• Nie Znaleziono Wyników

Widok Biblioteka kozienicka Stanisława Augusta

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Widok Biblioteka kozienicka Stanisława Augusta"

Copied!
48
0
0

Pełen tekst

(1)

J ó z e f W o ja k o w s k i

B IB LIO T E K A KO ZIEN IC KA STANISŁAWA AUGUSTA

T e n , co s t r u d z o n e o s ła d z a ź r z e n i c e , J u ż c i ę do m iły c h w c z y s ó w w ie c z ó r w zyw a.

W id z ie ć l e s i s t e z d a la K o z i e n i c e , P ro w a d ź tam pana c z e la d k o ż y c z l i w a .

N ie c h s p o c z n ie c h w i l ę : w sza k na je g o g ło w ie , O jc z y z n y c a ło ś ć p o le g a i z d r o w ie ,

/A dam T , S , N a r u s z e w ic z /i

J u ż od XV w, , w z n ie s io n y w n a le ż ą c e j do s t o ło w y c h d ó b r k r ó le w - s k i c h P u s z c z y K o z i e n i c k i e j , d r e w n ia n y d w ó r m y ś li w s k i - b y ł m iejscem w y p o c z y n k u k o ro n o w a n y c h g łó w R z e c z y p o s p o l i t e j . W 1 5 4 9 r o k u K o z ie - n ic e o t r z y m a ły p ra w a m i e j s k i e . D o p ie r o je d n a k za p a n o w a n ia S t a n i - s ła w a A u g u s ta m ia s t o s t a n ę ł o w obec s z a n s y r o z w o ju p rz e m y s ło w e g o . Z K o z ie n ic a m i bow iem k r ó l w i ą z a ł p la n y o is t o t n y m z n a c z e n iu , p r z y czym n ie w y n i k a ły one z a t r a k c y j n o ś c i te r e n ó w ł o w i e c k i c h , g d y ż m y- ś l i w s t w o n ie n a l e ż a ł o do z a m iło w a ń w ła d c y . Na c z o ło w y s u w a ło s i ę z a g a d n ie n ie z w ię k s z e n ia d o c h o d o w o ś c i tz w . e k o n o m ii l< r ó l e w s k i e j. Z l o ­ k a liz o w a n o t u r u s z n i k a r n i ę , b ę d ą c ą je d n ą z n i e l i c z n y c h w k r a j u w y­

t w ó r n i b r o n i p a l n e j . I s t n i a ł y p r o j e k t y u r u c h o m ie n ia m a n u f a k t u r y pro- d u k u ją c e j b l a s z k i m ie d z ia n e d la m e n n ic y w a r s z a w s k ie j .2

Ś w ie t n o ś c i m i a s t u p r z y s p o r z y ł w z n ie s io n y w l a t a c h 1 7 7 6 - 1 7 8 2 , we­

d łu g p r o j e k t u F r a n c is z k a P l a c i d i e g o , m urow a ny p a ła c m y ś l i w s k i , k t ó ­ r y . z o s t a ł o t o c z o n y w s p a n ia ły m z a ło ż e n ie m o g ro d o w y m . S t a n is ł a w Au - g u s t o s o b iś c i e b r a ł u d z i a ł w k r e ś l e n i u p la n ó w o b i e k t u . P ra c e wy - k o ń c z e n io w e , p ro w a d z o n e pod k ie r u n k ie m Ja na K a n ie g o F o n ta n y - tr w a ­ ł y do 1791 r o k u .

W w y n ik u o db u d o w y m ia s t a , po p o ż a r z e w 1781 r o k u , z e s p ó ł r e z y - d e n c jo n a ln y z o s t a ł w kom ponow any w c a ło ś ć now ego z a ło ż e n i a u r b a n i ­ s t y c z n e g o . K ie r o w n ic t w o p r a c zw ią_ zan ych z p rz e b u d o w ą K o z ie n ic s p ra ­ w o w a ł J . K . F o n t a n a , od 1 7 8 4 r o k u a d m i n i s t r a t o r e k o n o m ii k o z i e n i c k i e j .

(2)

1 0 0

P a ła c S t a n is ła w a A u g u s ta w K o z ie n ic a c h b y ł w z n i e s io n y w s t y l u p ó ź n e g o b a r o k u . B u r z liw e d z i e j e s t o p n io w o z a c i e r a ł y ś la d y je g o p i e ­ r w o t n e j ś w i e t n o ś c i . S p lą d ro w a n y w 1 7 9 4 r o k u , w l a t a c h 1 8 1 5 - 1 8 3 0 b y ł p r z e z n a c z o n y na k o s z a r y w o js k o w e , a od 1831 r o k u s t a ł s ię ' w ła s n o ś ­ c i ą g e n . Iv a n a Bena i je g o r o d z i n y . S w ó j k l a s y c y z u j ą c y w y s - t r ó j a r c h i­

t e k t o n i c z n y p a ła c u t r a c i ł na s k u t e k d o k o n a n e j w l a t a c h 1 8 9 5 - 1 9 0 0 p rz e b u d o w y w modnym w ów czas s t y l u re n e s a n s u f r a n c u s k i e g o . W o k r e s ie d r u g i e j w o jn y ś w ia t o w e j - o b i e k t u l e g ł z n i s z c z e n i u 4 .

P a ła c te n m u s ia ł b y ć p ię k n y i w y g o d n y , s k o r o z n a w ca i b y w a le c re­

z y d e n c j i k r ó l a R z e c z y p o s p o l i t e j - b is k u p N a r u s z e w ic z - s t w i e r d z i ł u n iw e r s a ln o ś ć b u d o w li i j e j p o ł o ż e n i a , a m ia n o w i c ie : " . . . z a s ł o n i e - n i je s t e ś m y od w i z y t i i n t e r e s ó w , t e j p r z e c i e s a m o t n o ś c i n ie c z u - je m y n a p r z y k s z e n ia . . . w k r ó le w s k im tym domu o b s z e rn y m , o k a z a ły m ^w e w s z y s tk o p o rz ą d n y m i o p a tr z o n y m , t e ż same o d b i e r a j ą c w y g o d y , k t ó r e - smy i w W a rs z a w ie m i e l i " .5

Z k o z i e n i c k i e j r e z y d e n c j i S t a n i s ł a w A u g u s t n i e k o r z y s t a ł t a k c z ę ­ s t o , j a k z n a j b l i ż s z y c h mu, r ó w n ie ż ze w z g lę d u na o d l e g ł o ś ć od Wa­

rs z a w y - Ł a z ie n e k . N ie m n ie j z k o r e s p o n d e n c j i je g o z b p . N a r u s z e w i - czem można w n io s k o w a ć , że k o r z y s t a ł z p u s z c z a ń s k ie g o z a c is z a n a w e t w z im ie . C zas p r z e z n a c z o n y na w y p o c z y n e k k r ó l s p ę d z a ł t u w s p o s ó b 5 u r o z m a ic o n y : " . . . po o b i e d z i e b a w i ł s i ę k o n w e r s a c j ą i c z y ta n ie m so ­ b ie p is m r ó ż n y c h ; n a s t ą p i ł o po tym s t r z e l a n i e do c e l u , po k tó r y m p o w tó r z o n a k o n w e r s a c ja , c z y t a n i e i g r y r ó ż n e . . . " ? . Wobec c a ł k o w i ­ t e g o z n is z c z e n i a p a ła c u , j a k i d o k u m e n t a c ji a r c h i t e k t o n i c z n e j t e ­ goż d o t y c z ą c e j , a t a k ż e w obec n ie d o s t ę p n o ś c i w y c z e r p u ją c e g o o p rą - c o w a n ia m o n o g r a f ic z n e g o o b i e k t u - t r u d n o o b e c n ie o d t w o r z y ć w n ę t r z e r e z y d e n c j i k r ó l e w s k i e j i p r z e z n a c z o n e g o w n im m ie js c a na b i b l i o t e ­ k ę , k t ó r e j i s t n i e n i e u d o w a d n ia ją ź r ó d ł a . N a le ż y p o d k r e ś l i ć , że w d o s tę p n y m m a t e r i a l e ź r ó d ło w y m , a w s z c z e g ó ln o ś c i c h o d z i t u o pa - m i ę t n i k i , d a je s i ę z a o b s e rw o w a ć w y ra ź n y b r a k d o k ł a d n i e j s z y c h o p i ­ sów p a ła c u , c o b y ć może w y n ik a z f a k t u , że S t a n is ł a w A u g u s t z b y t r z a d k o p r z e b y w a ł w K o z ie n ic a c h i p ra w d o p o d o b n ie n ie p r z y jm o w a ł t u w i e l u g o ś c i .

D la z a g a d n ie n ia b i b l i o t e k i - d o k u m e n t o n a j i s t o t n i e j s z y m z n a - c z e n iu s t a n o w i w z b io r a c h r ę k o p is ó w B i b l i o t e k i C z a r t o r y s k i c h w K ra ­ k o w ie : " C a t a lo q u e d e s l i v r e s q u i se t r o u v e n t d a n s l a B i b l i o t h è q u e de Sa M a je s t é à K o z ie n ic e l e 9 , s e p t . 1 7 8 5 " . N i e w i e l k i , bo l i c z ą c y t y l k o 7 s t r o n , s p i s 1 4 9 d z i e ł w 349 w o lu m in a c h , s k ł a d a j ą c y c h s ię na p o d r ę c z n y k s i ę g o z b i ó r - p o d p is a n y z o s t a ł p r z e z n i e j a k i e g o S m o c z e ń - s k i e g o , k t ó r e g o n a le ż y u z n a ć za a u t o r a k a t a l o g u . S t w o r z o n y w p o d ­

(3)

101

p i s i e z p ie r w s z e j l i t e r y i m i e n i a i n a z w is k a - m onogram - p o z w a la p r z y p u s z c z a ć , że i m ię z a c z y n a ło s i ę l i t e r ę "O " l u b "W ". P ra w d o p o d o ­ b n ie b y ł t o Oan S m o c z y ń s k i / S m o c z b ń s k i/ h e rb u w ła s n e g o N iw a , wywo­

d z ą c y s i ę ze Sm oczyna S łu p e c k ie g o , n o b i l i t o w a n y w 176 8 r o k u p r z e z S t a n is ła w a A u g u s t a , k t ó r y t o a k t z o s t a ł p o t w ie r d z o n y p r z e z s e jm w 1 7 8 0 r o k u 10. W y r a s t a ją c y na f a l i t w o r z e n ia p r z e z k r ó l a sw ego o p a r ­ c i a p o l i t y c z n e g o w p o s t a c i b lo k u ś r e d n i e j s z l a c h t y - o b d a r z o n y k le j­

n o te m o b y w a t e l R z e c z y p o s p o l i t e j m u s ia ł r e p r e z e n to w a ć o s o b o w o ś ć o i - s t o t n e j w a r t o ś c i , c h o ć t r u d n o w ź r ó d ła c h i o p r a c o w a n ia c h d o s z u k a ć s i ę m a t e r i a ł u p r z y b l i ż a j ą c e g o s y lw e t k ę S m o c z e ń s k ie g o .

P o d rę c z n a b i b l i o t e k a g a b in e to w a S t a n is ła w a A u g u s ta w p a ła c u w K o z ie n ic a c h - j a k d o tą d - n ie d o c z e k a ła s i ę o p r a c o w a n ia , a z n a n y od dawna " C a t a lo q u e . . . " n ie s t a ł s i ę p rz e d m io te m s z c z e g ó ło w e j a - n a l i z y 11. W acław O ls z e w ic z , w o p u b lik o w a n e j w o k r e s ie m ię d z y w o je n ­ nym p r a c y " B i b l i o t e k a k r ó l a S t a n is ła w a A u g u s t a ” z a c y t o w a ł j e d y n i e i l o ś ć tom ów o r a z w y m ie n ił k i l k a n a jc ie k a w s z y c h d z i e ł s p o ś r ó d u w z g lę ­ d n io n y c h w s p i s i e S m o c z e ń s k ie g o , P o n a d to , d o k u m e n t s t w i e r d z a j ą c y i - s t n i e n i e w p a ła c u k o z ie n i c k i m b i b l i o t e k i p o s ł u ż y ł h i s t o r y k o w i ja k o p o d s ta w a do w n io s k u , że k s i ą ż k i n ab yw a no " . . . za pew ne d la k a ż d e j re ­ z y d e n c j i k r ó l e w s k i e j , s k o r o w K o z ie n ic â c h , w k t ó r y c h k r ó l n ie c z ę - s t o b y w a ł i s t n i a ł a b i b l i o t e k a p o d rę c z n a . . . " . R e p r e z e n t u ją c a h i - s t o r i o g r a f i ę n a jn o w s z ą C a d w ig a R u d n ic k a , w a r t y k u l e "0 b i b l i o t e c e S t a n is ła w a A u g u s ta na Zamku W a rs z a w s k im ” s t w i e r d z a , p o w o łu ją c s i ę na n o t a t k ę w zachow anym k a t a l o g u b i b l i o t e k i p a ła c u ł a z i e n k o w s k i e ­ g o , że g ro m a d z o n e na Zamku K r ó le w s k im w W a rs z a w ie o r a z w Ł a z ie n k a c h i K o z ie n ic a c h k s i ą ż k i n i e k i e d y " . . . z je d n e g o k s i ę g o z b i o r u p r z e n o - s z o n o do d r u g i e g o " 13. N a le ż y p o d k r e ś l i ć , i ż u s t a lo n a p r z e z a u t o r ­ kę d ro g a z m ia n y m ie js c a p rz e c h o w y w a n ia k s i ą ż k i n ie w y k lu c z a c e l o ­ w ego g ro m a d z e n ia o k r e ś lo n y c h d z i e ł w k i l k u e g z e m p la r z a c h - z p r z e ­ z n a c z e n ie m m . i n , do b i b l i o t e k g a b in e t o w y c h w r e z y d e n c ja c h k r ó l e w ­ s k i c h .

R o z w in ię c ie te m a tu n i n i e j s z e g o a r t y k u ł u o p ie r a s i ę na a n a l i z i e

" C a t a lo g u e . . . " S m o c z e ń s k ie g o , k t ó r y p o z w a la z o r ie n t o w a ć s i ę w t r e ­ ś c i k s i ę g o z b i o r u o r a z s p o s o b ie je g o o p r a c o w a n ia .

W k a t a lo g u b i b l i o t e k i k o z i e n i c k i e j - o p is z a s a d n ic z y d z i e ł z a ­ w ie r a n a s t ę p u ją c e d a n e : f o r m a t , num er k o l e j n y p o z y c j i , t y t u ł i l i ­ c z b a w o lu m in ó w . D z i e ł a s p is a n e z o s t a ł y w c z t e r e c h d z ia ł a c h o k r e ś - lo n y c h fo rm a te m b i b l i o g r a f i c z n y m : " L i v r e s i / ń / F o l i o " , " I n Q u a r t o " ,

I n 8 v o " , " I n 12mo"14

P o s z c z e g ó ln e p o z y c je n um erow ane są p r z y z a s t o s o w a n iu numeru-s c u -

(4)

1 02

r r e n s w o lu m in ó w , a n ie d z i e ł . P o w s ta ła w t e n s p o s ó b l i c z b a p o r z ą d ­ kowa s p is a n y c h w o lu m iń ó w ł ą c z y w s z y s t k i e c z t e r y d z i a ł y , o s ią g a j ą c o s t a t e c z n ą l i c z b ę 348 tom ów s k ła d a j ą c y c h s i ę na k s i ę g o z b i ó r . Na­

l e ż y z a z n a c z y ć , że do n u m e ru 4 5 z o s t a ł a d o p is a n a 1 -to m o w a p o z y c ja 'K o p ia l i s t u D o ś w ia d c z y ń s k ie g o . . . " , k t ó r e j w r e z u l t a c i e n ie u w z g - lę d n i o n o w o g ó ln e j l i c z b i e w o lu m in ó w 16. W te n s p o s ó b f a k t y c z n i e w k a t a lo g u s p is a n o 349 w o lu m in ó w .

S p o r z ą d z o n y p r z e z S m o c z e ń s k ie g o " C a t a io g u e . . . " s t a n o w i n ie w ą t ­ p l i w i e je d n o r a z o w o d o k o n a n y s p i s d z i e ł z n a jd u ją c y c h s i ę w p o d r ę c z ­ n e j b i b l i o t e c e g a b in e t o w e j S t a n is ła w a A u g u s ta w p a ła c u w K o z i e n i ­ c a c h - w e d łu g s t a n u na d z ie ń 9 w r z e ś n ia 1 7 8 5 r o k u , Z a s to s o w a n y w k a ­ t a l o g u s p o s ó b o p is u d z i e ł n ie o d b ie g a od p o w s z e c h n ie p r z y j ę t y c h w ow ych c z a s a c h m e to d . D z i e ł a s p is a n e z o s t a ł y pod p ie rw s z y m w yra zem t y t u ł u / n a w e t w p r z y p a d k u p o z y c j i a u t o r s k i c h / a lb o pod n a z w is k ie m a u t o r a / s p o r a d y c z n ie u z u p e łn io n y m i n i c j a ł a m i l u b p e łn y m b rz m ie n ie m i m i e n i a / . Dane d o t y c z ą c e m ie js c a i r o k u w y d a n ia d ru k ó w z o s t a ł y tu c a ł k o w i c i e p o m in i ę t e . W ram ach d z ia ł ó w o k r e ś lo n y c h fo rm a te m b i b l i o ­ g r a f i c z n y m , d z i e ł a m a ją u k ła d a l f a b e t y c z n y . I s t n i e j e w y ra ź n a p r z e ­ waga k s ią ż e k w m n ie js z y m f o r m a c ie . W f o r m a c ie f o l i o s p is a n o 13 d z i e ł w 21 w o l . w 4 ° - 5 d z i e l w 11 w o l . , w 8 ° - 10 d z i e ł w 14 w o l. ,

w 1 2 ° - l Z l d z i e ł w 303 w o l. I l o ś c i o w a p rz e w a g a k s ią ż e k w 1 2 ° s p o ­ wodowana j e s t r o d z a je m g ro m a d z o n y c h w b i b l i o t e c e p u b l i k a c j i , w ś ró d k t ó r y c h d o m in u je l i t e r a t u r a p ię k n a - w s p ó łc z e ś n ie n a j c z ę ś c i e j w y­

daw ana' w tym p o rę c z n y m f o r m a c ie .

N a le ż y z a z n a c z y ć , że n i e j e d n o k r o t n i e w " C a t a i o g u e . . . " w y k a z a n e z o s t a ł o pod je d n y m o p is e m k i l k a d z i e ł o podobnym t y t u l e , je d n a k z z a c h o w a n ie m o d p o w ie d n ie j i l o ś c i w o lu m in ó w 17. P o d o b n ie z d a r z a j ą s i ę p r z y p a d k i s p i s a n i a pod je d n ą p o z y c ją k i l k u d z i e ł w s p ó ło p ra w n y c h 18.

W a r to d o k o n a ć a n a l i z y z a w a r t o ś c i t r e ś c i o w e j b i b l i o t e k i p a ła c u w K o z ie n ic a c h , k t ó r a w l i t e r a t u r z e z a li c z a n a j e s t do k s ię g o z b io r ó w r e k r e a c y j n y c h 4-a.

I n t e r e s u j ą c y j e s t f a k t , że w ś ró d z g ro m a d z o n y c h t u k s ią ż e k z n a ­ l a z ł y s i ę , p o d o b n ie j a k w b i b l i o t e c e g a b in e t o w e j S t a n is ła w a A u g u s ­ t a na Zamku w W a r s z a w ie : d i a r i u s z e s e jm o w e , z b i o r y t r a k t a t ó w , d z ie ­ ł a t r e ś c i p r a w n ic z e j i w o js k o w e j, t e k s t y l i t e r a c k i e i d z i e ł a e n c y - k lo p e d y c z n e " 0 . O g ó l n ie , w k s i ę g o z b i o r z e k o z i e n i c k i m można w y o d rę ­ b n i ć k i l k a z a s a d n ic z y c h d z ia ł ó w p r z e d m io t o w y c h , a m ia n o w i c ie : h i ­ s t o r i a ; p ra w o - a w je g o z a k r e s ie - h i s t o r i a p ra w a , z b i o r y p ra w , z b i o r y t r a k t a t ó w , s e jm ; w o js k o w o ś ć ; l i t e r a t u r a f i l o z o f i c z n o - m o r a l - na i p o l i t y c z n a , r e l i g i j n a , p o e z ja , d r a m a t , p o w ie ś ć ; e n c y k lo p e d ie .

(5)

103

W śród k s ią ż e k d o t y c z ą c y c h h i s t o r i i n ie z a b r a k ł o " H i s t o r i i n a r o - du p o l s k i e g o . . . " p i ó r a A . T . S . N a r u s z e w ic z a 21. W śród l i t e r a t u r y p r a ­ w n ic z e j uwagę z w ra c a o b e c n o ś ć d z i e ł z z a k r e s u k o d y f i k a c j i p ra w e po­

l s k i e g o : M a c ie ja D o g i e l a , . Dana H e r b u r t a , S t a n is ła w a K o ż u c h o w s k ie g o , T e o d o ra O s t r o w s k ie g o , c z y t e ż fu n d a m e n ta ln y c h " V o lu m in a L e g u m . . . " , do k t ó r y c h m a t e r i a ł y g r o m a d z ił S t a n is ł a w K o n a r s k i22

Z n a jd o w a ło s i ę t u r ó w n ie ż z n a n e d z i e ł o w y b it n e g o h i s t o r y k a i p ra ­ w n ik a g d a ń s k ie g o G o t t f r i e d a L e n g n ic h a " l u s p u b lic u m R e g n i P o lo n ia e . . . " 23. P r o b le m a ty k a p r a k t y k i s to s o w a n e j w p o ls k im p r o c e s ie k a rn y m z o s t a ł a w k s i ę g o z b i o r z e z a a k c e n to w a n a w y r a ź n ie o k a z j o n a l n i e - d w ie ­ ma p o z y c ja m i d o t y c z ą c y m i b e z p o ś r e d n io z w ią z a n e j z o so b ą k r ó l a , s ł y ­ n n e j a f e r y t r u c i c i e l s k i e j , s k o n c e n t r o w a n e j w o k ó ł M a r i i T e r e s y D o- g ru m o w e j. Do b i b l i o t e k i k o z i e n i c k i e j w łą c z o n o bow iem d w ie p u b l i k a ­ c j e z w ią z a n e z p rz e p ro w a d z o n y m d o c h o d z e n ie m : " R e c u e i l d e s p iè c e s r e ­ l a t i v e s au p r o c è s . . . d ’ e m p o is o n n e m e n t" , k t ó r e j a u to re m b y ł n a jp r a ­ w d o p o d o b n ie j s e k r e t a r z k r ó l e w s k i P i e r r e M a u r ic e G l a i r e / G l a y r e / o r a z "S p ra w a . . . o z a m y s ł o t r u c i a . . . " , k t ó r e j a u t o r s t w o p r z y p i s u - j e s i ę Adam ow i T . S . N a r u s z e w ic z o w i 24. O b a j a u t o r z y u d o w a d n ia li n i e ­ s łu s z n o ś ć p o d e jr z e ń w y s u w a n y c h pod a d re s e m samego S t a n is ła w a A u g u ­ s t a ,

Z g ro m a d z o n e w b i b l i o t e c e w y d a w n ic tw a s e jm o w e , t o d i a r i u s z e z o - k r e s u p a n o w a n ia S t a n is ła w a A u g u s ta i z b i o r y p o d ję t y c h p r z e z S ta n y R z e c z y p o s p o l i t e j u c h w a ł k o n s t y t u c y j n y c h .

D z i a ł w o js k o w o ś c i, t o w s u m ie t r z y r e g u la m in y d la p o l s k i e j s ł u ż ­ by o b o z o w e j i g a r n iz o n o w e j o r a z d la r e g im e n tó w p ie s z y c h i kawa - , • - 25

l e n i

L i t e r a t u r a t a k p o p u la r n e g o k ie r u n k u f i l o z o f i c z n o - m o r a l n e g o i p o ­ l i t y c z n e g o m ia ła l i c z n ą i b o g a tą w t r e ś ć r e p r e z e n t a c ję . Z n a j d u j e ­ my w " C a t a l o g u e . . . " p le j a d ę a u to r ó w f r a n c u s k i c h , a m ię d z y i n n y m i :

M i c l i e l a Eyquem de M o n ta ig n e a , w y b it n e g o m o r a l i s t ę o d r o d z e n io w e g o , r z e c z n i k a t o l e r a n c j i , r a c j o n a l i z m u i tw ó r c z e g o s c e p ty c y z m u ; B e r n a r d a L e B o v i e r de F o n t e n e l l e ' a - p o p u l a r y z a t o r a i d e i O ś w ie c e n ia ; w y b itn y c h , p i s a r z y m o r a l i s t ó w t a k i c h j a k - J e a n de L a B r u y è r e , c z y F r a n ç o is de L a R o c h e f o u c a u ld . W ie z a b r a k ł o r ó w n ie ż d z i e ł a s ł y n n e j w X V I I - w i e c z - nym P a r y ż u - N in o n de L e n c lo s - damy z n a n e j z w o l n o m y ś l i c i e l s t w a i z r o z l i c z n y c h p r z y g ó d m i ł o s n y c h , k t ó r a s k u p i ł a w swym k r ę g u l i c z - n e g r o n o z n a k o m i t y c h f i l o z o f ó w i l i t e r a t ó w 2 6. W i d n i e j e w k a t a l o g u n a z w i s k o p o z o s t a j ą c e g o n a s ł u ż b i e S t a n i s ł a w a L e s z c z y ń s k i e g o w L u n e v i l l e - J e a n F r a n ç o i s d e S a i n t L a m b e r t a - p o e t y m o r a l i s t y , a z a ra z e m z b liż o n e g o do e n c y k lo p e d y s t ó w e s e i s t y , z d r a d z a ją c e g o

2 7 z

t e n d e n c j e m a t e r i a l i s t y e z n e " ' . S p o ś r ó d g r o n a e n c y k l o p e d y s t ó w

(6)

104

" C a t a lo g n e . . . " w y m ie n ia : C la u d e A d r ie n H e l v e t i u s a , D e n is D id e ­ r o t a , C h a r le s L o u is de S e c o n d â t M o n t e s q u ie u , Dean F r a n ç o is M arm on- t e l a , Dean D acq ue s R o u s s e a u , F r a n ç o is M a r ie A r o u e t de V o l t a i r e 23 Na p o d k r e ś l e n ie z a s łu g u j e o b e c n o ś ć w k s i ę g o z b i o r z e r ó w n ie ż d z i e ł a g w a łto w n e g o s a t y r y k a e n c y k lo p e d y s t ó w - C h a r le s P a l l i s o t de M o n te - n o y 29.

Z l i t e r a t u r y o te m a ty c e r e l i g i j n e j - b i b l i o t e k a w p a ła c u k o z i e - n ic k im z a w i e r a ł a t r a k t a t a s c e t y c z n y ś w .T o m a sza à K e m p is "De i m i t a - t i o n e C h r i s t i . . . " . N a p is a n y je s z c z e w XV w . , b y ł n ie m n ie j p o p u la ­ r n y r ó w n ie ż w X V I I I w. i d o c z e k a ł s i ę k i l k u w ydań w P o ls c e ^ ^ .

W z a k r e s ie p o e z j i , z g ro m a d z o n e d z i e ł a r e p r e z e n t o w a ły w s z y s t k i e t r z y z a s a d n ic z e g a t u n k i , t z n . : l i r y k ę , e p ik ę i d r a m a t. L i r y k ę ś w ia ­ t a s t a r o ż y t n e g o r e p r e z e n t o w a ły f r a n c u s k i e t łu m a c z e n ia u tw o ró w Pu - b l i u s a O v id iu s a Naso i S a f o n y 0 1 . S p o ś ró d n a j l i c z n i e j z g ro m a d z o n e j t w ó r c z o ś c i n o w o ż y tn y c h a u t o r ó w f r a n c u s k i c h w y m ie n ić n a l e ż y : M a th u - r i n R e g n ie r a - t w ó r c ę s a t y r y m o r a ln e j w p o e z j i f r a n c u s k i e j ; N ic o ­ l a s B o ile a u - D e s p r é a u x - t e o r e t y k a k la s y c y z m u w p o e z j i ; Dean de La F o n t a i n e ' a - z n a k o m ite g o t w ó r c ę b a je k z o o m o r f i c z n y c h ; Dean B a p t i s -

t e L o u is G r e s s e ta - a u t o r a h u m o re s e k “ .39

2 l i r y k ó w r e p r e z e n t u ją c y c h l i t e r a t u r ę in n y c h k r a jó w e u r o p e js k ic h w a r t o z a a k c e n to w a ć n a z w is k a : S a lo m o n a G e s s n e ra - a u t o r a p o p u la r n y c h s i e l a n e k i z a ra z e m a r t y s t y m a la r z a s z w a jc a r s k ie g o o r a z Damesa T h o ­ m psona - p o e t y s z k o c k ie g o , k t ó r y o d e g r a ł i n s p i r a t o r s k ą r o l ę w p r e - r o m a n ty z m ie . " C a t a l o g u e . . . " c y t u j e f r a n c u s k i e p r z e k ła d y d z i e ł t y c h

, . 33 a u t o r ow

R e p r e z e n t a n t a m i p o e z j i e p i c k i e j są w s z c z e g ó l n o ś c i : P u b l i u s V e - r g i l i u s M aro o r a z T o r q u a t o T a s s o , k t ó r y c h d z i e ł a z o s t a ł y w p ro w a d z o ­ ne do k s i ę g o z b i o r u w t łu m a c z e n iu na j ę z y k f r a n c u s k i ^ .

N ie z m ie r n ie p o p u la r n ą w P o ls c e f r a n c u s k ą t w ó r c z o ś ć d ra m a ty c z n ą r e p r e z e n t u ją p rz e d e w s z y s t k im : P i e r r e C o r n e i l l e , Dean B a p t i s t e Po­

q u e l i n M o l i e r e , Dean R a c in e , Dean F r a n ç o is R e g n a rd , c z y P a u l S c a r -

W z e s t a w ie k s ią ż e k p o w ie ś c io w y c h , o b o k s ły n n e g o rom an su o A m o ­ r z e i P s y c h e - p i ó r a L u c iu s a M a d a u re n s is a A p u l e i u s a ^ 6 - d o m in u ją a - u t o r z y a n g i e l s c y i f r a n c u s c y , co u z a s a d n io n e j e s t f a k t e m , że r o z ­ w ó j p o w ie ś c i o ś w ie c e n io w e j z w ią z a n y j e s t z t w ó r c z o ś c ią l i t e r a c k ą w ł a ś n ie t y c h dwóch n a ro d ó w . S p o ś ró d a u to r ó w a n g i e l s k i c h na c z o ło w ysuw a s i ę S a m ue l R ic h a r d s o n , k t ó r e g o r e a li z m p r z e s y c o n y s e n ty m e n ­ ta liz m e m w y w a r ł i s t o t n y w p ły w m ię d z y in n y m i na t w ó r c z o ś ć D .D .R o u s ­ s e a u . P o n a d to n a le ż y w y m ie n ić w y b it n e g o p is a r z a p o w ie ś c i s a t y r y c z -

(7)

P a ła c w K o z ie n ic a c h po p rz e b u d o w ie w s ty lu r e n e s a n s u fra c u sk ie g o . F a s a d a od s tro n y ogrodu.

n k C4 n h-fci

1—j

H-4r U J '

! • X i r f

‘ ' ■ 1- 4

#? \ # «i „ •? x

«r “ •>

« ’S B ’- - " ■ s S a ' i i a ,

P r o je k t p a ła c u w K o z ie n ic a c h (fra g m e n ty ) — re p r o d u k c ja z p ra c y P B o h d ziew icza

„ F ra n c e s c o P la c id i a r c h ite k t...” w : P ra c e i m a te r ia ły sp ra w o z d a w c z e S e k c ji H isto rii S z tu k i T P N w W ilnie, t. 3, W ilno 1938/39, ta b l. X V III, rys. 10.

(8)

CZ 1 '>CO_S L ó <£,>

t C L ' L i

\2 )tj^ < u j r i j yu-c ¿robcvznt

[¡[¿wt hep

lic "3^

cScC idCććf CJÎ-C ¿1 'fc&Z-ééŸLi-'C-G^

[¿.y, J t - p t . ! 7 ¿ f ś "

<

?

">

i

C a ta lo g u e des liv re s q u i tr o u v e n t d a n s la b ib lio th è q u e de S a M a je s té a K o zien ic e le 9 se p t. 1785:

k . 307, 309, 309a, 311, 311a, 313, 313a — z n e g a t y w u z n a j d u j ą c e g o s ię w B ib lio te c e N a r o d o w e j w W a r s z a w ie — m i k r o f i l m s y g n . 1801.

(9)

/íZ , ¿ íé lfd e v n c v ti AŹćjrn* ~f&í¿> ÿU&~>

Ą £. Ś. '3$y& ftjte‘rt4' ułym&uD 17&& 17 # 3 • ! - ~- .. 7. ?• ** Sy^ivt^cinyi ~^u<</¡ «. fcfrM hjtu ¿-y¿ &-<.

. _ - 3<? ¿ $ e b * I 7 m ¿ 3 1 3 C f ’ £ " "

g ¡Ccoc-nn-íi m l d . t í ú - , c/ZifÛ ( o V i /

( \ Z4./á io ) YrUWiL d o 3{?. {77737 t*3 ¿7<(tíi/ Ć _ n . ¡?-L 9 - ' 7 m u t y f 7 í y - í - i ' n b . n i í t i f o . t i f r z . n y y - ~

1 0 - - i l i u f u - f a , ¿ 3 e j m7 f ö h r n - i¿jL' -Tí c v $ ¿i > 3A t Q J- - '

777.

3 _ i

Q->

¿<Í« ItH & ïU iL ' •‘/ L t ' r i U t T / l f

¿ •ietłifia . t 7t^ c J ?y2 ¿z Ä ü U ^ h i f / n

* { J - u a s r f o . J K

H . 1 3 . - 7 7 ( c í 3 ¿ t j L ' L v e w i f

•~LH-. 0. S. l £ ) 7 /

i/ cc a> ¿¿7Ć&

7

#e¿4 ¿>

¿7

$ 3 / / .

7 7 -

~7 fiViCID fr¿¿~ .7 ¿> >t 7L$f AoLticcc- p y i f / ^ ï f y ï ^ p i i f i ^i/'¿7r7i-if/^<c^ ^ Á/t>/4.

7 X / * / 1 *** '7 ¿~\

„ 7 $ C,C«t t i A*J 7^-C^í.ty Üít^t-r^ » zV jó^rA A c {¿t Ac m < 2 ¿ t (7 7 3 -

3 0 - 7 ¿ i o r 2 )( T i & va ty*. 7¡>t 1 l ‘í.yit>3.^íi ^ b u t i i f y :

â L —V ' ** ' t >

,Zift-k -fí¿rAi i£M i jW cA •Ttyrn &yn ! 7 7'- ' ///»>

Y / , / 7

31 dd**” b p h íé 'p -y u e ^ ií^ íA ii-taJimuDn. id>ï s ï

7 7 /* í/l3 7 7

Ą r ^{/, > Ácc f f ’ ¿C ’fí J í^i-U’/ífi i’ <?&

Q

7

!

!

ï .■u

3 3 . - ~ 3 l » £y t LhrovwTojfi&¿ce. ż^i ¿ cí'/y/r-z»- o .> 3 í / f m i jxe. /.

3-£ ~ • ~7d ¿y e ^ h y i 'w b & t 2 D - <

. zz>' i • D - f y / , ' . / * . ..

•S !. V. —4.t" k-y —... . -- ,Z ’ y/

3 £ 3 < C n . ) ^ « x w ^ 4 f i d d l y <> i h < > "’! ' -

$ ¿ 3 ’ " z i * <C'yi\f7nfí¿t k¿>,'í¿^/-i(^

4 o - 4-í.- 4 -*-

/ « , ? « ¿l

D e m t í L 1<cj

<ff¿H£rt£t C 333Í3 !<’>'■-'•'■<' y e

D ■ V / '

7 C7

. y

. ■ / / y ¡» i' >

frt &¿7y > ( i£iTru f j flit í r ú i f >

*î>? / X y s1’

Tj-G. V. - í í í ^ l c• --- H1? ^»7 £¿, r t.,-,., # A{a 37j7^^)CtĄLaU' i^ffi '-•rz:-</ z ¿F m í^r¿^-' 771*^7- 7/ {

( 7 f *f V / ^- ■ $ 7

Tr-^r 77>c í£ > ¿ ^ ^ , A?.y ^ ł -.2i>>..,zły^ ,e

(10)

l u s t « / « - z> i c w n u i t o f i t í í - m U Y á

--- ’ (

- ¿ ¡ f i g } ¿f-f. -. . . X í> ^ - « - ‘¿ / « ‘K A - ? W T ^ r X

S n r 2 m o .

¿t-0. ¿ t f „ Á ^ n t f - - ł * ¡O - 4 -m &n<

s~O. - J

e n í¿¿ Ä a»i/< it-f j 2e J .- e, ' d¡7 J í e >’> i ! yy? ¿f¡ ( r j .et Z » ? *.4/'XX? ( » ? £ ¿

í . . ' - ~ ¡ (j ' i j 2 e

¿ , í {& r y-t< t je ■ *•/ /

i 5 e S>

J ..• ''v 'W f H r A J

y a y ,> ríí> K > j^ e '/ ’ ? f-

< í -Í-C) „• 'i

'- ).#,<W< • íl.ly .tK I .)fl

¿•íV Í 7

Ś S' ¿ ? n y e i si

Pjy¡ ( r t-< ''í

£ * . / > - ?<? <

tÍ ; J /.(.' ! r e . ' t ß h ¿ y in

L : ■ •>’

r *

' t í f< t f -V ,

b i ü - f . b f ) - ' Ł

O b 67 . Ó ^ . ) J UA,dt<rí-j .Y ¡ >/>>'.

Ó b - . -

S "

7 o 7 ! - 7 'Z . - ~ 7 ¿ . - -

7 - ,

7 y 7 b.

Tbí-.’ i t j . Jí. íV í ydii-> f-j L,-< ?7 ' f - I iJc i vil.t

i ‘3 í < y /b ić , « t ' ¿Z,,-n>í<<- À ' .-;< < if>y

- i - ¿ \ / : : ? Y )

¡ ? 2 e r /-? a r 2

? A ./ e y í : < /

2 2 > &<-<

í x? < i >i e.

&r

> i f . c t í f

<<->>(’) fsrrrtb ( t í €?

7iS. 7 9 ) A ) i : f i J ...> ,

&0 &t- W '

z*t <

¿ <Á r tíS P lltS iíl ^ f-} L U ¿ (l t ¡ \

<j

c< ‘ t > r j .V y y

£ t ? . <?« S íf. S S i t i / t ' , £ - Z

' <* >»/ L "V, ( L ) £ j ¿\. ( S /’ ■ e

• t í t 2 e , ^z’/'’?.-

i ’ X \

Z, ■ ' Z / ■ >

. c>

• <*-’ . '?

9 0 . t?Z. ÿ Z 9 > . ) L h x H t f m ,'íl¿ *-( > i ¿4 ¿ t ó f j (1 1 . .■. {.

ß - 'b . y $ ß b . î

■ ß / ß & i - - b ÿ< t,/i e n (,., bf )

. 9 C) <OO. l o u o ' l . S ß e

) r/ tl t ,-.,,,J(

i O ' b t o ï ic/Á l o ß ß ‘ / / r ! / \ Ti ¿}-

/ ü v u u M u L n i ^ i a t i w t f y n>y< ¡>y.7¿.^

. - / o 3 .

IO V

(11)

' * - - y

jfy« lo ÿ ilO -- Ca tí) i l l ¿m- Lt

W

-..S'!- ■ ., l- "l (‘ C A ' - - -

„ . ( I f . W 2.-- Cj o w ï.-Yl> I f í¿ , ) t, M¿\' bgf-yty * {. , ■/ ** -

* •- 1 (3• •*■ * j S t s b C'n.íL->¿-y ¡ -

, , « 2 b ¿)¡£ r¿ ; / . n z >-í^ / x< / r f '/$

*■ H & * * - 2 5 / Z / _ ^ł< > •/ ł ? Z / / w r 7X ? ¿ X >

M I. i 7 Z -k w íX /Z . t /7¿7¿z;. ^ „1-^1 l . f j : -V ,V4 c¿

~ ttM p. U ^ * •• ^-t 4?» / ,;//.< c^€ ^< -y- f . ^ ¿j¿-- ¿' e ^ n t

Z tfll/ £ / ,/ # £ • v’fzz/fíz^: ¿>e. , '¿ t,'j - & t ? ? , / - ( < ¿ 3 - - • ' 7 a r t í ( V c t J U t ? ¿ , 4 r ' . Z . .‘'/ ¿ f i ^ i i n : ¡ i ¿ a '1

- • / „ „ « - c - -

. ¡ a r . ( '? - « ■ - ’ '- ' '■-

¡ Î.O . l3 í) . í 3 í. ^ J L a r i ' C u > t t - ¿ ’f Vi’ /-.'» « -' - 7 . V Z

í 3 2 . - - .-/•< y . ' t í

_ - / 3 J . < 3 ^ . f $ 6 . •''^'’^ v r i.ííi n t £¿i>c /.-.. ' P t u v t f j :{ . .i'j k j a

. , ¡ i ß . / S X Í 3 ¿ 9 O . / / -., . / ; , ,

< { ¿ f.. . i'.’ e:r . , -z > . X

,. _ | 3 o . ) 4 0 . - ? . . , ,

•> X £<-. .. t

M e a..

a . !

<2

/ . / .

<7 1

,<■• -.’ / J - Xz>, Z ’ • V ‘ <<

/ X

7 / c "

Z 2 .{7-b%. W 4 . !>'e , V

Zv ; î > Z7 . X*>

i- r ą . .

S c

/ 7 t i - • /

' ‘ Z " n -,

\ ' y' p ' ’ ;

7 t í ■

’ ¿ 7 ) . ; Z-. _ _ ? ' Z . r - / .’ PJ-íV ^ /z v ; z

• r < ' ,- U .. C... ' ' . ,

( f ' 2 L .

; - *f / ¿ V / >‘¿- ; t x < c C' i <> t . ?< i

f 5‘ á" - - « Sx/p^ «' !

--. ■z*

! 7 $ . Z tí-^ - - • 0 ? e J f f V f i d ' y *

! ¿ $ . --í ^ X ' - L..< '/V /.-'/í <’

( 6 5 . - - - ' ■. ' e

( Ó ' t \ b $ . . - 7 n le , <.¿ ' e i i í , i (' íry-iJ! t i b Ó - ~ - - . X - í i . v Z f . j ■ / ¿ . - z : ¿ 7 . / < ? £ • - • X y / ¿ < ; > ¿ i / ( b g / 7 ¿ ) . . X y / m z

.X

1 7 i . / 7 '2 . - - J m . T í - Z

‘t - V

• l t?'"; • í 7 3

i 7 0 .

/ 7 Z /7 -5 ~ 1 e - i i >!■

m m ' . i > H ) - y , . / n ¡ l fr 0 . / <-

X / / / > . /

¡ $ 0 . Ć

- <4*

/ /

V f z V

(12)

z

iA Z l¥ 5 C lm intrtK tM ,

_ . i %$■. I tfb -J-ttí-, c~‘ ie ./tt> e n 3<r a-¿ ,j,-Z? m i . H i ^ u i i le. - - - ! 4 7 . ! V 4 l ^ t í a n u a t m - n ¿¿ l í j- ¿)e •■ / ¿ t rt ¿tw j ïZ ~ ~

- • < *? / / , / ¿Z /

j o / - ' </n a y > ítí ■ • ^'JeCi r c

W - t y t y - ~ ~ - ~

\ a ó ~ - \/? > '< ? . & )e > f ( n u c - Í ^ Z /< ? » .- í t í m y . ' Í U J . C i e f t w h * J Ï - r M f n ^

- i

9 /

2*30 • \í/pi4tyve. (_ £ t n í > r t o

S}_Q & 'L ó '/ ' ittâtM'fctl.t&yM 2^Z ,<

•Z-O ■ 2 / í ) - • d c t f r í i

„ t í e / e d c 0 c L W ' t u a t , -

„ { Í p ífttf ^ y t v w / r

2LJ ^ ¿ n ^ - v e - Ü b c~{ c& yftdi 0'e í i'i > ¿y i z i' ’■

a .^ . '2/g. ^ 2 0 .' l l / ) y ;i¿ t>€ .' V< < > / > - - ' -

v-- -» ? '

Ą/1"? . - *• V í V í Z (C K A . f t L ¿ r y i c l - y y f i i-Ć <*,, ¿ / f

*,</)

< u o - - -

■ iJ l.'U 'Z /ltZ -

Ć4 C- 'Z'13. '22sf. 2/154 #'2 6 O r ^ e L í ie /

L ^ t t J r íi^ i{ cr>} >’¿/¿,-í ¿>c f .¿4 Í4J4&t . A ¿7 ^¿7 ■•■ y £ r< , ! VUf . L-'buJc/t., d . Z Z

z

. '7/1

Z -

<2<t

t - .

■l’T - q . - - 2 3ff 2 3/, 23z 2 2 5 - - - •

<2 3 7. '2 2 i- - '1 3 o . '137. '13 4 .

¿ Z ig . 'I Z - a -

<24?. 2 2 /2 343. 2 4 -4 ./ie ¿ ^ K H ¿ ío ■'/y y ,¿ ,¡ ¿ t.t Z , .

22>Z 2 4íJ 9 ? 4 X 2 4 4 . Z (-/;<.<;/ / Zzz ni<//e<f r j / , ■ ' , . f ,., ,..

• / e ¿ t a i / f o e j i j , r u / f i m t , f 4..

'•ron t OeuCClO C l¿ 4 r¿ ti

A

l o t - f e n ^ r , ( / iZ ¿>!, p f.,e tírcí/~3e y ” <■ ( ■ / / .^ ¿í/ ?t. / / < ; t-, _

« c t ¿j¿iív r e „ . V )

Z ¿ £ £ . | ¡ a jí. ¿Z* ¿>;c , , ’ C\A / Z Z

'4M v o t r'to

'/ere '< tí/fí /, f !

. *22/ 9

-- - ...

- Z í o • í H .'Z / z .a á S ' ' d , - , / ’Wit) >\

(13)

2 £ ^ . 2 Ó O í b i . $ a u f t . 0 . ¿ í . - - -

I S Ą . ' Í S ^ . - $ { 4 » , » c ć>e.i w .

O .S 'r . - 'í'o &-

<l$ 9 . - . i $ & d t ¿ - / ¿ ¿ u c a n d d - ¿ í í ¡c i i t> e j '3.¿*

f ¿» í’-í-M ¿*

/ «-"«AJoxM ez z./ . ’^ , ,

~¿)1-( t ô t * '- '¿)ć }

¿ # V r ? g jê t £ryi-t ~ ^ e - ) —

d & y t ' d d ^'¿-í d¿r-isi/y j u y L¿ / ¿ '^ t ,t - g

^ g - r y f g . ^ ~Z¿ Z ^ Z ^ -j-z z

Ú o v r í z¿> £* e ^-f. . 1

yvh i b t ¿ t e ¿i c l L ¿ £ u ¿ f< z£ ¿ ^ _

o[u~ a /b c «tZ Ć Zo ó

<2¿>Z<2Ór < 2 ô / * 2 ^ 7 . í Z Ó / . 2 ^ : 2 7 ¿ > . / 2 T / J - ' L ' t ' î . ' L ' ï Z . W h / - 2 7 Í 1. 2 7 ^ 2 77. - _ - 2 7 / 2 T j?. 2 /< 5

- 2 / / . 2 / 2 . 2 / 3 2 / Ÿ . - - '}ff' ^ ^

• 2 / 5 \ 2 / Z ? ~ . . _ i í c 3 £ ~ í > e ^ J ’ d Ó ‘ ¿id&

V g ¿

<2¿

■ 2 '

/ . 3

. / . /

{ d / t ï & W ó .

y -

?

£ o i i , f j ¿ .7

{¿¿¿ICC ( j d & a V r t * )

t~¿tx-t n i ¿ w i l f t - r t . *> y y , K> c-yy>g í - ^ D ''!.<?! 2 ^ 2 2ÿ3 S u * ' H f - & ! t > / ( b ' e c t i r t e i , £ t l i \ ,

< V # 7 . W t ,

‘i V y

J c c f i ha j ) h c > J '}íc> g a L ¿ } 3<?

u í a y Yć-Yi, t <j , X > >

2 ^ < < 2 ^ 0 . 2 y 7 -l y t f / i Ą j S e o

~ 5 o t. i o í -

3 o ¿ . -

3 a H - - - -

3 c > ^ . S 0 6 , .

3o t. ¿>¿>& -

J « ? 9 3 ! o . j í / . J / - 2 - • . 3 / 3 . 3 / 4 . 3 / < } . 3 / Z . 3 / 7 - /

e b b J >

/

3 > V

>¿£<?/- c & w b tr ,

Ć /

Ï?

X ,

/■

«Â Z*»/ Zi y f C ¿> m ¡ c.

* C ¿.¿ d i d S t ' i . t ^ C ¿ d & u / f - . ? ¡: C

^yi-yfg ^¿ ~ g ^ ^ g y ? £?í/ ffi?¿ yw cft y g 1 Z e*

t / 4 Zt - í f £ t y ¿/¡ {,&? d .

/* y

^ ^ t b h c c } ( d l i v y ^ y C y w c s? ¿ í /

d 7 <"'7 * ‘

i y ¿ t ? r i / ) ( ? . ' */> íy /y g - c iy) c ^z?;»Z.-.

~ - K ~CZ> ł/zŁ . / / <_ ?»/2z» !->.'<-7í,-. f . . CZsrMZÄ<- t í / í /Z -iP Z zi/z.^fty/i,., ‘s

' « / c X é iZ rzL /A r/Z » ? 7 íZ ¿ .> ? (>

i_ f f e e &~

. . í í t t t Z-łM Z ) CrY C

■ z

> «?. z e 11 ç,-&.

' - A / . - > (.,, , - r , ^ J /

(14)

! <7 / . 3 / 0 . ~ 3 4 4» A -2)íS ¿ »*., ¿?<-Z. -j-j z «

*5-2.0 - k^ZÀ *V ¿>* ¿J / ¿ »í a?«’’ / ’•a¿!.

3 2 /3 2 2 .3 2 3 l& r g t& r 3 z . Ï'IH. _ . V¡ 't:'i:^-< f o t r p i i w í>¿*. .» ii

3 ¿ Z • •

3-zô- - ■ 't f ù t i e u v e 3<L7...

y " ■

^ . 7 f Zy?áZíZ¿>? ¿te-try^ty

'tOii^v'rt- , C **»-2 ó / 3 / a-m „ j Z y? t y ¿ < £ ¿¿ Z t ^ £ i

¿/” / * . -A A. t./2- «* ï z? >7 <&-<3 < *

" f í ¿ C i y f

. 3 - 2 / 3 £ o - . 3 3 3 ,

* 3 3 / 3 3 2 . 3 3 5 3 3 Y. - . 3 3 / 3 3 Ó - 3 5 Z . 3 3 ^ . ) 3 3j? 3 x5. > 2 ) - 3 ^ 3 J 4 - A - - - ? '

. 3 / f í 1' - - t?¿»w«,<5'¿

Żoćy.'.zxf /* A"7 / ' f

< X _ ¿4- / í i ¿ «■ ( ¿Z-<

( /4? »? Z* M / ¿Y

>2 £ ¿ i / >' ć

< & t

ć f r e ß t

~5 ¿ tó - 3 ¿ y r. )

.■>•? V - 3 c7!! ; i ‘ <i

U y [(£ è

& e-

y f . i £ ' \ : K < r e ,

y ,,

6 < 3

(15)

105

n o - o b y c z a j o w e j H e n ry F i e l d i n g a , a t a k ż e p r z e d s t a w i c i e l a s e n ty m e n t a - liz m u w l i t e r a t u r z e - L a u re n c e S t e r n e 'a .

P o w i e ś ć f r a n c u s k a r e p r e z e n t o w a n a j e s t p o r z e d e w s z y s t k i m p r z e z w y b i t n e g o t w ó r c ę r o m a n s u A l a i n R e n e L e s a g e ' a , a t a k ż e p r z e z P i e r r e

C a r l e t d e C l i a m b l a i n d e M a r i v a u x i A n t o i n e F r a n ç o i s P r e v o s t a d / B x i - l e s . P o z a ty m , n a l e ż y z w r ó c i ć u w a g ę n a o b e c n o ś ć w k s i ę g o z b i o r z e d z i e l C l a u d e P r o s p e r J o l y o t d e C r é b i l l o n y a - n o w e l i s t y i p o w i e ś c i o - p i s a r z a a t a k u j ą c e g o l i b e r t y i i s t w o s a l o n ó w t o w a r z y s k i c h o r a z J e a n

o o

F r a n ç o i s d e L a H a r p e ' a - b a r d z o p o p u l a r n e g o k r y t y k a l i t e r a c k i e g o " ^ . D o ro b e k l i t e r a c k i p i s a r z y p o l s k i c h w k s i ę g o z b i o r z e k o z ie n i c k i m r e p r e z e n to w a n y b y ł b a r d z o s k r o m n ie . Poza p o p r z e d n io w s p o m n ia n y m i d z i e ł a m i bpa N a r u s z e w ic z a , k a t a l o g w y m ie n ia je s z c z e " K o p ię l i s t u I - mć Pana D o ś w ia d c z y ń s k ie g o do p r z y j a c i e l a , , . “ p ió r a Adama K a z im ie ­ r z a k s , C z a r t o r y s k i e g o o r a z " Z b i ó r p o t r z e b n i e j s z y c h w ia d o m o ś c i . . . "

bpa Ig n a c e g o K r a s ic k i e g o " 1®.

L i s t a r z e c z o n y c h d z ia ł ó w p r z e d m io to w y c h b y ła b y n ie k o m p le t n a g d y ­ by n ie z w r ó c ić u w a g i na pew nego r o d z a ju o s o b liw o ś ć w k s i ę g o z b i o r z e , a m ia n o w ic ie d z i e ł a C a r la L u d w ik a vo n P o e l l n i t z a "Amusem ens d e s ea-?

ux de S p a , o u v r a g e u t i l e a 'c e u x q u i v o n t b o i r e c e s e a u x m in é r a le s s u r l e s l i e u x , e n r i c h i de t a i l l e s d o u c e s , q u i r e p r é s e n t e n t l e s v u e s e t p e r s p e c t i v e s du b o u rg de S p a ,d e s f o n t a i n e s , d e s p ro m e n a d e s e t d es e n v i r o n s " , k t ó r e b y ło o b s z e rn y m p ię c io to m o w y m o p ra c o w a n ie m d o t y c z ą ­ cym s ły n n e g o u z d r o w is k a i je g o za s o b ó w m in e r a ln y c h 4 .

W a rto z a a k c e n to w a ć f a k t , że w p r a w d z ie b i b l i o t e k a p a ła c u w K o z ie ­ n ic a c h z a w i e r a ł a p r z e g lą d l i t e r a t u r y e u r o p e j s k i e j , i p o za f r a n c u s ­ ką - n a j l i c z n i e j r e p r e z e n to w a n ą - z n a jd u je m y w n i e j t e k s t y z l i t e ­ r a t u r y a n g i e l s k i e j , g r e c k i e j , h i s z p a ń s k i e j , n i e m i e c k i e j , s z w a jc a r ­ s k i e j , w ł o s k i e j - a le w y łą c z n ie we f r a n c u s k i e j w e r s j i ję z y k o w e j. W y ­ j ą t e k s t a n o w ią t u n i e l i c z n e w y d a w n ic tw a w ję z y k u ł a c i ń s k i m i p o l ­ s k im .

• Na p o d k r e ś l e n ie z a s łu g u j e l i c z n a r e p r e z e n t a c ja t w ó r c z o ś c i 3 . 3 , R o u sse a u / 9 d z i e ł / i V o l t a i r e ' a / 6 d z i e ł / , k t ó r z y ze w z g lę d u na i - l o ś ć w y k a z a n y c h w " C a t a lo g u e . . . " t y t u ł ó w p r a c je d n e g o a u t o r a - wy­

s u w a ją s i ę na p ie r w s z e m ie js c a w k s i ę g o z b i o r z e .

Obok d z i e ł tw ó rc ó w w y b i t n y c h , k t ó r y c h n a z w is k a z y s k a ły t r w a ł ą po­

z y c j ę w d o r o b k u k u l t u r y - w s p o rz ą d z o n y m p r z e z S m o c z e ń s k ie g o s p is i e k s ią ż e k z n a le ź ć można p o k a ź n ą i l o ś ć b e s t s e l l e r ó w p o z b a w io n y c h tr w a ­ l s z e j w a r t o ś c i .

R o z p a t r u ją c z a k r e s c h r o n o l o g ic z n y g ro m a d z o n y c h d z i e ł - s t w i e r ­ d z i ć m ożn a, że b i b l i o t e k a z a w i e r a ł a s k ą p ą r e p r e z e n t a c ję t w ó r c z o ś c i

(16)

106

a u t o r ó w s t a r o ż y t n y c h i ś r e d n io w ie c z n y c h o r a z re n e s a n s o w y c h - n a t o ­ m ia s t l i c z e b n i e p r z e w a ż a ł d o r o b e k X V II- i X V I I I w, , c z y l i n a jn o w s z y .

P o w yższa a n a l i z a t r e ś c i k s i ę g o z b i o r u p o z w a la w n io s k o w a ć , że z g r o ­ m adzona w p a ła c u S t a n is ła w a A u g u s ta w K o z ie n ic a c h b i b l i o t e k a g a b i ­ n e to w a p o s ia d a ła n i e w ą t p l i w i e c h a r a k t e r tz w . r e la k s o w y , z a ś p o l i t y ­ ka g ro m a d z e n ia z m ie r z a ł a w k i e r u n k u z a s p o k o je n ia d o r a ź n y c h i z r ó ż ­ n ic o w a n y c h z a in t e r e s o w a ń c z y t e l n i k a o b a r d z o w y ro b io n y m sm aku. Do­

ro b e k S t a n is ła w a A u g u s ta w g ro m a d z e n iu k s ią ż e k j e s t w h i s t o r i o g r a ­ f i i n a jn o w s z e j u z n a n y za s z c z y to w e o s i ą g n i ę c i e b i b l i o f i l s t w a o ś w ie - c e n io w e g o 41 , a p r z e c ie ż b i b l i o t e k a k o z ie n i c k a s t a n o w i je g o i s t o t n y e le m e n t .

Z a s a d n ic z ą c z ę ś ć n i n i e j s z e g o o p r a c o w a n ia s t a n o w i w y d a n ie k r y t y ­ c z n e " C a t a lo g u e d e s l i v r e s . . . " S m o c z e ń s k ie g o . C e s t ono w y n ik ie m p r z e p r o w a d z o n e j i d e n t y f i k a c j i b i b l i o g r a f i c z n e j p o s z c z e g ó ln y c h p o ­ z y c j i , k t ó r ą u t r u d n i a ł b r a k w d o k u m e n c ie ź ró d ło w y m i n f o r m a c j i o da­

c i e l u b m ie js c u d r u k u d z i e ł - bow iem b ez ta k o w y c h d a n y c h t r u d n o ^ w w i ę k s z o ś c i p r z y p a d k ó w , je d n o z n a c z n ie u s t a l i ć w y d a n ie k s i ą ż k i z n a j ­ d u j ą c e j s i ę w b i b l i o t e c e . P r z y i d e n t y f i k a c j i b i b l i o g r a f i c z n e j w z ię ­ t o pod uwagę p r z e d e w s z y s t k im w y d a n ia d z i e ł od r o k u 1 7 6 4 , c z y l i od c z a s u o b j ę c i a t r o n u p r z e z S t a n is ła w a A u g u s ta - do r o k u 1 7 8 5 w łą c z ­ n i e , c z y l i do d a t y r o c z n e j s p o r z ą d z e n ia " C a t a lo g u e . W p r z y p a ­ d k u , j e ś l i w y k o r z y s t a n e p r z y k w e r e n d z ie b i b l i o g r a f i e i k a t a l o g i n ie w y k a z y w a ły w y d a n ia d a n e g o d z i e ł a w w y ż e j s p re c y z o w a n y m o k r e s ie - za p o d s ta w ę u s t a l e n i a u z n a n e z o s t a ł o w y d a n ie z l a t w c z e ś n ie js z y c h n i ż r o k 1 7 6 4 - o o d p o w ie d n ie j i l o ś c i tom ów i f o r m a c ie . W s y t u a c j i , g d y d ru k o w a n e ź r ó d ła i n f o r m a c j i b i b l i o g r a f i c z n e j n ie p o z w a la ły na d o k o n a n ie u s t a l e ń , k w e re n d ą o b j ę t o k a t a l o g i z b io r ó w s t a r o d r u c z n y c h w B i b l i o t e c e N a ro d o w e j i w B i b l i o t e c e U n iw e r s y t e t u W a r s z a w s k ie g o .

P o n ie w a ż p r z y o k r e ś l e n i u i l o ś c i tomów w y d a w n ic tw a a u t o r " C a ­ t a lo g u e . . . " p o s ł u ż y ł s i ę w y łą c z n ie s k r ó te m " v o l . " , n a t o m ia s t w b i ­ b l i o g r a f i a c h i k a t a lo g a c h z a m ie n n ie s to s o w a n e są o k r e ś l n i k i : " t o ­ m e s ", " p a r t i e s " , " p a r t s " , " v o l . " - w o p is a c h i d e n t y f i k a c y j n y c h p r z y ­ j ę t o " w o l . " s k r ó t n azw y j e d n o s t k i i n t r o l i g a t o r s k i e j " w o lu m in " , P rz y i d e n t y f i k a c j i i s t o t n ą t r u d n o ś ć p o w o d u je c y to w a n y , w o b j ę t y c h k w e ­ re n d ą ź r ó d ła c h i n f o r m a c j i , f o r m a t b i b l i o g r a f i c z n y . B a rd z o c z ę s t o po­

dane w je d n y m o p r a c o w a n iu w y d a n ie w 1 8 ° , w in n y c h f i g u r u j e w 1 6 ° l u b w 1 2 ° , a n a w e t w B^'. W s y t u a c j i b ra k û m o ż liw o ś c i o d n a l e z i e n i a w y­

d a n ia w f o r m a c ie podanym w " C a t a lo g u e . . . " w o p i s i e i d e n t y f i k a c y j ­ nym z a c y to w a n e j e s t o d p o w ie d n ie w y d a n ie w f o r m a c ie o k r e ś lo n y m w b i­

b l i o g r a f i i l u b k a t a lo g u - n a w e t j e ś l i j e s t t o 2 4 ° c z y 3 2 ° ,

(17)

107

P o d s ta w ę p r z e p r o w a d z o n e j i d e n t y f i k a c j i b i b l i o g r a f i c z n e j s t a n o w ię n a s t ę p u ją c e b i b l i o g r a f i e i k a t a l o g i d ru k o w a n e / j e d n o c z e ś n i e p o d a ję z a s to s o w a n e w o p is a c h s k r ó t y i c h n a z w / :

B a r b i e r A . A . , D i c t i o n n a i r e d e s o u v r a g e s a n o n y m e s , t . 1 - 4 , P a r is 1 8 8 2 - 1 8 8 9 - B a r b i e r -

B i b l i o g r a f i a l i t e r a t u r y p o l s k i e j "Nowy K o r b u t ’' , t , 4 - 6 , O św ie - c e n ie o p r a ć . E . A le k s a n d r o w s k a , W arszaw a 1 9 6 6 -1 9 7 2 - Nowy K o r b u t -

B r i t i s h Museum G e n e r a l C a t a lo g u e o f p r i n t e d B o o k s . P h o t o l i t o g r - a p h is é d i t i o n t o 1 9 5 5 , t , 1 - 2 6 3 , L on do n 1 9 6 5 -1 9 6 6 - BMC -

B r u n e t 3 , C h . , M a n u e l du l i b r a i r e e t de 1 a m a t e u r de l i v r e s , t . 1 - 6 , B e r l i n 1 9 2 2 - B r u n e t -

C a t a lo g u e g é n é r a l d e s l i v r e s im p r im e s de l a B i b l i o t h è q u e N a t i o ­ n a le 1 . 1 - 2 1 7 , P a r is 1 8 9 7 -1 9 7 3 - CBN -

E s t r e i c h e r K . , E s t r e i c h e r S , , E s t r e i c h e r K . , B i b l i o g r a f i a p o l ­ s k a , c z ę ś ć I I I , t . 1 - 3 4 , K ra k ó w 1 8 9 1 -1 9 5 1 - E s t r e i c h e r -

G io r a n e s c u A . , B i b l i o g r a p h i e de l a l i t t é r a t u r e f r a n ç a i s e du d i x s e p tiè m e s i e d e , t . 1 - 3 , P a r is 1 9 6 5 -1 9 6 6 - G io r a n e s c u X V I I -

G io r a n e s c u A . , B i b l i o g r a p h i e de l a l i t t é r a t u r e F r a n ç o is e du d i x h u it iè m e s i è c l e , t . 1 - 3 , P a r is 1 9 6 9 - G io r a n e s c u X V I I I -

W ykaz s k r ó t ó w

BUW - BN - b . m, - b . d . - k o l . - n l b . - p o r , - p o z . —

B i b l i o t e k a U n iw e r s y t e c k a w W a rs z a w ie B i b l i o t e k a N arod o w a w W a rs z a w ie b r a k m ie js c a w y d a n ia

b r a k d r u k a r z a k o lu m n a

s t r o n y n ie lic z b o w a n e p o r ó w n a j

p o z y c ja

P r z y p i s y

P o d ró ż k r ó le w s k a d n ia 9 p a ź d z ie r n i k a z a c z ę t a , a d n ia 8 g r u d ­ n ia z a k o ń c z o n a , R .P . 1 7 8 1 , W arszaw a 1 7 8 1 , s . 3 n l b . A u t o r - bp Adam T a d e u s z S t a n is ł a w N a r u s z e w ic z - wg Nowy K o r b u t , t . 5 , s . 3 7 9 , p o z . 6 9 .

2 N . A s s o r o d o b r a j , P o c z ą t k i k l a s y r o b o t n i c z e j . P ro b le m r ą k ro b o ­ c z y c h w p r z e m y ś le p o ls k im e p o k i s t a n i s ł a w o w s k i e j , W arszaw a 1 9 6 6 , s , 2 3 6 .

(18)

108

S . S a w ic k a , T . S u l e r ż y s k a , S t r a t y w r y s u n k a c h z G a b in e tu R y c in B i b l i o t e k i U n i w e r s y t e c k i e j 1 9 3 9 - 1 9 4 5 , P ra c e B i b l i o t e k i U n iw e r s y t e ­ c k i e j w W a r s z a w ie , t , 3 , W arszaw a 1 9 6 0 , s . 5 5 - 5 6 . L ic z ą c a 49 p la n ó w a r c h i t e k t o n i c z n y c h d o k u m e n t a c ja g r a f i c z n a d o t y c z ą c a p a ła c u w K o z ie ­ n ic a c h u l e g ł a z n i s z c z e n i u w o k r e s ie d r u g i e j w o ^ n y ś w i a t o w e j .

K a t a lo g z a b y tk ó w s z t u k i w P o ls c e , t , 3 , W o je w ó d z tw o k i e l e c k i e , z . 6 , P o w ia t k o z i e n i c k i , W a rszaw a 1 9 5 8 , s . 1 6 . Na p o d s t g w ie p r z e - p r o w a d z o n e j k w e re n d y s t w ie r d z a m , że z a c h o w a n a w r ę k o p i s i e i w yko - r z y s ty w a n a po w o j n ie p r a c a Z .M ie c h o w s k ie g o " K o z i e n i c e . Z d z ie j ó w k r ó le w s k ie g o p a ła c u m y ś li w s k i e g o " /W a rs z a w a 1 9 4 4 / - s t a n o w ią c a j e ­ d y n ą w d o ty c h c z a s o w y m d o r o b k u h i s t o r i o g r a f i i m o n o g r a f ię o b i e k t u - o b e c n ie j e s t n ie d o s t ę p n a . w o k r e s ie p o w o je n n y m c y t o w a ł j ą T . P . S z a ­ f e r w p r a c y : "Z e s t u d ió w nad p la n o w a n ie m m ia s t w P o ls c e X V I I I i pocz, X IX w , " , w : S t u d ia z H i s t o r i i Budowy M ia s t , P ra c e I n s t y t u t u U r b a n i­

s t y k i i A r c h i t e k t u r y , R o c z . 5 , 1 9 5 5 , z . 1 / 1 4 , s . 5 9 . Z n a jd u ją c y s i s w i l u s t r a c j a c h do n i n i e j s z e g o a r t y k u ł u f r a g m e n t p r o j e k t u p a ła c u w K o z ie n ic a c h j e s t r e p ro d u k o w a n y z p r a c y P . B o h d z ie w ic z a , " F r a n c e s c o P l a c i d i a r c h i t e k t - W ło c h X V I I I g o s t u l e c i a w P o ls c e i z w i ą z k i je g o s z t u k i z b a r o k ie m w i l e ń s k i m , w ś w i e t l e n ow ych d a n y c h a r c h iw a ln y c h i m e to d y a n a l i t y c z n e j " , w : P ra c e i m a t e r i a ł y s p ra w o z d a w c z e S e k c j i H i­

s t o r i i S z t u k i TPN w W i l n i e , t . 3 , W iln o 1 9 3 8 / 3 9 , t a b l . X X V I I I , ryą 10.

A . T . S . N a r u s z e w i c z , D i a r i u s z p o d r ó ż y N a j j a ś n i e j s z e g o S t a n i s ł a ­ wa A u g u s ta k r ó l a p o l s k i e g o na U k r a in ę i b y t n o ś c i w K r a k o w ie , aż do p o w r o tu d o W a rs z a w y d n ia 22 l i p c a r o k u 1 7 8 7 , W arszaw a 1 7 8 7 , s , 6 .

S t a n i s ł a w A u g u s t do Adama N a r u s z e w ic z a - z W a rs z a w y , d ie 22 d e c e m b r is 1 7 7 7 - "Da t e ż ty m c z a s e m w y b ie g n ę do K o z i e n i c , z p o w ro - tern c h y b a c i r c a v ic e s im a m D a n u a r ii . . . " , z o b . D . P l a t t , K o r e s p o n d e ­ n c ja Adama N a r u s z e w ic z a 1 7 6 2 - 1 7 9 6 , W ro c ła w 1 9 5 9 , s . 1 0 2 .

A . T . S . N a r u s z e w ic z , D i a r i u s z p o d r ó ż y . . . , s , 7 . O

B i b l i o t e k a C z a r t o r y s k i c h , s y g n .9 7 0 - R a c h u n k i . . . S t a n is ła w a A u g u s ta P o n ia t o w s k ie g o , k . 3 0 7 , 3 0 9 , 3 1 1 , 3 1 3 . W n in i e j s z y m o p r a c o ­ w a n iu k o r z y s t a łe m z f o t o k o p i i s p o r z ą d z o n e j z n e g a ty w u z n a jd u ją c e g o s i ę w , B i b l i o t e c e N a ro d o w e j w W a r s z a w ie , s y g .1 8 0 1 .

C a t a lo g u e . . . k . 3 1 3 . D. P l a t t / S ło w n i k p ra c o w n ik ó w k s i ą ż k i p o l­

s k i e j , W a rszaw a 1 9 7 2 , s . 8 4 7 / pod h a s łe m S t a n is ł a w A u g u s t p o d a je , że b i b l i o t e k a w K o z ie n ic a c h l i c z y ł a 158 d z i e ł w 345 w o lu m in a c h .

10 P o ls k a e n c y k l o p e d i a s z l a c h e c k a , W arszaw a 1 9 3 8 , t . 1 1 , s . 1 0 6 . t . 7 , P e t e r s b u r g 1 8 6 0 , s . 8 0 4 .

V o lu m in a Legum . . . ,

Cytaty

Powiązane dokumenty

In this work, as a first step, we analyse a toroidal pipe, which differs from a straight pipe by the addition of one single parameter, the curvature, and we study its influence on

The manifesto and the general enthusiasm for this line of research motivated us to organize a Special Issue as an outlet for publishing papers at the intersection of Semantic

Sudden base level fall (center plots in Figure 12) has a number of temporary effects: a temporal increase of the flow velocity over the topset, the effect of which increases in

Ja k a powinna być postawa adwokata, jego stosunek do prowadzonej spra­ w y? Je st rzeczą oczywistą, że zadaniem adwokata jest przedstawienie wszystkich dowodów

[r]

[r]

Toczą się więc pogw arki przy kaw ie w pokoju adwokackim, koledzy w ym ieniają poglądy krytyczne, dyskusje w yw ołują w iele nam iętności. I tu sypią się z

Dlatego też nauka o prze­ stępcy powinna zwracać szczególną uwagę na podłoże społeczne przestępczości 1 badać w systematyczny sposób wpływ' czyników