R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T . X X V I I I , N r 3-4, W A R S Z A W A 1977
TERESA H AUiKE -PA C E WIC Z OW A, M A RIA TRZCIŃ SK A
W PŁY W DESZCZOW ANIA W ODĄ RZECZNĄ NA AKTYW NOŚĆ M IK RO BIOLO GICZN Ą GLEBY L E Ś N E J
Z ak ład G leboznaw stw a i N aw ożenia In s ty tu tu B adaw czego L eśn ictw a, W a rs z a w a-S ę к о с in
Deszczow anie pow ierzchni leśnych oddziałuje silnie na środow isko glebow e, zm ieniając jego właściwości fizyczne i chem iczne oraz m ody fiku jąc procesy biologiczne i skład organizm ów zasiedlających glebę [3]. D ziałanie to przejaw ia się w sty m ulow an iu przem ian związków organicz nych, 'zwłaszcza w ęgla, azotu i fosforu, przyspieszając ich m in e raliz a cję [2, 3„ 4, 9]. W edług B i r c h a [1] przyspieszenie m ineralizacji azotu organicznego i wzm ożenie procesów d en itry fik acji jest w ty ch w aru n kach ty m silniejsze, im w ięcej su b stan cji organicznej zaw iera gleba. Deszczo w anie m a więc szczególne znaczenie w glebach leśnych.
D ziałanie w ody rzecznej u żytej do deszczowania jest dodatkow o skom plikow ane działaniem soli m in eraln y ch w noszonych w raz z wodą. Ś w iad czą o ty m m. in. w yniki b ad ań przeprow adzonych przez Z akład G lebo znaw stw a i N aw ożenia IBL nad w pływ em deszczowania wodą rzeczną n a różne w łaściw ości gleby rdzaw ej bielicow anej pod około 70-letnim drzew ostanem sosnow ym w siedlisku b o ru świeżego [6, 7, 8]. W ram ach tego zagadnienia zajęto się w szczególności zm ianam i aktyw ności m ik ro biologicznej, zachodzącym i pod w pływ em deszczowania w próchnicznych poziom ach gleby leśnej. B adania te p odjęto wr trzecim rok u deszczowa nia stosow anego w ciągu okresu w egetacyjnego, tj. od kw ietnia do paź dziernika.
M ETODYKA
D ane dotyczące c h a ra k te ry sty k i te re n u doświadczalnego, profilu glebo wego oraz skład u chemicznego wody u ży tej do deszczowania zostały poda ne przez K o w a l k o w s k i e g o i wsp. [7, 8]. W ysoka zaw artość w apnia w tej wodzie spow odow ała znaczne zm iany odczynu gleby na pow ierz chni deszczowanej. Z astosow any zabieg w isto tn y sposób zm odyfikow ał
со 00
Rys. 1 . M apa sytuacyjno-w ysokościow a pow ierzchni dośw iadczalnej w oddziałach 282 i 283 w N adleśnictw ie L aska S itu a tio n an d topography m ap of th e e x p e rim en tal are a in d istric ts 282 and 283 a t L ask a F o re st In sp e c to ra te
T . H a u k e -P a c e w ic z o w a , M . T rz c iń s k a
D eszczow anie wodą rzeczną a aktyw ność m ikrobiologiczna gleby 39
zaw artość n iek tó ry ch składników pokarm ow ych oraz w łaściw ości fizycz ne gleby.
Do bad ań m ikrobiologicznych pobierano w lata ch 1973 i 1974 próbki d w u k ro tn ie na w iosnę przed rozpoczęciem deszczowania i jeden raz w je sieni, po zakończeniu tego zabiegu. P ró b k i z pow ierzchni deszczowanej i nie deszczowanej pobierano tak , aby na obydw u pow ierzchniach odpow iadały sobie i 'były porów nyw alne pod w zględem w ystaw y i położenia w relie fie (rys. 1). Z poziomów Ofh i A E , w m iejscach p o k ry ty ch zw arty m kobiercem m chu, pobierano w sąsiedztw ie każdego p u n k tu po 3 próbki, sporządzając z nich jedną próbkę m ieszaną.
W szystkie oznaczenia w ykonyw ano w św ieżych próbkach bezpośred nio po ich p o bran iu i przew iezieniu do pracow ni lu b po krótkim , od jednego do kilk u dni, przechow yw aniu w te m p e ra tu rz e 5 -8 °C.
O znaczenia ak tyw ności enzym atycznej p o b ran y ch p róbek obejm ow ały pom iary aktyw ności:
— oddychania — m ierzonego pochłanianiem tle n u m etodą W arburga; — u reazy — m etodą T a b a t a b a i i B r e m n e r a {12];
— n itro g en azy — m etodą acetylenow ą w m odyfikacji w łasnej [5, 6], in k ubu jąc glebę z dodatkiem sacharozy (2% wag.). O znaczenia w ykony w ano na chro m atografie gazow ym JEOL-llO O z użyciem FID oraz P o ra - p aku R jako w ypełniacza kolum n. Gazem nośnym był azot;
— am onifikacji — in k u bu jąc glebę z asparaginą (0,1% wag.) i ozna czając co 24 godziny zaw artość N -N H 4 m etodą desty lacji w edług B rem - n era;
— n itry fik a c ji — ink u b u jąc glebę z d odatkiem (N H ^S O * i ozna czając w różnych term in ach zaw artość N -N 0 3 m etodą kolo ry m etry czn ą z kw asem fenolodw usulfonow ym . W szystkie oznaczenia aktyw ności enzy m atycznej w ykonyw ano w 3-4 pow tórzeniach.
A nalizy m ikrobiologiczne obejm ow ały oznaczenia liczebności różnych g ru p dro b nou stro jów p rzy użyciu m eto dy rozcieńczeń, stosując po 3-5 rozcieńczeń dla każdego ro d zaju oznaczeń oraz po 3-6 pow tórzeń w każ dym rozcieńczeniu. O znaczano liczebność:
— b a k te rii i ich form p rze trw a ln y c h oraz prom ieniow ców — na po żywce w edług B u n ta i Roviry,
— grzybów — n a pożywce M artin a z dodatkiem różu bengalskiego i strep to m y cyn y,
— am onifikatorów — na pożywce p ły n n ej w edług Р о с h o n a [10] w m odyfikacji własnej,,
— den itry fik ato ró w — na pożywce w edług P o c h o n a [10],
— beztlenow ych asym ilatorów azotu cząsteczkowego — Clostridium , oznaczając obecność gazu w słupie ag aru n a pożywce bezazotow ej,
— tlenow ych drobno u stro jó w celulolitycznych: bakterii, prom ieniow ców i grzybów — na pożyw kach agarow ych o pH = 4,5 oraz 6,5 z k rąż kiem sp rep aro w an ej celulozy na pow ierzchni.
40 T. H auke-P acew iczow a, M. T rzcińska
' l a b e l s 1 Zmian}' akty;vności enzymatycznej ^ozio:aóv. p r óc nn ic zn yc n c leby leśnei
pod w p ły we m de sz czowania
Cn^nb es in the enzyoiutic activity of nu^us no ri zo ns of the forest soil due to the sp ri nk li ng irrigation.
bóżnice л uktyv.nosci oaaychania i ureazy zweryfikov.ano za pomocat testu t-Studenta (11) d i ff er en ce s in the activity of re sp ir at io n and urease have* been ve rified by cleans of the t-Student's test (11)
Ho d z a j ak ty wn oś ci enzymatycznej 1 g świe-ej gleby E n z y ma ti c activity per 1 g of fresh soil
Po zi om gleby Soil ho ri zo n Termin p o br a nia pr ób ek Sampling time Obiekt na tu ra ln y Control area ---Obiekt desz cz ow an y Sprinkled area Oddychanie Jil 0 2/1 godz. r e sp ir at io n - ul 02/ h Ofh wiosna 1 9 7 5 spring 1973 9,2 - 16,5 średnia 11 1 inean * 15,0 - 30,0 i r e dnia c mean 2 2 ’6 różnica istotna pr stopni swobody=18 oraz O Q chyleniu st si gn if ic an t differ de grees of freedom de vi at io n s ^ = 3,85 zy tQ 0 1 =2,704 i liczbie ^n da r d o w y m s ^ ^ t o j ; l>2= 5 ,75 ence at tQ Q 1 =2,704, and = 18 as well as standard i s2 = 5,75 Nitr og en az a п Ы C 2K^/24 godz. Ni tr og en as e nil C 2H 4/2 4 h Ofh wi os na 1S7 4 spring 1974 0 1530 - 1896 śr ed ni a лпг>с clean 1725 Ureaza jug N - N H 4/1 godz. Ofh wiosna 1973 spring 1973 26 - 88 średnia m e an 130 - 384 średnia 01Q me a n 218 Urease ug N - N H 4/ h ró żnica istotna pr stopni swobody = 4 si gn if ic an t differ g r ee s of fr ee do m = zy t- n 1 =2,704 i liczbie 0
ence at t„ л 1 =2,704 and de- 40 je si eń 1973 a u tu mn 1973 31 - 1 1 6 średnia me an 320 - 818 średnia me an ' 1
ró żnica istotna przy tQ 0 1 =2,977 i li czbie * stopni swobody = 14 *
si gnificant di fference at tQ Q 1 =2 ,9 77 ,a nd de-y gr ee s of f r ee do m = 1 4 * wi os na 1974 spring 1974 22 - 150 śr ed ni a 87 me an ‘ 150 - 540 średnia QQ mean
różnica istotna przy tn r1=2,977 i li cz bi e etopni swobody = 14 * si gn if ic an t di ff er en ce at t n n 1 =2,977 and d e gr e e s of fr ee do m = 14 * AE jesień 1973 au tu mn 1 9 7 3 4 - 9 śr ed ni a „ m e an ' 7 - 2 0 średnia mean
różnica istotna przy tQ Q 2 =2,528 i odchyleniu st an da rd ow ym 8^ = 1,85; s2=3,74 si gn if ic an t difference at tQ as wall as standard de vi at io n s ^ = 1 f85; s2=3,74 wi os na 1974 9 - 24 średnia ^ mean 16 - 23 ürecinia ;iean 20 równica ni ei st ot na - n o n- si gn if ic an t diffe - rence
D eszczow anie w adą rzeczną a aktyw ność m ikrobiologiczna gleby 41
P rz y oznaczaniu liczebności am onifikatorów , d e n itry fik ato ró w oraz Clostridium posłużono się tab elą M cCrady dla 3 pow tórzeń.
P on ad to oznaczano skład m ik ro flo ry grzybow ej na pożywce M artina.
W Y N IKI
P om iary aktyw ności oddechowej gleby w ykonano na wiosnę 1973 r., czyli przed rozpoczęciem trzeciego sezonu deszczowania. U zyskane w y niki w ykazu ją staty styczn ie udow odnione różnice w aktyw ności pobie ran ia tle n u przez poziom ferm en ta cy jn y gleby z te re n u deszczowanego i nie deszczowanego: próbki pochodzące z pow ierzchni deszczowanej po b ierały go 1,5-3 razy w ięcej niż próbki z pow ierzchni k o n tro ln ej, nie deszczowanej (tab. 1).
P o m iary aktyw ności ureazy tego samego poziom u gleby, w ykonane trzy k ro tn ie, w ykazały jeszcze większe, bo 10-20-krotne różnice. N ato m iast w poziom ie A E nie stw ierdzono różnic staty stycznie udow odnio nych, aczkolw iek w idoczna jest ten den cja w zrostu aktyw ności u reoli- tycznej także w tym sam ym poziomie gleby z pow ierzchni deszczow anej.
B adania nad zdolnością gleby do w iązania azotu cząsteczkowego przeprow adzono w k ilk u p róbkach p o b ran y ch na wiosnę przed rozpoczę ciem czw artego sezonu deszczowania. Obecność ak ty w n e j nitrog en azy stw ierdzono jedynie w p róbkach pochodzących z te re n u deszczowanego, gdy tym czasem próbki z pow ierzchni n a tu ra ln e j b y ły pod ty m w zględ- n em zupełnie nieak ty w n e. J a k w ynika z obliczeń orientacyjn y ch, 1 kg św ieżej m asy poziom u ferm entacy jn eg o z pow ierzchni deszczowanej w określonych w a ru n k a ch dośw iadczenia i przy dodatku m ate ria łu e n er getycznego b yłby zdolny związać około 600 m ikrom oli azotu w ciągu 1 doby. O kreślenie tej aktyw ności w n a tu ra ln y c h w aru n k ach w ym ag a łoby w ykonania osobnych oznaczeń i odpowiednio zm odyfikow anej m e todyki.
P rocesy am onifikacji przebiegały n a ogół nieco szybciej w glebie z te re n u deszczowanego. N atom iast w poziom ie fe rm en ta cy jn y m po w ierzchni n a tu ra ln e j grom adziło się więcej azotu amonowego niż w ta kim sam ym poziom ie pow ierzchni deszczowanej, gdzie ta form a azotu dość szybko przechodziła w inne. Zapew ne w glebie tere n u deszczowa nego zachodziło szybsze pobieranie tego składnika przez dro bn ou stroje zbiałczające go lub przez n itry fik a to ry , p rzeprow adzające go w form ę azotanow ą.
W osobnym dośw iadczeniu stw ierdzono istotnie, że w prób kach z n ie k tó ry ch p u n k tó w pow ierzchni deszczowanej zachodzą intensy w ne pro cesy n itry fik acji, nie w y stęp u jące zupełnie na pow ierzchni kontrolnej. Stw ierdzono p rzy tym , że w ystępow anie n itry fik a c ji zw iązane było z podniesieniem się odczynu gleby, bardzo zróżnicow anego na ty m te renie. N ajw cześniej i n a ja k ty w n iej procesy te przebiegały w próbkach o odczynie zbliżonym do obojętnego (rys. 2).
8 «= 5 V) о Ö> o> о о о о 0 о 1 I 0> Сг> Г 2 0 - ю S I Ł A A M O N I F I K A C J I - p o z i o m Û f h A M M O N I F I C A T I O N P O W E R - O f h h o r i z o n S I L A N I T R Y F I K A C J I - p o z i o m O f h N I T R I F I C A T I O N P O W E R - O f h h o r i z o n I 1 5 —I 3 0 0 5 I 1 5 I 3 0 1 5 —1 3 0 3 6 m g / « -/ I Г" 0 5 I 1 5 1 - O b i e k t k o n t r o l n y - C o n t r o l t r e a t m e n t 2 - O b i e k t d e s z c z o w a n y - S p r i n k l i n g t r e a t m e n t
Rys. 2. Siła am onifikaęji i nitryfikacji w poziomie O f h
Ammonification and nitrification activities in O f h horizon
3 0 D n i i n k u b a c j i z ( N H J 2 S 0c D a y s o f i n c u b a t i o n w i t h ( N H J 2 S 0c T . H a u k e -P a c e w ic z o w a , M . T r z c iń sk a
T a b в 1 ft 2 L iczebn ość drobnoustrojów w poziomach Ofh i AE g leb y n ie deszczow anej i deszczow anej
Q u a n titie s o f m icroorganism s in Ofh and AE h o r iz o n s o f c o n tr o l and s p r in k le d f o r e s t s o i l
Poziom Próbka
nr Sucha masa % pH B a k te r ie - B a c t e r ia niowcePromie Grzyby C l o s t r i - Araonifi-katory D e n itr y -f ik a to r y D robnoustroje c e l u l o l i t y c z n e C e l l u l o l y t i c m icroorganism s
g leb y /Н20 /
ogółem t o t a l
. _
H orizon Sample
No. dry m a tter %
prze tr w a i- nildL sp o r es > A c tin o -m y cetss Fungi Ammoni-f i e r s D e n i t r i -f i e r s b a k ter ie b a c te r i a promieniow ce actinom y - ce t e s grzyb y fu n g i
[ . O biekt kon trolny C o n tro l area
Ofh 4 64 4 ,0 1 5 0 .103 100 1 -1 0 3 3 0 0 *103 0 150*103 140*103 0 10*103 5 0 .1 0 3
AB 4 92 3 ,8 12 0 «103 80 1*103 105 «Ю3 0 4 5 .1 0 3 5 .1 0 3 0 1 0 .1 0 3 7 0 . 1 0 3
Ofh 7 73 4 ,0 3 0 0 .103 30 5 .1 0 3 7 5 0 .103 0 i . i c £ 1 1 0 *103 0 2 0 .1 0 3 5 0 . 1 0 3
AE 7 94 4 ,2 1 4 0 .103 60 5 .1 0 3 2 3 0 .1 0 3 0 4 5 0 .1 0 3 1 5 .103 0 3 0 .1 0 3 8 0 *103
I I ,. O biek t deszczowany S p rin k le d area
Ofh 4 60 5 ,8 1 ,6 « 1 0 D 50 LIC ? 400 «Ю3 0 , 3 ‘ Ю3 5*10* 200*103 p o je dyncze s in g l« 250*103 0 AB 4 95 5 ,2 2 6 0 .1 0 3 40 1*103 70*103 0 , 3»103 1 .1 0 4 2 5 -1 0 3 0 20*103 0 Ofh 7 58 6 ,3 1 0 -1 0 6 5 400*105 300*103 1 ,5 * 1 0 3 10*10* b lO * 1 ,5 * 1 0 3 4 5 0 .1 0 3 1 *103 AE 7 95 6 .4 1*10 6 10 5 0 .1 0 3 150*103 0 ,1 * 1 0 3 10.104 450*103 0 #1* 1 0 3 7 0 »103 0 ,1 * 1 0 3 CO D e sz c z o w a n ie w od ą rz ec zn ą a a k ty w no ść m ik r o b io lo g ic z n a g le b y
44 T. H auke-P acew iczow a, M. T rzcińska
W zmożona aktyw ność enzym atyczna gleby deszczow anej w y n ik ała nie w ątpliw ie z silnego pobudzenia rozw oju m ikroflory glebow ej. P o ró w nan ie tylko kilku próbek glebow ych, pob ran ych na wiosnę przed czw ar tym sezonem deszczowania, ukazało głębokie różnice ilościowe i jako ściowe w zasiedleniu gleby przez różne g ru p y drobno ustro jów (tab. 2). I tak w próbkach z pow ierzchni deszczow anej stw ierdzono silny, bo aż 1 0-krotny w zrost ogólnej liczby b ak terii w stan ie czynnym , prom ie niowców oraz drobno u stro jó w am onifikujących. B ardzo w ysoki w zrost liczby d e n itry fik ato ró w zanotow ano zwłaszcza w próbkach o odczynie silnie zm ienionym pod w pływ em deszczowania.
Na teren ie deszczow anym pojaw iły się też beztlenow e asym ilatory azotu cząsteczkowego z rod zaju Clostridium, k tórych obecności nie udało się w ykryć w glebie te re n u kontrolnego. S tw ierdzona aktyw ność n itro - genazy w glebie deszczowanej w ynikała zapew ne z zasiedlenia jej przez te beztlenow ce.
T a b e l a 3
Zmiany sk ła d u rodzajow ego m ik r o flo r y grzybow ej pod wpiywca d eszczow ania
Changes o f s p e c i f i c co m p o sitio n o f th e fu n g a l m ic r o flo r a due to th e s p r in k li n g i r r i g a t i o n e f f e c t Poziom g le b y
i nr p róbk i S o i l h o r iz o n
and Sample No.
Rodzaj grzyba - p ro cen t o g ó ln e j l i c z e b n o ś c i - Fungus kind - p . c . o f t o t a l nuaber G lio
-m a stlz M o rtier e l l a Mucor P é n ic i l l i u m r i o p s i sS c o p u la - T rlch o -derma n ie oznaczony x non i d e n t i f i e d n ie ozna czon y 11 non i d e n t i f i e d
I . O biekt k o n tro ln y C o n tro l a rea
Ofh 1 0 30 1 15 0 0 47 6
4 0 0 0 30 0 20 25 25
7 0 1 3 8 53 0 33 2
АБ 4 0 0 2 11 41 14 25 7
7 0 1 0 0 58 11 4 ЗЭ 7
I I . O biekt deszczowany S p rin k led a r ea
Ofh 1 0 0 0 0 12 4 76 8
4 0 25 0 32 25 7 9 2
7 0 50 2 0 16 7 18 7
AB 4 0 59 0 0 35 0 4 2
7 3 24 0 0 0 3 24 46
x Grzybnia n ie z b y t o b f i t a , r o z g a ł ę z ia ją c a s i ę . Wytwarza n ie dużo chlam ydaspcr osadzonych na końcu s t r z ę p k i lu b w j e j w nętrzu
- Not p a r t ic u l a r ly abundant, r a m ify in g m yceliitw , d e v e lo p in g few chlam ydospores s e t on th e end o f or i n s id e the hypha
Grzybnia b ia ł a w ysoka. S t r z ę p k i n ie r o z g a ł ę z ia j ą s ię * Nie stw ierd zo n o zarodnikOT/ania a n i c i a ł ow ocujących
— W hite, t a l l m ycélium , non—ra m ify in g hyphae; no sp o re—form ing non f r u i t —b e a r in g b o d ie s have been o b served ________________________________________
N atom iast w te j sam ej glebie ogólna liczebność grzybów w ykazała ten den cję m alejącą w porów naniu do gleby z pow ierzchni kontroln ej. Skład rodzajow y grzybów uległ też pew nym zm ianom . W glebie tere n u deszczowanego liczniej w ystępow ały grzyby z rodzaju Mortierella, m niej liczne zaś by ły grzyby z rodzajów Pénicillium i Mucor (tab. 3).
G łębokim przeobrażeniom uległ skład tlenow ej m ik roflory celulo- litycznej. Pod w pływ em zraszania gleby pojaw iły się w niej bakterie,
D eszczow anie w odą rzeczną a aktyw ność m ikrobiologiczna gleby 45
dom inującą zaś rolę w ty m zespole zaczęły odgryw ać prom ieniow ce, gdy tym czasem populacja grzybów rozkładających b ło n nik w yraźnie za n ikała (tab. 2).
W szystkie zm iany w składzie i liczebności m ikroflory glebow ej, za szłe pod w pływ em deszczowania, zaznaczyły się silniej w poziom ie Ofh niż w poziomie A E , k tó ry też był znacznie słabiej zasiedlony przez drobno ustroje. Stw ierdzono rów nież, że przeobrażenia stan u m ikroflory gleby pow ierzchni deszczow anej b y ły ty m w yraźniejsze, im w iększym zm ianom uległ odczyn gleby, czyli im w ięcej w ody otrzym ał d any p u n k t tego obszaru. Na p rzy k ła d próbki gleby p o brane ze szczytu w zniesienia (punkt 4 na rys. 1), k tó re nie otrzym yw ało ty le w ody co dolinki, w y k a zyw ały pośredni stopień zm ian w p orów naniu z próbkam i pobrany m i z p u n k tó w położonych nisko (np. p u n k t 7 — rys. 1).
OGÓLNE W N IO SK I
Deszczowanie wodą rzeczną, zm ieniając w aru n k i fizykochem iczne środow iska, spowodowało nie tylk o silny rozw ój w ielu g ru p drobno ustrojów , ale rów nież znacznie zm odyfikow ało skład m ikroflory. W ślad za ilościow ym i i jakościow ym i zm ianam i w zespołach m ik roflo ry obser wow ano wzm ożoną aktyw ność enzym atyczną gleby wzbogaconą o takie jej form y, jakie w tej glebie dotychczas nie w ystępow ały, np. zdolność do n itry fik a c ji oraz do w iązania azotu m olekularnego. Z przedstaw io nych b ad ań w y nikałoby więc, że m ikroflora gleby leśnej, w szczególności jej poziom ów próchnicznych, odznacza się w ielką różnorodnością i bo gactw em fo rm oraz zdolnością a d a p ta c ji do odm iennych w aru nk ów by tow ania. Nie jest jedn ak w ykluczone, że w oda deszczująca m ogła z a ra zem działać jak szczepionka, wnosząc organizm y spoza badanego śro dowiska.
Obok korzy stnych dla większości drobnou strojó w zm ian w ilgotności i odczynu gleby do ich wzm ożonego rozw oju m ogła się tak że przyczynić deto ksy k acja środow iska jako sk u tek w y p łukania nagrom adzonych sub stan cji szkodliw ych [3, 4]).
D otychczasow e w yniki b a d ań przeprow adzonych w kilku term inach i w różnych p u n k tach obszaru deszczowanego pozw alają przypuszczać, że obserw ow ane zm iany m ają c h a ra k te r dynam iczny. Toteż k o n ty n u o w anie b ad ań n a tym teren ie w y d aje się celow e do w łaściw ej oceny p rzy datności i znaczenia zastosow anego zabiegu w celu podniesienia a k ty w ności biologicznej i żyzności gleby.
B IB L IO G R A FIA [1] B i r c h H. F.: T ropie. Agric. 37, I960, 3-10.
[2] B i r c h H. F., F r i e n d М. T.: R esistance of h u m u s to decom position. N a tu re 191 (4789), 1961, 731-2.
46 T. H au k e-P acew iczo w a, M. T rzcińska
[3] D o m m e r g u e s Y., M a n g e n o t F.: Ecologie m icro b ien n e des sols. M asson- - P a ris 1970.
[4] H a r m s e n G. W., V an S с h r e v e n D. A.: M ineralization o f o rg an ic n itro g en in soil. Adv. A gron. 7, 1955, 299-398.
[5] H a u к e -P a c e w i c z o w a T., B a l a n d r e a u J., D o m m e r g u e s Y.: F ix a tio n m icro b ien n e de l ’azote dans un sol sa lin tu n isien . Soil Biol. Biochem . 2,
1970, 47-53.
[6] H a u k e - P a c e w i c z o w a T., T r z c i ń s k a M.: W pływ deszczow ania na aktyw ność p rze m ian azotu w glebie leśnej. P ra c e Kom. N auk. PTG , I I I - 17, 1975, 24-30.
[7] K o w a l k o w s k i A., B o r z y s z k o w s k i J., K r ó l H., P a c e w i c z o - w a T., T r z c i ń s k a M.: T endencje zm ian chem icznych i biologicznych w łaściw ości gleb rdzaw ych bielicow anych w d rze w o stan ie sosnow ym pod w pływ em deszczow ania. D o k u m en tac ja IBL, 1975.
[8] K o w a l k o w s k i A., B o r z y s z k o w s k i J., S z c z ę s n y P .: W pływ desz czow ania na zaw artość ła tw o rozpuszczalnych sk ła d n ik ó w m in e ra ln y c h w g le bie rd za w e j b ielicow anej. Rocz. glebozn. W ty m n u m erze str. 57-71.
[9] M o u r a r e t : In itia tin o s O RSTOM 1965 (cyt. za [3]).
[10] P o c h o n J., T a r d i e u x P.: T echniques d ’an aly se m icrobiologique du sol. Ed. de la T ourelle, P a ris 1962.
[11] S a d o w s k i W.: S ta ty s ty k a m atem atyczna. PW E, W arszaw a 1969.
[12] T a b a t a b a i N. A., B r e m n e r J. M.: A ssay of u re a se ac tiv ity in soils. Soil Biol. Biochem. 4, 1972, 477-489.
Т. Гауке-Пацевич, М. Тжциньска ВЛ И Я Н ИЕ Д О Ж Д ЕВ А Н И Я РЕЧ Н О Й ВОДОЙ НА М И К РО БИ О Л О ГИ Ч ЕС К У Ю А К Т И В Н О С Т Ь ЛЕСНОЙ П О ЧВЫ О тделение почвоведения и удобрения, Н ауч н о-и сслед овательски й институт лесоводства, В арш ава-С ен коц и н Р е з ю м е И зучалось влияние д ож деван и я речной водой лесной почвы на биологичес кую активность перегнойны х горизонтов этой почвы. И спы тания проводились ча р ж а во й оподзоленной почве под 70-летним сосновым древостоем свеж его бо ра. Д анны е в отнош ении хар ак тер и сти к и п р о ф и л я, а т а к ж е ф и зи ч ес к и х и х и м ических свойств названной почвы содерж ит статья К о в а л ь к о в с к о г о и соавт. [7.8]. Д ож девание вы звало заметное повы ш ение численности почти всех исследо ван н ы х групп организм ов (за исклю чением грибов), а т а к ж е изм енения в со ставе сообществ микроорганизм ов (нп. целлю лозоразруш аю щ их) и повы ш ение активности исследованны х энзимов, в частности д ы х ате л ьн ы х , уреазы , ам м о- ниф икационной силы почвы. К ром е того почва орош аем ая дож деванием в ы я вила способность к восстановлению ацетилена, а следовательно к связы ванию м олекулярного азота, а т а к ж е способность к н и тр и ф и к ац и и ам м онийны х сое динений; та к и х способностей не п р о яв л ял а к он трольн ая почва (табл. 1, 2, 3, рис. 2). А вторы приходят к выводу, что м и кр о ф л о р а перегнойны х горизонтов лесной почвы отличается больш им богатством и разнообразием ф орм к а к и зн а ч и
D eszczow anie w odą rzeczną a aktyw ność m ikrobiologiczna gleby 47 тельной способностью ад ап тац и и (приспособления) к изм ененны м условиям среды. Н е исклю чено, что употребляем ая д л я орош ений р еч н ая вода могла воздействовать в к ач естве вакцины , внося с собой р азли ч н ы е м икроорганизм ы . К ром е п олезн ы х д л я исследованны х организм ов изм енений влаж н о сти и р е а к ции, некоторое зн ачен ие могла иметь д еток си кац и я среды в последствии в ы - щ елоч ен и я н ак оп лен н ы х вредн ы х вещ еств. О днако д л я правильной оценки пригодности примененного м ероприятия для п овы ш ения биологической активности и плодородия почвы , а т а к ж е ввиду динамического х а р а к те р а наблю даем ы х изм енений целесообразны м к а ж е т с я д альн ей ш ее п родолж ение этих исследований. T . H A U K E -P A C E W I C Z O W A , М . T R Z C I Ń S K A E F F E C T OF S PR IN K L IN G IR R IG A T IO N W IT H RIV ER W ATER ON TH E M ICR OB IO LO G ICA L A CTIV ITY OF FO R EST SO IL
D ep a rtm e n t of Soil Science an d F ertilizatio n , F o re st R esearch I n s titu te a t W a rsza w a-S ękocin
S u m m a r y
T he effect of sp rin k lin g irrig a tio n of fo re st soil w ith r iv e r w a te r on th e biological ac tiv ity of h u m u s horizons of th is soil w as inv estig ated . T he in v estig atio n s w ere c a rrie d o u t on padzodized ru s ty soil u n d e r ab o u t 70 y ea r old p in e tre e sta n d g row ing in th e fre sh p in e fo re st site. D ata concerning th e c h a ra c te ristic s of th e soil p ro file as w ell as p h y sic al an d chem ical p ro p e rtie s of th is soil is p re se n te d in th e wor'k by K o w a l k o w s k i et al. [7, 8].
S p rin k lin g irrig a tio n re su lte d in a co n siderable in crease in n u m b e r o f alm o st all g roups of m icro o rg an ism s in v e stig a ted (e.g. cellulolytic ones) as w ell as in changes in th e com position of th e ir com m unities. Also, an in te n sific ato n of th e activ ity of enzym es, p a rtic u la rly of re sp ira tio n , urease, am m onifying pow er of th e soil, occured. In th e c o n tra ry to th e co n tro l u n irrig a te d soil, th e sp rin k le d soil w as able to red u c e th e ac ety len e and co n seq u e n tly to fix m o le c u la r nitrogen. I t w as also ca p ab le of am m onium com pounds n itrific a tio n (Tabs 1, 2, 3, Fig. 1).
H ence, th e conclusion has been d ra w n by th e a u th o rs th a t th e m ic ro flo ra of h u m u s horizons of th e fo re st soil is c h a racterize d b y high richness a n d v a rie ty of fo rm s as w ell as by a d a p ta b ility to changed en v iro n m e n ta l conditions. I t is no t u n lik ely th a t th e riv e r w a te r used for irrig a tio n could in tro d u c e d iffe re n t m icro organism s from o th e r h ab itats. B isides m o istu re and re a c tio n changes, fav o u ra b le fo r th e organism s te ste d , also th e d etoxication of th e e n v iro n m en t in connection w ith w ash in g off ac cu m u lated h a rm fu l su b stan ces could be of som e im p o rtan ce.
H ow ever, fo r an a p p ro p ria te estim atio n of s u ita b ility of th e m eth o d applied fo r in te n sify in g biological a c tiv ity an d in creasin g fe rtility of soil as wefol as w ith re g a rd to dynam ic c h a ra c te r of th e changes observed, th e con tin u atio n of m ore d etailed in v estig atio n s is necessary.
D r Teresa H a vk e-P a cew ic zo w a
I n s ty tu t B a d a w c zy L eśn ic tw a w S ęk o cin ie
