1. Pamiętnik, dziennik, dziennik z podróży
a. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości Uczeń:
• rozumie znaczenie pojęcie „pamiętnik”,
• rozumie znaczenie pojęcie „dziennik”,
• rozumie znaczenie pojęcie „dziennik z podróży”
• rozumie różnice między dziennikiem, dziennikiem z podróży a pamiętnikiem.
ii. b) Umiejętności Uczeń:
• potrafi wyszukać różnice w redagowaniu dziennika, dziennika z podróży i pamiętnika,
• potrafi napisać dziennik w imieniu bohatera literackiego,
• rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów,
• potrafi pracować w grupie.
b. 2. Metoda i forma pracy
Praca w grupach, praca indywidualna
c. 3. Środki dydaktyczne
Arkusz szarego papieru Mazaki
Polecenia dla grup
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć.
ii. b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy, 5 zespołów. Są wśród nich wybierani liderzy, sprawozdawcy, lektorzy, sekretarze. Każda grupa otrzymuje 3 teksty, są to fragmenty z dziennika, pamiętnika i dziennika z podróży. Ich zadaniem jest wypisanie różnic między tymi tekstami. Nauczyciel rozdaje polecenia dla grup, w wszyscy wykonują to samo polecenie. Po wykonaniu zadań zespoły prezentują swoje wyniki na forum klasy, są one omawiane a wnioski zapisane do zeszytu (załącznik 1).
2. Uczniowie ustalają, jakie formy reprezentują analizowane przez nich teksty. Określają wspólnie różnice, mogą korzystać z pomocy Słownika terminów literackich, bądź Słownika języka polskiego. Pamiętnik - gatunek autobiograficzny, dłuższy utwór pisany prozą, zawierający opis zdarzeń i zjawisk, których narrator był świadkiem lub uczestnikiem. Dziennik - zapiski bieżące, rodzaj pamiętnika, sporządzane dla potrzeb własnych, lub w charakterze twórczości literackiej (publikowanej na bieżąco, lub później w postaci zbiorczej). Od zapisywania wspomnień
dotyczących tych samych czasów, dziennik odróżnia się tym, że jest sporządzany na bieżąco, co w praktyce przejawia się zupełnie inną optyką - inne rzeczy są uznawane za warte
upamiętnienia, i inaczej są uwypuklane. Dziennik z podróży – tu również jak w normalnym dzienniku najważniejsza jest skrupulatność. Najważniejsze jest jednak szczegółowość opisywanych miejsc, zapis etapów podróży.
iii. c) Faza podsumowująca
1. Uczniowie wcielają się w postać dowolnego bohatera literackiego i piszą w jego imieniu kartkę z dziennika.
e. 5. Bibliografia
1. Baranowski K., Kapitan Kuk, Iskry, 1998.
2. Białoszewski M., Dokładne treści, fragment pamiętnika, w: Kwartalnik artystyczny, nr 1, styczeń 2003.
3. Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., Słownik terminów literackich, Ossolineum, Wrocław 2000.
4. Rubinowicz D., Pamiętnik, Książka i wiedza 2005.
5. Słownik języka polskiego, PWN, 2000.
f. 6. Załączniki
g. a) Karta pracy ucznia
załącznik 1.
Polecenia dla grup
Poproście lektora, aby przeczytał wam trzy fragmenty tekstów, następnie wypiszcie na arkuszu szarego papieru, jakie dostrzegacie różnice w tych tekstach, zwróćcie uwagę, na kolejność zapisów, treść podanych fragmentów, myśli wyrażone przez autorów, styl pisania, czas zapisu.
Santa Inez! [...] Pamiętam lodowcowe wygłady, opadające ku jeziorkom morenowym, splątany gąszcz buków patagońskich i zimny majestat spękanego lodowca. Te zaskakujące kolory soczystej zieleni nad wodą i obłędnego fioletu w jaskiniach lodowca. Szarość zapłakanego nieba i krople krwi zastygłej w płatkach dzwoneczków copihue, białe czapy śniegu na lodowcach. Stalowe granie opadające na piargi i trawiaste, żółte stoki przechodzące w zieleń buków i mchów wypełniających jary zbiegające ku zatoce.
Co za krajobraz! Między pędzącymi chmurami przeziera żółte światło, spieszy się całe niebo, a dopiero za nim, jakby z ociąganiem górzyste morze. [...] Z mojej żabiej pozycji widać górę o ośnieżonym nawisie. [...] Woda o kolorze butelkowego szkła ma nałożony czarny relief drobnych zmarszczek zastygłych pod pyłem wodnym sunącym nad powierzchnią.
Za Z obliczeń wyłania się pozycja:
42°21’ South 66°28’ East
Zapisuję do dziennika, jak zwykle, koło południa. Dokładność mojego położenia na oceanie nie ma większego praktycznego znaczenia w odległości dwóch tysięcy mil od najbliższego lądu. Ma jednak znaczenie prestiżowe. Dlatego tu cytuję
i.
Czwartek dalej
Na Żoliborzu kotka małego już nie ma. Roman i Ada [Roman Klewin i Adria- na Buraczewska] wpadli na pomysł, żeby jechać do poetki Barbary S. [Sadow- skiej]. Niedawno zdechła jej kotka po dwudziestu dwóch latach.
- Myśmy tak u niej byli niby z wizytą - opowiada Roman - dopiero po- tem, że jest kotek. Więc ona chętnie. Ona do kota przyzwyczajona, pies też.
Nasz pies jeszcze na ostatku tego małego kota wylizał, tak mlasnął ozorem.
- A stara kotka widziała potem małego?
- Nie.
- To pewnie myśli, że jej się zdawało.
- Tak, na pewno myśli, ze miała halucynacje, koty nie myślą, ale jakoś po swojemu...
Latał owad. Pytam - To nie mól?
- Nie, to nie szkodliwy, mola złapać to na płask, zabija się go uderzeniem o podłogę, bo tak to machnięcie ręką daje podmuch i on się przesuwa tylko, to moje odkrycie.
Po pewnym czasie Roman się zaniepokoił, wysunął ręce
- E, to coś podejrzanie wygląda, to chyba jakaś hybryda - i klapnął.
Jak się okazało za kilka dni, kiedy Roman z Adą pojechali do Baśki S., poet- ki, odwiedzić kotka, spod krzeseł zaczęły wyłazić inne kotki podobne. Oni zdziwieni i zaniepokojeni. Ano zaraz po przywiezieniu tego kotka przyszła do Baśki S. znajoma i wysypała jej z torby pełno kotków. Zrobiła jej taką nie- spodziankę. Teraz Baśka S. chodzi po ludziach i szuka miejsca dla iluś kot- ków.
Niedziela 20 marca
W piątek świeciły się u Le. [Leszka Solińskiego] żyrandole w kuchni i w po- koju. Pukałem. Cisza. Nic. Speszyło mnie to. Dziś wyliczyłem, że to chyba nie było nieotwarcie. Le. wyszedł na chwilę. Zbliża się wielkanocny przy- jazd Miśka Holendra, więc pewnie wyszedł do telefonu. Okazało się, że tak.
Światła nieraz zostawia specjalnie i spaceruje po placu. Niech się dobijają.
Naczytał się różności. Ciągle mówi, że powinien napisać „wymądrzadło".
- Może opowiem to wszystko, wpuszczę gości po dwudziestu latach. Tak jak Proust. To, co ja się dowiaduję, czym się zajmuję, to będzie maglowane za pięć, siedem lat. Zawsze o pięć, siedem lat uprzedzam. Stanisław August Poniatow- ski, jak jechał do Grodna na pierwszy rozbiór Polski, to mówił do pokojowca:
„ja tak najpierw się nie zgodzę, poprzewracam oczyma, a potem podpiszę".
Kazimierz Wielki nie był wcale takim dobrym królem. Dał sobie tyle powydzie- rać. Mazowsze, Ruś, Śląsk. Przyjaźnił się z książętami śląskimi, a oni go mieli za nic, pozmieniali herby piastowskie, zhołdowali króla czeskiego. Piastowie nie znali się na wielkiej polityce, byli kłótliwi, jazgotliwi. Antoni Gołuchowski, na- miestnik Galicji, dostał od cesarza order, drugi order od cara, a jego polityka polegała na niedopuszczeniu do skłócenia się tych trzech państw.
ii.
iii. 21 maja: [...] Tatuś przysłał kilka kartek znajomymi żeby mu przysłać parę kar[tofli] chleba gotowanych klusek i kaszy jaglanej.
Przyszykowaliśmy zaraz paczkę i daliśmy szoferowi. Zapomnieliśmy całkiem, że dziś się zaczynają Zielone Święta nawet nic żeśmy nie
przygotowali tak byliśmy zajęci jednym. Jeszcze w żadne święto nie było tatusia a dziś nie tylko, że go nie ma to jeszcze jest w obozie.
iv. 22 maja: Będąc na modlitwie zrobiło mi się bardzo tęskno do tatusia.
Zobaczyłem jak insze dzieci stoją przy ojcu, a co nie wiedzą przy
modlitwie to im ojciec pokaże, a mnie kto pokaże ... jeden Pan Bóg żeby mi dał dobrą myśl żebym poszedł dobrą drogą ... Jeszcze mi nigdy nie było tak przykro jak dziś przy modlitwie, kiedy mi miało być tak przykro?
Żeby Bóg dał, aby tatuś wkrótce przyjechał zdrowo.
v. b) Zadanie domowe
Wyobraź sobie, że podjąłeś ważną decyzję. Przedstaw to w formie pamiętnika.
h. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
i. 8. Uwagi do scenariusza
brak
