Skuteczna komunikacja w kontakcie z osobą cierpiącą na zespół otępienny. Przygotowała mgr Julia Gontarek

Skuteczna komunikacja w kontakcie z osobą

cierpiącą na

zespół otępienny

Przygotowała mgr Julia Gontarek

PLAN PREZENTACJI

• Definicja zespołu otępiennego

• Obraz kliniczny

• Dane statystyczne

• Omówienie praktycznych przykładów

• Definicja komunikacji interpersonalnej

• Rodzaje komunikacji

• Objaśnienie zasad skutecznej komunikacji

• ABC Komunikacji

• Omówienie form pomocy

• Pytania i odpowiedzi

CZYM JEST ZESPÓŁ OTĘPIENNY?

W E D Ł U G Ś W I A T O W E J O R G A N I Z A C J I Z D R O W I A ( I C D - 1 0 , 2 0 0 0 ) J E S T T O Z E S P Ó Ł O B J A W Ó W W Y W O Ł A N Y C H O R O B Ą M Ó Z G U ,

Z W Y K L E P R Z E W L E K Ł Ą L U B O P O S T Ę P U J Ą C Y M P R Z E B I E G U ,

C H A R A K T E R Y Z U J Ą C Y S I Ę K L I N I C Z N I E L I C Z N Y M I Z A B U R Z E N I A M I W Y Ż S Z Y C H F U N K C J I K O R O W Y C H , T A K I C H J A K P A M I Ę Ć ,

M Y Ś L E N I E , O R I E N T A C J A , R O Z U M I E N I E , L I C Z E N I E , Z D O L N O Ś Ć D O U C Z E N I A S I Ę , J Ę Z Y K I O C E N A . P O N A D T O Z A B U R Z E N I O M F U N K C J I P O Z N A W C Z Y C H C Z Ę S T O T O W A R Z Y S Z Ą L U B N A W E T

J E P O P R Z E D Z A J Ą Z A B U R Z E N I A E M O C J O N A L N E , Z A B U R Z E N I A

Z A C H O W A N I A I M O T Y W A C J I

OBRAZ KLINICZNY

• Otępienie powoduje znaczący spadek funkcji intelektualnych

• Obserwuje się osłabienie pamięci i myślenia w stopniu zaburzającym podstawowe, codzienne czynności

• Osłabienie pamięci przejawia się zaburzeniami rejestracji, przechowywania i przypominania nowych informacji, materiał

wyuczony uprzednio i bardziej znany może być również utracony, szczególnie w późniejszych etapach

• Obserwuje się uszkodzenie zdolności myślenia i rozumienia oraz zmniejszenie ilości wątków myślowych

• Przetwarzanie nadchodzących informacji jest tak zmniejszone, że człowiek z narastającym trudem przyjmuje więcej niż jeden bodziec w jednostce czasu

• Świadomość nie jest zaburzona

CO NAJMNIEJ 6 MIESIĘCY

ROZPOWSZECHNIENIE OTĘPIEŃ W POLSCE,

W POPULACJI POWYŻEJ 65 R.Ż. OSCYLUJE W GRANICACH

5,7% do 10%

Zgodnie z szacunkami WHO z 2015, liczba osób z demencją na całym świecie to obecnie ok. 47,5 miliona

Szacuje się, że w 2030 r. liczba ta może wzrosnąć nawet do 75,6 mln Do 2050 roku liczebność ta może zwiększyć się blisko 3-krotnie

Rocznie na świecie notuje się blisko 7,7 mln nowych przypadków otępień,

Szacuje się również, że w populacji po 60 r.ż., 5 do 8 osób na 100 mieszkańców w skali globalnej cierpi na chorobę otępienną

tj. 1 rozpoznanie co 4 sekundy

PRZYKŁADY

Pani Dorota już od pierwszego momentu rozmowy wydawała się zmieszana

i skrępowana. Gdy tylko zaczynała

konstruować odpowiedzi na zadawane

jej pytania, co chwilę przerywała mówienie i zamykała oczy próbując sobie

przypomnieć pożądane słowo, a na jej twarzy malował się intensywny wysiłek i zdenerwowanie. Po chwili, świadoma

swoich ograniczeń, samodzielnie próbowała wyjaśnić, że zmaga się z chorobą

Alzheimera i ma problemy z mówieniem.

P R Z Y K Ł A D 1

Pan Dariusz, nie wiedząc jak

nazwać daną rzecz, za każdym razem wyjaśnia, że „on tego nie używa, tym zajmuje się żona”.

P R Z Y K Ł A D 2

Pani Barbara stara się zastąpić

pożądane słowo innym bądź stosuje omówienia (na przykład opisuje

przeznaczenie danego przedmiotu), często dynamicznie pokazuje gestem, w jaki sposób używa się danego

przedmiotu (na przykład potrząsa

rytmicznie ręką nad głową, gdy widzi obrazek przedstawiający grzebień).

P R Z Y K Ł A D 3

Pani Bogusława próbuje „zapełnić słowami” każdy moment ciszy, gdy usiłuje odpowiedzieć na zadane jej pytanie. Mówi bardzo dużo, a z jej

wypowiedzi często trudno wyodrębnić jakąś konstruktywną myśl

przewodnią. Jeśli nie potrafi udzielić odpowiedzi, stosuje liczne dygresje w żaden sposób niepowiązane

z podjętym wątkiem rozmowy.

P R Z Y K Ł A D 4

Pan Daniel obraca w żart niemal każdy kierowany do niego komunikat.

Nadmierną wesołkowatością próbuje kamuflować nieumiejętność

wykonania postawionego mu zadania.

P R Z Y K Ł A D 5

CZYM JEST

KOMUNIKACJA?

P O D E J M O W A N I E W O K R E Ś L O N Y M K O N T E K Ś C I E W Y M I A N Y W E R B A L N Y C H I P O Z A W E R B A L N Y C H S Y G N A Ł Ó W W C E L U O S I Ą G N I Ę C I A L E P S Z E G O P O Z I O M U W S P Ó Ł D Z I A Ł A N I A L U B P O G Ł Ę B I A N I A

W I Ę Z I M I Ę D Z Y L U D Z K I C H

KOMUNIKACJA WERBALNA

komunikację ustną

komunikację pisemną

komunikację elektroniczną

TO PROCES POROZUMIEWANIA SIĘ ZA POMOCĄ SŁÓW

W ramach komunikacji werbalnej wyróżnia się:

KOMUNIKACJA NIEWERBALNA

mimikę twarzy kinezjetykę

proksemikę parajęzyk

TO PROCES POROZUMIEWANIA SIĘ BEZ UŻYCIA SŁÓW

Komunikacja niewerbalna często określana jest jako "mowa ciała".

Wyróżnia się cztery typy ekspresji:

ZASADY KOMUNIKACJI

Zadbaj o odpowiednie warunki do rozmowy bez hałasu i nadmiaru bodźców

Rozmawiając, stań przed chorym (twarzą w twarz) oraz staraj się utrzymywać kontakt wzrokowy i

dotykowy

Zachęcaj do rozmowy na tematy przystępne dla chorego, np. wspomnienia z przeszłości

Mów krótkimi, prostymi zdaniami w sposób łagodny, bez napastliwości i oznak gniewu, ale wyraźnie i

dostatecznie głośno

Bądź ostrożny w odgadywaniu, co chory chciał powiedzieć i kończeniu za niego zdania

ZASADY KOMUNIKACJI

Unikaj komentarzy typu „A nie mówiłam”, „Nie pamiętasz?”, „Już o to pytałeś”

Używaj słownictwa, które jest dla chorego

zrozumiałe, jednocześnie unikaj zdrobnień oraz

sposobu mówienia charakterystycznego w kontakcie z dzieckiem

Kiedy w większej grupie osób chory jest zagubiony, ogranicz liczbę uczestników, zwłaszcza tych, których nie zna

Polecenia powtarzaj wielokrotnie, a jeżeli chory

ciągle zadaje te same pytania, staraj się odwrócić jego uwagę

ZASADY KOMUNIKACJI

Pytania formułuj tak, żeby odpowiedź mogła się ograniczyć do słowa „tak” lub „nie”

Opowiadaj choremu o powtarzających się

zdarzeniach i sytuacjach, aby ułatwić orientację

Wzmacniaj słowa gestem i mimiką

Zachęcaj chorego do aktywności językowej, okazuj zainteresowanie

Podtrzymuj rozmowę

Możesz odwoływać się do znanych, utrwalonych tekstów, np. piosenek, wierszy

Doceń wysiłek oraz starania chorego!

w czasie i pomóc odnaleźć się w rytmie dnia

Pamiętaj, że chory nadal odczuwa różne emocje, nawet jeśli nie

rozumie, co się do niego mówi.

Zachowuj się więc tak, by chory nie stracił do siebie szacunku

A B C K O M U N I K A C J I

Nie dyskutuj o chorym, np. z lekarzem,

w obecności chorego

W trakcie rozmowy

przypominaj choremu, gdzie jest, co się dzieje w danej

chwili. Dzięki temu chory poczuje się bezpieczniej

Wszelkie zadania dla chorego dziel na małe,

możliwe do

zrealizowania etapy

Staraj się wykonywać wszystkie czynności przy chorym o stałych

porach – wprowadzenie rutyny zminimalizuje poczucie

zagubienia

Jeżeli chory w czymś się myli, nie staraj się za

wszelką cenę

wyprowadzić go z błędu

POMOC PROFESJONALNA- TERAPIA LOGOPEDYCZNA

Terapia logopedyczna dostosowana jest do stopnia zaawansowania choroby i skupia się na podtrzymywaniu zachowanych funkcji

językowych

W zależności od możliwości chorego obejmuje ona ćwiczenia językowe w warunkach gabinetowych bądź krótkie rozmowy spontaniczne na sali ogólnej

W trakcie terapii podopieczni wykonują ćwiczenia m.in. w zakresie pisania, czytania, nazywania, rozumienia poleceń czy ciągów

zautomatyzowanych

JAK MOŻESZ POMÓC?

Zachęcaj osobę z otępieniem do nazywania przedmiotów

Poproś, aby spróbowała wymienić jak najwięcej słów należących

Zachęcaj ją do pisania i czytania na głos

Codziennie powtarzaj z osobą chorą nazwy dni tygodnia, miesięcy

Zaproponuj choremu wspólne rozwiązywanie prostych wykreślanek wyrazowych lub krzyżówek

Poproś o dokańczanie wypowiadanych przysłów

Staraj się rozmawiać z osobą chorą jak najczęściej znajdujących się w zasięgu jej wzroku

do danej kategorii znaczeniowej

i pór roku

PYTANIA I ODPOWIEDZI

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!

Zadanie publiczne „Wyprzedzić demencję”

jest współfinansowane z budżetu

Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego