1. Stopniowanie przymiotnika: opisowe, regularne i nieregularne – ćwiczenia

1. Stopniowanie przymiotnika: opisowe, regularne i nieregularne

– ćwiczenia

a. 1. Cele lekcji

Uczeń:

• zna sposoby stopniowania przymiotników,

• wie, czym charakteryzują się poszczególne sposoby stopniowania przymiotników,

• wie, jakie przyrostki zastosować w danym stopniowaniu.

i. b) Umiejętności Uczeń:

• potrafi utworzyć stopnie dla podanych przykładów,

• potrafi określić regułę stopniowania,

• potrafi określić stopień podanego przymiotnika.

b. 2. Metoda i forma pracy

Metoda podająca, zajęcia praktyczne, praca z całą klasą, praca indywidualna.

c. 3. Środki dydaktyczne

1. Dwie kartki z przyrostkami: -szy i naj- do stopniowania regularnego (załącznik 1).

2. Tekst dla uczniów (załącznik 2).

d. 4. Przebieg lekcji

i. a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel informuje o celu lekcji. Przypomina z uczniami odmienne części mowy. Uczniowie wyliczają je na palcach jednej ręki.

Uczniowie przypominają, na jakie pytania odpowiada przymiotnik oraz przez co się odmienia.

ii. b) Faza realizacyjna 1. Na tablicy powstaje krótka notatka.

Przymiotnik:

odmienna część mowy, która określa właściwości, cechy oraz przynależność osób i rzeczy.

Odpowiada na pytania:

jaki? jaka? jakie?

który? która? które?

czyj? czyja? czyje?

Przymiotnik odmienia się przez liczby, rodzaje i przypadki.

2. Nauczyciel zapisuje na tablicy trzy stopnie: równy, wyższy i najwyższy. Następnie wybiera trzech uczniów różniących się wzrostem, którzy wychodzą przed tablicę. Nauczyciel określa pierwszego z nich jako osobę wysoką, prosi o nazwanie kolejnych uczniów.

3. Pod zapisanymi stopniami przymiotnika nauczyciel notuje wystopniowany przymiotnik.

4. Uczniowie analizują tworzenie kolejnych stopni przymiotnika.

5. Nauczyciel rozdaje uczniom stojącym pod tablicą i reprezentującym stopień wyższy i najwyższy przyrostki (załącznik 1), które te stopnie tworzą. Uczniowie stojący pod tablicą wskazują, który z wyrazów stał się podstawą do stworzenia słowa, które prezentują.

6. Nauczyciel wybiera trzy dziewczynki. Pierwsza z nich zostaje określona przymiotnikiem grzeczna. Uczniowie, zgłaszając się, tworzą kolejne stopnie przymiotnika. Decydują, która z dziewczynek otrzyma przedrostek lub przyrostek i jaki on będzie. Wskazują jak powstawały kolejne stopnie.

7. Nauczyciel ustawia na pierwszej ławce trzy książki. Uczniowie stopniują przymiotnik gruba.

Ponownie wykonują wszystkie ćwiczenia.

8. Na tablicy nauczyciel rysuje tabelę, wykorzystując zapisane tam stopnie. Uczniowie starają się samodzielnie uzupełnić luki, tworząc brakujące stopnie.

Stopień równy Stopień wyższy Stopień najwyższy

mała

najbrzydszy twardsze

9. Nauczyciel wprowadza pojecie stopniowania regularnego. Uczniowie, na podstawie wykonanego ćwiczenia, wyjaśniają, na czym polega takie stopniowanie.

10. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów, że stopniowanie przymiotników służy wskazywaniu cech coraz bardziej rozwiniętych, ale też odwrotnie. Cech coraz mniej rozwiniętych. Kieruje uwagę uczniów na wypełnioną przez nich tabelę. Prosi o wskazanie drugiego typu stopniowania.

11. Nauczyciel wprowadza stopniowanie nieregularne, odmieniając razem z uczniami przymiotniki:

dobry, zły, duży, mały.

12. Uczniowie wyodrębniają końcówki, tworzące stopień wyższy i najwyższy. Nauczyciel pyta, jaka jest różnica w stopniowaniu regularnym i nieregularnym. Wyjaśnia, że zjawisko tworzenia stopnia wyższego i najwyższego od innego wyrazu niż stopień równy nazywane jest

supletywizmem. Uświadamia też uczniom, że tylko podane wyżej cztery przymiotniki polskie stopniują się nieregularnie.

13. Nauczyciel prosi uczniów, by stopniowali przymiotnik rzetelny. Wprowadza stopniowanie opisowe. Zwraca uwagę na wprowadzone dodatkowo wyrazy i na stopnie, w których występują.

14. Prosi uczniów, aby stopniowali przymiotniki: rycerski, pracowity, chciwy. Zadanie odczytane jest na forum klasy i przez nią skorygowane w przypadku wystąpienia błędów. Uczniowie poprawiający tłumaczą, na czym polega błąd i podają poprawną formę.

15. Nauczyciel omawia również stopniowanie redukcyjne. Stopniuje z uczniami wyraz stanowczy.

stanowczy mniej stanowczy najmniej stanowczy 16. Uczniowie dokonują stopniowania redukcyjnego na przymiotnikach z poprzedniego ćwiczenia.

iii. c) Faza podsumowująca

Nauczyciel rozdaje kopię tekstu (załącznik 2). Uczniowie wypisują z niego wszytkie przymiotniki Tworzą od nich liczbę pojedynczą dowolnego rodzaju i stopniują je. Pracują sami, a następnie zamieniają się w parach pracami i próbują ocenić wykonanie zadania.

Nauczyciel podaje poprawne odpowiedzi. Osoby, które zrobiły mniej niż trzy błędy mogą zostawić swoje prace nauczyczycielowi do ocenienia.

e. 5. Bibliografia

1. Częśćikowa A., Częścik J., Gramatyka co z głowy nie umyka, Harmonia, Gdańsk 2003.

f. 6. Załączniki

i. a) Załącznik 1

Przyrostki do wydrukowania i wycięcia dla nauczyciela.

-szy

naj-

b) Załącznik 2 Tekst dla uczniów.

Czy czytaliście już książkę Toma Sharpe’a zatytułowaną Wilt? Nie? Myślę, że stanie się wkrótce waszą ulubioną książką. Jest to historia zwykłego, znudzonego życiem profesora i jego niesfornej żony, która codziennie umila mu życie nowymi pomysłami. Dochodzi do tego, że najspokojniejszy na świecie człowiek zaczyna myśleć o zamordowaniu swojej połowicy. Oczywiście zabieg ten przeprowadza tylko skrycie w wyobraźni, która tylko jeden, jedyny raz wymyka mu się spod kontroli. Jest to najgorsza pomyłka w życiu profesora, za którą zapłaci rachunek większy niż myśli.

g. 7. Czas trwania lekcji

45 minut

h. 8. Uwagi do scenariusza

brak