Dobrowolska Halina

1

SPIS Z A W A R T O Ś C I T E C Z K I

Tlo& ZU ótftffrl

U l . Relacja V

l/2.D okum enty(sensu stricte} dotyczące osoby relatora — 1/3.Inne m ateriały dokum entacyjne dotyczące delatora — II. M ateriały uzupełniające relację —

III/1 .Materiały dotyczące rodziny relatora —

III/2.Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. — III/3.Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) III/4.M ateriały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. ’

III/5 .In n e... ~ IV. K orespondencja \ J

V. Nazwiskowe karty inform acyjne :

2

3

Roszkowska Halina z d. Dobrow olska < in 1923), „K am a” - „w tyczka” szefostw a Obwodu AK Lida w Gebietskommissariat, żołnierz \ batalionu 77. pp Okręgu AK Nowogródek urzędniczka.

Urodziła się 22 marca 1923 r. w Ostrogu na Wołyniu jako córka Piotra i Marii z Wróblew skich. Dzieciństwo spędziła w Brzozówce n;nl Niemnem, gdzie ojciec jej (zm. w 1935 r.) pra cował jako buchalter w hucie szkła ,,J. Stolic -Niemen” . Tam też ukończyła szkołę powszcch ną w 1936 r. Po śmierci ojca przeniosła su;

z m am ą i dwojgiem rodzeństwa do Lidy, gd/u uczęszczała do Gimnazjum Kupieckiego o n Pijarów. Uczestniczyła w organizowanych nad N iem nem obozach przysposo bienia wojskowego. Obozy te, prowadzone przez nauczycielkę Irenę Bielsku z nocnymi apelami i dyscypliną w o jsk o w ą przygotowywały do stawienia czyn nego oporu najeźdźcy w przypadku wojny. W 1939 r. wojna rzeczywiście wy bu chła, a Lidę włączono do sowieckiej Białorusi. W 1940 r. H alina otrzymała świadectwo ukończenia Pierwszej Białoruskiej Średniej Szkoły w Lidzie. Do końca pierwszej okupacji sowieckiej pracowała jak o sekretarka w urzędzie od powiadającym starostwu.

W 1941 r., gdy Lidę zajęli Niemcy, chcąc się uchronić przed wywózka^ na roboty, podjęła pracę maszynistki w Gebietskommissariat (urząd starosty nic mieckiego) w Lidzie. W maju 1942 r. wstąpiła do AK. Została zaprzysiężona przez Jerzego Wicherta, związanego z konspiracją w ile ń s k ą ju ż w SZP. Przyjęła pseudonim „K am a” . W urzędzie była „wtyczką” szefostwa O bw odu A K Lida Ponieważ w ramach legalnie pełnionych obowiązków, pisała na matryc>

i odbijała na powielaczu wzory przepustek, wykorzystywała tę okoliczność do starczając oryginalne blankiety do komórki legalizacji przy sztabie dowództwa Okręgu AK Nowogródek. Tam były one opatrywane fałszywymi pieczęciami i podpisem właściwego niemieckiego urzędnika. Fałszerstwo to musiało byc znakomite, gdyż urzędnik ten, o nazwisku Bunsch, pełniący funkcję kierownika działu przepustek, indagowany przez gestapo, w obecności „K am y” potwierdził autentyczność swego podpisu na podrobionej przepustce jed n eg o z zatrzyma nych żołnierzy AK.

„Cichociemny” kpt. dypl. Stanisław Sędziak „Warta” , szef sztabu Okręgu AK Now ogródek i jednocześnie szef Obwodu Lida, wysoko ocenił działalność Haliny pisząc: „Nasza komórka legalizacji pracowała doskonale. Drukarnię i pracowniv stempli Gebietskommissatiat w Lidzie prowadzili nasi dzielni i bardzo ofiarni ludzie [...] Tysiące druków, dowodów osobistych, legitymacji, setki pieczątek dzielili między władze białoruskie-niemieckie a Komendę Okręgu, z tym, że m\

mieliśmy pierwszeństwo. Kiedy Niemcy w 1943 r. wypuścili tzw. „Durcli

288

t 4

i \ h - L

lasscheiny”, tj. dowody na zezwolenie przejścia granicy, drukow ane na papierze ze znakami wodnymi, Kom enda G łówna było bezsilna dłuższy czas i daw ała je nam w starym wydaniu. Ale szafa G ebietskom isarza w Lidzie należała do nas.

Czuwała nad nią Halinka Dobrowolska, jego sekretarka i jednocześnie nasza se­

kretarka przy Gebietskom isarzu Hermanie Hanwegu. O na to brała od nas plik źle podrobionych D urchlasscheinów , wkładała go między dobre, a nam dostarczała taki sam plik druków oryginalnych. N a pewno niejeden N iem iec z Lidy je c h a ł do Vaterlandu m ając dokum enty z drukarni A K -ow skiej” (W IH , S. Sędziak, R elacje i w spom nienia. D ziałalność N ow ogródzkiego O kręgu A K , m ps, s. 51).

Dla szefostw a okręgu niesłychanie w ażna była stw orzona przez H alinę szan­

sa wglądu do dokum entów dostarczanych do urzędu pocztą. O dbierała je z poczty osobiście, lecz zanim trafiły do rąk adresata, przeglądał je J. W ichert, znający dobrze języ k niem iecki. Z robione przez niego notatki i w yciągi pozw a­

lały na przekazyw anie ważnych informacji dotyczących zarządzeń i polityki władz okupacyjnych. Przegląd dokum entów odbyw ał się w małym dom ku poło­

żonym na terenie daw nego gim nazjum , w którego gm achu m ieścił się w ów czas G ebietskom m issariat. M ieszkanki dom ku, w tym zaprzyjaźniona B iałorusinka, zatrudniona także w urzędzie, zezw oliły na korzystanie z niego.

Stosunek H erm ana H anw ega do Polaków był w zględnie ludzki, co mieli mu /.a złe nacjonaliści białoruscy z Baranowicz. Pozycja zięcia gauleitera K ubbego pozwalała mu jed n ak lekcew ażyć tę krytykę. Ponadto w je g o interesie leżało utrzym ywanie porządku, a tym samym ciche przyzw olenie na działalność nie­

których oddziałów partyzanckich AK, broniących zam ieszkałych tam Polaków przed stacjonującym i w lasach kom unistycznym i grupam i przetrw ania i party­

zantki sow ieckiej rabującym i, m ordującym i i zadającym i gw ałt tej ludności (K. K rajew ski, Na ziem i nowogródzkiej, W arszaw a 1997, s. 177). Ppor. C zesław Zajączkowski „R agner” , dow ódca IV batalionu 77. pp., działając w granicach dozwolonych przez K om endę Okręgu i korzystając w niektórych przypadkach /. pom ocy lokalnych w ładz niem ieckich, zdołał w ciągu paru m iesięcy oczyścić duży teren pow iatu lidzkiego z grup rabunkow ych (K. T arka, Jeden z wyklętych, generał Aleksander K rzyża n o w ski,, W ilk”, W arszaw a 2000, s. 89). Jego żołnie­

rze pojaw iali się czasem na ulicach Lidy w polskich m undurach, w itani radośnie i serdecznie przez m ieszkańców miasta, czego św iadkiem była „K am a” . Dzięki interwencji Hanwega „K am a”, aresztow ana przez gestapo w końcu m aja 1944 r., /ostała po dw óch dniach zw olniona. Hanweg pośredniczył także w w ysyłaniu do Rosji paczek żyw nościow ych dla m łodszego brata H aliny - Sław om ira, któ­

ry, ja k o posiadający praw o jazdy, został przez N iem ców w ysłany w charakterze kierowcy z kolum ną sam ochodów do Taganrogu nad M orzem A zow skim . Póź­

niej w szelki ślad po nim zaginął.

W czerw cu 1944 r. dow ódca V batalionu 77. pp, kpt B olesław W asilew ski Zoja”, „B ustrom iak” w łączył Halinę do sw ojej jed n o stk i. Z godnie z projektem iiijr./ppłk. M acieja K alenkiew icza „K otw iczą” w szystkie zgrupow ania now o­

gródzkie m iały w ziąć udział w akcji „O stra B ram a” . W drodze do W ilna V ba­

289

5

talion w raz z innymi oddziałam i partyzanckim i znalazł się w m ajątku W ołkom biszki, gdzie w nocy 17/18 lipca dotarła przez kuriera w iadom ość o podstępnym aresztow aniu przez N K W D dow ódców zgrupow ań Okręgu AK W ilno. W tej sytuacji kpt. „Z oja” zarządził w ym arsz oddziałów w kierunku Puszczy R udnic­

kiej. Przedzierając się nocami między wojskami niem ieckim i a sow ieckim i do tarli tam bezpiecznie. W krótce jed n ak zostali otoczeni przez w ojska sow ieckie W obec silnego ostrzału i przewagi nieprzyjaciela zostali zm uszeni do porzucę nia taborów , indyw idualnego w ychodzenia z okrążenia i zm ierzania do w yzna­

czonego w cześniej m iejsca koncentracji. Po dwóch dniach ukryw ania się u bar­

dzo przychylnie nastawionej polskiej rodziny Halina wraz z kolegą dotarła nocą konno na um ów ione miejsce. N ie utraciła kontaktu z kpt. „Zoją”, który kontynu ował walkę, kierując niewielkim oddziałem pod dowództwem płk. „K otw iczą” .

O dalszych losach H aliny zadecydow ał rozkaz kpt. „Z oji”, nakazaujący jej pozostanie w Lidzie, podczas gdy z nim w yruszyła inna łączniczka - Eleonora K olendo-C ichocka „T eresa”, która po pojmaniu przez N K W D w bitw ie potl Surkontam i została w yw ieziona w głąb ZSRR, skąd pow róciła po 11 latach.

Po zajęciu L idy przez sow ietów N K W D w ytrw ale tropiło w szystkich podej­

rzew anych o udział w AK. H alina w raz z siostrą W andą, łączn iczk ą BIP, by uniknąć bystrej obserw acji zakw aterow anego w ich domu enkaw udzisty, ukryła się pod L id ą w Jancew iczach. Tam odnalazł j ą kpt. „Zoja” . W listopadzie 1944 r.

przew iozła do W ilna na jeg o polecenie radiostację, w ykorzystyw aną następnie na Kolonii W ileńskiej. M imo licznych aresztowań w W ilnie udało się Halinie, w marcu 1945 r. w ram ach ekspatriacji przenieść się na tereny znajdujące się na zachód od linii C urzona. Była to praw dopodobnie ostatnia szansa, gdyż w yraź­

nie interesow ało się nią N K W D . Przed samym odjazdem transportu w yw ołano j ą z tłum u oczekujących. O debrano dokum enty i dopiero po w ielogodzinnym

oczekiw aniu, dzięki szczęśliw em u zdarzeniu losu, zezw olono na w yjazd.

Jej starsza siostra W anda została aresztow ana w Lidzie i w yw ieziona w głąb ZSRR. Pow róciła do Polski w 1948 r., po odsiedzeniu w yroku. N igdy nie odzy­

skała zdrow ia utraconego w obozie przy w ykonyw aniu ciężkiej pracy. Zmarła w 1973 r. w w ieku 52 lat.

H alina pracow ała po w ojnie jak o sekretarka w Zw iązku Izb R zem ieślni­

czych RP, lecz po ślubie z mgr. praw Tom aszem R oszkow skim , absolw entem U niw ersytetu S tefana B atorego w W ilnie, rów nież członkiem AK (ppor.

„B ogusław ”, sz e f w yw iadu sztabu kom endy O bw odu Z am brów ) zrezygnow ała z pracy zaw odow ej i zajęła się domem oraz w ychow yw aniem dzieci: Tom asza (1948), M arka (1949), Elżbiety (1951). W 1966 pow róciła do pracy zaw odow ej w Centrali W ytw órczo-U sługow ej „L ibella” . W 1973 r. przeszła na rentę po zm arłym w 1968 r. mężu. N adal bierze czynny udział w pracy społecznej na rzecz kom batantów i pom ocy charytatyw nej dla najuboższych w parafii, do któ­

rej przynależy.

Elżbieta R oszkow ska-Lorenc

290

I 6

Ufi

Roszkowska Halina z d. Dobrowolska (Ur 1923), „Kama” - „wtyczka” szefostwa Obwodu AK Lida w Gebietskomrriissariat, żołnierz V batalionu 77. pp Okręgu AK Nowogródek urzędniczka.

Urodziła się 22 marca 1923 r. w Ostrogu na Wołyniu jako córka Piotra i Marii z Wróblew­

skich. Dzieciństwo spędziła w Brzozówce nad Niemnem, gdzie ojciec jej (zm. w 1935 r.) pra_

cował jako buchalter w hucie szkła „J. Stolle- -Niemen”. Tam też ukończyła szkołę powszech­

ną w 1936 r. Po śmierci ojca przeniosła się z mamą i dwojgiem rodzeństwa do Lidy, gdzie uczęszczała do Gimnazjum Kupieckiego o.o.

Pijarów. Uczestniczyła w organizowanych nad Niemnem obozach przysposo­

bienia wojskowego. Obozy te, prowadzone przez nauczycielkę Irenę Bielską, z nocnymi apelami i dyscypliną wojskową, przygotowywały do stawienia czyn­

nego oporu najeźdźcy w przypadku wojny. W 1939 r. wojna rzeczywiście wybu­

chła, a Lidę włączono do sowieckiej Białorusi. W 1940 r. Halina otrzymała świadectwo ukończenia Pierwszej Białoruskiej Średniej Szkoły w Lidzie. Do końca pierwszej okupacji sowieckiej pracowała jako sekretarka w urzędzie od­

powiadającym starostwu.

W 1941 r., gdy Lidę zajęli Niemcy, chcąc się uchronić przed wywózką na roboty, podjęła pracę maszynistki w Gebietskommissariat (urząd starosty nie­

mieckiego) w Lidzie. W maju 1942 r. wstąpiła do AK. Została zaprzysiężona przez Jerzego Wicherta, związanego z konspiracją w ileńską już w SZP. Przyjęła pseudonim „Kama” . W urzędzie była „wtyczką” szefostwa Obwodu AK Lida.

Ponieważ w ramach legalnie pełnionych obowiązków, pisała na matrycy i odbijała na powielaczu wzory przepustek, wykorzystywała tę okoliczność do­

starczając oryginalne blankiety do komórki legalizacji przy sztabie dowództwa Okręgu AK Nowogródek. Tam były one opatrywane fałszywymi pieczęciami i podpisem właściwego niemieckiego urzędnika. Fałszerstwo to musiało być znakomite, gdyż urzędnik ten, o nazwisku Bunsch, pełniący funkcję kierownika działu przepustek, indagowany przez gestapo, w obecności „Kamy” potwierdził autentyczność swego podpisu na podrobionej przepustce jednego z zatrzyma­

nych żołnierzy AK.

„Cichociemny” kpt. dypl. Stanisław Sędziak „Warta”, szef sztabu Okręgu AK Nowogródek i jednocześnie szef Obwodu Lida, wysoko ocenił działalność Haliny, pisząc: „Nasza komórka legalizacji pracowała doskonale. Drukarnię i pracownię stempli Gebietskommissatiat w Lidzie prowadzili nasi dzielni i bardzo ofiarni ludzie [...] Tysiące druków, dowodów osobistych, legitymacji, setki pieczątek dzielili między władze białoruskie-niemieckie a Komendę Okręgu, z tym, że my mieliśmy pierwszeństwo. Kiedy Niemcy w 1943 r. wypuścili tzw. „Durch-

■

288

7

lasscheiny” , tj. dowody na zezwolenie przejścia granicy, drukowane na papierze ze znakami wodnymi, Komenda Główna było bezsilna dłuższy czas i dawała je nam w starym wydaniu. Ale szafa Gebietskomisarza w Lidzie należała do nas.

Czuwała nad nią Halinka Dobrowolska, jego sekretarka i jednocześnie nasza se­

kretarka przy Gebietskomisarzu Hermanie Hanwegu. Ona to brała od nas plik źle podrobionych Durchlasscheinów, wkładała go między dobre, a nam dostarczała taki sam plik druków oryginalnych. Na pewno niejeden Niemiec z Lidy jechał do Vaterlandu mając dokumenty z drukarni AK-owskiej” (WIH, S. Sędziak, Relacje i wspomnienia. Działalność Nowogródzkiego Okręgu AK, mps, s. 51).

Dla szefostwa okręgu niesłychanie ważna była stworzona przez Halinę szan­

sa wglądu do dokumentów dostarczanych do urzędu pocztą. Odbierała je z poczty osobiście, lecz zanim trafiły do rąk adresata, przeglądał je J. Wichert, znający dobrze język niemiecki. Zrobione przez niego notatki i wyciągi pozwa­

lały na przekazywanie ważnych informacji dotyczących zarządzeń i polityki władz okupacyjnych. Przegląd dokumentów odbywał się w małym domku poło­

żonym na terenie dawnego gimnazjum, w którego gmachu mieścił się wówczas Gebietskommissariat. Mieszkanki domku, w tym zaprzyjaźniona Białorusinka, zatrudniona także w urzędzie, zezwoliły na korzystanie z niego.

Stosunek Hermana Hanwega do Polaków był względnie ludzki, co mieli mu za złe nacjonaliści białoruscy z Baranowicz. Pozycja zięcia gauleitera Kubbego pozwalała mu jednak lekceważyć tę krytykę. Ponadto w jego interesie leżało utrzymywanie porządku, a tym samym ciche przyzwolenie na działalność nie­

których oddziałów partyzanckich AK, broniących zamieszkałych tam Polaków przed stacjonującymi w lasach komunistycznymi grupami przetrwania i party­

zantki sowieckiej rabującymi, mordującymi i zadającymi gwałt tej ludności (K. Krajewski, Na ziemi nowogródzkiej, Warszawa 1997, s. 177). Ppor. Czesław Zajączkowski „Ragner”, dowódca IV batalionu 77. pp., działając w granicach dozwolonych przez Komendę Okręgu i korzystając w niektórych przypadkach z pomocy lokalnych władz niemieckich, zdołał w ciągu paru miesięcy oczyścić duży teren powiatu lidzkiego z grup rabunkowych (K. Tarka, Jeden z wyklętych, generał Aleksander Krzyżanowski „ Wilk", Warszawa 2000, s. 89). Jego żołnie­

rze pojawiali się czasem na ulicach Lidy w polskich mundurach, witani radośnie

’ serdecznie przez mieszkańców miasta, czego świadkiem była „Kama'”. Dzięki

•nterwencji Hanwega „Kama”, aresztowana przez gestapo w końcu maja 1944 r., z°stała po dwóch dniach zwolniona. Hanweg pośredniczył także w wysyłaniu do Rosji paczek żywnościowych dla młodszego brata Haliny — Sławomira, któ- r^jako posiadający prawo jazdy, został przez Niemców wysłany w charakterze kierowcy z kolumną samochodów do Taganrogu nad Morzem Azowskim. Póź­

nej Wszelki ślad po nim zaginął.

W czerwcu 1944 r. dowódca V batalionu 77. pp, kpt Bolesław Wasilewski

»Zoja”, „Bustromiak” włączył Halinę do swojej jednostki. Zgodnie z projektem

^jr./ppłk. Macieja Kalenkiewicza „Kotwiczą” wszystkie zgrupow ania nowo- Sr°dzkie miały wziąć udział w akcji „Ostra Brama”. W drodze do W ilna V ba-

289

8

Jl<-C

talion wraz z innymi oddziałami partyzanckimi znalazł się w majątku Wołkora biszki, gdzie w nocy 17/18 lipca dotarła przez kuriera wiadomość o P°dstępny^

aresztowaniu przez NKW D dowódców zgrupowań Okręgu AK Wilno. % • sytuacji kpt. „Zoja” zarządził wymarsz oddziałów w kierunku Puszczy Rudnic ' kiej. Przedzierając się nocami między wojskami niemieckimi a sowieckimi do tarli tam bezpiecznie. Wkrótce jednak zostali otoczeni przez wojska sowieckie Wobec silnego ostrzału i przewagi nieprzyjaciela zostali zmuszeni do porzucę nia taborów, indywidualnego wychodzenia z okrążenia i zmierzania do wyzna czonego wcześniej miejsca koncentracji. Po dwóch dniach ukrywania się u bar dzo przychylnie nastawionej polskiej rodziny Halina wraz z kolegą dotarła nocą konno na umówione miejsce. Nie utraciła kontaktu z kpt. „Zoją”, który kontynu­

ował walkę, kierując niewielkim oddziałem pod dowództwem płk. „Kotwiczą”.

O dalszych losach Haliny zadecydował rozkaz kpt. „Zoji”, nakazaujący j ej pozostanie w Lidzie, podczas gdy z nim wyruszyła inna łączniczka - Eleonora Kolendo-Cichocka „Teresa”, która po pojmaniu przez NKW D w bitwie pod Surkontami została wywieziona w głąb ZSRR, skąd powróciła po 11 latach.

Po zajęciu Lidy przez sowietów NKWD wytrwale tropiło wszystkich podej­

rzewanych o udział w AK. Halina wraz z siostrą Wandą, łączniczką BIP, by uniknąć bystrej obserwacji zakwaterowanego w ich domu enkawudzisty, ukryła się pod Lidą w Jancewiczach. Tam odnalazł j ą kpt. „Zoja”. W listopadzie 1944 r.

przewiozła do Wilna na jego polecenie radiostację, wykorzystywaną następnie na Kolonii Wileńskiej. Mimo licznych aresztowań w Wilnie udało się Halinie, w marcu 1945 r. w ramach ekspatriacji przenieść się na tereny znajdujące się na zachód od linii Curzona. Była to prawdopodobnie ostatnia szansa, gdyż wyraź­

nie interesowało się nią NKWD. Przed samym odjazdem transportu wywołano j ą z tłumu oczekujących. Odebrano dokumenty i dopiero po wielogodzinnym

oczekiwaniu, dzięki szczęśliwemu zdarzeniu losu, zezwolono na wyjazd.

Jej starsza siostra W anda została aresztowana w Lidzie i wywieziona w głąb ZSRR. Powróciła do Polski w 1948 r., po odsiedzeniu wyroku. Nigdy nie odzy­

skała zdrowia utraconego w obozie przy wykonywaniu ciężkiej pracy. Zmarła w 1973 r. w wieku 52 lat.

Halina pracowała po wojnie jako sekretarka w Związku Izb Rzemieślni­

czych RP, lecz po ślubie z mgr. praw Tomaszem Roszkowskim, absolwentem Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, również członkiem AK (ppor.

„Bogusław”, szef wywiadu sztabu komendy Obwodu Zambrów) zrezygnowała z pracy zawodowej i zajęła się domem oraz wychowywaniem dzieci: Tomasza (1948), Marka (1949), Elżbiety (1951). W 1966 powróciła do pracy zawodowej w Centrali Wytwórczo-Usługowej „Libella” . W 1973 r. przeszła na rentę po zmarłym w 1968 r. mężu. Nadal bierze czynny udział w pracy społecznej na rzecz kombatantów i pomocy charytatywnej dla najuboższych w parafii, do któ­

rej przynależy.

Elżbieta Roszkowska-Lorenc

Notatka na podstawie relacji H. Roszkowskiej matki autorki, mps (w zbiorach E. Roszkow- skiej-Lorenc); WIH, S. Sędziak, Relacje i wspomnienia. Działalność Nowogródzkiego Okręgu AK, mps, s. 51; K. Krajewski, Na Ziemi Nowogródzkiej, Warszawa 1977, s. 80; J. Prawdzic- -Szlaski „Borsuk”, Nowogródczyzna w walce, Londyn 1976, s. 63.

9

10

11

12

13

14

15

16

L £>'?■ 6*11/

F U N D A C J A

ARCHIWUM I MUZEUM POMORSKIE ARMII KRAJOW EJ ___________ ORAZ WOJSKOWEJ SŁUŻBY POLEK________

• - - ■ - ■ -Jy J - ■ ■ .1

BIURO FUNDACJI • 87-100 TORUŃ • UL. WIELKIE GARBARY 2 • TEL. (0-56) 65-22-186 http://www.um.torun.pl/AK, e-mail: AK@um.torun.pl, fapak@wp.pl

KONTO: W IELKOPOLSKI BANK KREDYTOWY SA W TORUNIU - NR RACHUNKU 82 1090 1506 0000 0000 5002 0244

Toruń, ...

£ r b < - t ' h \ 2 / < 0 ć

.. H -tPt. . >F. /.<?. f? ..

O Z -

B ardzo dziękujem y za obdarzenie naszej Fundacji zaufaniem i przekazanie do prow adzonego przez nas A rchiw um m ateriałów . Zostana^ one w łączone do naszego zasobu, dzięki czem u p o słu ż ą w ielu badaczom problem atyki jak o m ateriał źródłow y do badań naukow ych. B ę d ą też w ykorzystyw ane do celów edukacyjnych (prelekcje dla m łodzieży i studentów ) oraz w ystaw ienniczych.

Z pow ażaniem

iH ^

r T v 1 ,y-\ i— o - -

m gr A nna W ankiew icz Sekretariat Fundacji

— c— 2- y

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28