Hormony
Gruczoły dokrewne
Zakład Biologii Medycznej Dr n. biol. Ewa Kilańczyk
SZYSZYNKA
POŁOŻENIE: pomiędzy wzgórkami górnymi blaszki pokrywy, w zagłębieniu, pod blaszką czworaczą, kontaktując się z kresomózgowiem szypułą szyszynki. O długość 5–8 mm, a szerokość 3–5 mm.
Pinealocyty – produkują tzw. hormon snu, czyli melatoninę.
Melatonina i jej pochodne metabolity są wydzielane do płynu mózgowo-rdzeniowego i do krwi. A wydzielanie to jest ściśle związane z bodźcami świetlnymi.
MELATONINA
Reguluje molekularne zegary całego organizmu:
a) Reguluje wydzielanie hormonów:
- gonadotropin (-) - T3, T4 (-) - prolaktyny (+) - sen (+)
MELATONINA – cykl dobowy
GRASICA
Mały gruczoł umiejscowiony w klatce piersiowej bezpośrednio za mostkiem. Dlatego należy w nim wyróżnia część szyjną oraz część piersiową. Zbudowana jest z dwóch płatów o budowie zrazikowej.
Największe rozmiary ma w wieku niemowlęcym i wczesnego dzieciństwa a po 12 roku życia stopniowo
stłuszczeniu.
Grasica wytwarza hormony o charakterze polipeptydowym
- tymozynę - tymopoetynę - tymulinę
- grasiczy czynnik humoralny
Wszystkie hormony grasicy pobudzają granulocyto-, erytrocyto-, i limfopoezę, wzmagają syntezę immunoglobulin, podnoszą odporność ogólną i miejscową organizmu na choroby; przyspieszają procesy regeneracji tkanek.
TARCZYCA
POŁOŻENIE: w środkowo-przedniej części szyi przed tchawicą i krtanią. Składa się z dwóch płatów (prawy i lewy) połączonych cieśnią na poziomie 2.-3. chrząstki tchawicy. Otoczona jest torebka włóknistą dzielącą płaty tarczycy na płaciki.
TYROKSYNA (T4) i TRÓJJODOTYRONINA (T3) – pobudzają tempo przemiany materii, wpływają na syntezę białek i przemianę tłuszczów, pobudzają kurczliwość i pobudliwość włókien mięśniowych, wpływają także na czynność mięśnia sercowego.
KALCYTONINA – wytwarzana przez komórki C, wspomaga wbudowywania wapnia w tkankę kostną, a tym samym obniża poziom wapnia we krwi.
PRZYTARCZYCE
- Umiejscowione są na tylnej powierzchni gruczołu tarczowego - U większości ludzi występują 4 (ale może być od 2-6)
-Otoczone torebką łącznotkankową -Podzieloną wewnętrznie na płaciki
PARATHORMON:
- zapewnia homeostazę wapniowo-fosforanową - podnosi poziom wapnia we krwi
- sprzyja syntezie aktywnej postaci witaminy D3
JAJNIKI
Estrogeny (estradiol 17β, estron, estriol, 2-hydroksyestron):
wpływają na rozwój narządów rozrodczych, regulują cykl płciowy, wpływają na rozwój II-rzędowych cech płciowych.
Estrogeny są wytwarzane przez komórki ziarniste pęcherzyków jajnikowych i komórki śródmiąższowe jajnika.
Najbardziej aktywnym spośród tej grupy hormonów jest estradiol.
JĄDRA - testosteron
- podstawowy męski steroidowy hormon płciowy należący do androgenów;
- wydzielany pod wpływem LH;
- synteza indukowana lutropiną – LH – działającą przez białka G i cAMP jako wtórny przekaźnik
- kom. podporowe (Sertoliego) – stymulowane FSH, wytwarzają białka wiążące androgeny (testosteron binding proteins), estrogeny i inhibiny
Progesteron: reguluje cykl płciowy, przygotowuje macicę do ciąży, utrzymuje ciążę, wpływa na rozwój gruczołu mlecznego.
Progesteron powstaje w komórkach luteinowych ciałka żółtego z cholesterolu przekształcanego w pregnenolon.
Relaksyna: rozluźnia więzadła miednicy i spojenie łonowe w czasie porodu.
Relaksynę hormon peptydowy wytwarzany przez komórki paraluteinowe ciałka żółtego.
NADNERCZA
POŁOŻENIE: w jamie brzusznej na wysokości 11-12 kręgu piersiowego. Przylegają do górnych biegunów nerek. Tkanka gruczołu składa się z 2 części (rdzenia i kory).
1. Mineralokortykoidy (np. aldosteron) – reguluje gospodarkę mineralną i wodną organizmu, a także metabolizm tłuszczów, węglowodanów i białek.
2. Glikokortykoidy (np. kortyzol, kortyzon, kortykosteron) – regulują gospodarkę i przemianę węglowodanów oraz białek; działają przeciwzapalnie, immunosupresyjnie.
3. Androgeny – działanie hormonów płciowych.
TRZUSTKA (wyspy Langerhansa)
- Jest gruczołem zarówno zewnątrz- jak i wewnątrzwydzielniczym.
- Wysepki zbudowane są z trzech rodzajów komórek:
* alfa – wydzielają glukagon
* beta – wytwarzają insulinę
* gamma – nie należą do gruczołu wewnątrzwydzielniczego
2. typu nerwowego 1. typu hormonalnego
Kontrola wydzielania dokrewnego
3. regulacja metaboliczna
Getty Images/iStockphoto
Kontrola wydzielania dokrewnego
2. typu nerwowego
Kontrola wydzielania dokrewnego
3. regulacja metaboliczna
Kalcytonina – powoduje przenikanie jonów wapnia z krwi do kości obniżając w ten sposób poziom wapnia we krwi Parathormon /PTH/ - powoduje uwalnianie wapnia z kości do krwi
Gospodarka hormonalna w
sporcie
insulinopodobny czynnik wzrostu 1 (IGF1)
HORMON WZROSTU
Hormon wzrostu
zwiększenie masy mięśni oraz szybkości ich
przyrostu o 15-30%
http://siimland.com Naprawa
komórkowa Wzrost mięśni, kości i tkanek
TYROKSYNA (T4) i TRÓJJODOTYRONINA (T3) – pobudzają tempo przemiany materii, wpływają na syntezę białek i przemianę tłuszczów, pobudzają kurczliwość i pobudliwość włókien mięśniowych, wpływają także na czynność mięśnia sercowego.
HORMONY TARCZYCY Schemat osi podwzgórze-przysadka-tarczyca
Warstwa kłębkowata - mineralokortykosteroidy (aldosteron) Warstwa pasmowata - glikokortykosteroidy (kortyzol)
Warstwa siatkowata - androgeny (dehydroepiandrosteron-DHEA, androstendion)
Rdzeń nadnerczy - katecholaminy (adrenalina, noradrenalina)
Warstwy nadnerczy
www.termedia.pl
cholesterol
pregnenolon
DHEA
progesteron
aldosteron
kortyzol
estron
testosteron
estradiol
androstendion DHT
5 alfa reduktaza
Kortyzol vs. testosteron i estrogeny Pole Brzuszne Nakrywki - dopamina
Getty Images/iStockphoto
Leptyna vs. maraton
LEPTYNA szybkość
wytrzymałość
Getty Images/iStockphoto
leptyna
podwzgórze
tk. tłuszczowa
spożycie pokarmu
LEPTYNA
http://higienapokarmowa.pl
