- wieczem na Lubelszczyźnie, mgr R. Liwoch wygłosił referat „Skarby zachodnioruskie doby przedmongol- skiej”. We wrześniu, na V Warsztatach Kamieniar- skich, zorganizowanych przez Skam – Stowarzyszenie Krzemieniarskie i Zakład Epoki Kamienia Instytutu Archeologii Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, mgr Damian Stefański wygłosił referat

„Analiza typologiczna i funkcjonalna rylców ze sta-

nowiska Kraków – Spadzista B+B1”. W tym samym miesiącu, na odbywającym się na Malcie Kongresie EAA The Fourteenth Annual Meeting of the European Association of Archaeologists, mgr A. Tyniec, jako współautorka, przedstawiła referat zatytułowany

„Channel changes and accumulation in small rivers valleys of Forecarpathian loess area. Case studies at Early Medieval site in Brzezie 20 near Krakow (S-Poland)”. Mgr A. Tyniec była również autorką refe- ratu „Die frühslawische Siedlung in Brzezie (Kurzre- ferat)”, wygłoszonego podczas zorganizowanego w październiku 2008 roku we Wrocławiu przez Komi- tet Nauk Pra- i Protohistorycznych Wydziału I PAN, Komisję Archeologiczną Oddziału Wrocławskiego PAN, Instytut Archeologii i Etnologii PAN oraz Lehr- stuhl für Archäologie des Mittelalters und der Neuzeit Otto Friedrich-Universität Bamberg sympozjum Inter- nationales Symposium Frühe slawische Siedlung in Mit- teleuropa (6-9. Jahrhundert) im Lichte naturwissen- schaftlicher Datierung. W tym samym miesiącu, jako współautorka, mgr A. Tyniec przygotowała również referat „Gorodiszcze v Stradivie v uziele Kazimieza Vielka, Polsza” na zorganizowaną przez Instytut Archeologii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy kon- ferencję Straodvnij Ickorosten i slovianski grady w Korosteniu. Podczas tej konferencji mgr R. Liwoch przedstawił referat „Wykopaliska T. Ziemięckiego na grodzisku w Podhorcach”. W październiku 2008 roku, na konferencji Otázky neolitu a eneolitu našich zemí. Pohřbivăní v období neolitu a eneolitu, która odbywała się we Vranovie nad Dyjí na terenie Czech, mgr A. Zastawny wygłosił referat „Groby kultury badeńskiej w Małopolsce/ The Baden Culture graves in Lesser Poland”. W tym samym miesiącu mgr E.

Kubica-Kabacińska, jako współautorka, na zorgani- zowanej przez Muzeum w Trebiszowie na Słowacji konferencji Biela ceramika 1000-1700, wygłosiła refe- rat „Podkrakowska ceramika biała”. W listopadzie, na konferencji In silvis, campis… et urbe. Średniowieczny obrządek pogrzebowy na pograniczu polsko-ruskim, zor- ganizowanej w Sanoku przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, mgr R. Liwoch wygło- sił referat „Uwagi o chronologii wczesnośrednio- wiecznych cmentarzysk na zachodzie Ukrainy”.

W styczniu 2009 roku, na posiedzeniu Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN w Warszawie, mgr D. Stefański przedstawił referat o zespołach schyłkowopaleolitycznych z badań autostradowych w rejonie Krakowa. W tym samym miesiącu, na posie- dzeniu naukowym Komisji Archeologicznej PAN w Krakowie, mgr A. Zastawny wygłosił referat na temat stanu badań nad kulturą badeńską w Małopol- sce. W lutym, na Seminarium Igołomskim w Igołomi, mgr A. Zastawny przedstawił komunikat zatytułowany

„KPL a Baden w zachodniej Małopolsce – głos w dys- kusji”. Mgr A. Zastawny wygłosił również w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu referat zatytułowany

234

„Wpływy badeńskiego kręgu kulturowego w późnym neolicie Małopolski”. W tym samym miesiącu mgr R.

Naglik, na zorganizowanej przez Instytut Archeologii UJ konferencji na temat najnowszych odkryć z okresu przedrzymskiego i rzymskiego na terenie Małopolski, wygłosił odczyt „Okres przedrzymski – okres wędró- wek ludów – wyniki badań prowadzonych na trasie autostrady A4 w Małopolsce”. W kwietniu, na konfe- rencji Niedziela – dzień święty w starożytności chrześci- jańskiej, zorganizowanej przez Papieską Akademię Teologiczną w Krakowie, dr J. Górski przedstawił referat „Sfera święta i świąteczna w życiu społe- czeństw prehistorycznych. Możliwość interpretacji w świetle wybranych przykładów”. W maju, podczas VII Warsztatów Terenowych i IV Sympozjum Arche- ologii Środowiskowej w Kórniku, mgr A. Tyniec, jako współautorka, przedstawiła referat „Zmiany koryta i sedymentacji w rejonie wczesnośredniowiecznej osady na stanowisku Brzezie 20 koło Krakowa”.

W tym samym miesiącu, w trakcie II Forum Archi- tecturae Poloniae Medievalis, zorganizowanego przez Politechnikę Krakowską, mgr E. Kubica-Kabacińska przedstawiła rezultaty najnowszych badań prowadzo- nych w domniemanej kaplicy pocysterskiej w Kaci- cach. W czerwcu, na konferencji Drehscheibentöpferei im Barbaricum – Technologietransfer und Professiona- lisierung eines Handwerks am Rande des Römischen Imperiums, zorganizowanej przez Vor- und Früge- schichtlischen Archäeologie der Rheinischen Frie- drich-Wilchelms-Uniwersität Bonn, Institut für Prähi- storische Archäologie der Freien Universität Berlin oraz LVR-Landesmuseum Bonn, dr P. Poleska wygło- siła referat zatytułowany „The latest Celtic pottery workshops in Poland”. W czerwcu, podczas V Letniej Szkoły Czwartorzędu we Wrocławiu, mgr A. Tyniec, jako współautorka, wygłosiła referat „Early Medieval Hillfort in Stradów: Natural Environment and Archa- eology”. Mgr A. Tyniec przedstawiła również referat

„Rola rzeki w funkcjonowaniu i przetrwaniu elemen- tów wczesnośredniowiecznej osady w Brzeziu koło Niepołomic”, podczas odbywających się w sierpniu VIII Spotkań Bytomskich w Bytomiu Odrzańskim, zatytułowanych Matka Rzeka. O roli rzeki w życiu czło- wieka średniowiecza. W następnym miesiącu, na 15th Annual Meeting of the European Association of Archaeologists w Riva del Garda/Trento we Wło- szech, mgr A. Tyniec, jako współautorka, przedstawiła referat „Traces of flash floods in the sediments of valey floor near Brzezie 20 (S-Poland)”. We wrześniu mgr A. Tyniec, również jako współautorka, przygoto- wała na odbywającą się w Kielach pod tytułem Metody badań w geomorfologii Konferencję Geomorfologów Polskich, referat zatytułowany „Grodzisko wczesno- średniowieczne w Stradowie”. W październiku 2009 roku mgr E. Trela-Kieferling, jako współautorka, przedstawiła odczyt „Linear Band Pottery Culture’s cremations cemetery at site 2 in Modlniczka, District

of Cracow”, na zorganizowanej przez Uniwersytet Karola w Pradze konferencji Otázky neolitu a eneolitu našich zemí w Mĕlniku. W tym samym miesiącu mgr R. Naglik, podczas zorganizowanej przez Mało- polską Wyższą Szkołę Ekonomiczną w Tarnowie kon- ferencji Społeczne i ekonomiczne problemy budowy autostrady Kraków – Tarnów, mówił o archeologicz- nych odkryciach na trasie autostrady A4 w zachodniej Małopolsce. W listopadzie, na zorganizowanej przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie konferencji Trans- karpackie kontakty kulturowe w epoce kamienia, dr J. Górski wygłosił referat „Wpływ transkarpackich kontaktów w początkach epoki brązu na sytuację kul- turową w dorzeczu górnej Wisły”. Dr J. Górski wygło- sił również odczyt na temat działalności Oddziału Muzeum Archeologicznego w Branicach, podczas roboczego seminarium zorganizowanego w Willi Decjusza w Krakowie jako pokłosie akcji Szlak Rene- sansu w Małopolsce. W grudniu 2009 roku mgr E.

Trela-Kieferling, na konferencji Neolityzacja Europy Zachodniej i Środkowej w Branicach, jako współau- torka przedstawiła poster „Pochówki ciałopalne KCWR ze stan. 2 w Modlniczce”.

Prace naukowo-badawcze

W latach 2008-2009 pracownicy MAK realizo- wali 38 tematów badawczych w ramach 5 ogólnomu- zealnych programów. W ramach pierwszego programu, zatytułowanego „Zbiory Muzeum Archeologicznego w Krakowie – opracowania kolekcji i materiałów ze zbiorów własnych” prace prowadziło osiem osób.

Mgr A. Dziedzic opracowywała materiały z kolekcji Z. Glogera w zbiorach MAK. Mgr D. Stefański zajmował się sytuacją kulturową i osadniczą na sta- nowisku Kraków Zwierzyniec I na tle jednostek taksonomicz nych wczesnej fazy górnego paleolitu.

Mgr E. Trela-Kieferling opracowywała materiały z badań S. Czarnowskiego w Siedliskach. Dr J. Gór- ski prowadził badania nad cmentarzyskiem kurhano- wym kultury trzcinieckiej w Guciowie. Mgr I. Wójcik zajmowała się cmentarzyskiem kultury łużyckiej w Machowie. Mgr T. Rodak opracowywał materiały kultury łużyckiej ze stan. 5 w Bobinie. Mgr J. Arct zaj- mowała się skarbami z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza ze zbiorów dawnych MAK. Mgr R. Liwoch opracowywał materiały z badań przeprowadzonych w latach 1881-1883 przez T. Ziemięckiego w Podhor- cach na Ukrainie. Mgr A. Tyniec zajmowała się wczes - nośredniowieczną osadą w Krakowie – Kurdwanowie.

Drugi program badawczy, „Muzealnictwo i konserwa-

torstwo archeologiczne”, opracowywali: mgr E. Cho-

chorowska, która realizowała temat „Muzealnictwo

archeologiczne w Polsce”, mgr M. Woźny, która opraco -

wywała zagadnienia dotyczące historii MAK i nauko-

wej działalności archeologów związanych z Muzeum

Archeologicznym AU, PAU i PAN, oraz mgr A. Dyga,

który zajmował się nowymi metodami uszczelniania

powłok ochronnych, nowymi metodami w zakresie konserwacji skóry, a także badaniem i wprowadza- niem nowych technik oczyszczania i zabezpieczania powierzchni zabytków metalowych. Trzeci program badawczy, zatytułowany „Pradzieje i średniowiecze Małopolski” opracowywało dwanaście osób. Mgr M.

Zając prowadził badania nad mezolitycznym kom- pleksem osadniczym w Glanowie. Dr M. Kaczanow- ska zajmowała się neolitycznymi przemysłami krze- miennymi z Nowej Huty na tle porównawczym.

Dr J. Górski prowadził badania nad osadnictwem z epoki brązu w Małopolsce. Mgr J. Bober zajmował się osadnictwem kultury ceramiki promienistej na terenie Nowej Huty na tle porównawczym. Mgr A. Za - stawny badał zagadnienia związane z kulturą badeń- ską w Małopolsce. Mgr I. Wójcik prowadziła badania nad wczesną fazą kultury łużyckiej na terenie lessów podkrakowskich. Dr P. Poleska zajmowała się celtyc- kim mikroregionem osadniczym w rejonie podkra- kowskim. Mgr R. Naglik badał osadnictwo od okresu przedrzymskiego po okres wędrówek ludów na tere- nie zachodniej Małopolski. Mgr J. Rodak prowadziła badania nad okresem wpływów rzymskich na terenie Nowej Huty na tle porównawczym. Mgr A. Tyniec opracowywała wczesnośredniowieczny zespół osad- niczy w Stradowie, a także zajmowała się wybranymi zagadnieniami osadnictwa wczesnośredniowiecznej Małopolski. Mgr B. Reyman-Walczak zajmowała się wczesnośredniowieczną Małopolską przez pryzmat pieniądza w obiegu i tezauryzacji. Mgr E. Kubica- Kabacińska prowadziła badania nad zespołem osad- niczym z VI-XIII wieku na terenie Nowej Huty na tle porównawczym. W ramach czwartego programu badawczego – „Studia nad osadnictwem przedlokacyj- nym i polokacyjnym na terenie krakowskiego zespołu miejskiego i przemianami osadniczymi w czasach nowożytnych” realizowano pięć tematów. Mgr E. Zaitz prowadził prace nad osadnictwem wczesno- i późno- średniowiecznym na terenie Krakowa, a także nad żelaznymi grzywnami siekieropodobnymi z Małopol- ski. Mgr A. Tyniec opracowywała dwa tematy: „Dzieje najstarsze i stare gmachu Muzeum Archeologicznego w Krakowie”, a także „Zabytki z badań ratowniczych na terenie średniowiecznego Kleparza – ul. Kurniki”.

Mgr J. Wróbel zajmował się zagadnieniami związa- nymi z ludnością Krakowa XI-XIII wieku w świetle badań szkieletów z cmentarzyska przy kościele św.

Wojciecha w Krakowie. Tematem piątego programu badawczego były „Studia nad osadnictwem pradziejo- wym wybranych regionów (w tym monografie stanowisk, kolekcji, zabytków)”. W ramach tego programu mgr T. Rodak zajmował się epoką brązu w prawobrzeżnym dorzeczu Wisły i strefie karpackiej; mgr A. Matoga badał strukturę osadnictwa kultury trzcinieckiej, łużyckiej i pomorskiej w południowo-wschodniej części Płaskowyżu Jędrzejowskiego; mgr K. Babraj prowadził badania nad założeniami bazylikalnymi

w Egipcie w okresie bizantyjskim, nad założeniami łaźni publicznych i sanatoryjnych z okresu hellenisty - cznego, rzymskiego i bizantyjskiego na terenie Egiptu, a także zajmował się interpretacją ikonograficzno-iko- nologiczną rzymskiej mozaiki w kościele St. Puden- ziana w Rzymie. Mgr J. Puziuk opracowywał śre- dniowieczną ceramikę grafitową ze zbiorów Działu Wczesnego Średniowiecza i Czasów Nowożytnych.

Pracownicy Muzeum opublikowali 63 artykuły, które ukazały się w polskich i zagranicznych czasopi- smach i wydawnictwach naukowych.

Współpraca z innymi instytucjami

W 2008 roku Muzeum Archeologiczne w Kra- kowie prowadziło współpracę z 45 instytucjami – 6 zagranicznymi i 39 krajowymi. W roku następnym współpraca ta objęła 53 instytucje – 5 zagranicznych i 48 krajowych. Współpraca ta wiązała się z wymianą wystaw i zabytków z muzeami i instytucjami nauko- wymi, z działalnością oświatową i edukacyjną (kontaktowano się m.in. z Akademią Pedagogiczną w Krakowie, Kuratorium Oświaty i Wychowania, Stowarzyszeniem Muzealników Polskich Oddziałem Małopolskim, Instytutem Pamięci Narodowej Oddział Kraków), z dydaktyką naukową (współpracowano m.in. z Instytutem Archeologii UJ, Papieską Aka - demią Teologiczną, Wydziałem Konserwacji i Restau- racji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie, Instytutami Archeologii Uniwersytetów w Gdańsku i Toruniu).

W zakresie ochrony zabytków archeologicznych Muzeum współpracowało m.in. z Oddziałem Ochrony Zbytków Urzędu Miasta Krakowa, z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków w Krakowie, a także z Krakowskim Zespołem do Badań Autostrad.

W zakresie badań naukowych i opracowań, Muzeum współpracowało m.in. z Centrum Archeologii Śród- ziemnomorskiej UW w Kairze im. prof. K. Micha- łowskiego, Instytutem Archeologii UJ, Instytutem Archeologii UW, Instytutem Archeologii i Etnologii PAN w Krakowie, Krakowskim Zespołem do Badań Autostrad, z Politechniką Krakowską. Muzeum brało również udział w pracach eksperckich, a także współ- działało z organizacjami i stowarzyszeniami, takimi jak m.in. Międzymuzealne Kolegium Numizmatyczne ICOM, Komisja Źródłoznawcza Komitetu Badań Pra- i Protohistorycznych PAN, Stowarzyszenie Muzeal- ników Polskich czy Rada Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego przy Ministrze Kultury. Ponadto Biblioteka MAK prowadziła wymianę książek i cza- sopism z 308 instytucjami, w tym z 248 z zagranicy.

Działalność upowszechnieniowa

W latach 2008-2009 w MAK udostępniane były cztery wystawy stałe – dwie spośród nich, „Pradzieje i wczesne średniowiecze Małopolski” oraz „Bogowie starożytnego Egiptu”, dostępne były dla zwiedzających

236

już w latach wcześniejszych. W 2008 roku została otwarta nowa wystawa stała – „Peruwiańskie zbiory Władysława Klugera” (ryc. 1-3). Została ona przygo- towana przez mgr. K. Babraja i mgr. M. Grosse. Na wystawie tej, eksponowanej w niewielkim, specjalnie w tym celu odrestaurowanym pomieszczeniu, zapre- zentowano nieznaną dotąd szerszej publiczności część zbiorów Muzeum – ceramikę pochodzącą z kolekcji utworzonej przez Władysława Klugera pod koniec XIX wieku. Ponadto, w 2009 roku, w podziemiach Mu ze - um otwarto czwarta wystawę stałą – „Dzieje najstar- sze i stare gmachu Muzeum Archeologicznego w Kra- kowie” (ryc. 4-8). Wystawa ta została przygotowana we współpracy z Krakowskim Oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej. Autorką koncepcji całości ekspo- zycji, a także autorką jej części archeologicznej i histo- rycznej (obejmującej okres istnienia klasztoru karme- litów, więzienia i sądu austriackiego, później polskiego, aż do wybuchu II wojny światowej, a także sprawę przekazania na potrzeby Muzeum ruin gmachu) była mgr A. Tyniec. Pracownicy IPN (mgr J. Dutka i mgr M. Zakrzewski) opracowali zagadnienia zwią- zane z okresem okupacji niemieckiej i funkcjonowa- niem więzienia w okresie po II wojnie światowej.

Oprawę plastyczną ekspozycji przygotował mgr M.

Grosse z Pracowni Plastycznej MAK. W dalszym ciągu udostępniane były dla zwiedzających wystawy sezonowe – „Ogród ceramiki” (w Ogrodach MAK) i „Garncarstwo prahistoryczne” (w zespole podwor- skim w Branicach) oraz „Dzieje Rynku Głównego w Krakowie i kościoła św. Wojciecha” (w podziemiach kościoła św. Wojciecha).

W 2008 roku w otwarto dziesięć wystaw czaso- wych. Były to nie tylko wystawy archeologiczne, ale także wystawy rzemiosła i sztuki. Pierwszą wystawą czasową otwartą w tym roku była „Galeria plakatu MAK” (ryc. 9). Zostały na niej zaprezentowane pla- katy i afisze reklamujące wystawy muzealne z ostatnich kilkudziesięciu lat. Na wystawie „Tkamale antyczne”

eksponowano niezwykłe prace, powstałe dzięki połą- czeniu technik malarskich i tkackich, autorstwa Romy Rymaszewicz-Ranz (ryc. 10). Kolejna wystawa, „U źró- deł sztuki. Znaleziska z Jaskini Maszyckiej” (ryc. 11), przygotowana przez mgr E. Chochorowską, prezento- wała zabytki schyłkowopaleolitycznej kultury magda- leńskiej ze zbiorów Muzeum. Wystawa „Zbiory MAK w oczach młodzieży szkolnej” przedstawiała pokon- kursowe prace plastyczne dzieci i młodzieży. „Cherso- nez Taurydzki – przeszłość i teraźniejszość” (ryc. 12) – ekspozycja archeologiczna powstała w The Institute of Classical Archaeology of the University of Texas at Austin (USA), pozwalała zapoznać się z pozostało- ściami dawnej kolonii greckiej, założonej w VI wieku p.n.e. w zachodniej części Krymu. Na wystawie „Bogo- wie Andów” (ryc. 13), eksponowanej w ogrodach Muzeum, zostały zaprezentowane osiągnięcia Centrum Badań Prekolumbijskich Uniwersytetu Warszawskiego

w badaniach na obszarze Peru i Boliwii. Kolejna, rów- nież archeologiczna ekspozycja, „Na skrzydłach prze- szłości. Motywy ptaków na zabytkach archeologicz- nych z ziem polskich XI w. p.n.e. – XVII w. n.e.”

(ryc. 14), autorstwa T. Skorupki, pracownika Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, prezentowała niezwykłe fotografie ptaków oraz zabytki archeologiczne, zwią- zane z avifauną. Kolejna ekspozycja, „Tkaniny peru- wiańskie ze zbiorów Władysława Klugera po konser- wacji” (ryc. 15), przygotowana przez mgr. K. Babraja i mgr. M. Grosse, pozwalała zapoznać się z cenną, liczącą 61 tkanin kolekcją, przekazaną przez W. Klu- gera Muzeum Starożytności Akademii Umiejętności w Krakowie w 1876 roku, i poddaną konserwacji (ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodo- wego oraz środków własnych MAK) w latach 2005- 2007. „Wykopaliska w Marei w Egipcie w 2008 roku”, wystawa przygotowana przez mgr A. Drzymuchowską, ukazywała na planszach wyniki kolejnego sezonu badań prowadzonych na tym stanowisku. Od listopada 2008 r. do marca 2009 r. gościliśmy w MAK, uhono- rowaną licznymi nagrodami, ekspozycję „Skarby wie- ków średnich” (ryc. 16) przygotowaną przez Pań- stwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie. Nasze Muzeum było jedną z pierwszych placówek, w których została zaprezentowana ta niezmiernie interesująca i piękna kolekcja wczesnośredniowiecznej biżuterii i drobnej plastyki. Trudna sytuacja finansowa spowo- dowała, że w 2009 roku otwarto tylko sześć nowych wystaw czasowych. Pierwsza, „Germania Romanica”

(ryc. 17) ukazywała romańską architekturę z terenów dawnego Cesarstwa Niemieckiego w obiektywie prof.

dr hab. Zbigniewa Pianowskiego (kierownika Działu Archeologicznego Zamku Królewskiego na Wawelu).

Kolejna wystawa – „Fotografia Ryszarda Wiktora Schramma” (ryc. 18), odbywająca się w ramach Kra- kowskiej Dekady Fotografii, prezentowała oryginalne zdjęcia wykonane w technice bromowej, z górskich wycieczek z lat pięćdziesiątych XX wieku. W 2009 roku eksponowano ponownie wystawę „Tkaniny peru- wiańskie ze zbiorów Władysława Klugera po konser- wacji”. Prezentowane tkaniny zostały umieszczone w specjalnych gablotach, minimalizujących skutki prze- noszenia oraz krótkotrwałych zmian temperatury, wil- gotności i światła. Jednakże specyficzne warunki, w jakich obiekty te muszą być przechowywane, aby nie nastąpiła ich powtórna degradacja, pozwalały jedynie na krótkotrwałą ich ekspozycję. Wystawa „Wykopaliska na wielkich projektach liniowych w Turyngii” (ryc. 19) pozwalała zapoznać się z niezwykle interesującymi wynikami zakrojonych na szeroką skalę badań na tere- nie tej części Niemiec. Jej otwarcie stanowiło główny punkt obchodów 10 rocznicy podjęcia współpracy pomiędzy Województwem Małopolskim a Krajem Związkowym Turyngią. Kolejna wystawa, zatytułowana

„Ze skarbów Muzeum Archeologicznego w Krakowie”

(ryc. 20, 21), przygotowana przez pracowników

Muzeum, była niezwykłą okazją do zapoznania się z niektórymi spośród najcenniejszych zespołów zabyt- ków ze zbiorów naszego Muzeum, które zazwyczaj można oglądać tylko w trakcie specjalnych wystaw pro- blemowych. Ostatnia ekspozycja, zatytułowana „Wyspa władców. Ostrów Lednicki w państwie pierwszych Pia- stów” (ryc. 22), przedstawiała wyniki badań archeolo- gicznych i historycznych przeprowadzonych na Ostro- wie Lednickim, pełniącym w X wieku funkcję jednej z głównych siedzib państwa pierwszych Piastów.

Tak jak w latach poprzednich, Muzeum udostęp- niało również, cieszące się niesłabnącym zainteresowa- niem, wystawy objazdowe: „Marea – wykopaliska pol- skie w Egipcie 2000-2004”, „Badania archeologiczne na Rynku Głównym w Krakowie w 2004 r.”, „Początki Pań- stwa Polskiego. Życie codzienne w średniowiecznej Małopolsce” oraz „50 lat badań nad starożytnym hut- nictwem żelaza w Górach Świętokrzyskich”.

W latach 2008-2009 nowohucki Oddział Muzeum zorganizował VI i VII Piknik Archeologiczny w Brani- cach. Muzeum brało również udział w akcjach „Dzień Otwartych Drzwi Muzeów Krakowskich” oraz „Noc Muzeów”.

Działalność oświatowa

Podobnie jak w latach poprzednich, również w latach 2008-2009 Muzeum miało przygotowaną sze- roką ofertę oświatową – lekcje, zajęcia fakultatywne, a także warsztaty dla dzieci i młodzieży. Tematy lekcji muzealnych objęły zagadnienia takie jak historia Muzeum Archeologicznego w Krakowie i jego zbiory;

starożytny Egipt; ziemie polskie w pradziejach; pierwsi rolnicy i hodowcy na ziemiach polskich; pradzieje i wczesne średniowiecze Małopolski; życie codzienne we wczesnym średniowieczu, ewolucja człowieka; gród w Biskupinie, sztuka epoki kamienia; pierwsze narzę- dzia człowieka; tajemnice mumii; warsztat pracy arche- ologa. Podczas warsztatów dzieci i młodzież szkolna zapoznawała się ręcznym lepieniem ceramiki, strojami celtyckimi, a także zajmowała się poszukiwaniem kopii zabytków archeologicznych w obrębie specjalnie przy- gotowanego wykopu, na którym odtworzono warunki ze stanowisk archeologicznych. Oddział Muzeum w Nowej Hucie prowadził własne zajęcia warsztatowe, a także gry zręcznościowe i quizy edukacyjne, m.in.

w ramach Koła Młodego Archeologa. Tematami poszczególnych zajęć były: przedszkolaki w Muzeum Archeologicznym w Branicach; archeologia na dzień dobry – poszukiwania skarbów i „badania” na wykopie archeologicznym; sprzątanie świata – porządkowanie terenu wokół dworku; portret dworu – zwiedzanie Lamusa, zajęcia plastyczne w plenerze; przygotowanie do pikniku archeologicznego – prace plastyczne i tech- niczne; budujemy gródek z wieżą – zajęcia plastyczne;

zabawa z gliną – lepienie naczyń glinianych i piramid egipskich; a także andrzejki u Branickich – gry i zabawy andrzejkowe.

Działalność wewnątrzmuzealna Inwentaryzacja

W latach 2008-2009 do zbiorów muzealnych włą- czono 1816 nabytków. Pod koniec 2009 roku Muzeum posiadało w swoich zbiorach 521 172 muzealia wydzie- lone. W 2008 roku na wystawach stałych i czasowych, eksponowano 2004 zabytki ze zbiorów MAK, z czego 1526 na wystawach własnych, a 478 na wystawach reali- zowanych przez inne muzea i instytucje (w ramach umów wypożyczenia). W 2009 roku eksponowano 2843 zabytki, z czego 2527 na wystawach własnych, a 316 poza Muzeum. Wypożyczone zabytki znalazły się na wystawach stałych i czasowych w Muzeum Ojcow- skiego Parku Narodowego im. prof. Wł. Szafera w Ojco- wie, w Państwowym Muzeum Archeologicznym w War- szawie, Muzeum Etnograficznym w Krakowie, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, Muzeum Zagłębia w Będzinie, Muzeum Okręgowym w Toruniu, Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, Muzeum Historycznym Miasta Gdańska, Bibliotece Jagiellońskiej i w innych.

Ośrodek Informacji Naukowej i Archiwum

Ośrodek gromadził zbiory dotyczące działalności Muzeum. W związku z działalnością wystawienniczą i popularyzatorską założono 14 teczek z dokumentacją wystaw i 4 z dokumentacją Pikniku Archeologicznego w Branicach oraz innych akcji muzealnych. Ponadto założono osiem nowych teczek archiwalno-informacyj- nych do katalogu stanowisk archeologicznych. Włączo - no do zbiorów kolejną część materiałów naukowych z badań dr. K. Garbacza (tereny Niecki Nidziańskiej).

Opracowywano archiwalia dotyczące historii archeolo- gii oraz sporządzano ich ewidencję. Wykonywano kwe- rendy naukowe. Do Archiwum Zakładowego przyjęto dokumentację z Działu Oświaty i Edukacji Kulturalnej, Działu Paleolitu i Mezolitu, Księgowości, Sekretariatu i Administracji. Zgromadzono 414 wycinków praso- wych. Łącznie wpłynęło 5,35 m.b. akt. Udostępniono 672 teczki z materiałami archiwalnymi. Ze zbiorów korzystało 120 osób, w tym 58 spoza Muzeum.

Biblioteka

W latach 2008-2009 do księgozbioru włączono 921 egzemplarzy, z czego 834 pozyskano w drodze wymiany, 30 jako dary, 47 w drodze zakupu, a 11 pre- numeraty. Pod koniec roku 2009 liczba zbiorów się- gnęła 36 816 pozycji. W ramach wymiany Biblioteka wysłała 541 czasopism i książek. Udostępniono 4233 woluminy 914 czytelnikom. Pracownicy Biblioteki opracowywali i uzupełniali katalogi biblioteczne, a także sporządzali karty akcesji nowych woluminów.

Wydawnictwa

W 2008 roku wydano IV tom z serii „Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Krakowie” – Byzantine

238

Marea. Excavation 2000-2003, 2006, autorstwa H. Szy- mańskiej i K. Babraja. W 2009 roku ukazał się XXXVII tom Materiałów Archeologicznych (za rok 2009).

Działalność pracowni

Dział Konserwatorstwa Muzealnego

Na zlecenie Składnicy Zbiorów Dawnych, Głów- nego Inwentaryzatora, Pracowni Numizmatycznej, Działu Krakowa Przedlokacyjnego, Okresu Lateń- skiego i Rzymskiego, Archeologii Śródziemnomor- skiej i Starożytnych Cywilizacji Ameryki, Działu Oświatowego, Działu Epoki Brązu i Wczesnej Epoki Żelaza oraz Średniowiecza i Czasów Nowożytnych poddano konserwacji 665 zabytków metalowych, drewnianych, kościanych, ceramicznych i kamien- nych. Dział Konserwatorstwa Muzealnego wykonywał również konserwację na zlecenie z zewnątrz. Dla Kra- kowskiego Zespołu do Badań Autostrad, Muzeum w Bielsku-Białej, a także Muzeum Niepołomickiego poddano konserwacji 1343 zabytki. Na potrzeby Ojcowskiego Parku Narodowego wykonano 10 kopii zabytków.

Pracownia Numizmatyczna

Opracowywano część analityczną do publikacji

„Wczesnośredniowieczna Małopolska przez pryzmat obrotu i tezauryzacji”. Tworzono bazy danych ozdób i monet przechowywanych w miejscach wydzielonych.

Opracowywano arkusze do wyceny zabytków mone- tarnych i niemonetarnych. Aktualizowano karty kata- logowe. W ramach reorganizacji zbiorów sukcesywnie porządkowano zbiory.

Pracownia Plastyczna

Przygotowywano wystawy. Projektowano i dru- kowano zaproszenia, foldery i plakaty do wystaw, a także afisze promujące imprezy odbywające się w Muzeum. Skanowano i opracowywano kompute- rowo materiały ilustracyjne na potrzeby działów MAK.

Pracownia Fotograficzna

Wykonywano dokumentację fotograficzną zabyt- ków i wystaw.

Sprawy organizacyjne i personalne

Pod koniec 2009 roku w Muzeum zatrudnionych było 80 pracowników na 75,05 etatach. Z Muzeum ode- szli: dr M. Kaczanowska, kustosz dyplomowany, zatrud- niona w oddziale nowohuckim MAK; M. Sawicz, pla- styk; K. Czechmanowski, portier, a później referent administracyjny. W 2008 roku zmarł mgr M. Dziewoń- ski, radca prawny Muzeum.

W latach 2008-2009 w MAK rozpoczęli pracę archeolodzy: w Dziale Średniowiecza i Czasów Nowo- żytnych mgr J. Puziuk, w Dziale Archeologii Śródziem- nomorskiej i Starożytnych Cywilizacji Ameryki mgr A.

Drzymuchowska, W Dziale Okresu Lateńskiego i Rzym- skiego mgr M. Wawer. W Pracowni Plastycznej została zatrudniona jako plastyk mgr J. Hosecka. W Muzeum rozpoczęli również pracę: G. Windak, jako pracownik obsługi wystaw oraz mgr inż. S. Rasała-Baran, jako księ- gowa. Mgr A. Kolasa, pracująca dotychczas jako pra- cownik obsługi wystaw, została zatrudniona na stanowi- sku asystenta w oddziale Muzeum w Nowej Hucie.

Marzena Woźny

Ryc. 1. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa stała Peruwiańskie zbiory Władysława Klugera.

Ekspozycja ceramiki peruwiańskiej (2008 r.). Fot. A. Susuł

Fig. 1. Archaeological Museum in Kraków. Permanent exhibition: Peruvian collection of Władysław Kluger.

Exhibition of Peruvian ceramics (2008). Photo by A. Susuł

Ryc. 2. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa stała Peruwiańskie zbiory Władysława Klugera.

Ekspozycja ceramiki peruwiańskiej (2008 r.). Fot. A. Susuł

Fig. 2. Archaeological Museum in Kraków. Permanent exhibition: Peruvian collection of Władysław Kluger.

Exhibition of Peruvian ceramics (2008). Photo by A. Susuł

242

Ryc. 3. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa stała Peruwiańskie zbiory Władysława Klugera.

Ekspozycja ceramiki peruwiańskiej (2008 r.). Fot. A. Susuł

Fig. 3. Archaeological Museum in Kraków. Permanent exhibition: Peruvian collection of Władysław Kluger.

Exhibition of Peruvian ceramics (2008). Photo by A. Susuł

Ryc. 4. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa stała Dzieje najstarsze i stare gmachu Muzeum Archeologicznego w Krakowie (2009 r.). Fot. A. Susuł

Fig. 4. Archaeological Museum in Kraków. Permanent exhibition: The history of the building

of Archaeological Museum in Kraków (2009). Photo by A. Susuł

Ryc. 5. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa stała Dzieje najstarsze i stare gmachu Muzeum Archeologicznego w Krakowie (2009 r.). Fot. A. Susuł

Fig. 5. Archaeological Museum in Kraków. Permanent exhibition: The history of the building of Archaeological Museum in Kraków (2009). Photo by A. Susuł

Ryc. 6. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa stała Dzieje najstarsze i stare gmachu Muzeum Archeologicznego w Krakowie (2009 r.). Fot. A. Susuł

Fig. 6. Archaeological Museum in Kraków. Permanent exhibition: The history of the building

of Archaeological Museum in Kraków (2009). Photo by A. Susuł

244

Ryc. 7. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa stała Dzieje najstarsze i stare gmachu Muzeum Archeologicznego w Krakowie (2009 r.). Część ekspozycji poświęcona historii więzienia

z okresu II wojny światowej i czasom powojennym. Fot. A. Susuł

Fig. 7. Archaeological Museum in Kraków. Permanent exhibition: The history of the building of Archaeological Museum in Kraków (2009). Part of the exhibition devoted to the history of prison

from the period of World War II and the post-war times. Photo by A. Susuł

Ryc. 8. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa stała Dzieje najstarsze i stare gmachu Muzeum Archeologicznego w Krakowie (2009 r.). Oryginalne drzwi do cel więziennych

(z zachowanymi napisami pozostawionymi przez więźniów). Fot. A. Susuł Fig. 8. Archaeological Museum in Kraków. Permanent exhibition: The history of the building

of Archaeological Museum in Kraków (2009). Original doors to prison cells

(with preserved graffiti left by prisoners). Photo by A. Susuł

246

Ryc. 9. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa czasowa Galeria plakatu MAK (2008 r.). Fot. A. Susuł Fig. 9. Archaeological Museum in Kraków.

Temporary exhibition: Archaeological Museum in Kraków poster gallery (2008). Photo by A. Susuł

Ryc. 10. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa czasowa Tkamale antyczne Romy Rymaszewicz-Ranz (2008 r.). Fot. A. Susuł Fig. 10. Archaeological Museum in Kraków. Temporary exhibition:

Antique tkamals of Roma Rymaszewicz-Ranz (2008). Photo by A. Susuł

Ryc. 11. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa czasowa U źródeł sztuki. Znaleziska z Jaskini Maszyckiej (2008 r.). Fot. A. Susuł

Fig. 11. Archaeological Museum in Kraków. Temporary exhibition:

At the source of art. Finds from the Maszycka Cave (2008). Photo by A. Susuł

248

Ryc. 12. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa czasowa Chersonez Taurydzki – przeszłość i teraźniejszość (2008 r.). Fot. A. Susuł

Fig. 12. Archaeological Museum in Kraków. Temporary exhibition Chersonesos Taurica – the past and the present (2008). Photo by A. Susuł

Ryc. 13. Muzeum Archeologiczne w Krakowie.

Wystawa czasowa Bogowie Andów (2008 r.). Fot. A. Susuł Fig. 13. Archaeological Museum in Kraków.

Temporary exhibition: Gods of the Andes (2008). Photo by A. Susuł

Ryc. 14. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa czasowa Na skrzydłach przeszłości. Motywy ptaków na zabytkach archeologicznych z ziem polskich XI w. p.n.e. – XVII w. n.e., (2008 r.). Fot. A. Susuł Fig. 14. Archaeological Museum in Kraków. Temporary exhibition: On the wings of the past. Bird motifs on archeological artefacts found in Polish territories from the 11

c. B.C. to the 17

c. A.D., (2008). Photo by A. Susuł

Ryc. 15. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa czasowa Tkaniny peruwiańskie ze zbiorów Władysława Klugera po konserwacji (2008 r.). Fot. A. Susuł

Fig. 15. Archaeological Museum in Kraków. Temporary exhibition: Peruvian fabrics

from the collection of Władysław Kluger after conservation (2008). Photo by A. Susuł

250

Ryc. 16. Muzeum Archeologiczne w Krakowie.

Wystawa czasowa Skarby wieków średnich (2008 r.).

Fot. A. Susuł

Fig. 16. Archaeological Museum in Kraków.

Temporary exhibition: Treasures from the Middle Ages (2008).

Photo by A. Susuł

Ryc. 17. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa czasowa Germania Romanica (2009 r.).

Fot. A. Susuł

Fig. 17. Archaeological Museum in Kraków. Temporary exhibition: Germania Romanica (2009).

Photo by A. Susuł

Ryc. 18. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa czasowa Fotografia Ryszarda Wiktora Schramma (2009 r.). Fot. A. Susuł Fig. 18. Archaeological Museum in Kraków. Temporary exhibition:

Photographs by Ryszard Wiktor Schramm (2009). Photo by A. Susuł

252

Ryc. 19. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa czasowa Wykopaliska na wielkich projektach liniowych w Turyngii (2009 r.). Fot. A. Susuł

Fig. 19. Archaeological Museum in Kraków. Temporary exhibition:

Excavations in great line projects in Thuringia (2009). Photo by A. Susuł

Ryc. 20. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa czasowa Ze skarbów Muzeum Archeologicznego w Krakowie (2009 r.). Zabytki z basenu Morza Śródziemnego. Fot. A. Susuł

Fig. 20. Archaeological Museum in Kraków. Temporary exhibition: From the treasures of Archaeological Museum

in Kraków (2009). Artefacts from the Mediterranean basin. Photo by A. Susuł

Ryc. 21. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa czasowa Ze skarbów Muzeum Archeologicznego w Krakowie (2009 r.). Zabytki z Bilcza Złotego. Fot. A. Susuł

Fig. 21. Archaeological Museum in Kraków. Temporary exhibition: From the treasures of Archaeological Museum in Kraków (2009). Artefacts from Bilcze Złote. Photo by A. Susuł

Ryc. 22. Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa czasowa

Wyspa władców. Ostrów Lednicki w państwie pierwszych Piastów (2009 r.). Fot. A. Susuł Fig. 22. Archaeological Museum in Kraków. Temporary exhibition:

Island of rulers. Ostrów Lednicki in the state of the first Piasts (2009). Photo by A. Susuł

Coraz częściej spotykamy się ze stwierdzeniem, że śmierć jest częścią życia, tym jego ostatnim eta- pem. Choć wszyscy z nas, w konsekwencji natury rze- czy, dzielimy finalnie ten sam los, trudno jest pisać o ludziach, którzy odeszli. Każda śmierć jest inna, ma inne oblicze, ale zawsze jest bolesnym zaskoczeniem.

Jednak dopiero wtedy, gdy staje się faktem, przycho- dzi moment zadumy i głębokiej refleksji nad osobo- wością i życiem człowieka, miejscem, które zajmował wśród nas, w naszej społeczności i kim był. Refleksje te umysł ludzki zapisuje w pamięci, która pozostaje po zmarłym na zawsze.

Hania urodziła się 11 maja 1944 roku w Rzeszo- wie, w rodzinie prawniczej. Jej życie było jednak zwią- zane z Krakowem. Po ukończeniu w roku 1962 liceum ogólnokształcącego im. Zofii Nałkowskiej rozpoczęła studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uni- wersytetu Jagiellońskiego, w Katedrze Archeologii Śródziemnomorskiej. W roku 1967 uzyskała magiste- rium, na podstawie pracy p.t. „Antyczne reliefy tera-

kotowe w zbiorach krakowskich”. W trakcie studiów była członkiem Koła Naukowego Archeologów Śród- ziemnomorskich oraz Zrzeszenia Studentów Polskich.

W marcu 1968 roku Hania wyjechała do Paryża.

W trakcie rocznego pobytu uzyskała dyplom Alliance Française zaświadczający Jej biegłą znajomość języka francuskiego. Przez cały te czas pracowała w charakte- rze asystentki pani Odette Sargnon, wykonywała prace pomocnicze związane z edycją książki poświęconej biżuterii kreteńsko-mykeńskiej („Bijoux pré helléniques”

– wydanej w roku 1971 w Paryżu). Po powrocie z Fran- cji podjęła prace zlecone w Katedrze Archeologii Śród- ziemnomorskiej UJ. W tym też okresie powstaje Jej pierwszy artykuł p.t. „Agent Władysława Czartory- skiego w Egipcie”, dotyczący pochodzenia antycznych zbiorów archeologicznych w Muzeum Narodowym w Krakowie.

W marcu 1971 roku Hania rozpoczęła pracę jako asystent w krakowskim Muzeum Archeologicznym, w Dziale Archeologii Śródziemnomorskiej i Starożyt- nych Cywilizacji Pozaeuropejskich; w roku 2000 MATERIAŁY ARCHEOLOGICZNE XXXVIII, 2010

NEKROLOG

HANNA SZYMAŃSKA 11.05.1944 – 25.09.2010

POUR MÉMOIRE

została kustoszem dyplomowanym. Od roku 1992 peł- niła funkcję kierownika Działu, była dobrym, odpo- wiedzialnym pracownikiem wykonującym prace zwią- zane nie tylko ze statutową działalnością Muzeum.

Szczególnie dbała o zbiory, czego dowodem była ich regularna konserwacja i renowacja (np. sarkofagów egipskich, tkanin koptyjskich i peruwiańskich itp.).

Była autorką 12 międzynarodowych wystaw. Przygoto- wała, wraz ze swoim współpracownikiem Krzysztofem Babrajem, dwie znakomite wystawy stałe: „Bogowie sta- rożytnego Egiptu” (z punktu widzenia nowoczesnego sposobu aranżacji, najlepsza po Luwrze, wystawa egip- tologiczna) oraz „Peruwiańskie zbiory Władysława Klugera”. W 1995 roku Dział rozpoczął pierwsze w Polsce interdyscyplinarne badania mumii egipskiej (ze zbiorów własnych, pochodzących z wykopalisk Tadeusza Smoleńskiego w el-Gamhud z 1906 roku), jedne z nielicznych w świecie o tak szerokim planie naukowym.

W latach 1984-2000 Hania sprawowała funkcję Sekretarza Redakcji muzealnego rocznika „Materiały Archeologiczne”. Przez wiele lat była współpracow- nikiem międzynarodowej encyklopedii „Lexicon Ico- nographicum Mythologiae Classicae”.

Znajomość języków (angielskiego, z którego w roku 1973 złożyła egzamin w Studium Języków Obcych przy Oddziale PAN w Krakowie i francuskiego, w 1976 roku uzyskała certyfikat w Departamencie Szkolenia Kadr Ministerstwa Kultury i Sztuki) pozwalała Jej na swobodne poruszanie się w literaturze przedmiotowej, jak też ułatwiała kontakty zawodowe i towarzyskie na forum międzynarodowym. Wszystkich zachwycała jej szczególnie piękna, perfekcyjna francuszczyzna.

Stopień doktora nauk humanistycznych uzyskała w roku 1979, decyzją Rady Wydziału Filozoficzno- Historycznego UJ, na podstawie dysertacji doktor- skiej pisanej pod kierunkiem prof. Marii Ludwiki Bernhard, zatytułowanej Nurty stylistyczne w koropla- styce Egiptu grecko-rzymskiego.

Ukoronowaniem jej działalności naukowej było uzyskanie w roku 2007 tytułu doktora habilitowanego na podstawie pracy p.t. Terres cuites d’Athribis. Praca powstała w oparciu o materiały pozyskane w trakcie wykopalisk w Tell Atrib (Egipt) za lata 1985-1991.

Praca ta została opublikowana 2005 roku przez jedną z najbardziej liczących się w środowisku egiptologów instytucję, Association Égyptologique Reine Élisabeth w Brukseli, w prestiżowym wydawnictwie Brepols.

Niestety śmierć Hani przerwała prace nad kolejnym tomem obejmującym lata 1992-1999.

W sferze rozległych zainteresowań badawczych Hani na plan pierwszy wysuwały się zagadnienia zwią- zane ze sztuką grecko-rzymskiego i bizantyjskiego Egiptu, szczególnie dotyczące tzw. koroplastyki, w tym przypadku figurek terakotowych, które (jako artis minoris) przez wiele dziesięcioleci, nie wzbudzała nale- żytego zainteresowania badaczy. Po przeprowadzeniu

wnikliwych, wieloletnich badań, Hania Szymańska uznała figurki za tzw. małą rzeźbę, która dostarcza wielu cennych informacji dotyczących rozlicznych aspektów życia religijnego, społecznego oraz politycz- nego. Terakoty zostały umieszczone w szerokim kon- tekście sztuki egipskiej, greckiej i orientalnej różnych okresów, co pozwoliło dojść do oryginalnych wniosków związanych z wzajemnymi wpływami i inspiracjami.

Badania te okazały się wielkim przełomem i poszerze- niem bazy źródłowej i jednym z dodatkowych, ważnych elementów przy datowaniu zespołów kulturowych, okresu grecko-rzymskiego cywilizacji egipskiej.

W latach 1973 i 1975 brała udział w wykopali- skach w Novae (Bułgaria) prowadzonych przez Insty- tut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, zaś w latach 1998-1999 w wykopaliskach francusko-pol- skich (IFAO) w Dendera. Od 1991 roku stale uczest- niczyła w wykopaliskach Centrum Archeologii Śród- ziemnomorskiej im. Prof. K. Michałowskiego UW (w Tell Atrib 1991-1995, jako członek misji pod kie- runkiem prof. dr hab. K. Myśliwca), zaś w latach 1998-1999 była kierownikiem badań na tym stanowi- sku. Od 2000 roku kierowała wykopaliskami Polskiej Misji Archeologicznej w Marei w Egipcie, na stano- wisku z okresu bizantyńskiego, prowadzonymi pod auspicjami Centrum Archeologii Śródziemnomor- skiej UW oraz Muzeum Archeologicznego w Krako- wie. Przez trzy lata (2001-2003) badania te finanso- wano z grantu KBN.

Hania była stypendystką następujących instytucji:

Ministerstwa Edukacji w Egipcie (1979, 1989), Fon- dation Hardt w Genewie (1983), Deutsches Archäo- logisches Instituts w Berlinie (1992, 1993) i Deutscher Akademischer Austauschdienst w Uniwersytecie w Trewirze (1996). W 1998 roku otrzymała Mellon Research Fellowship for Study w American School of Classical Studies w Atenach, a w 2004 roku – stypen- dium Fundacji Lanckorońskich z Brzezia w Londynie.

Prowadziła również działalność dydaktyczną i popularyzatorską. Wykładała w Krakowie – na Uni- wersytecie Pedagogicznym, a także za granicą – na Uniwersytecie w Trewirze, w Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW w Kairze oraz w École Fra- nçaise d’Athènes oraz Komisji Filologii Klasycznej PAU. Wygłaszała również referaty na międzynarodo- wych kongresach, m.in. w Rzymie – 1995, Kairze – 1996, Turynie – 2001 i Aleksandrii – 2006, 2008.

Przez szereg lat wykładała na Wydziale Historii Sta- rożytnej i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego im. Jana Pawła II, na którym zresztą od roku 2007 była kierownikiem Katedry Historii Staro- żytnej i Średniowiecznej.

Trudno nie wspomnieć o politycznej działalności Hani i jej zaangażowaniu w ruch związkowy „Soli- darność”. W roku 1980, została wybrana na sekreta- rza Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Mu - zeum Archeologicznym w Krakowie. Od początku lat

256

osiemdziesiątych uczestniczyła w pracach, nielegal- nego podówczas, Krakowskiego Towarzystwa Przemy- słowego, które powstało z inicjatywy Mirosława Dziel- skiego. Towarzystwo określane mianem „salonu prawicowego” było organizacją niezależną, skupiającą środowisko intelektualistów i przedsiębiorców. Do momentu rejestracji Towarzystwa (30.09.1987 r.) tajne spotkania odbywały się w mieszkaniu Hani i Jej matki, Ireny Szymańskiej. Udostępnianie lokalu świadczyło o dużej odwadze Pań Szymańskich, zwłaszcza, że dom był pod stałą obserwacją SB. Na tajnych spotkaniach, organizowanych pod pozorem biesiad towarzyskich (z zresztą wyśmienitą oprawą kulinarną), bywali słynni liberałowie m.in. Stefan Kisielewski, Piotr Wierzbicki, Aleksander Hall, Tadeusz Syryjczyk, Stanisław Stom - ma, Henryk Woźniakowski. Na bazie programu Towa- rzystwa, podporządkowanego wartościom chrześci- jańskim, były po ruszane kluczowe sprawy związane z dalszymi losami Polski, tak w zakresie działań poli- tycznych, jak społecznych i gospodarczych. Na spo- tkaniach bardzo często wygłaszano referaty, które wywoływały zwykle burzliwą dyskusję.

Hania kochała życie, lubiła towarzystwo, w któ- rym brylowała i była jego duszą. Po prostu, posiadała tzw. l’esprit, jak to określają Francuzi. Miała niespo- żytą energię i optymizm. Do samego końca kierowała misją archeologiczną w Marei (Egipt) i prowadziła zajęcia dydaktyczne.

Pozwolę teraz sobie powrócić do ostatniego, przelotnego spotkania z Hanią (czerwiec 2010). Wspo- minałyśmy wtedy nasze trzydziestoletnie relacje przyjacielskie, relacje z najpiękniejszego czasu naszego życia, czyli z młodości. Tak, ten czas był nasz i dla nas wspaniały. Nasze, tak odmienne charaktery, potrafiły się jednak znakomicie uzupełniać, doskonale współ- grać i zgodnie współpracować.

Każdy ma swoje miejsce w życiu – to realne, ale każdy też ma swoje miejsce po śmierci – to przekute w pamięć. Pamięć o każdym człowieku jest inna, ale cytując Wiliama Szekspira „pamięć to straż historii”

– pamiętajmy więc o tych, co odeszli.

Anna Dagnan-Ginter

10.–12. maja 2011 r. na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie odbędzie się sesja naukowa

pt. „Pogranicza Chrześcijaństwa” dedykowana pamięci prof. Hanny Szymańskiej.

1. Agent Władysława Czartoryskiego w Egipcie, Mean- der 11-12 (1970), 495-505.

2. Historia egipskich kolekcji w Krakowie, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Archeologiczne, 1 (1972), 105-114.

3. Marusieński Stefan, Polski Słownik Biograficzny, 30/1 (1975), 92.

4. Historia Koła Naukowego Studentów Archeologii Śródziemnomorskiej w Uniwersytecie Jagielloń- skim, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagielloń- skiego, Prace Archeologiczne, 2 (1974), 75-83.

5. Aleksandria w badaniach polskich (Sesja w Insty- tucie Archeologii UJ), Meander 9 (1974), 390-393.

6. Fragmenty dekoracji drewnianych sarkofagów bo - sporańskich z okresu rzymskiego, MA 16 (1976), 129-132.

7. Terakoty i Szkła, [w:] Katalog kolekcji archeologi - cznej Katedry Archeologii Śródziemnomorskiej UJ, Kraków 1976, 123-150, 257-262.

8. Styles dans la coroplastique égyptienne à l’époque gréco-romaine, Recherches Archéologiques de 1976, L’Institut d’Archéologie de l’Université de Cracovie, Cracovie 1980, 100-103.

9. Egipskie terakoty z okresu ptolemejskiego i cesar- stwa rzymskiego w kolekcji Muzeum Archeologicz- nego w Krakowie, MA 21 (1981), 141-177.

10 Kolekcja hellenistycznych terakot w Muzeum Arche- o logicznym w Krakowie, SA UW 2 (1981), 37-39.

11. Terakotowa głowa portretowa w Muzeum Archeolo - gi cznym w Krakowie, Meander 5-6 (1985), 203-207.

12. Stele z Kom Abu Billou w Muzeum Archeologicz- nym w Krakowie, SA UW 4 (1985), 280-292.

13. Figurki terakotowe Izydy-Afrodyty z Muzeum Archeo logicznego w Krakowie, SA UW 4 (1985), 269-277.

14. Rémarques sur l’image en terre cuite de Sarapis debout, Études et Travaux XIII (1986), 372-377.

15. Starożytne miasta Libii, Aura 1 (1986) 27-28.

16. Deux portraits ptolémaïques en terre cuite au Musée Archéologique de Cracovie, MA 23 (1986), 271-282.

17. Sympozjum z okazji 50-lecia polskich wykopalisk w Egipcie i na Bliskim Wschodzie, 23-26 czerwiec 1986, Meander 6 (1987), 277-286.

18. 200 haseł do Leksykonu Nauki, Kultury i Tech- niki Culture and Technique Starożytnej Grecji i Rzymu (nie opublikowane)

19. Recenzja książki N. Weill, La plastique archaïque de Thasos Figurines et statues de terre cuite de l’Ar- témison, I – Le haut archaïsme, Études Thasien- nes, 11.2 vols, École Françaisse d’Athénes, Paris 1985, Archeologia 39 (1988), 1990, 244-246.

20. Recenzja książki C. Granjouan, Hellenistic Relief Molds from the Athenian Agora, Hesperia Suppl.

XXIII, Princeton 1989, Archeologia 52 (1991), 161-162.

21. Les terres cuites de Tell Atrib. Etude préliminaire, Chronique d’Egypte 67 (1994), 112-132.

22. Terres cuites representant des vieilles femmes, MA 27/2 (1994), 29-37.

23. The Polish Military Museum in the Near East, MA 27/2 (1994), 5-7.

24. Badania mumii egipskiej w Muzeum Archeolo- gicznym w Krakowie, Filomata (1996), 3-10.

25. Die Ägyptische Sammlung in Archäologischen Museum zu Krakau, Kemet 6/1 (1997), 53- 55.

26. (z K. Babrajem) Die Untersuchungen an der ägyp- tischen Mumie in Archäologischen Museum zu Krakau, Antike Welt 28/5 (1997), 369-374.

27. Badania mumii egipskiej z Muzeum Archeologicz- nego w Krakowie, MA 30 (1997), 111-112.

28. A purchase by the Cracow Museum of Archaeology, MA 30 (1997), 111-112.

29. Terrakotten aus Tell Atrib, Kemet 6/4 (1997), 56-61.

30. Kapłanka Izydy z Krakowa, Archeologia Żywa 3 (1998), 4-10.

31. Władysław Kluger (1849-1884), [w:] J. Wołoszyn, Peruvian Pottery from the Collection of the Archa- eological Musuem in Cracow, Corpus Antiquitatum Americanensium, Pologne I, Union Académique Internationale, Académie Polonaise des Sciences et des Lettres, Kraków 1998, 9-12.

32. The Dionysian thiasos at Athribis in the early 3

cent. B.C., L’Egitto in Italia dall’Antichità al Medio- evo, Atti del III Congresso Internazionale Italo- Egiziano. Roma, CNR – Pompei, 13-19 Novembre 1995, Roma 1999, 673-678.

33. (z M. Pawlikowskim i E. Knapik) Mineralogical examinations of terracottas from Tell Atrib, Études et Travaux 18 (1999), 265-272.

34. Les terres cuites d’Edfou, Actes du colloque franco-polonaiLe Caire – 15 octobre 1996, Insti- tut Français d’Archéologie Orientale, Le Caire 1999, 73-82.

35. Tell Atrib. Excavations 1998, Polish Archaeology in Mediterranean, Reports 1998, Warszawa 1999, 71-76.

36. Report on the activities of the Polish-Egyptian Archaeological Mission at Tell Atrib in 1998, Anna- les du Service des Antiquités de l’Egypt 75 (1999), 75-83.

37. Mellon Fellow focuses on ancient terracottas, News letter of the American School of Classical Studies at Athens, Winter 1999, 17-19.

38. Tell Atrib. Excavations 1999, PAM 2000, Reports 1999, 77-82.

39. Die Ausgrabungen in Tell Atrib von 1998, Kemet 8/4 (1999), 51-54.

40. Starożytne Peru w Muzeum Archeologicznym w Krakowie, Z Otchłani Wieków 2 (1999), 78-91.

258

B I B L I O G R A F I A P R AC H A N N Y S Z Y M A Ń S K I E J

41. (z K. Babrajem) GÖTTER DES ALTEN ÄGYPTEN – ständige Sonderausstellung im Archäologischen Museum in Kraków, eröffnet am 10. Juni 2000, Antike Welt 32/1 (2001), 1-6.

42. (z K. Babrajem) Aus den Brennöfen von Athribis (Ägypten), Antike Welt 35/2 (2004), 33-37.

43. (z K. Babrajem) Körpeepflege mit allem Konfort.

Die Ruinen eines Bades am Maryut-See in Ägypten sprechen für einen hohen technischen Standard in byzantinischer Zeit, Antike Welt, 35/ 6, (2004), 21-28.

44. Władysław Kluger y su colleción de antigüedades peruanas en el Museo Arqueológico de Cracovia, [w:] V. Solanilla i Demestre, Textiles precolombi- nos de Cracovia, Corpus Antiquitatum America- nensium, Pologne II, Union Académique Inter- nationale, Académie Polonaise des Sciences et des Lettres, Kraków 2000, 6.

45. (z K. Babrajem) Gods of the Ancien Egypt, Cata- logue of permanent exhibition in the Archaeologi- cal Museum in Cracow, Kraków 2000, 223.

46. Tadeusz Smoleński – excavation in el-Gamhud, [w:] Egyptian Mummy – Multidisciplinary Exami - nation in the Archaeological Museum in Cracow, ed. K. Babraj, H. Szymańska, Kraków 2001, 25-31.

47. Report on the activities of Polish-Egyptian Archa- eological Mission at Tell Atrib. Report 1998, Anna- les des Services des Antiquités de l’Egypte, Cairo (1999), 75-82 + 8 tablic.

48. „Bogowie starożytnego Egiptu” wystawa stała w Mu - zeum Archeologicznym w Krakowie, Z Otchłani Wieków 3-4 (2000), 127-132.

49. A new project on Lake Mariut, Newsletter the Polish Centre of Mediterranean Archaeology in Cairo. Warsaw University 6, February 2001, 4.

50. Marea. First Interim Report 2000, PAM 12, Reports 2000, (2001), 35-45.

51. Report on the Activities of the Polish Archaeologi- cal Mission at Marea in 2000, Annales des Servi- ces des Antiquités de l’Egypte, Cairo (w druku).

52. Marea am Maryut-See. Die erste Grabungssaison im Herbst 2000, Kemet 10/3 (2001), 65-69.

53. Marea am Maryut-See. Die Grabungssaison 2001, Kemet 11/2 (2002), 63-68.

54. Wstępny raport z badań polskiej archeologicznej misji w Marei w Egipcie w 2001 roku, MA 32 (2002), 179-192.

55. Recepcja cywilizacji starożytnego Egiptu w środo- wisku europejskim i polskim w XVIII, XIX i na początku XX wieku, [w:] Hieroglifem pisane dzieje… Starożytny Wschód w wyobraźni romanty- ków, Warszawa 2007, 9-28.

56. Fouilles archéologiques de Marea en Égypte.

Saisons 2000 et 2001, Archeologia 53 (2002), 2003, 137-144.

57. Marea. Second Interim Report, PAM 13, Reports 2001 (2002), 45-59.

58. Two Unknown Ptolemaic Portraits in the Archaeo - logical Museum in Cracow (Poland), Atti del V Congresso Internazionale Italo-Egiziano Fara- oni come dei, Tolemei come faraoni, Turin 9-12 December 2001, Torino-Palermo (2003), 501-507.

59. Wstępny raport z wykopalisk w Marei w Egipcie.

Sierpień-wrzesień 2002, MA 34 (2003), 159-170.

60. Die Fortsetzung der archäologischen Forschungen von 2002 an einem Badeanlagen-Komplex in Marea. Der Brunnen mit einer Sâqiya, Kemet 12/3 (2003), 51-57.

61. Marea. Season 2002, PAM 14, Reports 2002 (2003), 39-48.

62. Körperpfelge mit allem Komfort. Die Ruinen eines Bades am Maryut-See in Ägypten sprechen für einen hohen technischen Standard in Byzantini- scher Zeit, Antike Welt 6 (2004), 21-26.

63. Die Vierte Grabungssaison in Marea, Aegypten.

Grabkapelle und Basilike, Kemet 13/3 (2004), 61-64.

64. The Ancient Port of Marea, Egypt. Four seasons of excavations by the Polish Archaeological Mission, Minerva, London, April 2004, 26-28.

65. Fouilles archéologique de Marea en Égypte.

Saisons 2002 et 2003, Archeologia 55 (2004), 2005, 119-130.

66. Biografia prof. Mari Ludwiki Bernhard, Brown University w USA [w:] Women Old World Archaeology: http://www.brown.edu/Research/

Breaking_Ground/bios/Bernhard_Maria%20Lu dwika.pdf.

67. (z K. Babrajem), Fünfte Grabungssaison in Marea, Ägypten: Basilika, Kemet 14/3 (2005), 63-67.

68. Terres cuites d‘Athribis, Monographies Reine Éli- sabeth 12, wyd. Brepols 2005, Turnhaut (2005), 299 ss., w tym 3 plany i 31 tablic.

69. (z K. Babrajem), Wstępny raport z wykopalisk w Marei w Egipcie. Sierpień-wrzesień 2003, MA 35 (2005), 159-174.

70. (z K. Babrajem), Wstępny raport z wykopalisk w Marei w Egipcie. Sierpień-wrzesień 2004, MA 35 (2005), 175-188.

71. Marea. Fourth Season of Excavations, 2003, PAM 15 (2004), 53-56.

72. Marea. Fifth Season of Excavations, 2004, PAM 16, (2005), 43-54.

73. Marea. Sixth Season of Excavations, 2005, PAM 17, (2006), 55-66.

74. (z K. Babrajem) Polish Excavations in the Basilica at Marea (Egypt), Bulletin de la Société d’Ar- chéologie Copte, Caire 45 (2006), 107-117.

75. (z K. Babrajem) Wstępny raport z wykopalisk w Marei w Egipcie. Sierpień-wrzesień 2005, MA 36 (2006), 221-243.

76. (z K. Babrajem) Byzantine Marea. Excavations in

2000-2003 and 2006, Biblioteka Muzeum Archeo -

logicznego w Krakowie 4, Kraków (2008).

77. (z K. Babrajem, E. Mycielską-Dowgiałło, B. Wo - ronko) Rozwój starożytnego miasta Marea w Egip- cie na tle warunków środowiska, Zeszyty Nau - kowe Szkoły Wyższej Przymierza Rodziny w Warszawie, Seria Geograficzno-Turystyczna 1, 2008, 7-27.

78. (z K. Babrajem) Les bains de Marea, [w:] Le bain collectif en Égypt. balane‹a – Thermae, Études urbaines 7 (IFAO), Le Caire (2009), 247-255.

79. (z K. Babrajem) Wstępny raport z wykopalisk w Marei w Egipcie. Lipiec–sierpień 2008, MA 37 (2009), 119-134 + wklejka.

80. (rec.) Kassab Tezgör, D., Tanagréennes d’Alexan- drie. Figurines de terre cuite hellénistiques des necro- poles orientales, Études alexandrines 13, Institut Français d’Archéologie Orientale du Caire, Cairo 2007, 495 ss., [w:] Bibliotheca Orientalis LXVI No 3-4, mei-augustus 2009, 249-254.

81. Marea or Philoxenite? Polish Excavations at Mare- otic Region 2000-2007, The International Confe- rence on the Archaeology of the Mareotic Region.

Lake Mareotis: Reconstruction the Past, Univer- sity of Southampton – Alexandria University 5

& 6

April 2008, BAR International Series 2113, Oxford (2010), 75-85.

82. (z K. Babrajem) Wstępny raport z wykopalisk w Marei w Egipcie. Sierpień-wrzesień 2009, MA 38 (2010), 159-174.

83. (z K. Babrajem) Architectural decor of the Basilica in Marea (Egypt). Preliminary Report, [w:]

J. Kościuk (red.), Non solum villae. Księga jubileu - szowa ofiarowana Profesorowi Stanisławowi Medek- szy, Wrocław (2010), 302-315.

84. (z K. Babrajem) Polish Excavations in the Basilica at Marea (Egypt) in 2007 and 2008, Bulletin de la Société d’Archéologie Copte 46, Caire (w druku).

Bibliografię zestawił Krzysztof Babraj

260

ARTYKUŁY

Jakub Puziuk, Konstrukcje obronne w grodach kultury łużyckiej ... 5

Defensive constructions in the Lusatian culture hill-forts ... 27

MATERIAŁY Elżbieta Chochorowska, Nieznane łopatkowate ostrze kościane z Litwinek na Polesiu ... 35

Unknown spatular bone point from Litwinki in Polesie ... 41

Jacek Górski, Piotr Włodarczak, Szkielet konia w obiekcie kultury trzcinieckiej na stanowiska 17 w Smrokowie, gm. Słomniki ... 47

A horse skeleton found in the Trzciniec culture object on site 17 in Smrokow, distr. Słomniki ... 58

Danuta Makowicz-Poliszot, Analizy zwierzęcych szczątków kostnych z obiektów kultury trzcinieckiej, zbadanych na stan. 17 w Smrokowie, gm. Słomniki ... 73

Analyses of animal bone remains from the Trzciniec Culture objects, examined on site 17 in Smrokow, distr. Słomniki ... 93

Justyna Kasińska, Brązowy naramiennik z tarczkami spiralnymi z okolic Kazimierzy Wielkiej ... 97

Bronze armlet with spiral discs from the area of Kazimierza Wielka ... 100

Radosław Liwoch, Późnośredniowieczne zabytki z Krakowa Rakowic ... 107

Late-medieval artefacts from Kraków Rakowice ... 113

Aneta Gołębiowska-Tobiasz, Baba kamienna z kolekcji Muzeum Archeologicznego w Krakowie ... 127

Stone ‘baba’ from the collection of the Archeological Museum in Kraków ... 133

Michał Burzak, Problem konserwacji i ekspozycji kamiennej figury plenerowej „baba połowiecka” z Muzeum Archeologicznego w Krakowie ... 141

Problems of conservation and exposition of the outdoor stone figure of the “Polovtsian baba” from the Archaeological Museum in Kraków ... 145

MATERIAŁY ARCHEOLOGICZNE XXXVIII, 2010

SPIS TREŚCI

Krzysztof Babraj, Hanna Szymańska , Wstępny raport z wykopalisk w Marei w Egipcie.

Sierpień-wrzesień 2009 ... 157

Wstępny raport z wykopalisk w Marei w Egipcie. Sierpień-wrzesień 2009 ... 162

Z ARCHIWUM Marzena Woźny, Włodzimierz Demetrykiewicz (1859-1937) – pierwszy prehistoryk z Krakowa ... 175

Włodzimierz Demetrykiewicz (1859-1937): The first pre-historian from Kraków ... 185

Marzena Woźny, Niepublikowany rękopis Włodzimierza Demetrykiewicza z 1918 roku ... 193

Unpublished manuscript of Włodzimierz Demetrykiewicz from 1918 ... 200

SESJA NAUKOWA Z DNIA 17 CZERWCA 2005 ROKU Sesja naukowa pt. Historia zbiorów archeologicznych Akademii Umiejętności (Polskiej Akademii Nauk) ... 203

Tomasz Skrzyński, Powstanie i dzieje zbiorów archeologicznych i Muzeum Archeologicznego AU i PAU... 205

Creation and history of the archaeological collection of the Museum of Archaeology of PAAS and PAS... 217

Jacek Rydzewski, Muzeum Archeologiczne w Krakowie w latach 1955-2005 ... 219

Museum of Archeology in Kraków in the years 1955-2005 ... 229

KRONIKA MAK Działalność Muzeum Archeologicznego w Krakowie... 233

NEKROLOG Hanna Szymańska ... 255

262