Rys historyczny
1 października 1953 roku z Wydziału Budowy Maszyn ówczesnej Wyższej Szkoły Inżynierskiej wyodrębniono Wydział Mechanizacji Rolnictwa z 3 katedrami: Maszyn Rolniczych
(kier. Hipolit Szubert), Samochodów i Ciągników (kier. Jan Czarnecki) oraz Eksplo- atacji Samochodów i Ciągników (kier. Bolesław Wojciechowicz). Jego korzenie sięgają pierwszych lat powojennych, kiedy to w Szkole Inżynierskiej, w Od- dziale Konstrukcyjno-Energetycznym Wydziału Mechanicznego utworzo- no w 1946 roku Sekcję Maszyn Rolniczych.
Powstały Wydział był jedną z 3 jednostek tego typu funkcjonujących w ówczesnych polskich wyższych szkołach technicznych. Powołano je w związku z potrzebami rolnictwa (szczególnie wielkotowarowego), przemysłu rolno-spożywczego oraz gałęzi przemysłu maszynowego produkujących na rzecz rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego.
Wydział w dotychczasowej historii 3-krotnie zmieniał nazwę; pierwotnie był to Wydział Mechanizacji Rolnictwa (1953-1967), następnie Wydział Maszyn Roboczych i Pojazdów (1967-2000), a od 1 listopada 2000 roku jest to Wydział Maszyn Roboczych i Transportu.
W latach 1953-1970 na Wydziale działało 20 katedr: Maszyn Rolniczych (1953-1970), Samochodów i Ciągników (1953-1956), Napraw Maszyn Rolniczych i Ciągników (1956-1967), Technologii Napraw Maszyn (1967-1970), Eksploatacji Samochodów i Ciągników (1955-1956), Eksploatacji Maszyn Rolniczych i Ciągników (1956-1967), Eksploatacji i Pomiarów Maszyn (1967-1970), Motoryzacji Rolnictwa (1956-1959), Silników Spalinowych i Cią- gników (1959-1967), Podstaw Rolnictwa (1956-1965), Podstaw Mechanizacji Rolnictwa (1965-1967), Ekono- miki Rolnictwa i Organizacji Przedsiębiorstw Rolnych (1956-1967), Mechanizacji Rolnictwa i Ekonomiki Prac Maszynowych (1967-1970), Mechanizacji Hodowli (1956-1967), Matematyki (1955-1963), Dźwignic i Urządzeń Przenośnikowych (1967-1970), Silników Spalinowych Trakcyjnych (1967-1970), Pojazdów Szynowych (1967- -1970), Maszyn do Robót Melioracyjnych i Ziemnych (1967-1970) oraz Mechaniki (1967-1970).
Ważny był rok 1958, w którym nastąpiło jakościowe i ilościowe wzmocnienie kadry Wydziału na skutek likwidacji Wydziału Mechanizacji Rolnictwa Politechniki Wrocławskiej i przejścia niektórych samodzielnych pracowników do Wydziału Mechanizacji Rolnictwa w Poznaniu. W latach 1958-1967 był to jedyny w wyższych szkołach tech- nicznych w kraju wydział zajmujący się problematyką mechanizacji rolnictwa i przetwórstwa jego produktów, a zatem w tym okresie kształcili się tu studenci z całej Polski.
W drugiej połowie lat 60. XX wieku rozpoczęto przygotowania do zmiany naukowego i dydaktycznego profilu Wydziału. Stąd w 1967 roku w wyniku przemian jakościowych i ilościowych zmienił on nazwę na Wydział Maszyn Roboczych i Pojazdów. Tworzyło go 10 katedr: Mechaniki, Mechanizacji Rolnictwa i Ekonomiki Prac Maszyno- wych, Napraw Maszyn Rolniczych i Ciągników, Maszyn Rolniczych (z Zakładem Aparatury Rolno-Spożywczej),
Maszyn do Robót Melioracyjnych i Ziemnych, Silników Spalinowych Trakcyjnych, Pojazdów Szynowych, Dźwignic i Urządzeń Przenośnikowych, Eksploatacji i Pomiarów Maszyn oraz Technologii Napraw Maszyn.
W roku 1970 zlikwidowano katedry i na ich miejsce powołano 2 instytuty: Maszyn Roboczych (1970-1993) i Wysokoprężnych Silników Okrętowych i Kolejowych.
W Instytucie Maszyn Roboczych (1970-1993) w 1970 roku funkcjonowały 3 zakłady: Maszyn i Urządzeń Rolniczych, Dźwignic i Maszyn Budowlanych oraz Eksploatacji Maszyn. W 1993 roku Instytut przemianowano na Instytut Maszyn Roboczych i Pojazdów Samochodowych z 3 zakładami: Eksploatacji Maszyn i Pojazdów Samochodo- wych, Maszyn i Urządzeń Rolniczych (od 2000 roku pn. Zakład Maszyn Roboczych) oraz Maszyn i Urządzeń Przemysłu Spożywczego (od 2007 roku pn. Zakład Maszyn Spożywczych i Transportu Żywności). Instytutem kierowali dyrektorzy: Bolesław Wojciechowicz (1970-1980), Lech Gasiński (1981-1990), Wojciech Osmólski (1991-1996), Karol Nadolny (1996-1999) oraz Wiesław Zwierzycki (od 1999 roku).
W Instytucie Wysokoprężnych Silników Okrętowych i Kolejowych w 1970 roku istniały zakłady: Silników Spali- nowych, Pojazdów Szynowych oraz Techniki Cieplnej. W latach 1975-1993 Instytut działał pn. Instytut Techniki Cieplnej i Silników Spalinowych, a od 1993 roku pn. Instytut Silników Spalinowych i Podstaw Konstrukcji Ma- szyn; w jego ramach funkcjonowały zakłady: Silników Spalinowych, Pojazdów Szynowych, Podstaw Konstrukcji Maszyn (do 2003 roku) oraz Metod Projektowania Maszyn (od 2001 roku). Od 2003 roku jego nazwa brzmi:
Instytut Silników Spalinowych i Transportu. Instytutem kierowali dyrektorzy: Kazimierz Niewiarowski (1970), Edmund Tuliszka (1971-1980), Włodzimierz Gąsowski (1980-1992) oraz Jerzy Merkisz (od 1993 roku). Z tego
Instytutu wyłoniły się 3 katedry: w 1993 roku Katedra Techniki Cieplnej, którą kierowali: Józef Pientka (1993- -1995), Leon Bogusławski (1995-2011), Michał Ciałkowski (2012-2016) oraz Andrzej Frąckowiak (od 2016), w 2003 roku Katedra Podstaw Konstrukcji Maszyn, kierowana przez Mariana Dudziaka (2004-2011), Janusza Mielniczuka (2012) oraz Ireneusza Ma- lujdę (od 2012). Z tej ostatniej wyłoniła się w 2016 roku Katedra Inżynierii Wirtualnej, którą kieruje Marek Morzyński.
W czerwcu 1977 roku z udziałem przedsta- wicieli przemysłu regionalnego oraz pracow- ników innych ośrodków naukowych odbyła się I Sesja Naukowa Wydziału Maszyn Ro- boczych i Pojazdów oraz Komisji Budowy Maszyn Poznańskiego Towarzystwa Przy- jaciół Nauk, stanowiąca przegląd dorobku naukowego Wydziału. W 1978 roku dokonano podsumowania 25-letniej działalności pod- czas uroczystego posiedzenia Rady Wydziału oraz przedstawiono jego dorobek na spe- cjalnej wystawie.
Otwarcie wystawy poświęconej 25-leciu Wydziału; po lewej: prof. Franciszek Tatara i prof. Włodzimierz Ochocki; po prawej: prof. Bolesław Wojciechowicz, prof. Zbigniew Ratajczak, prof. Jan Gronowicz; 1977 (fot. z arch. WMRiT)
Dla uczczenia 75-lecia wyższego szkolnictwa technicznego w Poznaniu oraz z okazji 40-lecia WMRiP w 1993 roku zorganizowano spotkanie przedstawicieli środowisk akademickich uczelni technicznych z całej Polski.
10 lat później (2003) 50-lecie WMRiT uczczono uroczystym posiedzeniem Senatu Uczelni, które odbyło się w Centrum Kongresowym Międzynarodo- wych Targów Poznańskich z udziałem przedstawicieli władz państwowych.
Rangę uroczystości podkreślała też obecność wyjątkowych gości, m.in.
wicepremiera – absolwenta Wydziału dr. inż. Marka Pola, ministra Edukacji Narodowej i Sportu dr Krystyny Łybackiej, byłego wojewody Stanisława Tamma – absolwenta Wydziału oraz prof. dr. hab. inż. Jana Węglarza, pre- zesa Poznańskiego Oddziału PAN. Byli obecni także przedstawiciele władz miasta i województwa.
Z inicjatywy Stowarzyszenia Absolwentów Politechniki Poznańskiej w dniach 15–16 października 2000 roku odbył się w hali Arena Powszechny Zjazd Absolwentów. Wzięło w nim udział ponad 300 osób. Uczestnicy spotkali się następnie na uroczystej kolacji w stołówce studenckiej.
Rok 2001 w szczególny sposób zapisał się w historii Wydziału. Na wniosek Rady WMRiT Rektor i Senat PP nadali tytuł doktora honoris causa prof. Bolesławowi Wojciechowiczowi. Pro- motorem był prof. Wiesław Leszek.
Uroczystość 75-lecia Wydziału – stół prezydialny; 1993 (fot. z arch. WMRiT)
Uroczystość 50-lecia WMRiT w Centrum Kongresowym MTP;
po lewej: wystąpienie rektora Jerzego Dembczyńskiego;
po prawej: prof. Jan Węglarz, minister Krystyna Łybacka, wicepremier Marek Pol; 2003 (fot. z arch. WMRiT)
Powszechny Zjazd Absolwentów – wystąpienie Wojewody Wielkopolskiego Stanisława Tamma (absolwenta Wydziału) (fot. z arch. WMRiT)
W tym samym roku uroczyście świętowano 50-lecie pracy byłego dziekana Wydziału, prof. Jana Gronowicza.
Bolesław Wojciechowicz został też wyróżniony tytułem doktora honoris causa przez Doński Państwowy Uni- wersytet Techniczny w Rostowie nad Donem (2003) i Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy (2007). Doktoraty honoris causa otrzymali również prof. Zdzisław Kośmicki (Akademia Rolnicza w Szczecinie, 2003) oraz prof. Jerzy Merkisz (ATH w Bielsku Białej (2011) i Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu (2014)).
Doktor honoris causa Politechniki Poznańskiej prof. Bolesław Wojciechowicz z rektorem Jerzym Dembczyńskim i promotorem, prof. Wiesławem Leszkiem;
2001 (fot. z arch. WMRiT) Jubileusz 50-lecia pracy prof. Jana Gronowicza;
od lewej: Jubilat, dziekan Karol Nadolny oraz rektor Jerzy Dembczyński; 2001 (fot. z arch. WMRiT)
Przyznanie prof. Zdzisławowi Kośmickiemu doktoratu honoris causa Akademii Rolniczej w Szczecinie; 2003 (fot. z arch. WMRiT)
Przyznanie prof. Jerzemu Merkiszowi doktoratu honoris causa Akademii Techniczno- -Humanistycznej w Bielsku-Białej; 2011 (fot. z arch. WMRiT)
Prof. Wiesław Leszek otrzymuje od rektora Tomasza Łodygowskiego godność Zasłużonego Profesora Politechniki Poznańskiej; posiedzenie Senatu PP, 25 maja 2017 (fot. z arch. WMRiT)
Kształcenie
1 października 1953 roku Wydział Mechanizacji Rolnictwa rozpoczął kształcenie studentów na kierunku mecha- nizacja rolnictwa w specjalnościach: mechanizacja gospodarstw rolnych (od 1954 roku) i konstrukcja maszyn rolniczych (od 1955 roku). Wykłady z zakresu maszyn rolniczych prowadził w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej Stanisław Żaliński, wtedy dyrektor nowo utworzonego poznańskiego Centralnego Biura Konstrukcji Maszyn Rolniczych, od 1950 roku Hipolit Szubert, a następnie, od 1958 roku, Zygmunt Mirowski.
Początkowo kształcono tylko na poziomie inżynierskim. Pierwsi studenci po ukończeniu I roku studiów na Wydziale Budowy Maszyn rozpoczęli naukę na drugim roku studiów nowo powstałego wydziału.
W 1956 roku studia na Wydziale Mechanizacji Rolnictwa ukończyła pierwsza grupa absolwentów: 37 inżynierów mechaników – mechanizatorów rolnictwa oraz 7 magistrów inżynierów, którzy odbyli zamknięty kurs magi- sterski dla asystentów.
W roku 1960 wręczono dyplomy pierwszym magistrom inżynierom mechanikom, specjalistom w zakresie mechanizacji rolnictwa. W 1961 roku Wydział opuścili ostatni absolwenci 4-letnich dziennych studiów za- wodowych (inżynierskich). Począwszy od 1959 roku, Wydział zaczął corocznie dyplomować absolwentów ze stopniem magistra inżyniera. Cykl kształcenia uległ wydłużeniu. Wprowadzono jednolite studia magisterskie.
Równolegle corocznie naukę kończyli absolwenci uzupełniających studiów II stopnia, tj. magisterskich (od 1957 do 1961 roku), oraz kolejni absolwenci zamkniętego kursu magisterskiego dla asystentów (w latach 1957, 1958 i 1960). Od września 1962 roku do sierpnia 1966 roku 239 osób ukończyło studia z tytułem magistra inżyniera.
Zajęcia dydaktyczne prowadzono w 3 miejscach: przy ul. Bergera (Wilda), przy ul. Strzeleckiej, w budynku Wydziału Budownictwa Lądowego przy ul. Piotrowo, a także w stojącym obok niego baraku, gdzie zorganizo- wano 2 laboratoria, należące do Katedry Maszyn Rolniczych oraz do Katedry Eksploatacji i Pomiarów Maszyn.
W latach 1965-1991 Wydział kształcił studentów w wąskich specjalnościach i specjalizacjach w ramach kierunku mechanika; w 1966 roku na studiach dziennych istniała jedna specjalność – maszyny i urządzenia rolnicze ze specjalizacjami: konstrukcja maszyn i urządzeń rolniczych oraz aparatura rolno-spożywcza.
Rok 1971 był przełomowy dla Wydziału; nastąpiła wówczas poprawa warunków studiowania i pracy dzięki oddaniu no- wego budynku przy ul. Piotrowo 2.
Na początku lat 70. XX wieku podjęto bardzo intensywne prace mające na celu unowocześnienie kształcenia w ra- mach kierunku mechanika i optymalną organizację w nowej strukturze instytutowej Wydziału. Opracowano nowe plany i programy 4,5-letnich dziennych studiów magisterskich o wysokim stopniu nowoczesności. W 1971 roku Wydział opuścili pierwsi absolwenci wieczorowych studiów zawodo- wych (17 osób) i zaocznych studiów zawodowych (21 osób) z tytułem inżyniera.
Hala laboratoryjna przy ulicy Bergera; 1968 (fot. z arch. WMRiT)
Aktywność młodzieży akademickiej w latach 70. przybierała różne formy: od sportu i turystyki poprzez ruch naukowy aż do zaangażowania politycznego i działalności społecznej, nie tylko na rzecz środowiska uczelnianego.
W lutym i marcu 1978 roku egzaminy dyplomowe zdawali pierwsi absolwenci 4,5-letnich dziennych studiów magisterskich.
Po kolejnych reformach planów i programów studiów w latach 1987-1991 prowadzono studia w 5 specjalno- ściach i 15 specjalizacjach na dziennych studiach magisterskich oraz w 3 specjalnościach na zaocznych studiach Budynki PP
przy ul. Piotrowo;
od lewej: w roku 1972 i w roku 2016 (fot. z arch. WMRiT)
zawodowych. Ponadto prowadzono 2-letnie zaoczne kursy magisterskie, studia podyplomowe i studia dokto- ranckie w zakresie specjalności naukowych poszczególnych instytutów.
Instytut Maszyn Roboczych (1970-1993) prowadził następujące specjalności:
samochody i ciągniki, maszyny i urządzenia rolnicze oraz maszyny i urządzenia przemysłu chemicznego i spożywczego.
Instytut Techniki Cieplnej i Silników Spalinowych (1975-1993) prowadził specjal- ności: systemy i urządzenia energetyczne, maszyny przepływowe stacjonarne i lotnicze, energetyka gazowa, energetyka cieplna, energetyka jądrowa, pojazdy szynowe.
Cała kadencja dziekana doc. dr. hab. inż. Jana Gronowicza (1987-1990) była wy- pełniona szeroko zakrojonymi i systematycznymi pracami przygotowawczymi do uruchomienia drugiego, oprócz mechaniki, kierunku studiów – transportu.
Zgodę na jego otwarcie uzyskano w 1991 roku, dzięki czemu zwiększono ofertę kształcenia o kilka nowych specjalności dydaktycznych. W roku akademickim 1991/1992 przyjęto pierwszych studentów tego kierunku. Ponadto w roku 1992 zmieniono nazwę dotychcza- sowego kierunku mechanika na mechanika i budowa maszyn.
Lata 1993-1999 były wypełnione staraniami o poszerzenie skali kształcenia na studiach zaocznych (studiach zawodowych inżynierskich i uzupełniających studiach magisterskich) oraz podyplomowych, co stanowiło I Sesja Naukowa Koła Mechaników WMRiP;
w jury od prawej profesorowie: Włodzimierz Gąsowski, Franciszek Tatara i Wojciech Osmólski; 1973 (fot. z arch. WMRiT)
kontynuację prac z poprzednich lat. Otwarto punkt konsultacyjny zaocznych studiów zawodowych w Ka- liszu (specjalność samochody i ciągniki na kierunku mechanika i budowa maszyn) oraz wyodrębniono wydziałowe studium doktoranckie z jednostki pro- wadzonej wspólnie z Wydziałem Budowy Maszyn.
W ciągu tych 6 lat pracowano także intensywnie nad dostosowaniem planów i szczegółowych pro- gramów nauczania do zmieniających się uwarunko- wań kształcenia, a szczególnie do wzrostu jego skali.
Wprowadzono jednolity system studiów dziennych, obejmujący kolejne 2 poziomy: zawodowy inżynierski oraz magisterski.
W 2002 roku na obu kierunkach Wydziału (transport oraz mechanika i budowa maszyn) studiowała najwięk- sza liczba studentów w jego dotychczasowej historii.
W latach 1999-2002 każdego roku przeznaczano znaczne kwoty na modernizację oraz budowę nowej Rada WMRiP; od lewej siedzą profesorowie: Wiesław Leszek, Zdzisław Kośmicki,
Teofil Wiśniewski, Janusz Walczak (dziekan), Włodzimierz Gąsowski, Henryk Kozłowiecki oraz kierownik dziekanatu Małgorzata Filipiak; 1995 (fot. z arch. WMRiT)
bazy laboratoryjnej i naukowo-dydaktycznej, a także na prace porządkowe na przyległych terenach. Doprowadziło to do istotnego wzbogacenia wyposażenia laboratoriów oraz do zlokalizowania całego Wydziału na Piotrowie, w kampu- sie Poligród nad Wartą. Z dniem 23 października 2007 roku Liczba studentów
WMRiT w latach 1991-2004
Absolutorium WMRiT w Auli UAM;
rocznik 2002 (fot. z arch. WMRiT)
w wyniku uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nazwę tę zmieniono na „Kampus Politechniki Poznańskiej w paśmie Warta”.
W powstałym Centrum Mechatroniki, Biomechaniki i Nanoinżynierii (rok 2010) Wydział uzyskał pomieszczenia dla Katedry Inżynierii Wirtualnej. Powstały specjalistyczne laboratoria: inżynierii wirtualnej, badań własności mechanicznych i tribologicznych, badań strukturalnych metali, biomechaniki i rehabilitacji.
Wydziałowa hala laboratoryjna (fot. z arch. WMRiT) Stacja kontroli samochodów (fot. z arch. WMRiT)
Dokonano też adaptacji pomieszczeń do potrzeb wydziałowych laboratoriów komputerowych. Dzięki staraniom wielu pracowników uzyskano na zasadzie całkowitego lub częściowego sponsoringu unikatowe urządzenia i wyposażenie laboratoriów, służące przede wszystkim celom dydaktycznym. Wszystkie komputery w labora- toriach wydziałowych zostały podłączone do uczelnianej sieci komputerowej, a studenci mają ciągły dostęp do tej sieci i jej zasobów.
W roku 2006 Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego uznało Wydział Maszyn Roboczych i Transportu za najlepszy w Polsce wydział prowadzący kierunek transport. Od roku akademickiego 2006/2007 wszystkie Wydziałowa hala laboratoryjna przy ul. Berdychowo
(fot. z arch. WMRiT)
Lotnicze stanowisko dydaktyczno-badawcze „Fregata”
(fot. z arch. WMRiT)
specjalności na Wydziale objęto systemem kształcenia 2-stopniowego: I poziom – inżynierski (7 semestrów na studiach stacjonarnych i 8 semestrów na studiach niestacjonarnych) oraz II poziom – magisterski (3 semestry na studiach stacjonarnych oraz 4 semestry na studiach niestacjonarnych). Wyróżniający się studenci mogli kontynuować kształcenie na studiach doktoranckich (III stopień).
Od roku akademickiego 2008/2009 Wydział oferował studentom 2 kierunki:
• mechanikę i budowę maszyn ze specjalnościami: inżynieria wirtualna projektowania, maszyny spożywcze i chłodnictwo, maszyny robocze, mechatronika, pojazdy transportu masowego, samochody i ciągniki, silniki spalinowe, technika cieplna
• transport ze specjalnościami: ekologia transportu, inżynieria transportu rurociągowego, logistyka transportu, transport: drogowy, szynowy, żywności.
W roku akademickim 2008/2009 oferta Wydziału powiększyła się o specjalności dostępne na II stopniu kształcenia: silniki lotnicze na kierunku mechanika i budowa maszyn oraz trans- port lotniczy na kierunku transport. Rok później specjalności te uruchomiono na poziomie studiów inżynierskich, co było możliwe dzięki realizacji programu „Era inżyniera”, finan- sowanego ze środków UE, którym kierował obecny rektor,
prof. Tomasz Łodygowski. Liczba studentów WMRiT w latach 2005-2017
W roku akademickim 2016/2017 uruchomiono studia na kierunku lotnictwo i kosmonautyka ze specjalnościa- mi: bezpieczeństwo i zarządzanie lotnictwem, pilotaż statków powietrznych, transport lotniczy na studiach stacjonarnych I stopnia oraz silniki lotnicze i płatowce na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych I stopnia.
Od roku 2017 Wydział oferuje studia I i II stopnia, stacjonarne i niestacjonarne, na kierunkach: mechanika i budowa maszyn z 13 specjalnościami (w tym jedna w języku angielskim), transport z 7 specjalnościami oraz lotnictwo i kosmonautyka z 4 specjalnościami. Ponadto istnieje możliwość podjęcia studiów III stopnia, tj. doktoranckich, w zakresie budowy i eksploatacji maszyn oraz specjalistycznych studiów podyplomowych.
Od roku 1956 do końca roku 2016 ponad 10 tys. absolwentów Wydziału Maszyn Roboczych i Transportu uzyskało dyplomy z tytułem zawodowym magistra inżyniera i inżyniera po ukończeniu studiów dziennych, zaocznych (stacjonarnych i niestacjonarnych) oraz wieczorowych. Od kilkunastu lat na studiach doktoranckich kształci się przeciętnie ponad 70 osób rocznie. Ponadto od roku 1971 ponad 1000 osób ukończyło studia podyplomowe w kilkunastu specjalnościach.
Uprawnienia
W dniu 2 czerwca 1969 roku Wydział uzyskał uprawnienia do nadawania stopnia doktora nauk technicznych w zakresie budowy i eksploatacji maszyn, 17 maja 1980 roku – uprawnienia do nadawania stopnia doktora habi- litowanego, 23 lutego 2005 roku – uprawnienia do nadawania stopnia doktora nauk technicznych w dyscyplinie
transport, a w 2009 roku uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego w zakresie transportu.
Od momentu uzyskania uprawnień do nadawania stopnia doktora nauk technicznych do 1 czerwca 2017 roku stopień ten nadano na Wydziale 438 osobom. Do 10 czerwca 1974 roku obrony prac doktorskich odbywały się przed Radą Wydziału – w ten sposób nadano stopień doktora 38 osobom. Od 11 czerwca 1974 roku obrony przeprowadzają komisje powoływane przez Radę Wydziału. W latach 1980-2017 stopień doktora habilitowa- nego nauk technicznych nadano 131 osobom. Po przeprowadzeniu procedur awansowych tytuły profesorskie otrzymało 48 osób.
Pracownicy Wydziału pełniący kierownicze funkcje na Politechnice Poznańskiej
Bolesław Orgelbrandt rektor Szkoły Inżynierskiej 1945-1955
Bolesław Wojciechowicz prorektor
Politechniki Poznańskiej 1969-1972
rektor
Politechniki Poznańskiej 1972-1981
Zbisław Martini prorektor
Politechniki Poznańskiej 1959-1960
Edmund Tuliszka prorektor
Politechniki Poznańskiej 1971-1975
rektor
Politechniki Poznańskiej 1981-1982
Józef Pientka prorektor
Politechniki Poznańskiej 1978-1981
Antoni Iskra prorektor
Politechniki Poznańskiej 1996-2002
Henryk Kozłowiecki prorektor
Politechniki Poznańskiej 1990-1993
Karol Nadolny prorektor
Politechniki Poznańskiej 2005-2012
Jan Czarnecki 1953-1955
Włodzimierz Derski
Feliks Tychowski I-VIII 1956
Witold Kręglewski
Florian Bogusławski 1956-1962
Zbigniew Ratajczak
Kazimierz Niewiarowski 1962-1966, 1969-1971
Stanisław Augustyniak
Zdzisław Kośmicki 1974-1981
Karol Nadolny
Henryk Kozłowiecki 1981-1987
Marek Idzior
Jan Gronowicz 1987-1993
Franciszek Tomaszewski
Janusz Walczak 1993-1999
Pracownicy zasłużeni dla Wydziału
doc. dr inż. Jan Czarnecki (1904-1974) – dziekan WBM SI (1952-1953), pierwszy dziekan WMR SI (1953-1955), kierownik Laboratorium Silnikowego (1949-1952), Katedry Samochodów i Traktorów (1952-1955), organizator i kierownik Katedry Napraw Maszyn i Ciągników (1955-1970), kierownik Zakładu Eksploatacji Maszyn w IMR (1970-1974). Zajmował się eksploatacją i technologią naprawy pojazdów samochodowych. Wykonał wiele opracowań z tego zakresu dla przemysłu.
doc. dr inż. n. roln. Florian Bogusławski (1908-1978) – prodziekan (1955-1956) i dziekan (1956- -1962) WMR, kierownik Katedry Ekonomiki Rolnictwa i Organizacji Przedsiębiorstw Rolnych (1957- -1967), kierownik Katedry Mechanizacji Rolnictwa i Ekonomiki Prac Maszynowych (1967-1970), wicedyrektor Instytutu Organizacji i Zarządzania (1970-1973). Zajmował się badaniami wpływu różnych czynników na produkcję roślinną i zwierzęcą oraz problematyką mechanizacji i organizacji nawożenia mineralnego.
dr inż. Zbisław Martini, prof. nadzw. (1912-1990) – kierownik Katedry Maszyn Rolniczych (1958- -1961), prorektor PP ds. nauki (1960). Przed wojną od 1937 roku pracował na Politechnice Lwowskiej, na Wydziale Rolnym w Dublanach. W PP pracował w latach 1958-1961 i 1971-1981. Współorganizował Instytut Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa. Od 1948 roku pracował na Politechnice Wrocławskiej, do 1958 roku jako kierownik Katedry Konstrukcji Maszyn Rolniczych. Od 1961 roku był pracownikiem Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie.
dr inż. Witold Kręglewski, prof. nadzw. (1913-1984) – zast. dyrektora Instytutu Techniki Cieplnej i Silników Spalinowych, kierownik Katedry Ciągników (1966-1970), prodziekan (1967-1968) i dziekan (1968-1969) WMRiP, organizator i następnie prodziekan ds. studiów wieczorowych i zaocznych na WMRiP (1969-1971). Prowadził badania naukowe w dziedzinie układów napędowych hydraulicznych (hydrostatycznych). Był autorem kilkunastu wdrożonych do praktyki przemysłowej patentów z za- kresu różnych dziedzin konstrukcji mechanicznych.
prof. dr inż. Kazimierz Niewiarowski (1924-1985) – prodziekan (1958-1960) i dziekan (1962-1966 oraz 1969-1971) WMR, kierownik Zakładu Badań Silników Spalinowych i Pomiarów Maszyn, kierownik Katedry Motoryzacji Rolnictwa, a następnie Katedry Silników Spalinowych Trakcyjnych (1957-1970), pierwszy dyrektor Instytutu Wysokoprężnych Silników Okrętowych i Kolejowych. Prowadził badania cieplne tłokowych silników spalinowych oraz łożysk ślizgowych silników tłokowych. Był autorem wielu oryginalnych podręczników i skryptów o silnikach spalinowych.
doc. dr inż. n. roln. Aleksander Bartosik – prodziekan WMR (1960-1965), kierownik Katedry Me- chanizacji Hodowli (1961-1966), kierownik Katedry Podstaw Mechanizacji Rolnictwa (1966-1967), a następnie Zakładu Mechanizacji Rolnictwa (1968-1970). W PP pracował od 1959 roku. Od 1971 roku profesor uniwersytetu w Mosulu (Irak), gdzie zorganizował Wydział Mechanizacji Rolnictwa.
Był członkiem American Society of Agricultural Engineers. Specjalista w zakresie mechanizacji rolnictwa i mechanizacji produkcji zwierzęcej.
dr hab. inż. Wiktor Pietrzyk, prof. nadzw. (1915-1987) – kierownik Zakładu Podstaw Konstrukcji ITCiSS (od 1970), wcześniej kierownik Zakładu Silników Spalinowych i Siłowni Okrętowych, prodzie- kan Wydziału Mechanicznego Technologicznego (1966-1970). Na PP pracował od 1961 roku. Przez 10 lat był kierownikiem Biura Konstrukcyjnego w HCP i w zakładzie Pomet. Wcześniej pracował naukowo na Politechnice Gdańskiej. Prowadził badania w dziedzinie silników spalinowych, sprężarek tłokowych i podstaw konstrukcji maszyn.
doc. dr hab. inż. Alojzy Polański (1916-1986) – w latach 1955-1974 pracował na PP, a potem na Politechnice Świętokrzyskiej. Kierownik Zakładu, a następnie Katedry Dźwignic i Przenośników (do 1965), kierownik Katedry Mechanizacji Hodowli (1965-1969), kierownik Katedry Dźwignic i Urządzeń Przenośnikowych (1969-1970), a następnie kierownik Zakładu Dźwignic i Maszyn w IMR (1971-1974).
Zajmował się rozwojem ciężkich maszyn roboczych, urządzeniami do transportu bliskiego oraz problemami mechanizacji transportu wewnętrznego.
doc. dr inż. Franciszek Tatara (1902-1984) – kierownik Katedry Pojazdów Szynowych (1952-1970), kierownik Zakładu Pojazdów Szynowych przy IWSOiK (1970-1972), prodziekan WBM PP (1957-1962), prodziekan WMRiP (1967-1969), kierownik Studiów Zaocznych dla Pracujących na WBM PP (1962-1969), projektant oryginalnych konstrukcji taboru kolejowego, autor patentów i skryptów. Publikował w Wy- dawnictwie PP, w Biuletynie Informacyjnym CBKPTK, w Biuletynie Technicznym HCP i w Biuletynie Technicznym POMET. Pasjonat historii techniki.
prof. dr hab. inż. Józef Pientka – kierownik Zakładu Techniki Cieplnej (1981-1986 i 1991-1994).
W 1994 roku Zakład przemianowano na Katedrę Techniki Cieplnej. Pracę na PP rozpoczął w 1957 roku, pełniąc równocześnie funkcję głównego specjalisty gospodarki cieplnej w HCP (do 1962). Był autorem i realizatorem szeregu usprawnień technicznych dla przemysłu. Zajmował się termodyna- miką przepływów wielofazowych i termodynamiczną analizą dobroci procesów cieplnych.
prof. dr inż. Edmund Tuliszka – dyrektor Instytutu Techniki Cieplnej i Silników Spalinowych (wcześniej:
Wysokoprężnych Silników Okrętowych i Kolejowych) (1970-1974), prorektor ds. badań naukowych i współpracy z przemysłem (od 1972), rektor PP (1981-1982), kierownik Zakładu Techniki Cieplnej w IT CiSSp (1986-1990), prodziekan WBM (1962-1964), kierownik Katedry Teorii Maszyn Cieplnych (1962-1970). Prowadził badania naukowe z zakresu termodynamiki, mechaniki płynów i wymiany ciepła ze szczególnym uwzględnieniem turbin, sprężarek i silników spalinowych.
prof. dr hab. inż. Bolesław Wojciechowicz – dyrektor Instytutu Maszyn Roboczych (1970-1981), rektor PP (1972-1981), prorektor ds. nauki (1969-1972), kierownik Katedry Eksploatacji i Pomiarów Maszyn (wcześniej: Eksploatacji Maszyn Rolniczych i Ciągników) (1956-1970), prodziekan WMR (1956-1958), kierownik Laboratorium Izotopowego (1960-1970). Był członkiem Rady Głównej Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, Komitetu Budowy Maszyn PAN (zastępca przewodniczącego 1993- -1999), Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej (1987-1990) oraz Centralnej Komisji ds. Tytułów i Stopni Naukowych (1993-2002). Zajmował się badaniami w dziedzinie tribologii, a szczególnie zużyciem węzłów tar- ciowych układów mechanicznych.
Wydział obecnie
W obecnej kadencji (2016-202o) dziekanem Wydziału jest prof. dr hab. inż. Franciszek Tomaszewski, a prodziekanami są prof. dr hab. inż. Krzysztof Wisłocki, dr hab. inż.
Jarosław Bartoszewicz, prof. nadzw.
oraz dr inż. Wojciech Ratajczak.
Władze Wydziału – od lewej:
dziekan Franciszek Tomaszewski oraz prodziekani: Jarosław Bartoszewicz, Krzysztof Wisłocki, Wojciech Ratajczak (fot. z arch. WMRiT)
Na Wydziale pracuje 169 osób, w tym 132 nauczycieli akademickich i 37 nienauczycieli.
W grupie nauczycieli akademickich jest 14 profesorów, 31 doktorów habilitowa- nych, 65 doktorów i 22 magistrów. Grupa nienauczycieli obejmuje 21pracowników naukowo-technicznych oraz 16 pracowników administracyjnych. Prace Wydziału wspomaga 13 profesorów emerytowanych. Strukturę organizacyjną Wydziału tworzą 2 instytuty z 7 zakładami oraz 3 katedry:
(1) Instytut Maszyn Roboczych i Pojazdów Samochodowych (dyr. prof. dr hab. inż. Wiesław Zwierzycki) z zakładami:
• Pojazdów Samochodowych i Transportu Drogowego (kier. dr hab. inż. Grzegorz Ślaski)
• Maszyn Roboczych (wakat na stanowisku kierownika)
• Maszyn Spożywczych i Transportu Żywności (kier. dr hab. inż. Krzysztof Bieńczak)
• Systemów Transportowych (kier. prof. dr hab. Agnieszka Merkisz-Guranowska) (2) Instytut Silników Spalinowych i Transportu (dyr. prof. dr hab. inż. Jerzy Merkisz) z zakładami:
• Silników Spalinowych (kier. dr hab. inż. Paweł Fuć)
• Pojazdów Szynowych (kier. dr hab. inż. Adam Kadziński)
• Inżynierii Rehabilitacyjnej (kier. dr hab. inż. Marek Zabłocki)
Łańcuch dziekana Wydziału Mechanizacji Rolnictwa (fot. z arch. WMRiT)
Prace naukowo-badawcze
Tematyka badań prowadzonych w katedrach w latach 1953-1969 obejmowała przede wszystkim prace zwią- zane z konstruowaniem maszyn, pojazdów i urządzeń na potrzeby rolnictwa oraz doskonaleniem ich szeroko rozumianej eksploatacji.
Powstanie instytutów w roku 1970 spowodowało koncentrację tematyki badawczej i przeniesienie prac do zakładów tworzących instytuty. Wydział prowadzi działalność naukową w następujących obszarach:
(3) Katedra Techniki Cieplnej (kier. dr hab. inż.
Andrzej Frąckowiak)
(4) Katedra Podstaw Konstrukcji Maszyn (kier. dr hab. inż.
Ireneusz Malujda)
(5) Katedra Inżynierii Wirtualnej
(kier. prof. dr hab. inż.
Marek Morzyński)
• tribologia (badanie zjawisk tarcia, zużycia i smarowania)
• optymalizacja konstrukcji maszyn i urządzeń rolniczych, aparatury przemysłu spożywczego, pojazdów samochodowych (w zakresie budowy i eksploatacji)
• zagadnienia termodynamiczne i przepływowe w urządzeniach energetycznych
• badania dynamiki i wytrzymałości silników i pojazdów szynowych
• problematyka zwiększania mocy w nowych systemach wtrysku paliwa w silnikach wysokoprężnych
• podstawy konstrukcji maszyn, w tym układów napędowych pasowych i hydrostatycznych.
Osiągnięcia naukowo-badawcze Wydziału w ostatnim 5-leciu są wynikiem prac prowadzonych w instytutach i katedrach. Poniżej przedstawiono najważniejsze z tych dokonań.
• Inteligentny system nadzoru i bezpieczeństwa operacji lotniczych w czasie rzeczywistym – AeroSafetyShow DEMONSTRATOR+PL (ASSD+PL). System znalazł zastosowanie w obszarze lotnictwa ogólnego (w szczegól- ności szkolenia pilotażowe, zawody oraz pokazy akrobacji lotniczej oraz ogólne zabezpieczenie przestrzeni powietrznej portów lotniczych i aeroklubów). W wyniku tych prac zgłoszono do zastrzeżenia patentowego 9 produktów oraz wytworów.
• Badania nad oryginalnymi systemami spalania w samochodowych silnikach spalinowych (w ramach progra- mów unijnych). Wyniki przeprowadzonych badań i analiz posłużyły do opracowania nowoczesnego silnika samochodowego o zapłonie samoczynnym realizującego tzw. zimne spalanie. Prowadzono badania w na- stępujących obszarach: dobór paliwa alternatywnego, sterowanie wtryskiem paliwa oraz recyrkulacja spalin w celu uzyskania spalania niskotemperaturowego o polepszonych wskaźnikach energetycznych i emisyjnych.
Wnioski z badań wykorzystano w pracach nad konstrukcją silnika volkswagen, którego prototyp został za- demonstrowany jako wynik prac projektowych.
• Innowacyjny Tramwaj Miejski. Wykonano liczne badania symulacyjne i eksperymentalne dynamicznego oddziaływania tramwaju na torze z uwzględnieniem przyjętych założeń projektowych. Na etapie badań prototypu wykonano ocenę właściwości wibroakustycznych pojazdu. W wyniku realizacji projektu firma Modertrans Poznań poszerzyła swoją ofertę o nowoczesne tramwaje niskopodłogowe. Poznańskie Przed- siębiorstwo Komunikacyjne zamówiło 50 tramwajów opartych na prototypie Moderus Gamma.
• Kaskadowy system schładzania oraz zintegrowany układ do wykorzystania ciepła poprocesowego (w wie- lofunkcyjnym urządzeniu do sterylizacji). System powstał we współpracy Zakładu Maszyn Spożywczych i Transportu Żywności z Fabryką Maszyn Spożywczych Spomasz (Pleszew) oraz Przemysłowym Instytutem Maszyn Rolniczych (Poznań) w ramach projektu INNOTECH-InTech III/SZ2 (2014-2016). Rozwiązanie było przedmiotem zgłoszenia patentowego nr P.414355 (dokonanego przez Spomasz Pleszew i Politechnikę Poznańską). Pleszewska firma Spomasz od 2017 roku oferuje sprzedaż sterylizatorów z innowacyjnym sys- temem odzysku ciepła poprocesowego.
• Konstrukcja i wdrożenie prototypowych elektrycznych środków transportu. Opracowano konstrukcję nowej generacji elektrycznych autobusów miejskich i wdrożono to rozwiązanie wspólnie z firmą Solaris Bus&Coach.
Pojazd zdobył szereg nagród krajowych i zagranicznych, a także tytuł „Bus of the Year 2017”. Jest przed- miotem zainteresowania na rynkach europejskich, a także w coraz większym stopniu także światowych.
• Metoda diagnozowania bólu mięśniowo-powięziowego z wykorzystaniem oryginalnego przyrządu. Wewspół- pracy z Katedrą Fizjoterapii Reumatologii i Rehabilitacji oraz Zakładem Fizjoterapii UM w Poznaniu opracowano
unikatową w skali światowej metodę o nazwie „termowizyjna technika suchej igły” (TTSI), zapewniającą obiektywną procedurę diagnostyczną oraz wizualizowanie obszaru występowania bólu. Przyrząd i metoda zostały wyróżnione 4 medalami na międzynarodowych targach innowacyjności: INPEX, 2014, USA (złoty medal z wyróżnieniem), EUROINVENT, 2014, Rumunia (złoty medal), CONCOURS LEPINE, 2014, Paryż (brązowy medal), Brussels INNOVA, 2013 (srebrny medal).
• Opracowanie koncepcji oraz metodyki badań emisji związków szkodliwych zawartych w spalinach w rze- czywistych warunkach eksploatacji. Zaproponowano wykorzystanie pokładowych systemów pomiarowych mierzących emisję spalin podczas ruchu wszelkich środków transportu z silnikami spalinowymi (samochodów osobowych, ciężarowych, autobusów (w tym hybrydowych), maszyn budowlanych, rolniczych, pojazdów szynowych, pojazdów wojskowych, statków i okrętów oraz samolotów z silnikami tłokowymi i przepływo- wymi). Wyniki tych prac pozwoliły na wprowadzenie do realizacji wspólnie z firmą zewnętrzną projektów hybrydowych autobusów miejskich, które wyróżniały się na tle rozwiązań konkurencyjnych zmniejszoną energochłonnością oraz znacznie zredukowaną emisją spalin w warunkach jazdy miejskiej.
• Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla województwa wielkopolskiego, opracowany na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa w latach 2013-2015 przez zespół z Za- kładu Systemów Transportowych. Najważniejszym rezultatem tego projektu jest model ruchu dla systemu transportowego województwa wielkopolskiego. W kompleksowym planie rozwoju transportu zbiorowego (perspektywa do 2025 roku) uwzględniono docelowy układ linii kolejowych i autobusowych oraz zasady organizacji i rozliczania przewozów na terenie województwa.
Zbiór innowacyjnych rozwiązań konstrukcyjnych środków technicznych do wspomagania przemieszczania i rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i seniorów. Zaprojektowano 2 rozwiązania ręcznych napędów wózków inwalidzkich oraz rodzinę innowacyjnych konstrukcji pojazdów transportowo-rehabilitacyjnych z napędem elektrycznym, a także urządzenie do badań cech antropometryczno- 0-biomechanicznych człowieka, zwłaszcza z niepełnosprawnościami. Opracowano również innowacyjny sposób pomiaru zindywidualizowanych cech ciała człowieka w starszym wieku i z niepełnosprawnościami. Opatentowane rozwiązania kon- strukcyjne zostały wyróżnione na światowych wystawach wynalazczości w Pitts- burghu, Brukseli, Norymberdze i Warszawie oraz przez polskie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
W podsumowaniu aktywności w obszarze naukowo-badawczym należy zwrócić uwagę na coraz większe wykorzystanie możliwości modelowania obiektów, zjawisk i procesów z użyciem najnowszych metod opartych na technice informatycznej oraz na związek podejmowanej tematyki ze specjalnościami dydaktycznymi, co gwarantuje studentom kontakt z wiedzą naukową na najwyższym poziomie.
Warto też podkreślić, że na Wydziale działa (jedno z 2 w Polsce, ale jedyne w uczel- niach technicznych) laboratorium badawcze środków transportu żywności akredy- towane według umowy ATP z kompetencjami potwierdzonymi przez Ministerstwo Laboratorium środków transportu żywności
(fot. z arch. WMRT)
Transportu i Gospodarki Morskiej. Zakres jego uprawnień obejmuje badanie chłodniczych środków transportu żywności i wystawianie świadectw zgodności z międzynarodową umową ATP o transporcie żywności szybko psującej się. Certyfikaty są udzielane również firmom z innych krajów.
Przyszłość i rozwój Wydziału
Podstawą rozwoju WMRiT jest zgodność z wizją i celami strategicznymi Politechniki Poznańskiej. Dąży się do tego, aby stał się on czołową w kraju i liczącą się w Europie jednostką naukową specjalizującą się w inżynierii mechanicznej oraz transporcie lądowym i powietrznym. Kluczowe kompetencje i zasoby, na których opiera się rozwój WMRiT, to:
• bardzo bogata i dobrze wyposażona baza laboratoryjna
• młoda kadra (w tym 10 samodzielnych pracowników poniżej 45. roku życia oraz 9 kolejnych z rozpoczętym postępowaniem habilitacyjnym)
• bardzo dobra współpraca z liderami gospodarczymi regionu (zwłaszcza z firmami Volkswagen, Solaris Bus&Coach oraz z przedsiębiorstwami specjalizującymi się w transporcie kolejowym i szynowym oraz chłodniczym transporcie żywności).
W perspektywie najbliższych lat poza wymienionymi kluczowymi obszarami badawczymi planuje się rozwój kompetencji zasobów kadrowych w dziedzinie techniki lotniczej z wykorzystaniem:
• Centrum Kształcenia Lotniczego
• nowoczesnej infrastruktury technicznej wzbogaconej o symulator lotów Full Motion najnowszej generacji
• efektów współpracy z przedstawicielami sektora lotniczego (m.in. z 31. Bazą Lotnictwa Taktycznego w Krze- sinach i 33. Bazą Lotnictwa Transportowego w Powidzu, Portem Lotniczym Poznań Ławica oraz Wyższą Szkołą Oficerską Sił Powietrznych w Dęblinie).
Zasadniczym celem Wydziału jest prowadzenie prac badawczych mających znaczenie dla rozwoju techniki lotniczej i przemysłu, a także kształcenie kadr na potrzeby lotnictwa.
Symulator lotów Full Motion (fot. z arch. WMRiT)
Kolejny obszar rozwoju potencjału naukowego WMRiT obejmuje projektowanie innowacyjnych i zrównoważo- nych systemów transportowych i zarządzanie nimi. Umożliwi to szerszą współpracę w zakresie modelowania i symulacji systemów transportu publicznego i indywidualnego zarówno na szczeblu lokalnym, jak i ogólno- polskim czy europejskim.
Strategia rozwoju Wydziału obejmuje także działalność dydaktyczną. WMRiT prowadzi na bieżąco analizę dzia- łań dydaktycznych pracowników oraz wyników kształcenia studentów w ramach systemu zarządzania jakością kształcenia. Na tej podstawie dokonuje się korekty błędnych decyzji, poszukuje się źródeł nieprawidłowości oraz podejmuje się działania korygujące mające na celu poprawę jakości kształcenia.
Plany w tym obszarze obejmują wprowadzenie specjalności wykładanych w języku angielskim, zaangażowanie przedsiębiorstw w proces tworzenia programów kształcenia oraz wprowadzanie elementów kształcenia zorien- towanego projektowo i problemowo. Ponadto są planowane dalsze prace mające na celu usprawnienie procedur zarządczych: wprowadzenie zaawansowanych technologii informacyjno-komunikacyjnych (elektroniczny dzie- kanat) i nowej strony internetowej Wydziału, na której będą dostępne informacje zarówno dla przedsiębiorstw (współpraca z przemysłem), jak i dla studentów (opis procedur i procesów związanych z organizacją studiów).
Władze Wydziału zamierzają utrzymać jego silną pozycję naukową i dydaktyczną wypracowaną w ostatnich latach na rynku polskim oraz dążyć do zwiększenia jego rozpoznawalności i znaczenia na arenie międzynaro- dowej ze szczególnym uwzględnieniem roli w europejskim obszarze badawczym.
Źródła
Dzieje polskiego wyższego szkolnictwa technicznego w Poznaniu 1919-2009, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań 2009.
Informator i skład osobowy Politechniki Poznańskiej, wydania coroczne, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań.
Informator o dorobku naukowym i dydaktycznym wydziałów mechanicznych Politechniki Poznańskiej, praca zbio- rowa, Wyd. SIMP, Poznań 1969.
Jubileuszowa księga 50-lecia Wydziału Maszyn Roboczych i Transportu Politechniki Poznańskiej, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań 2003.
Kapitańczyk K. i in., Szkoły Inżynierskie w Poznaniu 1945-1955, Politechnika Poznańska 1955-1966, Wyd. Poli- techniki Poznańskiej, Poznań 1966.
Kośmicki Z., Formy i metody wdrażania studentów do prac naukowo-badawczych i studia indywidualne, w: Dosko- nalenie procesu dydaktycznego, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań 1977, s. 101-109.
Kośmicki Z., Gasiński L., 25 lat pracy Wydziału Maszyn Roboczych i Pojazdów Politechniki Poznańskiej na rzecz gospodarki narodowej, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań 1978.
Kośmicki Z., Pieprzyk R., 35 lat pracy Wydziału Maszyn Roboczych i Pojazdów dla gospodarki Wielkopolski i kraju, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań 1989.
Kośmicki Z., Wydział Maszyn Roboczych i Transportu, „Absolwent – Kwartalnik Stowarzyszenia Absolwentów Politechniki Poznańskiej”, 28, 2002, s. 1-3.
Materiały archiwalne z Sali Historii PP.
Materiały niepublikowane z lat 1953-2003, będące w posiadaniu dziekanatu WMRiT oraz dyrekcji instytutów wydziałowych.
Materiały ocen instytucjonalnych Wydziału Maszyn Roboczych i Transportu.
Politechnika Poznańska i wcześniejsze uczelnie techniczne w Poznaniu, red. W. Dembecka, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań 1976.
Sprawozdania z działalności Politechniki Poznańskiej (coroczne).
Wojciechowicz B., Geneza i historia Wydziału Maszyn Roboczych i Pojazdów Politechniki Poznańskiej, „Zeszyt jubileuszowy Wydziału Maszyn Roboczych i Pojazdów”, Poznań, Wyd. OBOS, 1995, s. 15-21.
„Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej”, seria Maszyny Robocze i Pojazdy, Zeszyt nr 50 – Jubileuszowy, 2000.
