Przydatność seryjnych map tematycznych Państwowego Instytutu Geologicznego dla zarządzania kryzysowego

ROCZNIKI GEOMATYKI 2006 m TOM IV m ZESZYT 1

PRZYDATNOή SERYJNYCH MAP TEMATYCZNYCH

PAÑSTWOWEGO INSTYTUTU GEOLOGICZNEGO

DLA ZARZ¥DZANIA KRYZYSOWEGO

APPLICABILITY OF SERIAL THEMATIC MAPS

OF THE POLISH GEOLOGICAL INSTITUTE

TO CRISIS MANAGEMENT

Ma³gorzata Sikorska-Maykowska Pañstwowy Instytut Geologiczny

S³owa kluczowe: kartografia, GIS, œrodowisko, zarz¹dzanie kryzysowe Keywords: cartography, GIS, environment, crisis management

Proces zarz¹dzania kryzysowego odbywa siê na wszystkich szczeblach w³adzy: od gmi-ny przez powiat i województwo do szczebla ogólnokrajowego tj. Rz¹dowego Zespo³u Ko-ordynacji Kryzysowej. Jak to uj¹³ ustawodawca w rozporz¹dzeniu RM z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu tworzenia gminnego zespo³u reagowania, powiatowego i woje-wódzkiego zespo³u reagowania kryzysowego oraz Rz¹dowego Zespo³u Koordynacji Kryzyso-wej i ich funkcjonowania (Dz. U. z dn. 17.12.2002 r.) wymienione w nim zespo³y, zapobie-gaj¹c skutkom klêski ¿ywio³owej czy usuwaj¹c jej skutki, pracuj¹ w fazach: zapobiegania, przygotowania, reagowania i odbudowy. Stan klêski ¿ywio³owej mo¿e byæ wprowadzony ze wzglêdu na katastrofê naturaln¹ lub awariê techniczn¹.

Katastrofa naturalna to (zgodnie z definicj¹ zawart¹ w ustawie o stanie klêski ¿ywio³owej (Dz. U. z dn. 22.05.2002 r.) zdarzenie zwi¹zane z dzia³aniem si³ natury, w szczególnoœci wy³adowania atmosferyczne, wstrz¹sy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosfe-ryczne, d³ugotrwa³e wystêpowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, po¿ary, su-sze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe wystêpowanie szkodników, chorób roœlin lub zwierz¹t albo chorób zakaŸnych ludzi albo te¿ dzia³anie innego ¿ywio³u.

Wszystkie te zjawiska, w mniejszym lub wiêkszym stopniu, oddzia³ywaj¹ negatywnie na naturalne œrodowisko ¿ycia cz³owieka. Oznacza to, ¿e pañstwowe s³u¿by przeciwdzia³aj¹ce tym zjawiskom, czy te¿ zwalczaj¹ce ich skutki, powinny dysponowaæ rzetelnymi informa-cjami o stanie œrodowiska na terenie gdzie wyst¹pi³a lub mo¿e wyst¹piæ katastrofa naturalna b¹dŸ awaria techniczna zagra¿aj¹ca ludziom lub œrodowisku. Zjawiska, o których mowa, ró¿ni¹ siê nie tylko form¹ oddzia³ywania ale tak¿e jego skal¹, tj. wielkoœci¹ powierzchni terenu na jakiej zaznacza siê zasiêg ich wp³ywu. Mog¹ to byæ niewielkie obszary

osuwisko-we (rzêdu ha) lub kilometry kwadratoosuwisko-we zalane przez powódŸ, co poci¹ga za sob¹ koniecz-noœæ analizowania warunków œrodowiskowych na ró¿nym stopniu szczegó³owoœci. Infor-macja taka musi byæ przede wszystkim ³atwo dostêpna, aktualna i odpowiednio uszczegó³o-wiona. Z pewnoœci¹, wykonywane w Pañstwowym Instytucie Geologicznym, seryjne opra-cowania kartograficzne i zwi¹zane z nimi bazy danych spe³niaj¹ te kryteria i z powodzeniem mog¹ byæ wykorzystywane przy podejmowaniu decyzji w zarz¹dzaniu kryzysowym. Sto-pieñ szczegó³owoœci zebranych danych geoœrodowiskowych determinowaæ bêdzie zakres ich wykorzystania. Wydaje siê, ¿e z powodzeniem mog¹ one s³u¿yæ zespo³om reagowania kryzysowego na szczeblu powiatowym, wojewódzkim i krajowym.

Obecnie Pañstwowy Instytut Geologiczny wykonuje nastêpuj¹ce mapy seryjne w skali 1:50 000:

1. Szczegó³owa mapa geologiczna Polski (SMGP), czas realizacji: 1956–2009, zosta³o do wykonana 66 arkuszy;

2. Mapa hydrogeologiczna Polski (MHP), czas realizacji: 1976–2004;

3. Mapa geologiczno-gospodarcza Polski (MGGP), czas realizacji: 1977–2007, zosta³o do wykonania 145 arkuszy;

4. Mapa geoœrodowiskowa Polski (MGsP), czas realizacji: 2002–2011, zosta³y do wyko-nania 682 arkusze;

5. Mapa hydrogeologiczna Polski – kontynuacja (MHP), czas realizacji: 2005–2011; 6. Mapa litogenetyczna Polski (MLP), czas realizacji: 2006–2014.

Ostatnia z wymienionych map (MLP) jest planowanym nowym przedsiêwziêciem PIG. Powstanie ona g³ównie w oparciu o interpretacjê Szczegó³owej mapy geologicznej Polski 1:50 000, a przedstawiaæ bêdzie przede wszystkim litologiê i genezê utworów powierzchnio-wych, w mniejszym stopniu zajmuj¹c siê ich wiekiem. Koncepcja jej powsta³a z myœl¹ o szerokim jej wykorzystaniu poza œrodowiskiem geologów, bardziej do celów oceny warun-ków geologiczno-in¿ynierskich pod³o¿a, ni¿ analizy stratygraficznej utworów powierzchnio-wych. Podstawowym jej za³o¿eniem jest zinterpretowanie budowy geologicznej utworów powierzchniowych w sposób uproszczony tj. „przyjazny” dla czytelnika mapy nie bêd¹cego geologiem. Pozwoli to z pewnoœci¹ na jej szersze wykorzystanie w praktyce, w tym z pew-noœci¹ w opracowaniach œrodowiskowych dla potrzeb zarz¹dzania kryzysowego.

Obecnie trwaj¹ prace pilota¿owe nad czterema arkuszami Mapy terenów zdegradowanych i podwy¿szonego ryzyka naturalnego w skali 1:10 000 (Sikorska-Maykowska, Strzelecki, 2004). Nie jest to wprawdzie mapa seryjna, ale przewidziano opracowanie i wydanie dru-kiem instrukcji jej wykonania, co pozwoli na realizacjê takich map na konkretne zapotrzebo-wanie w innych rejonach Polski. Ide¹ bowiem tego przedsiêwziêcia jest przygotozapotrzebo-wanie pod-staw do wykonywania tego typu map (baz danych) tam gdzie problemy œrodowiskowe s¹ ju¿ zdefiniowane i nale¿y przedstawiæ nie tylko stan œrodowiska , ale tak¿e propozycje anali-zy tych problemów i oceny jeœli nie iloœciowej to z pewnoœci¹ jakoœciowej. Jest to zadanie bardzo ambitne i szanse jego powodzenia zale¿¹ w du¿ej mierze od zainteresowania w³adz samorz¹dowych takimi opracowaniami. Wydaje siê, ¿e mapy takie, z uwagi na swoj¹ skalê i szczegó³owoœæ zebranych danych, mog¹ staæ siê istotnym elementem w pracach zespo³ów reagowania kryzysowego.

Przytoczone w tytule tej mapy typy terenów mo¿na po³¹czyæ w cztery du¿e grupy tema-tyczne, z których dwie pierwsze odnosz¹ siê do skutków oddzia³ywañ antropopresji, dwie pozosta³e to w du¿ym stopniu wynik naturalnych procesów zachodz¹cych w œrodowisku. Testowe arkusze mapy w skali 1:10 000 dotycz¹ wymienionych ni¿ej, typów obszarów:

m tereny zdegradowane przez przemys³ i górnictwo (arkusz Mys³owice M-34-63-A-d-1), m tereny zurbanizowane lub przeznaczone pod du¿e, wa¿ne inwestycje infrastrukturalne

lub przemys³owe (arkusz Warszawa-Praga N-34-139-A-a-3),

m obszary nara¿one na wystêpowanie naturalnych zjawisk geodynamicznych (arkusz Szczawnica M-34-89-D-b-4),

m obszary wysokiego zagro¿enia powodziowego (arkusz Siechnice M-33-35-C-d-3). Skala mapy, a co za tym idzie szczegó³owoœæ zbieranych informacji pozwalaj¹ s¹dziæ, ¿e bêdzie to opracowanie do wykorzystania ju¿ od szczebla gminnego.

Przechodz¹c do omówienia treœci map seryjnych i oceny ich przydatnoœci w dzia³aniach kryzysowych trzeba podkreœliæ, ¿e wszystkie one s¹ wykonywane w systemie GIS, co znacz¹co u³atwia ich stosowanie w analizach z wykorzystaniem ró¿norodnych danych prze-strzennych.

Mapa geologiczno-gospodarcza Polski i Plansza A Mapy geoœrodowiskowej Polski obej-muj¹ cztery podstawowe warstwy informacyjne, z których ka¿da sk³ada siê z kilku warstw tematycznych (Instrukcja…,2005):

m z³o¿a kopalin – kopaliny,

– górnictwo i przetwórstwo kopalin, m wody

– wody powierzchniowe, – wody podziemne,

– strefa wybrze¿a morskiego, m warunki pod³o¿a

– warunki budowlane,

– gleby chronione (oraz ³¹ki na gruntach organicznych), – obszary leœne;

m ochrona œrodowiska – przyrody i krajobrazu, – dziedzictwa kulturowego.

Planszê B Mapy geoœrodowiskowej Polski tworzy jedna warstwa informacyjna, w której sk³ad wchodz¹ trzy warstwy tematyczne:

m zagro¿enia powierzchni ziemi – geochemia œrodowiska, – sk³adowanie odpadów,

– stopieñ zagro¿enia g³ównego u¿ytkowego poziomu wodonoœnego.

Druga co do iloœci i wa¿noœci zawartych merytorycznych treœci o œrodowisku to Mapa hydrogeologiczna Polski, bêd¹ca kartograficznym odwzorowaniem warunków hydrogeolo-gicznych oraz tych elementów gospodarczych, które wi¹¿¹ siê z zagro¿eniem i odnow¹ wód podziemnych (Instrukcja…, 1999). Najwa¿niejsze informacje dotycz¹ g³ównych piêter i poziomów wodonoœnych oraz ich charakterystyki iloœciowej i jakoœciowej oraz zagro¿eñ zasobów wód podziemnych.

W bazie danych GIS MHP wydzielono 42 rodzaje obiektów, które pogrupowane s¹ w siedem kategorii:

m hydrodynamika m wodonoœnoœæ

m ujêcia wód podziemnych, m jakoœæ wód podziemnych, m wody powierzchniowej, m inne obiekty.

Na treœæ MHP sk³adaj¹ siê nastêpuj¹ce elementy:

m regionalizacja hydrogeologiczna: zasiêg i wiek u¿ytkowego piêtra wodonoœnego, sto-pieñ jego izolacji (brak izolacji, s³aba, dobra), przedzia³ wielkoœci zasobów dyspozy-cyjnych jednostkowych – w m3_/d/km2_,

m wodonoœnoœæ wydzielonych poziomów (wyra¿ona jako potencjalna wydajnoœæ stud-ni wierconej – w m3_/h),

m hydrodynamika wód podziemnych: hydroizohipsy g³ównego u¿ytkowego piêtra / po-ziomu wodonoœnego i g³ówne kierunki przep³ywu wód podziemnych, leje depresji wywo³ane eksploatacj¹ wód podziemnych lub wywo³ane odwodnieniem górniczym, m jakoœæ wód podziemnych: klasa Ia – jakoœæ dobra i trwa³a, Ib – jakoœæ dobra, ale mo¿e byæ nietrwa³a ze wzglêdu na brak izolacji, II – jakoœæ œrednia, III – jakoœæ z³a. Ponadto przedstawia siê: zasiêg obszarów, na których wskaŸniki jakoœci wody przekraczaj¹ wymagania dla wód pitnych, ogniska zanieczyszczeñ, klasy czystoœci wody w rze-kach,

m stopieñ zagro¿enia u¿ytkowych poziomów wodonoœnych

Ponadto w formie tabelarycznej zestawione s¹ informacje dotycz¹ce: m reprezentatywnych otworów studziennych i Ÿróde³

m g³ównych parametrów hydrogeologicznych wydzielonych jednostek hydrogeologicz-nych

m wyników analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy m obiektów uci¹¿liwych dla wód podziemnych

Po zakoñczeniu w roku 2004 pierwszej edycji arkuszowej Mapy hydrogeologicznej Pol-ski, któr¹ pokryto powierzchniê ca³ego kraju, obecnie rozpoczêto dalsze prace nad baz¹ danych MHP. Polegaj¹ one miêdzy innymi na wprowadzanie nowych warstw informacyj-nych, przede wszystkim dotycz¹cych pierwszego poziomu wodonoœnego (Instrukcja…, 2004). S¹ to dwie podstawowe grupy tematyczne:

m warunki wystêpowania i hydrodynamika pierwszego poziomu wodonoœnego m wra¿liwoœæ na zanieczyszczenia, stan jakoœciowy oraz zagro¿enia pierwszego

pozio-mu wodonoœnego (w opracowaniu).

Z szerokiego spektrum wymienionych wy¿ej zagadnieñ do najwa¿niejszych informacji, które mog¹ byæ wykorzystywane w dzia³aniach zespo³ów reagowania kryzysowego, zali-czyæ nale¿y przedstawione w tabeli warstwy tematyczne, dla których podano przyk³ady mo¿liwoœci wykorzystania w zarz¹dzaniu kryzysowym. W rozwa¿aniach tych pominiêto zagadnienia wykorzystania tych danych geoœrodowiskowych do celów obronnych, gdy¿ jak siê wydaje jest to ogromne, oddzielne zagadnienie i problematyka ta w du¿ym stopniu prze-kracza ramy niniejszego artyku³u.

Przedstawione w tabeli informacje i sposoby ich wykorzystania w zarz¹dzaniu kryzyso-wym z pewnoœci¹ nie wyczerpuj¹ ca³oœci zagadnienia, a jedynie sygnalizuj¹ przydatnoœæ danych geoœrodowiskowych w tym zakresie. Nale¿y jednak podkreœliæ, ¿e dla bardziej szczegó³owych, specjalistycznych analiz i dla pe³nego wykorzystania ca³oœci informacji (które nie zawsze daj¹ siê odczytaæ „wprost” z mapy) niezbêdna jest szeroka wiedza przy-rodnicza i dok³adne zapoznanie siê z merytoryczn¹ treœci¹ map (jak np.: definicje zjawisk i

h c y n j y r e s ij c a m r o f n i o g e w o s y z y r k a i n a z d ¹ z r a z a l d a i n a t s y z r o k y w y d a ³ k y z r P . a l e b a T G I P w h c y n a w y n o k y w h c y n z c y t a m e t p a m a n z c y t a m e t a w t s r a W Wybraneinformacjeszczegó³owe Przyk³adywykorzystaniawzarz¹dzaniu m y w o s y z y r k 0 0 0 0 5 : 1 i k sl o P a w o k si w o d o r œ o e g a p a M , 0 0 0 0 5 : 1 i k sl o P a z c r a d o p s o g -o n z c i g o l o e g a p a M Y N I L A P O K z³o¿akopailn,perspektywyiprognozy n il a p o k ai n a w o p ê t s y w liogkilanlzidaalcjazazb³eóz¿pkeircuzsezynwaiapnrzaetucriwalpneogwoodozraiozw³ieógwo d ó k z s ij c a d i w k il i O W T C I N R Ó G O W T S R Ó W T E Z R P I N I L A P O K -a³ k a z , ñ l a p o k y b y z s ,y z ci n r ó g n e r e t i r a z s b o w ó d a p d o y ³ a w z , e z c b ó r e z r p y d , e n ai n l a p o k i k i n d a s o , h c y n l a r e n i m j e n w a d y n e r e t , e z ci n r ó g y d o k z s , a k si b o r y w ij c a t a o l p s k e j ei k t y ³ p h c y n z ci n h c e t w ó t k ei b o a n o r h c o i a j c a k if y t n e d i ;i m ei z s a m êi s m ei n a w u s o i ¹i z d o w o p d e z r p i m ai c êi n p ¹ t i m ei n a d ai s o e n o ¿ o r g a z y n e r e t u t n u r g Y D O W E W O I N H C Z R E I W O P twoopdonger,afkcialznseycdzzyais³tyoœwco,idznaeg,rozb¿eionreiniki d ó w æ ê j u a n o r h c o , e w o i z d o w o p ³ e d ó r Ÿ i h c y w o i n h c z r ei w o p , m ei n ei p o t d o p b u l m ei n al a z e n o ¿ o r g a z y n e r e t ,r a ¿ o p ( ê d o w w ei n e z rt a p o a z e n w y t a n r e tl a ,) y d o w ei n e ¿ a k s , u n e r e t ei n e ¿ a k s , a z s u s y d o w æ ê j u y n o r h c o j e n l ó g e z c z s y r a z s b o E N M E I Z D O P Y D O W ujêcaiwódpodzeimnych,GZWP,Ÿróda³, h c y n m ei z d o p d ó w æ ê j u a n o r h c o a(ptloe¿rnaa,rtyswusnzea,zasokap¿aertnzeeinteeirelundun,osœkcai¿wenweiowdoêdy -z c y t s y r o rr e t u k a t a b u l y f o rt s a t a k u k i n y w w P W Z G i y d o w æ ê j u y n o r h c o y n e r e t ,) o g e n A ¯ E Z R B Y W A F E R T S O G E I K S R O M dynamikabrzegumorskeigoijegoochrona rejonywzmo¿onejdegradacijbrzegu I K N U R A W E N A L W O D U B terenyosuwsikowe szaêigmroa¿senzaieimobnyeickhtówbudowalnychosuwaneim E N O I N O R H C Y B E L G kalsa -IIVu¿ytkówrolnych, ¹³kina h c y n z ci n a g r o h c a t n u r g ochronagelbprzedska¿eneim E N Œ E L Y R A Z S B O alsypañstwoweiprywatne obszaryiobeiktyszczególnejochrony(po¿a,r e w o s a m ,y d o w ei n e ¿ a k s , u n e r e t ei n e ¿ a k s , a z s u s ) w ó k i n d o k z s ei n a w o p ê t s y w A N O R H C O Y D O R Y Z R P U Z A R B O J A R K I , e w o z a r b o j a r k i e w o d o r a n i k r a p ,y t a w r e z e r a r u t a N , u z a r b o j a r k o g e n o i n o r h c y r a z s b o , e w o z a r b o j a r k -o z ci n d o r y z r p y ³ o p s e z , 0 0 0 2 , e n z ci g o l o k e i k t y ¿ u ,y d o r y z r p i k i n m o p y d o r y z r p e n j y c a t n e m u k o d a k si w o n a t s ñ el ei z , ei k s r o w d o p i k r a p ,j e n o i w y ¿ o ei n a n o z d ¹ z r u ,r a ¿ o p ( y n o r h c o j e n l ó g e z c z s y t k ei b o i y r a z s b o e w o s a m ,y d o w ei n e ¿ a k s , u n e r e t ei n e ¿ a k s , a z s u s ) w ó k i n d o k z s ei n a w o p ê t s y w A N O R H C O A W T C I Z D E I Z D O G E W O R U T L U K , e n z ci g o l o e h c r a a k si w o n a t s i y t a w r e z e r , e n z ci n o t k e ti h c r a y ³ o p s e z e w o k t y b a z e n o i n o r h c y t k ei b o e w o k t y b a z y n o r h c o j e n l ó g e z c z s y t k ei b o i y r a z s b o ) u n e r e t ei n e ¿ a k s ,Ÿ d ó w o p ,r a ¿ o p ( A K Y T A M E L B O R P A I N A W O D A £ K S W Ó D A P D O ei z a k a z m y n d êl g z w z e b o y r a z s b o , w ó d a p d o k si w o d a³ k s ai n a w o zi l a k o l e n a w o r e f e r p y r a z s b o a n h c y n t a d o p c sj ei m a j c a k if y t n e d i h c y w o i n h c z r ei w o p d ó w ai n e z c z s y z c ei n a z ii r a w a u k d a p y z r p w h c y n m ei z d o p i w ó r a z s b o i h c y n j y c a k i n u m o k b u l h c y n z ci n h c e t h c y n r o p d o j ei z d r a b A I M E H C O E G A K S I W O D O R Œ zmaentaeicalzmyiszccêize¿knimaigiielzbwi¹iozskaadmóiworwgaondncizyncyhmi i m a k t s ai w r ei p b el g z a r o i m y z c r ó w t o i n ei m o r p æ a w o r o ti n o m y ¿ el a n ei z d g c sj ei m a j c a k if y t n e d i æi l œ e r k o i a k si w o d o r œ y n z ci m e h c o e g n a t s h c y c ¹ g o m ñ e z c z s y z c ei n a z a³ d ó r Ÿ e n l a j c n e t o p i i z d u l ai w o r d z al d ei n e ¿ o r g a z æi w o n a t s o g e z ci n d o r y z r p a k si w o d o r œ

il e b a t . d c a n z c y t a m e t a w t s r a W Wybraneinformacjeszczegó³owe Przyk³adywykorzystaniawzarz¹dzaniu m y w o s y z y r k a j c a u n y t n o k – 0 0 0 0 5 : 1 i k sl o P a n z c i g o l o e g o r d y h a p a M , 0 0 0 0 5 : 1 i k sl o P a n z c i g o l o e g o r d y h a p a M A J C A Z I L A N O I G E R -Z C I G O L O E G O R D Y H , Æ Œ O N Œ O N O D O W , A N A K I M A N Y D O R D Y H i a j c a zi l a k o l , e n œ o n o d o w a rt êi p e w o k t y ¿ u e n d o w y b o s a z , n ei z d u t s i c œ o n j a d y w ) e n j y c y z o p s y d ( ei c u rt a z , a z s u s . p n ( y d o w u k a r b h c a k d a p y z r p w w ó t k n u p h c y n w y t a n r e tl a r ó b y w ) y d o w æ ê j u y d o w u r o b o p A K S I N G O Ñ E Z C Z S Y Z C E I N A Z l¿oeknaiulziacjaobeiktówiinformacjaozagro- opboweikotdyziszczególnejochronynp.wrtakcei E N N O R H C O Y F E R T S D Ó W H C Y N M E I Z D O P y d o w æ ê j u e n n o r h c o y f e rt s e n o z d r ei w t a z P W Z G i onbiuszrtaarsypsrzzcezwegoózluneja³doucnhkroónwynnpei.bepzrpzyeicwzyntyycchz,a -. p ti w ó g ¹i c o r u r , d a rt s o t u a y w o d u b -E ¯ O R G A Z Ñ E I P O T S O G E N W Ó £ G A I N O G E W O K T Y ¯ U -O D O W U M O I Z O P O G E N Œ O N ,i j c al o zi ai n p o t s : d o i c œ o n ¿ el a z w y n al œ e r k o k si n g o i c œ o li , h c y n n o r h c o f e rt s u n e r e t ai n a w o r a d o p s o g a z i ñ e z c z s y z c ei n a z -z s y z c ei n a z a n h c y n t a d o p c sj ei m a j c a k if y t n e d i h c y n m ei z d o p i h c y w o i n h c z r ei w o p d ó w ai n e z c f o rt s a t a k , h c y n z ci n h c e t ii r a w a u k d a p y z r p w . p n ( ) h c y w o j el o k i h c y w o g o r d M O I Z O P Y Z S W R E I P – Y N Œ O N O D O W E I N A W O P Ê T S Y W y n œ o n o d o w m o i z o p y z s w r ei p ,y t a b o zi o r d y h y w o k t y ¿ u m o i z o p o k a j oawbsazraiirygrsoz¿c¹zceegjóslnkeaj¿eoncheirmontyernepn.u,wkaptrazsyprtoafdku h c y w o j el o k i h c y w o g o r d 0 0 0 0 5 : 1 i k sl o P a n z c y t e n e g o ti l a p a M , 0 0 0 0 5 : 1 i k sl o P a n z c i g o l o e g a p a m a w o ³ ó g e z c z S -Z C I G O L O E G A W O D U B -O P W Ó R O W T U A N H C Y W O I N H C Z R E I W ii f a r g y t a rt s i m a t n e m el e z a z e n e g o ti l h c y w o i n h c z r ei w o p w ó r o w t u iwdaena³tmyiifkparczejaciswa³pboownooœdnzyiocwhygmruintównp.pod 0 0 0 0 1 : 1 o g e n l a r u t a n a k y z y r o g e n o z s ¿ y w d o p i h c y n a w o d a r g e d z w ó n e r e t y p a M Y B E L G typygelbikalsybontiacyjne ochronagelbprzedska¿eneimchemciznym ¹ j z o r e i O D Æ Œ O K O B Ê £ G O G E Z S W R E I P D Ó W U M O I Z O P H C Y N M E I Z D O P y t a b o zi o r d y h analziyhydrologciznenp.prognozyzasêigu h c y n o i p o t d o p b u l h c y n al a z w ó n e r e t A I M E H C O E G A K S I W O D O R Œ igpelobd,yzgeirmunnet,ywodypoweirzchniowe otócweniawakótduanlpne.gnoastetorepnnaaichczpyosptorzœcemigysel³bo,wgyrcuhn -A I N E ¯ O R G A Z E N L A R U T A N opsruowcesiskyaguesotdaybnliazimowcizannee,(otesruewnysikparecdzyy-nne, k si w u s o ai n a w a t s w o p o d e n a w o n o p s , ei z d o w o p ,) h c y w o s a m w ó h c u r h c y n n i i e n j y c a rt li f e j c a m r o f e d , ñ ei p o t d o p y r a z s b o ñ e ¿ o r g a z ai n a w o p ê t s y w c sj ei m a j c a k if y t n e d i ai n e ¿ o r g a z ai n p o t s a n e c o , h c y n l a r u t a n I Y R A Z S B O Y T K E I B O Y D O R Y Z R P J E N O I N O R H C , e w o z a r b o j a r k i e w o d o r a n i k r a p ,y t a w r e z e r a r u t a N , u z a r b o j a r k o g e n o i n o r h c y r a z s b o , e w o z a r b o j a r k -o z ci n d o r y z r p y ³ o p s e z , 0 0 0 2 -a t s , e n z ci g o l o k e i k t y ¿ u ,y d o r y z r p i k i n m o p -y ¿ o ei n y d o r y z r p e n j y c a t n e m u k o d a k si w o n a n o z d ¹ z r u ñ el ei z , ei k s r o w d o p i k r a p ,j e n o i w y n o r h c o j e n l ó g e z c z s y t k ei b o i y r a z s b o , u n e r e t ai n e ¿ a k s ,y z s u s , u r a ¿ o p u k d a p y z r p w ( ai n a w o p ê t s y w o g e w o s a m ,y d o w ai n e ¿ a k s ) w ó k i n d o k z s Y T K E I B O A W T C I Z D E I Z D O G E W O R U T L U K , e n z ci g o l o e h c r a a k si w o n a t s i y t a w r e z e r i e n z ci n o t k e ti h c r a y ³ o p s e z e w o k t y b a z e n o i n o r h c y t k ei b o y n o r h c o j e n l ó g e z c z s y t k ei b o i y r a z s b o ai n e ¿ a k s ,i z d o w o p , u r a ¿ o p u k d a p y z r p w ( ) u n e r e t

obiektów, Ÿród³a danych, aktualnoœæ danych itp.). Nie umniejsza to jednak w ¿adnym stop-niu przydatnoœci tych map/baz danych dla w³adz samorz¹dowych i rz¹dowych w ich dzia³a-niach kryzysowych.

Dodatkowym atutem omawianych map jest fakt, ¿e wszystkie wykonywane s¹ w technice GIS i w zwi¹zku z tym ich przydatnoœæ mo¿e byæ zwielokrotniona poprzez wykorzystanie ich do analiz przestrzennych w zestawieniu z danymi o innej tematyce np. o drogach transportu, rozmieszczeniu placówek s³u¿by zdrowia, o rozk³adzie i wielkoœci zaludnienia itp.

Na koniec nale¿a³oby sobie ¿yczyæ aby jak najwiêcej informacji (pierwotnych i tych czê-œciowo przetworzonych) znajduj¹cych siê w bazach danych Pañstwowego Instytutu Geolo-gicznego by³o wykorzystywanych równie¿ dla opracowañ œrodowiskowych w zarz¹dzaniu kryzysowym. W du¿ej mierze powinny one byæ traktowane jako tematyczne informacyjne warstwy referencyjne. Znane s¹ bowiem przypadki wielokrotnego pozyskiwania tych sa-mych informacji przez ró¿nych autorów do baz danych, opracowañ kartograficznych, pla-nów i programów dotycz¹cych tematyki œrodowiskowej.

Literatura

Instrukcja Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000. Udostêpnianie, weryfikacja, aktualizacja i rozwój. MŒ, PIG, Warszawa 2004.

Instrukcja opracowania i komputerowej edycji Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000. MŒ, PIG , Warszawa 1999.

Instrukcja opracowania Mapy geoœrodowiskowej Polski w skali 1:50 000. MŒ, PIG, Warszawa 2005. Sikorska-Maykowska M., Strzelecki R., 2004: Koncepcja mapy terenów zdegradowanych i

podwy¿szone-go ryzyka naturalnepodwy¿szone-go – skala 1:10 000, Prz. Geol. vol. 52, nr 8/1, s. 644-648.

Rozporz¹dzenie RM z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu tworzenia gminnego zespo³u reagowania, powiatowego i wojewódzkiego zespo³u reagowania kryzysowego oraz Rz¹dowego Zespo³u Koordynacji Kryzysowej i ich funkcjonowania. Dz. U. z dn. 17.12.2002 r. Nr 215, poz. 1818.

Ustawa o stanie klêski ¿ywio³owej. Dz. U. z dn. 22.05.2002 r. Nr 62, poz. 558. il e b a t . d c a n z c y t a m e t a w t s r a W Wybraneinformacjeszczegó³owe Przyk³adywykorzystaniawzarz¹dzaniu m y w o s y z y r k -N A A I N E ¯ O R G A Z E N Z C I N E G O P O R T sokdpa³addowówsi,kzarzoudtypaœcdóeiwk,ówd,ziiknseitawalycsjyepsika u k si w o d o r œ e c ¹ j a ¿ a r g a z ei c k a rt w . p n y n o r h c o j e n l ó g e z c z s y t k ei b o i z d o w o p E Z C I N R Ó G Y D O K Z S terenypostare,jp³ytkeijeksploatacj,i ei n a d ai s o , e n j y c a t o lf o p i e z ci n r ó g o p y d ³ a h . u n e r e t ai n e z s u s o i ai n ei p o t d o p , u n e r e t ei c k a rt w . p n y n o r h c o j e n l ó g e z c z s y t k ei b o æ êi n p ¹ t i h c y n z ci m sj e s w ó s ¹ z rt s w ,i z d o w o p Æ Œ O N Œ O N A ¯ O £ D O P zw³oa¿rounnke,igskeoolmogpciilkznoowagnruentowe:proste, imdoen¿tilywifokœaccijau¿sya³cbaioncoêiœ¿nkyeicghogrsupnrztóêtwu,analzia o g e z ci n w o t a r A N Z C I N H C E T A R U T K U R T S A R F N I A W O I N H C Z R E I W O P A N M E I Z D O P I D B T z y t n e m el e e n a r b y w sprawneprowadzeneiakcijratunkowych -A W O R A D O P S O G A Z E N N E Z R T S E Z R P E I N pgmrzeinsnertzpenalnneygozagospodarowanai pinalanporwawanczeiycphrzebeiguakcijratunkowych

Summary

Crisis management procedures exist for all levels of administration from municipalities (gmina), through counties (powiat) and provinces (voivodeship) up to the national level, i.e. for the Govern-mental Team for Crisis Coordination. As specified by the ordinance of the Council of Ministers of 17th December, 2002 on formation and operation of gmina task teams, powiat and voivodeship crisis management teams and the Governmental Team for Crisis Coordination, when preventing results of natural disasters or liquidating their effects, the aforementioned teams work in the following stages: prevention, preparation, reaction and rebuilding. The state of natural disaster may be proclaimed both due to a natural or technological disaster.

Almost all these phenomena have a lesser or greater negative impact on the environment. This means that crisis management teams should have reliable information on the state of environment in the area where a natural or technological disaster occurred or may occur posing serious hazards to people or the environment. Such information has to be easily available and up-to-date. Certainly, the serial cartographic studies produced at the Polish Geological Institute and related databases meet these criteria and can be successfully applied in decision-making process in crisis management.

Currently, the following serial maps in 1:50,000 scale are produced at the Polish Geological Institute: 1. Detailed Geological Map of Poland (SMGP),

2. Hydrogeological Map of Poland (MHP), 3. Geological-Economic Map of Poland (MGGP), 4. Geoenvironmental Map of Poland (MGsP),

5. Hydrogeological Map of Poland – continuation (MHP), 6. Lithogenetic Map of Poland (MLP).

In the paper a table is included presenting contents of these maps, indicating possibilities of their use in the actions undertaken by crisis management teams. Several examples of issues related to various kinds of natural or technological disasters are discussed. The tabulated information and the ways of its use are far from comprehensive and merely point to the usefulness of geoenvironmental data for these purposes. It should be noted, however, that for more detailed specialist analyses and making full use of the entire information (that not always can be directly read from the map), a deep knowledge of Earth sciences or natural sciences is necessary as well as an in-depth analysis of the the content of the maps (e.g., definitions of processes and phenomena, data sources and their up-to-dateness, etc.). This does not diminish the usefulness of the maps/databases for self-government and state administration in their crisis management activities.

Another advantage of the maps is that all of them are made in GIS standard, so that their applicabiolity may be enhanced when they are used in analyses combined with other kinds of spatial data, such as communication routes, distribution of health care institutions, distribution of population density, etc.

dr Ma³gorzata Sikorska-Maykowska malgorzata.sikorska-maykowska@pgi.gov.pl