02.04.2020- WT Temat lekcji: PREZYDENT- PRZEDSTAWICIEL WŁADZY WYKONAWCZEJ W POLSCE.

ROZKŁAD MATERIAŁU DO PRZEDMIOTU WIEDZA O SPOLECZEŃSTWIE DLA KLASY VIII B

W DNIACH 01.04.2020-8.04.2020

02.04.2020- WT

Temat lekcji: PREZYDENT- PRZEDSTAWICIEL WŁADZY WYKONAWCZEJ W POLSCE.

Zapoznajcie się z wykładem online

https://epodreczniki.pl/a/wladza-wykonawcza-w-polsce-prezydent-rp---rada- ministrow/DTaV25oMz/

Wykonaj ćwiczenia online:

Ćw. 3,ćw. 4,

W załączeniu macie możliwość zapoznania się z postaciami prezydentów III RP.

Zachęcam.

W celu utrwalenia wiadomości, albo uzupełnienia treści niezrozumiałych zachęcam do zajrzenia na stronę:

https://www.youtube.com/watch?v=X5HCJpXPZSk/

https://www.youtube.com/watch?v=hBTFEx3RpIw

Praca domowa.

Zadania proszę wykonać do 7.04.2020 i wysłać za pośrednictwem piotrkowskiej platformy

Zaleca się wykonanie zadania w zeszycie.

Praca domowa.

Zad.1.

Przeczytaj tekst źródłowy i wykonaj polecenia.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. (fragment) Artykuł 127

[...] 2. Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz.

3. Na Prezydenta Rzeczypospolitej może być wybrany obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu. Kandydata zgłasza co najmniej 100000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.

4. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie.

5. W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów. Jeżeli którykolwiek z tych dwóch kandydatów wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim przypadku datę ponownego głosowania odracza się o dalszych 14 dni.

6. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który w ponownym głosowaniu otrzymał więcej głosów.

A. Odpowiedz, jak długo trwa kadencja prezydenta.

……….

B. Określ, ile razy można kandydować na ten urząd. Następnie wyjaśnij, dlaczego – Twoim zdaniem – liczba kadencji prezydenta została ograniczona.

………

………

………

………

C. Wymień warunki, które musi spełnić kandydat na stanowisko prezydenta.

………

……….

D.. Opisz przebieg procedury wyborczej w sytuacji, w której w pierwszym głosowaniu żaden kandydat nie zdobył ponad połowy głosów.

………

………

Zad. 2.

Podkreśl (zaznacz) właściwe dokończenie każdego zdania.

1. Współpraca między rządem a prezydentem dotyczy przede wszystkim A. gospodarki i ochrony zdrowia.

B. polityki zagranicznej i wojska.

C. tworzenia ustaw.

D. edukacji i sportu.

2. Kandydat na prezydenta musi mieć skończone A. 18 lat.

B. 21 lat.

C. 35 lat.

D. 40 lat.

3. Do kompetencji prezydenta należy A. udzielanie rządowi wotum zaufania.

B. sporządzanie projektu budżetu państwa.

C. kierowanie ustaw do Trybunału Konstytucyjnego.

D. powoływanie marszałków sejmu i senatu.

Powodzenia. Pozdrawiam Was Ciepło.

Prezydenci Polski po 1989 r.

Andrzej Duda (ur. 1972)

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej od 2015 r. Doktor nauk prawnych.

W latach 2006–2007 był wiceministrem sprawiedliwości, a od 2008 r.

współpracownikiem prezydenta Lecha Kaczyńskiego. W 2010 r. został radnym Krakowa, w 2011 r. uzyskał mandat poselski do sejmu, a w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 r. zdobył mandat

eurodeputowanego. W grudniu 2014 r. został oficjalnym kandydatem partii Prawo i Sprawiedliwość na prezydenta i 24 maja 2015 r. zwyciężył w II turze wyborów, pokonując urzędującego prezydenta Bronisława Komorowskiego.

Fot. BE&W/ZZ

Bronisław Komorowski (ur. 1952)

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2010 – 2015. W okresie PRL działał w opozycji. W latach 1991−2010 zasiadał w sejmie. Pełnił funkcję ministra obrony narodowej w rządzie Jerzego Buzka, a w latach 2007−2010 był marszałkiem sejmu z ramienia Platformy Obywatelskiej.

W 2010 r. po śmierci Lecha Kaczyńskiego sprawował obowiązki głowy państwa. Na prezydenta został wybrany

w drugiej turze wyborów (lipiec 2010 r.), w której pokonał Jarosława Kaczyńskiego.

Fot. BE&W/FARABOLAFOTO

Lech Kaczyński (1949−2010)

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2005−2010. W okresie PRL działał w opozycji; uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu (1989 r.). W latach 1992−1995 pełnił funkcję prezesa NIK, a następnie przez ponad rok – funkcję ministra sprawiedliwości w rządzie Jerzego Buzka. W 2001 r. wspólnie z bratem Jarosławem założył partię Prawo i Sprawiedliwość i został jej pierwszym prezesem. W październiku 2005 r. w drugiej turze wyborów prezydenckich pokonał Donalda Tuska. W polityce

zagranicznej dążył do umocnienia sojuszu z USA. Podejmował działania na rzecz ustanowienia trwałych, bliskich relacji z Litwą i Ukrainą oraz pojednania między Polakami i Ukraińcami. Dążył także do zacieśnienia kontaktów z Gruzją i Azerbejdżanem, bogatym

w złoża ropy naftowej. Zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie smoleńskiej.

Fot. BE&W/Henryk Jackowski

Aleksander Kwaśniewski (ur. 1954)

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1995−2005. Karierę polityczną rozpoczął w okresie PRL. Należał do Polskiej Zjednoczonej Partii

Robotniczej; w drugiej połowie lat 80. pełnił funkcje ministerialne.

Uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu (1989 r.) jako przedstawiciel strony rządowej. W 1990 r. został przewodniczącym nowo utworzonej Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej, powołanej przez część działaczy rozwiązanej PZPR. W latach 1991−1995 zasiadał w sejmie i kierował klubem parlamentarnym Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Pełnił również funkcję przewodniczącego Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia

Narodowego, której celem było opracowanie projektu nowej konstytucji.

W listopadzie 1995 r. w drugiej turze wyborów prezydenckich pokonał Lecha Wałęsę. W październiku 2000 r. został ponownie wybrany na prezydenta, tym razem zwyciężając już w pierwszej turze. W trakcie swojej prezydentury aktywnie wspierał dążenia do integracji Polski z NATO i Unią Europejską. W 2004 r. podczas pomarańczowej rewolucji na Ukrainie odgrywał rolę mediatora między stronami konfliktu.

Fot. BE&W/ Donat Brykczyński

Lech Wałęsa (ur. 1943)

Przywódca opozycji solidarnościowej w okresie PRL, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1990−1995.

Działalność opozycyjną rozpoczął w latach 70. W sierpniu 1980 r. stanął na czele strajku w Stoczni Gdańskiej, a następnie podpisał z władzami porozumienia sierpniowe.

Dwa miesiące później został wybrany na przewodniczącego nowo utworzonego NSZZ

„Solidarność”. Za swoją działalność w 1983 r. otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Podczas obrad Okrągłego Stołu (1989 r.) przewodził stronie solidarnościowej. Na prezydenta został wybrany w wyborach powszechnych w grudniu 1990 r. w drugiej turze. W trakcie swojej

prezydentury odgrywał aktywną rolę w życiu politycznym, wykorzystując szerokie uprawnienia, jakie przyznawała mu ówczesna konstytucja. Doprowadził do wycofania z Polski wojsk radzieckich (1993 r.).

W 1995 r. ubiegał się o reelekcję, jednak przegrał w drugiej turze z Aleksandrem Kwaśniewskim.

Fot. BE&W/Ullsteinbild Axel Springer Syndication GmbH

Wojciech Jaruzelski (1923−2014)

Polityk i generał; przywódca PRL od 1981 do 1989 r.; prezydent w latach 1989−1990. Karierę polityczną rozpoczął w latach 60. Przez kilkanaście lat kierował ministerstwem obrony narodowej, zasiadał też w ścisłym kierownictwie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W październiku 1981 r. objął funkcję I sekretarza KC PZPR; dwa miesiące później wprowadził stan wojenny. Był jednym z inicjatorów obrad Okrągłego Stołu (1989 r.). Na prezydenta państwa został wybrany w lipcu 1989 r. przez Zgromadzenie Narodowe. We wrześniu następnego roku oświadczył, że zamierza zrezygnować z funkcji głowy państwa, i przedstawił sejmowi projekt ustawy o skróceniu swojej kadencji.

07.04.2020- czw

Temat lekcji: KOMPETENCJE RADY MINISTRÓW W RP.

Zapisz temat i poszczególne punkty lekcji w zeszycie.

Ustrój (czyli sposób sprawowania władzy) Rzeczpospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej (art.10 Konstytucji RP z 1997 r.) ZAPAMIĘTAJ! To ważne

Z ostatnich lekcji już wiesz, ze

w Polsce sprawuje Sejm i Senat, władze wykonawczą (wykonywanie prawa) sprawują prezydent i Rada

nazywanego parlamentarno- gabinetowym. W praktyce wygląda to w ten sposób:

- prezydent wybierany jest w wyborach i nie odpowiada politycznie przed parlamentem - jego pozycja jest słaba, o wyborze premiera i składzie rządu (czyli inaczej Rady Ministrów) ostatecznie decyduje parlament, który może w każdej chwili premiera lub ministrów odwołać - prezydent podpisuje co prawda akty prawne w zakresie władzy wykonawczej, ale musi uzyskać kontrasygnatę(zatwierdzenie, akceptację) premiera .

O prezydencie była mowa ostatnio. Wiesz już, że Prezydent jest wybierany przez społeczeństwo w wyborach powszechnych, równych , tajnych i bezpośrednich, a jego kadencja trwa 5 lat. Obecnie urząd ten sprawuje Andrzej Duda. Głowa państwa pełni funkcję zwierzchnika sił zbrojnych oraz reprezentuje Polskę na arenie międzynarodowej. Prezydenta nazywa się też ”strażnikiem konstytucji” , może on bowiem skierować ustawę uchwaloną przez Sejm do Trybunału Konstytucyjnego.

Do rzeczy.

Zajmiemy się dzisiaj RADĄ MINISTRÓW- czyli potocznie RZĄDEM.

1. Kto wchodzi w skład RADY MINISTRÓW?

Spójrz do tabeli.

OSOBY LICZBA OSÓB

Prezes Rady Ministrów (premier) 1 Wiceprezesi Rady Ministrów

(wicepremierzy)

kilka

Ministrowie kilkanaście

Przewodniczący komitetów doradczych kilka

2. Najważniejsze Ministerstwa (resorty w Polsce).

- MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH - MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ - MINISTERSTWO SPRAWIEDLIWOŚCI - MINISTERSTWO FINANSÓW

- MINISTERSTWO SKARBU PAŃSTWA

- MINISTERSTWO SPRAW WEWNĘTRZNYCH - MINISTERSTWO GOSPODARKI

- MINISTERSTWO ADMINISTRACJI ICYFRYZACJI - MINISTERSTWO INFRASTRUKTURY

- MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ - MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

- MINISTERSTWO ŚRODOWISKA - MINISTERSTWO ZDROWIA - MINISTERSTWO SPORTU

3. Kto powołuje Radę Ministrów?

W celu uzyskania informacji zajrzyj do e- podręcznika pod linkiem

W punkcie tym opisz w podpunktach etapy powoływania rządu np.

1) Prezes Rady Ministrów jest mianowany(=desygnowany) przez Prezydenta RP.

2) ? 3) Itd.

4. Podstawowe zadania rządu.

- wykonuje ustawy

- wydaje rozporządzenia ostatnio takie, które urozmaiciło życie Uczniom I Nauczycielom:

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20200000492

- ministrowie kierują poszczególnymi resortami, uczestniczą w obradach Rady Ministrów,- prowadzą politykę wewnętrzną państwa

- rząd musi przygotować projekt budżetu, a po jego przyjęciu odpowiada za jego wykonanie

- kieruje obronnością kraju i odpowiada za jego bezpieczeństwo(bezpośredni nadzór nad obronnością sprawuje MON (Minister Obrony Narodowej), ale najwyższym zwierzchnikiem pozostaje prezydent

- sprawuje nadzór nad samorządem

- rząd negocjuje treść umów , natomiast ratyfikacja (zatwierdzenie) ważniejszych umów należy do prezydenta

5. Kompetencje PREMIERA.

W tabeli poniżej.

Kompetencje wobec rządu - premier decyduje o składzie rządu (proponuje

- samodzielnie powołuje wiceministrów - kontroluje ministrów

- proponuje cele pracy rządu, zawiera je w expose

https://pl.wikipedia.org/wiki/Expos%C3%A9 -

zwołuje posiedzenia rządu, ustala porządek, przewodniczy posiedzeniom

Premier jako organ administracji rządowej

- wydaje rozporządzenia

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rozporz%C4%85dzenie

- premier mianuje wojewodów

Kompetencje wobec prezydenta

- premier kontrasygnuje

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kontrasygnata

akty prezydenta nakładające się na kompetencje rządu

W załączeniu macie możliwość zapoznania się z postaciami premierów III RP.

Zachęcam.

W celu utrwalenia wiadomości, albo uzupełnienia treści niezrozumiałych zachęcam do zajrzenia na stronę;

https://www.youtube.com/watch?v=RQtofGHnQjU/

https://www.youtube.com/watch?v=ML3uv_NVSSk/

Praca domowa.

Pisemnie do zeszytu. Zadanie wykonaj do 16.04.2020 r.

Podaj imiona i nazwiska urzędujących prezesa i wiceprezesów Rady Ministrów.

Swoje informacje ogranicz do resortów podanych w punkcie 2 lekcji.

Wykonaną pracę domowa odeślij w formie zdjęć na nasza skrzynkę mailową

Pozdrawiam. Mam nadzieję, że dajecie radę. Jestem z Wami.

Premierzy Polski po 1989 r.

Mateusz Morawiecki (ur. 1968)

Prezes Rady Ministrów od 2017 r. Polityk Prawa i Sprawiedliwości. W latach 2007–

2015 prezes zarządu jednego z banków. Wiceprezes Rady Ministrów (2015–

2017), w latach 2015–2016 minister rozwoju, a następnie minister rozwoju i finansów (2016–2018).

Fot. PAP/Reuters Pool/Francois Lenoir

Beata Szydło (ur. 1963)

Prezes Rady Ministrów w latach 2015 – 2017, a następnie wiceprezes Rady Ministrów. Polityk Prawa i Sprawiedliwości, od 2010 r. jego wiceprezes. W sejmie zasiada od 2005 r.

Funkcję premiera objęła w listopadzie 2015 r. po wyborach parlamentarnych, w których PiS uzyskał bezwzględną większość mandatów w sejmie (235 na 460). Jej gabinet jest pierwszym po 1989 r. rządem jednopartyjnym.

Fot. REPORTER/Stefan Maszewski

Ewa Kopacz (ur. 1956)

Prezes Rady Ministrów w latach 2014−2015. Polityk Platformy Obywatelskiej, w latach 2014−2016 jej przewodnicząca. W sejmie zasiada od 2001 r. W pierwszym rządzie Donalda Tuska pełniła funkcję minister zdrowia. W latach 2011−2014 marszałek sejmu. Na czele rządu koalicyjnego PO−PSL stanęła we wrześniu 2014 r. po ustąpieniu Donalda Tuska. W listopadzie 2015 r. po przegranej PO w wyborach parlamentarnych podała swój rząd do dymisji.

Fot. BE&W/Donat Brykczyński

Donald Tusk (ur. 1957)

Prezes Rady Ministrów w latach 2007–2014. Był najdłużej sprawującym swoją funkcję premierem po 1989 r. W okresie PRL działał w opozycji. W latach 90. był przewodniczącym Kongresu Liberalno-Demokratycznego, a następnie jednym z liderów Unii Wolności. Współzałożyciel, a w latach 2003–2014 przewodniczący Platformy Obywatelskiej. Po zwycięstwie w wyborach parlamentarnych w 2007 i 2011 r. został premierem rządów koalicyjnych PO−PSL. 30 sierpnia 2014 r. został wybrany na stanowisko przewodniczącego Rady Europejskiej,

zwyczajowo nazywanego prezydentem Unii Europejskiej. W związku z tym we wrześniu 2014 r. podał swój rząd do dymisji.

Rządy kierowane przez Donalda Tuska przeprowadziły kilka istotnych reform, m.in.:

 wydłużenie wieku przechodzenia na emeryturę do 67 roku życia (wcześniej wynosił on 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn),

 rozdzielenie funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego,

 wprowadzenie obowiązku szkolnego dla sześciolatków,

 reforma Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE) – około 50% procent oszczędności zgromadzonych w funduszach przeniesiono do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wprowadzono dobrowolność

oszczędzania w OFE.

W polityce zagranicznej położono nacisk na współpracę w ramach Unii Europejskiej. W 2009 r. z inicjatywy Polski i Szwecji uruchomiono Politykę Wschodnią – unijny program zacieśniania relacji z Ukrainą, Białorusią, Gruzją, Mołdawią, Armenią i Azerbejdżanem. Jego rozwój był jednym z priorytetów polskiej prezydencji w Radzie UE w 2011 r.

Fot. East News/Piotr Bławicki

Jarosław Kaczyński (ur. 1949)

Prezes Rady Ministrów w latach 2006−2007. W okresie PRL działacz opozycji, uczestnik obrad Okrągłego Stołu (1989 r.).

Założyciel i prezes Porozumienia Centrum (w latach 1990−1998).

W 2001 r. wspólnie z bratem Lechem założył partię Prawo i Sprawiedliwość – od 2003 r. jest jej prezesem. Funkcję premiera objął w lipcu 2006 r., po ustąpieniu Kazimierza Marcinkiewicza.

Pełnił ją do listopada 2007 r., gdy podał się do dymisji po przegranych przedterminowych wyborach parlamentarnych.

Założenia polityki wewnętrznej rządu Kaczyńskiego przypominały program poprzedniego gabinetu. Przyjęto nową ustawę

lustracyjną, zreformowano wojskowe służby specjalne

(rozwiązano Wojskowe Służby Informacyjne). W polityce zagranicznej rząd Kaczyńskiego dążył do zapisania w traktacie lizbońskim rozwiązań, które wzmocniłyby pozycję średnich państw, w tym Polski. Podjął także próby zacieśnienia współpracy wojskowej z USA (rozmowy w sprawie budowy w Polsce elementów tarczy

antyrakietowej).

Fot. BE&W/Henryk Jackowski

Kazimierz Marcinkiewicz (ur. 1959)

Prezes Rady Ministrów w latach 2005−2006. W okresie PRL działał w opozycji. W latach 90. należał do Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego (był jednym z czołowych działaczy), a następnie do Prawa i Sprawiedliwości. W latach

2007−2008 był dyrektorem Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju. Funkcję premiera objął w październiku 2005 r. z rekomendacji Jarosława Kaczyńskiego, po wyborach parlamentarnych wygranych przez PiS. W swoim exposé Kazimierz Marcinkiewicz zapowiedział przeprowadzenie zasadniczych zmian w organizacji państwa (projekt budowy IV Rzeczypospolitej). Od momentu powstania przez większość czasu rząd Marcinkiewicza miał charakter mniejszościowy. W okresie jego funkcjonowania uchwalono ustawę o powołaniu Centralnego Biura Antykorupcyjnego (2006 r.) i powołano sądy 24-godzinne (rozpatrujące sprawy karne w trybie przyspieszonym). Największym osiągnięciem rządu w polityce

zagranicznej było wynegocjowanie bardzo korzystnego dla Polski budżetu unijnego na lata 2007−2013. W lipcu 2006 r. Kazimierz Marcinkiewicz podał się do dymisji.

Fot. BE&W/Henryk Jackowski

Marek Belka (ur. 1952)

Prezes Rady Ministrów w latach 2004−2005, od 2010 r.

prezes Narodowego Banku Polskiego. W latach 1997 i 2001−2002 pełnił funkcję wicepremiera oraz ministra finansów w rządach lewicowych. Był pomysłodawcą

wprowadzenia podatku od zysków kapitałowych, nazwanego podatkiem Belki. Funkcję premiera objął po ustąpieniu Leszka Millera, jako kandydat zaproponowany przez prezydenta Kwaśniewskiego. Gabinet Belki od początku miał charakter mniejszościowy (popierał go tylko SLD), mimo to przetrwał do końca kadencji sejmu.

Fot. FORUM/Darek Golik

Leszek Miller (ur. 1946)

Prezes Rady Ministrów w latach 2001−2004, wieloletni

przewodniczący Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W okresie PRL członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (w latach

1989−1990 należał do jej ścisłego kierownictwa), uczestnik obrad Okrągłego Stołu (1989 r.). W latach 90. sprawował mandat poselski i pełnił funkcje ministerialne w rządach lewicowych. W 2001 r. poprowadził koalicję SLD–UP do zwycięstwa w wyborach parlamentarnych i stanął na czele rządu koalicyjnego SLD–UP–

PSL.

W polityce zagranicznej rząd Millera zakończył negocjacje w sprawie przystąpienia Polski do UE. Traktat akcesyjny podpisano w 2003 r. w Atenach, a 1 maja 2004 r. Polska stała się członkiem wspólnoty. Równocześnie rząd realizował kurs proamerykański: w 2003 r. Polska poparła amerykańską interwencję w Iraku i wysłała tam swoich żołnierzy. W ramach polityki wewnętrznej przeprowadzono reformę służb specjalnych (zlikwidowano Urząd Ochrony Państwa, a w jego miejsce powołano Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencję Wywiadu) i służby zdrowia (zamiast kas chorych utworzono Narodowy Fundusz Zdrowia). Pozycję premiera osłabiło ujawnienie pod koniec 2002 r. tzw. afery Rywina. Badająca sprawę sejmowa komisja śledcza ujawniła sieć nieformalnych powiązań między światem biznesu i politykami obozu rządzącego. Doszło również do rozłamu w SLD. W maju 2004 r. Leszek Miller podał się do dymisji.

Fot. BE&W/Donat Brykczyński

Jerzy Buzek (ur. 1940)

Prezes Rady Ministrów w latach 1997−2001; od 2004 r. poseł do Parlamentu Europejskiego z ramienia Platformy Obywatelskiej, w latach 2009−2012 jego przewodniczący. Funkcję premiera rządu koalicyjnego AWS–UW objął w październiku 1997 r. po wyborach parlamentarnych. Rząd Jerzego Buzka przeprowadził cztery ważne reformy:

 administracji − wprowadzono trójstopniowy podział terytorialny państwa na gminy, powiaty i województwa, liczbę województw zmniejszono do 16,

 systemu oświaty – utworzono trzyletnie gimnazja, a czas nauki w szkole podstawowej skrócono do sześciu lat,

 emerytalną – utworzono obowiązkowe prywatne fundusze emerytalne (OFE),

 służby zdrowia − powołano 16 regionalnych kas chorych, wprowadzono instytucję lekarza pierwszego kontaktu (rodzinnego).

Ponadto uchwalono ustawę lustracyjną i powołano do życia Instytut Pamięci Narodowej. W polityce zagranicznej zakończono proces akcesji do NATO, co ostatecznie nastąpiło w marcu 1999 r. Rozpoczęto także negocjacje związane z przystąpieniem Polski do UE.

W połowie 2000 r. z koalicji rządowej wystąpiła UW. Rząd Jerzego Buzka stał się gabinetem mniejszościowym, jednak zdołał przetrwać do końca kadencji sejmu.

Fot. BE&W/Donat Brykczyński

Włodzimierz Cimoszewicz (ur. 1950)

Prezes Rady Ministrów w latach 1996−1997, minister spraw zagranicznych w rządzie Leszka Millera, a następnie marszałek sejmu; w parlamencie zasiada niemal nieprzerwanie od 1989 r.: do 2005 r. jako poseł Sojuszu Lewicy Demokratycznej, od 2007 r. jako senator niezależny. Na czele rządu SLD−PSL stanął w lutym 1996 r. po ustąpieniu Józefa Oleksego. Jego gabinet zreformował administrację rządową, m.in. utworzono Ministerstwo

Gospodarki, Kancelarię Prezesa Rady Ministrów (aparat pomocniczy premiera) i Komitet Integracji Europejskiej, a w urzędach powołano korpus służby cywilnej. Zakończono także prace nad nową konstytucją –

Zgromadzenie Narodowe uchwaliło ją 2 kwietnia 1997 r. Rząd Cimoszewicza przetrwał do końca kadencji sejmu.

Fot. BE&W/Donat Brykczyński

Józef Oleksy (1946–2015)

Prezes Rady Ministrów w latach 1995−1996, dwukrotnie marszałek sejmu, jeden z liderów Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej i Sojuszu Lewicy Demokratycznej.

Na czele koalicyjnego rządu SLD−PSL stanął w marcu 1995 r. po odwołaniu

Waldemara Pawlaka. Został oskarżony przez ministra spraw wewnętrznych Andrzeja Milczanowskiego o szpiegostwo na rzecz Rosji (tzw. sprawa Oleksego), co sprawiło, że na początku 1996 r. podał się do dymisji. Prowadzone później przez prokuraturę i komisję sejmową postępowanie wyjaśniające nie potwierdziło tych zarzutów.

Fot. BE&W/Rajmund Nafalski

Waldemar Pawlak (ur. 1959)

Prezes Rady Ministrów w latach 1993−1995, wicepremier i minister gospodarki w latach 2007−2012, wieloletni prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego. W październiku 1993 r. Waldemar Pawlak stanął na czele rządu koalicyjnego SLD–PSL. W polityce zagranicznej kontynuował starania na rzecz integracji ze strukturami zachodnimi:

Polska przystąpiła do natowskiego programu Partnerstwo dla pokoju, złożono również formalny wniosek o przyjęcie do UE. W polityce wewnętrznej rząd zaniechał prac nad niektórymi

reformami rozpoczętymi przez poprzedni gabinet (np. samorządu, oświaty). Konflikty w koalicji oraz negatywne nastawienie do rządu prezydenta Wałęsy spowodowały, że w marcu 1995 r. sejm odwołał Waldemara Pawlaka z funkcji premiera.

Fot. BE&W/Henryk Jackowski

Hanna Suchocka (ur. 1946)

Prezes Rady Ministrów w latach 1992−1993, minister sprawiedliwości w rządzie Jerzego Buzka, ambasador Polski w Watykanie w latach 2001−2013; polityk Unii Demokratycznej i Unii Wolności. Rząd Hanny Suchockiej został powołany w lipcu 1992 r. Koalicję rządową tworzyło kilka ugrupowań, m.in. Unia Demokratyczna, Kongres Liberalno-Demokratyczny i Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. W polityce wewnętrznej rząd przyspieszył prywatyzację, wprowadził podatek VAT i rozpoczął prace nad reformą administracyjną. W 1992 r. sejm uchwalił tzw. małą konstytucję, która regulowała relacje między najwyższymi organami państwa. W polityce zagranicznej kontynuowano starania o zacieśnienie relacji z NATO. W 1993 r.

podpisano konkordat ze Stolicą Apostolską. W maju 1993 r. sejm uchwalił wotum nieufności wobec rządu, prezydent jednak nie przyjął dymisji Rady Ministrów i zdecydował się rozwiązać parlament. W tej sytuacji gabinet Hanny Suchockiej funkcjonował aż do październikowych wyborów parlamentarnych, po których powołano rząd Waldemara Pawlaka.

Fot. FORUM/Adam Chełstowski

Jan Olszewski (ur. 1930)

Prezes Rady Ministrów w latach 1991−1992. W okresie PRL działacz opozycji, obrońca opozycjonistów w procesach politycznych, uczestnik obrad Okrągłego Stołu (1989 r.). Polityk Porozumienia Centrum, a następnie założyciel i

przewodniczący Ruchu dla Rzeczypospolitej i Ruchu Odbudowy Polski. Rząd Jana Olszewskiego został powołany w grudniu 1991 r. Przez cały okres

funkcjonowania miał charakter mniejszościowy − tworząca go koalicja Porozumienia Centrum, Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego i dwóch innych partii prawicowych miała w sejmie zaledwie 114 mandatów. Rząd Olszewskiego jako pierwszy wyraźnie zadeklarował chęć przystąpienia Polski do NATO. Dążył także do zacieśnienia relacji z Ukrainą (podpisano traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy) i poprawy relacji z Litwą. W polityce

wewnętrznej podjęto próby rozliczenia komunistycznej przeszłości. Sejm przyjął

uchwałę o uznaniu stanu wojennego za nielegalny, podjęto również próbę lustracji (tzw. lista Macierewicza). Te ostatnie działania napotkały silny opór części posłów i prezydenta Wałęsy. Na początku czerwca 1992 r. sejm wyraził rządowi wotum nieufności.

BE&W/Piotr Jaczewski

Jan Krzysztof Bielecki (ur. 1951)

Prezes Rady Ministrów od stycznia do grudnia 1991 r. W latach 80. działacz opozycji, po 1989 r. polityk Kongresu Liberalno-Demokratycznego, a następnie Unii Wolności i Platformy Obywatelskiej. Bielecki kontynuował politykę

wewnętrzną i zagraniczną poprzedniego rządu. Swoje stanowiska utrzymali Leszek Balcerowicz i Krzysztof Skubiszewski. Zawarto traktaty o przyjaźni i współpracy z Niemcami, Francją i Wielką Brytanią. W 1991 r. Polska stała się członkiem Rady Europy, zakończono również negocjacje związane z umową stowarzyszeniową z EWG. Wobec postępującego rozpadu ZSRR rząd Bieleckiego nawiązał stosunki dyplomatyczne z byłymi republikami radzieckimi. Duży nacisk położono na rozwój współpracy regionalnej: powołano Trójkąt Weimarski i Trójkąt Wyszehradzki; Polska przystąpiła też do Pentagonale.

Fot. BE&W/Paweł Wodzyński

Tadeusz Mazowiecki (1927−2013)

Prezes Rady Ministrów w latach 1989−1990. W latach 60. zasiadał w sejmie PRL z ramienia katolickiego ugrupowania Znak, następnie związał się z opozycją. Należał do najbliższych doradców Lecha Wałęsy; uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu (1989 r.). W latach 1990−1995 kierował Unią Demokratyczną, a następnie Unią Wolności (powstałą wskutek połączenia Unii Demokratycznej z Kongresem Liberalno-Demokratycznym). Funkcję premiera objął w sierpniu 1989 r. W skład jego gabinetu weszli przedstawiciele opozycji solidarnościowej i dotychczasowego obozu rządzącego. Ministrem finansów został Leszek Balcerowicz, a ministrem spraw zagranicznych − Krzysztof Skubiszewski. W polityce wewnętrznej celami rządu były demokratyzacja państwa, stabilizacja gospodarki i przyjęcie reguł wolnorynkowych (tzw. plan Balcerowicza). W polityce zagranicznej rząd dążył do ustanowienia

partnerskich relacji ze Związkiem Radzieckim i podjął działania na rzecz zbliżenia z Zachodem, m.in. złożono wniosek o przyjęcie do Rady Europy i stowarzyszenie z EWG. W listopadzie 1990 r. po przegranej w wyborach prezydenckich Tadeusz Mazowiecki zrezygnował z funkcji premiera.

Fot. BE&W/Ullsteinbild Axel Springer Syndication GmbH