Kardiologia Inwazyjna 2014, tom 9, nr 3

(1)

ISSN 1507–1502

DWUMIESIĘCZNIK NR 3 (9), ROK 2014

www.czasopisma.viamedica.pl/ki/

y Okiem ustępującego i… nowego konsultanta y Co nowego w EAPCI

y Nowe rozwiązania terapeutyczne u chorych z niewydolnością serca

y Choroba niejedno ma imię, czyli... przypadki chorych z krwotocznym i niedokrwiennym zawałem serca y Abcyksymab w trakcie przezskórnych interwencji

wieńcowych: dożylnie, dotętniczo czy może w ogóle nie?

y Perforacja — i co dalej?

y Granty wyjazdowe AISN

(2)

Kardiologia Inwazyjna jest gazetą edukacyjno-informacyjną wydawaną sześć razy w roku przez VM Media sp. z o.o. VM Group sp.k., ul. Świętokrzyska 73, 80–180 Gdańsk, tel. (58) 320 94 94, faks (58) 320 94 60, e-mail: redakcja@viamedica.pl, www.viamedica.pl

Redaktor naczelny: prof. dr hab. n. med. Robert Gil; Zastêpca Redaktora Naczelnego: Artur Krzywkowski;

Przedstawiciel AISN: dr hab. n. med. Jacek Legutko; Przedstawiciel Sekcji ITKiR PTK, odpowiedzialny za dział „Intensywna Opieka Kardiologiczna”:

prof. dr hab. n. med. Beata Średniawa Adres redakcji: ul. Romantyczna 22/11, 70–789 Szczecin

tel.: 601 577 366, e-mail: akrzywkowski@viamedica.pl

Prenumerata: W 2014 roku cena prenumeraty papierowej dla klientów indywidualnych wynosi 100 zł, dla instytucji 200 zł, cena prenumeraty elektronicznej dla klientów indywidualnych wynosi 60 zł, dla instytucji 120 zł, cena prenumeraty papierowej łącznie z elektroniczną dla klientów indywidualnych

wynosi 125 zł, dla instytucji 250 zł.

Istnieje możliwość zakupienia pojedynczego numeru w wersji papierowej — 30 zł, a w wersji elektronicznej — 20 zł.

Wpłaty z czytelnym adresem należy przesyłać na konto:

Wydawnictwo Via Medica, Fortis Bank Polska SA oddz. Gdańsk, 24 1600 1303 0004 1007 1035 9150.

Zamówienia drogą elektroniczną: www.czasopisma.viamedica.pl/ki/

Reklamy: Należy się kontaktować z wydawnictwem Via Medica, Dział Reklam, ul. Świętokrzyska 73, 80–180 Gdańsk, tel. (58) 320 94 94 w. 196, w. 153, e-mail: dsk@viamedica.pl

W NUMERZE

OD REDAKCJI 1

OKIEM KONSULTANTA

■ Mój ostatni komentarz 2

■ Proszę o współpracę 3

GŁOS PRZEWODNICZĄCEGO

■ Ważne wiadomości 4

CO NOWEGO W EAPCI

■ Uznanie dla polskich kardiologów inwazyjnych 5

XXI MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA KARDIOLOGICZNA

■ By dzielić się doświadczeniem 6

KONGRES EURO PCR

■ „All you need…” 9

NIEWYDOLNOŚĆ SERCA

■ I Ogólnopolski Dzień Świadomości Niewydolności Serca 12

■ Fighting heart failure: from prevention to devices, czyli nowości

z Kongresu Heart Failure 2014 w Atenach 14

■ Nowe rozwiązania terapeutyczne u chorych z niewydolnością serca 16 INTENSYWNA TERAPIA KARDIOLOGICZNA

■ II Konferencja Intensywnej Terapii Kardiologicznej „Intensywna terapia

kardiologiczna w teorii i praktyce klinicznej”, Katowice, 29 marca 2014 roku 20

■ Kliniczne i sekcyjne przyczyny zgonów u chorych ze STEMI 22

■ Choroba niejedno ma imię, czyli… przypadki chorych z krwotocznym

i niedokrwiennym zawałem serca 25

UCZYMY SIĘ!

■ Co dotychczas wiadomo o abcyksymabie w trakcie przezskórnych interwencji

wieńcowych. Dożylnie, dotętniczo czy może w ogóle nie? 29

■ Perforacja — i co dalej? 33

NOWE URZĄDZENIA, TECHNIKI I STRATEGIE LECZENIA

■ PK Papyrus — nowa koncepcja w tworzeniu stentgraftu 36 OBRAZOWANIE W KARDIOLOGII INWAZYJNEJ

■ Zastosowanie wielorzędowej tomografii komputerowej w diagnostyce

anomalii tętnic wieńcowych 37

PRZYPADEK KLINICZNY

■ Inwazyjna ocena istotności zwężenia w tętnicy zstępującej przedniej

u chorego z 30-letnią historią choroby wieńcowej — czy opóźnienie celowanej

diagnostyki inwazyjnej jest bezpieczne? 45

ASOCJACJA INTERWENCJI SERCOWO-NACZYNIOWYCH 49

FOTOPLASTYKON ARTURA KRZYWKOWSKIEGO 52

(3)

1 www .czasopisma.viamedica.pl/ki/

rewaskularyzacji mięśnia sercowego (Uwaga! Proksymalna GPZ przestaje być zawłaszczana przez kardiochirurgów!). Dodat- kowo wśród materiałów przygo- towanych przez Sekcję Inten- sywnej Terapii Kardiologicznej i Anestezjologii PTK znajdziecie

sprawozdanie z ich drugiej konferencji naukowej, która miała miejsce w Katowicach (B. Średniawa i wsp.).

Wspomniana wyżej sekcja ITKiA dostarczyła ponad- to dwa bardzo ciekawe artykuły, które powstały we współpracy z anatomopatologami. Jeden dotyczy klinicznych i sekcyjnych przyczyn zgonów chorych ze STEMI (M. Wróbel i wsp.), a drugi to opis przypadków z krwotocznym i niedokrwiennym zawałem serca. Za- pewniam, że to bardzo ciekawa lektura, poszerzająca zrozumienie przyczyn naszych nie zawsze skutecznych interwencji. Nie mam wątpliwości, że warto mieć świa- domość, jak wiele wnosi badanie sekcyjne do naszego doświadczenia klinicznego.

Na zawartość trzeciego numeru „Kardiologii Inwa- zyjnej” w 2014 roku składają się ponadto artykuły przedstawiające:

— zastosowanie wielorzędowej TK w diagnostyce anomalii tętnic wieńcowych (A.D. Staruch, J. Pręgowski);

— urządzenia wszczepiane przezskórnie chorym z NS (K. Gil, A. Pawlak);

— zastosowanie abcyksymabu w kardiologii interwencyjnej (J. Bil).

W dziale nowe urządzenia T. Pawłowski przedstawia nowy stentgraft fi rmy Biotronik. Zapewne zaciekawi Was również praca poglądowa dotycząca perforacji tętnic wieńcowych (J. Bil i wsp.), o których należy pa- miętać w dobie rozwoju technik rekanalizacyjnych oraz renesansu rotablacji szybkoobrotowej. Rekomenduję także ciekawy przypadek kliniczny (P. Kwiatkowski) wraz z komentarzem (R.J. Gil), które można potraktować, jako przyczynek do uświadomienia sobie skali rozwoju kardiologii w Polsce.

Jak zwykle czekają na Was także teksty prof. A. Ochały, Przewodniczącego Asocjacji, prof. D. Dudka o działalno- ści EAPCI oraz prof. J. Legutko o bieżącej działalności AISN.

Mam szczerą nadzieję, że i tym razem przygotowana przez nas zawartość trzeciego numeru „Kardiologii Inwazyjnej” spełni Wasze oczekiwania zarówno pod kątem merytorycznym, jak i edukacyjnym.

Życzę Wam udanej lektury!

Z koleżeńskim pozdrowieniem Profesor Robert J. Gil Asocjacja Interwencji Sercowo-Naczyniowych Drodzy Czytelnicy,

Ani się obejrzeliśmy, a już minęła pierwsza połowa 2014 roku. Była ona dla nas w miarę spokojna, pozostaje jednak pytanie, co jeszcze wydarzy się do końca roku.

Pesymiści prognozują problemy dla naszej branży, a optymiści twierdzą, że już gorzej nie będzie. Cóż, czas pokaże, kto miał rację.

W nowe półrocze wkraczamy z nowym rozporządzeniem dotyczącym konsultantów krajowych, w którym zwraca się szczególną uwagę na ich potencjalny konfl ikt inte- resów (kwestia działalności gospodarczej, współpracy z przemysłem) oraz określa się stawiane im zadania, a właściwie oczekiwania Ministra Zdrowia. W wielu specjalnościach nastąpiły zmiany na stanowisku konsultanta krajowego. W naszej specjalności po wielu (wg mnie 12!) latach ścisłej z współpracy ze stanowiska zrezygnował prof. Grzegorz Opolski. Jego miejsce zajął prof. Jarosław Kaźmierczak, dobrze znany ze swoich elektrofi zjologicznych osiągnięć. Zapewne nie tylko ja mam ogromną nadzieję, że będzie on wspierał nasze działania na rzecz dalszego rozwoju polskiej kardiologii interwencyjnej. Obu Panów poprosiliśmy o krótkie teksty, które publikujemy w niniejszym numerze. Wierzę, że prof. Kaźmierczak, podobnie jak prof. Opolski, będzie regularnie znajdował czas na krótkie felietony w kąciku konsultanta krajowego. Przecież dzieje się tyle spraw, o których nasze środowisko powinno być informowane…

Niewydolność serca (NS) to poważny problem epide- miologiczny. Widzimy przecież, jak zmienia się popu- lacja naszych chorych. Są coraz starsi i trafi ają do nas najczęściej już z uszkodzonym sercem. Paradoksalnie, trochę się do tego przyczyniamy, ratując ich życia, kiedy trafi ają do nas z rozpoznaniem ostrego zespołu wieńcowego. Doceniając wagę umiejętności właściwej diagnostyki oraz terapii NS, staraliśmy się nawiązać współpracę z Sekcją Niewydolności Serca PTK. Jestem szalenie szczęśliwy, iż w efekcie porozumienia z prof.

Jadwigą Nessler, aktualną Przewodniczącą w/w Sekcji, w niniejszym numerze „Kardiologii Inwazyjnej” po- jawiają się pierwsze materiały. Osobą koordynującą przygotowywanie materiałów „niewydolnościowych”

został dr Jarosław Zalewski, który na początek dostar- czył nam sprawozdanie z Kongresu Niewydolności Serca, który miał miejsce w Atenach (A. Furman) oraz z I Ogólnopolskiego Dnia Świadomości Niewydolności Serca (J. Nessler). W następnym numerze „Kardiologii Inwazyjnej” ukażą się teksty dotyczące klinicznych do- świadczeń z obszaru niewydolności serca.

W niniejszym numerze „Kardiologii Inwazyjnej” znajdziecie również szereg innych sprawozdań. Wszakże maj i czerwiec obfi tuje w liczne i ważne konferencje oraz kongresy naukowe. Zachęcam do lektury sprawoz- dań z konferencji w Zabrzu oraz z EuroPCR w Paryżu (J. Bil). W tym ostatnim można znaleźć nowości na temat

OD REDAKCJI

(4)

2 Kardiologia Inwazyjna nr 3 (9), ROK 2014

leczenia OZW. Żeby lepiej wykorzystać potencjał kardiologii inwazyjnej i poprawić wyniki leczenia OZW, należy zmodyfi kować obowiązujące standar- dy postępowania zespołów ratownictwa medycznego (ZRM), stanowiących jedno z zasadniczych ogniw organizacji przedszpitalnego leczenia OZW.

3. Pilną potrzebą jest poprawa dostępności i jakości ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych z zakresu kardiologii. Należy zwiększyć liczbę świadczeń ambulatoryjnych zakontraktowanych przez NFZ, a zwłaszcza ich wycenę. Konieczne jest podniesienie rangi rehabilitacji kardiologicznej, opieki nad pacjentem z niewydolnością serca oraz ułatwienie dostępu do nowoczesnej diagnostyki obrazowej. Postulujemy wprowadzenie systemu zadaniowego opieki ambulatoryjnej w odniesieniu do pacjentów po OZW i z niewydolnością serca.

W tym celu konieczne jest wprowadzenie programu „Optymalny model kompleksowej rehabilitacji i prewencji wtórnej”, który został przygotowany przez zespół ekspertów PTK.

4. Potrzebne jest wprowadzenie mechanizmów oce- ny jakości świadczeń kardiologicznych, zwłaszcza w zakresie procedur kardiologii inwazyjnej, elektroterapii oraz intensywnej opieki kardiologicznej.

5. Konieczne jest wdrożenie ujednoliconego systemu referencyjności oddziałów kardiologicznych w całej Polsce.

6. Niezbędne jest dopuszczenie kardiologów interwencyjnych do wykonywania zabiegów na naczyniach obwodowych, co wynika z koniecz- ności kompleksowego leczenia patologii ukła- du sercowo-naczyniowego. Drogą do poprawy dostępności do tych procedur jest utworzenie specjalizacji, otwartej dla lekarzy różnych specjal- ności: radiologów, kardiologów oraz angiologów.

7. Nowy program specjalizacji z kardiologii powinien być zgodny z zaleceniami ESC. Skrócenie czasu trwania specjalizacji do 3 lat (zalecenie MZ) będzie wymagało intensyfi kacji szkolenia. Unowocześnie- nie formy realizacji specjalizacji obejmie kursy on-line na platformie edukacyjnej pod patronatem PTK oraz zajęcia na symulatorach).

Szanowni Państwo,

Korzystając z okazji, chciałbym wszystkim Państwu podziękować za współpracę i życzliwość, na jaką mogłem liczyć, sprawując funkcję konsultanta kra- To jest mój ostatni komentarz w dziale „Okiem konsul-

tanta”. Po 12 latach zakończyłem sprawowanie funkcji konsultanta w dziedzinie kardiologii. Jednak zanim to nastąpiło, w dniu 5 czerwca 2014 roku w Warszawie odbyło się doroczne spotkanie Krajowego Zespołu Nadzoru Specjalistycznego w dziedzinie kardiologii.

W obradach wzięli udział: Prezes PTK prof. Zbi- gniew Kalarus, prof. Janina Stępińska (poprzedni Prezes PTK) oraz przedstawiciele AOTM i NFZ. To było szczególne spotkanie, ponieważ wielu spośród konsultantów kończyło sprawowanie tej funkcji. Nie bez znaczenia dla atmosfery obrad były informacje płynące ze strony mediów o planach ograniczenia środków przeznaczanych na kardiologię przez NFZ i Ministerstwo Zdrowia. W tej sprawie wspólnie z prof. Wandą Kawalec, prof. Zbigniewem Kalarusem i prof. Marianem Zembalą skierowaliśmy pismo do Ministra Zdrowia.

W trakcie spotkania omówiliśmy aktualny stan i naj- ważniejsze problemy opieki kardiologicznej w po- szczególnych województwach. Z przedstawionych przez konsultantów wojewódzkich danych wynika, że na koniec 2013 roku było w Polsce 160 pracowni kardiologii interwencyjnej, z czego 148 pracowało w systemie 24-godzinnego dyżuru. Liczba korona- rografi i wyniosła prawie 230 tys., a liczba angioplastyk wieńcowych przekroczyła 120 tys. Ponad 90%

chorych ze STEMI, którzy są hospitalizowani w od- działach kardiologicznych, jest leczona za pomocą pierwotnej PCI. U 60% chorych z OZW bez uniesienia ST wdrożone jest leczenie inwazyjne w trakcie hospitalizacji (głównie w pierwszych 2 dobach).

Poniżej znajdują się wnioski stanowiące podsumo- wanie spotkania, które tradycyjnie zostały przedstawione na konferencji prasowej:

1. Nakłady fi nansowe na kardiologię i prewencję chorób układu krążenia powinny odzwierciedlać epidemiologiczne znaczenie chorób sercowo-naczyniowych, które pozostają najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce. Konieczne jest opracowanie programu (analogicznie do programu onkologicz- nego) rozwoju opieki kardiologicznej w Polsce, zwłaszcza w zakresie profi laktyki chorób układu sercowo-naczyniowego.

2. W ostatnich latach dokonał się w Polsce istotny postęp w leczeniu ostrych zespołów wieńcowych (OZW). Jesteśmy na jednym z pierwszych miejsc w Europie w zakresie dostępności inwazyjnego

OKIEM KONSULTANTA

Mój ostatni

komentarz

(5)

3 www .czasopisma.viamedica.pl/ki/

Proszę o współpracę

jowego. To był dla mnie ogromny zaszczyt i równie duża odpowiedzialność. Miałem szczęście być kon- sultantem w okresie dynamicznego rozwoju kardiologii, zwłaszcza kardiologii interwencyjnej. W tym czasie nastąpiło upowszechnienie leczenia chorych ze świeżym zawałem serca za pomocą pierwotnej angioplastyki wieńcowej, poprawa dostępności do zabiegów kardiologii inwazyjnej oraz elektroterapii, takich jak implantacja kardiowerterów-defi brylatorów i ablacja. Sukces kardiologii w ostatniej dekadzie to

dzieło zbiorowe — silnego i jednolitego środowiska kardiologicznego oraz decydentów rozumiejących potrzeby kardiologii.

Żegnam się z Państwem i zaszczytny przywilej pisania komentarza przekazuję na ręce nowo mianowanego konsultanta krajowego w dziedzinie kardiologii

— Pana Profesora Jarosława Kaźmierczaka.

Prof. Grzegorz Opolski

Szanowni Państwo,

Przypadł mi w udziale zaszczyt pisania komentarza w dziale „Okiem konsultanta”. To niezwykłe wyzwanie po 12 latach działalności Pana Profesora Grzegorza Opolskiego. Podobnie jak mój Poprzednik, liczę na współpracę Koleżanek (niestety nieliczne w gronie kardiologów zabiegowych) i Kolegów z całego środo- wiska kardiologicznego w pełnieniu zobowiązującej i odpowiedzialnej funkcji konsultanta krajowego.

Ostatnie lata przyniosły w Polsce niezwykły postęp w każdej dziedzinie kardiologii. To dzieło zbiorowe

— silnego i jednolitego środowiska kardiologicznego — jak napisał w swoim ostatnim komentarzu prof. Opolski. To także efekt reformy ochrony zdrowia z końca lat 90. — powiązania pacjenta, szpitala i płatnika. Przed kardiologią ciągle jednak stoi wiele wyzwań. Najważniejsze przedstawił w we wspomnia- nym komentarzu prof. Opolski. Wspomnę tylko kilka:

1. Ocena i kontrola jakości świadczeń kardiologicznych. W kardiologii interwencyjnej częściowo słu- żą do tego rejestr procedur (w tym szczególnie powikłań) oraz certyfi katy operatorów kardiologii inwazyjnej i akredytacje pracowni kardiologii interwencyjnej opracowane przez AISN PTK. Sekcja Rytmu Serca PTK wprowadziła także certyfi katy indywidualne w zakresie elektroterapii (stymulatory, ICD, CRT) i elektrofi zjologii (EPS, ablacje).

Od początku 2014 roku uzyskało je kilkudziesięciu Kolegów. Wymogi pokrywają się z obowiązującymi dla certyfi katu EHRA (European Heart Rhythm As- sociation, branch of ESC). Z tego miejsca zwracam się ponownie do operatorów elektrofi zjologii i elektroterapii z prośbą o składanie wniosków o uzyska- nie odpowiedniego certyfi katu. Zasady akredytacji pracowni są na końcowym etapie opracowywania.

2. Referencyjność oddziałów kardiologicznych. Opty- malnym wydaje się system trójstopniowy i taki jest obecnie procedowany. Referencyjność powinna mieć także znaczenie fi nansowe, tzn. wycena pro-

cedury w ośrodku o wyższej referencyjności powinna być wyższa, bo tam leczy

się przecież „najtrudniejszych” pacjentów.

3. Dopuszczenie kardiologów interwencyjnych do wykonywania zabiegów na naczyniach obwodowych. Liczymy na to, że nowy program specjalizacji ułatwi to zadanie.

4. Od jesieni wprowadzony będzie nowy program specjalizacji z kardiologii. Dla lekarzy po stażu podyplomowym to model dwumodułowy: 3-letni moduł z chorób wewnętrznych (jednakowy dla wielu specjalizacji wywodzących się z interny) oraz 3-letni moduł kardiologiczny. Termin egzaminu testowego ze specjalizacji kardiologicznej w sesji jesiennej to 23 października 2014 roku. Życzę zda- jącym sukcesów.

Po rocznej przerwie, wspólnie z Polskim Towarzy- stwem Kardiologicznym, postanowiliśmy powrócić do organizowania w czasie Kongresu PTK sesji konsultanta krajowego. W tym roku w Poznaniu (sobota ok. godz. 12.00) tradycyjnie prof. Opolski przedstawi temat: Stan opieki kardiologicznej w roku 2013 — dane ogólne; ja: Stan elektroterapii na tle Europy, a prof. Mariusz Gąsior i doc. Marek Gierlotka: Tery- torialne i regionalne różnice w zapadalności, leczeniu i rokowaniu w zawale serca w Polsce. Serdecznie zapraszamy.

Już wakacje. Życzę wszystkim dobrego odpoczynku. Potrzebujemy nowych sił, aby sprostać nowym zadaniom.

Liczę, że w kolejnych komentarzach „Okiem konsultanta” będę mógł dzielić się z Państwem coraz większą liczbą dobrych wiadomości.

Prof. Jarosław Kaźmierczak Konsultant Krajowy w dziedzinie kardiologii

(6)

4 Kardiologia Inwazyjna nr 3 (9), ROK 2014

GŁOS PRZEWODNICZĄCEGO

Koleżanki i Koledzy,

Tradycyjnie już w połowie roku przedstawiamy Wam dane związane z dziedziną kardiologii inwazyjnej za mi- niony rok 2013. Zanim ukażą się one w formie ofi cjalnej publikacji chciałbym się z Wami podzielić kilkoma faktami.

Liczba pracowni wzrosła o kolejne 5, co powoduje, że średnia liczba pracowni w kraju na milion miesz- kańców (wszyscy: dorośli i dzieci!) to 4, co daje jedną pracownię średnio na 250 tys. mieszkańców. Już 3–4 lata temu uważaliśmy, że jedna pracownia powinna obejmować region około 500 tys. mieszkańców.

Są województwa, gdzie ta liczba jest jeszcze wyż- sza — w województwie świętokrzyskim na milion mieszkańców przypada 6,26 pracowni, choć chyba nie jest to region z epidemią choroby wieńcowej.

Ważny w połączeniu z tymi danymi wydaje się fakt, że w minionym roku nieznacznie spadła liczba wykonanych zabiegów diagnostycznych — o 0,4%

w porównaniu z rokiem poprzednim. Niewielki wzrost odnotowano za to w liczbie wykonanych angioplastyk wieńcowych — o 0,3%.

Ważna wiadomość — po raz pierwszy od lat odnoto- waliśmy spadek interwencji w STEMI o 5,6%, choć z drugiej strony wzrosła liczba zabiegów w NSTEMI o 3,2%. Po raz pierwszy od wielu lat liczba pPCI/mln/

/rok spadła poniżej 700. W pewnym sensie to dobra

wiadomość, gdyż świadczy o skuteczności naszych działań w zapobieganiu zawałom, m.in. poprzez setki angioplastyk u pacjentów z krytycznymi zmianami w naczyniach wieńcowych. Co nie dziwi, znacznie wzrosła liczba zabiegów u pacjentów z niestabilną dławicą piersiową — o 18,7%.

I jeszcze dwie wiadomości, które uważam za dobre:

ponad połowa zabiegów w 2013 roku wykonana została z dostępu promieniowego i w 2013 roku znacznie wzrosło zużycie stentów uwalniających leki — z 48% do 67%. To dobre tendencje, zgodne z obserwowanymi w innych krajach europejskich, a przede wszystkim zgodne z aktualnymi zaleceniami.

Na koniec krótko o działalności AISN. Niedawno dotarł do Was pierwszy Newsletter AISN. W ten sposób chcemy w zwartej formie przekazywać Wam najważniejsze informacje o kardiologii inwazyjnej w Polsce, a także wpływać na zwiększenie Waszej aktywności w pozazabiegowych działaniach na rzecz tej dziedziny. Obecny Zarząd AISN jest przekonany, że tylko nasze liczne i aktywne środowisko jest w stanie utrzymać osiągnięte sukcesy i osiągnąć kolejne.

Życzę Wam udanego odpoczynku w letnich miesiącach, chociaż doskonale wiem, że w naszej działalności tak naprawdę nigdy nie ma wakacji.

Prof. Andrzej Ochała Przewodniczący Asocjacji Interwencji

Sercowo-Naczyniowych

Ważne wiadomości

(7)

5 www .czasopisma.viamedica.pl/ki/

CO NOWEGO W EAPCI

Polscy kardiolodzy inwazyjni w nowych władzach EAPCI ESC

Podczas EuroPCR w Paryżu ogłoszono wyniki wyborów do nowych władz European Association on Percutaneous Cardiovascular Interventions of the European Society of Cardiology (EAPCI ESC).

Po zakończeniu kadencji dr J. Fajadet stanowisko Prezydenta EAPCI objął prof. S. Windecker. Prezy- dentem-Elektem został wybrany prof. M. Haude, Sekretarzem — prof. A. Baumbach, a Skarbnikiem

— prof. J. Escaned. Ogromnym wyróżnieniem i zaszczytem dla polskiej kardiologii inwazyjnej jest ponowny wybór prof. Adama Witkowskie- go na Przewodniczącego Fellowship Committee 2014–2016 oraz powrót do władz EAPCI prof.

Dariusza Dudka na stanowisku Przewodniczące- go International Affairs and National Societies Committee. Stanowi to dowód uznania dla do- tychczasowych osiągnięć prof. Witkowskiego i prof. Dudka w pracach na rzecz EAPCI, stwarza jednocześnie nowe perspektywy dla zwiększenia roli polskiej kardiologii interwencyjnej.

Grant edukacyjny EAPCI dla polskich kardiologów inwazyjnych

W lipcu 2014 w Nicei odbędzie się European In- terventional Cardiology Fellows Course, na który dzięki staraniom Zarządu AISN PTK wyjedzie pięciu młodych polskich kardiologów inwazyjnych. Na stronie internetowej AISN opublikowano listę laureatów, którym serdecznie gratulujemy. Tego rodzaju szkolenia będą organizowane cyklicznie przez EAPCI, które pokrywa wszelkie koszty zwią- zane z wyjazdem. Jedynie aktywni członkowie AISN PTK i EAPCI mogą wziąć w nich udział, a liczba grantów będzie zależała od ilości polskich kardiologów inwazyjnych w EAPCI. ^■

Dariusz Dudek

Uznanie

dla polskich

kardiologów

inwazyjnych

(8)

6 Kardiologia Inwazyjna nr 3 (9), ROK 2014

XXI MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA KARDIOLOGICZNA

Jak co roku, gościliśmy wybitnych ekspertów z kraju i zagranicy. Dziękując naszym Gościom za przyjęcie zaproszenia i obecność, wspólnie z nimi postanowi- liśmy podzielić się naszym doświadczeniem, które znalazło odzwierciedlenie w ciekawym i wielokierun- kowym programie tegorocznej konferencji. Oprócz bogatej propozycji sesji warsztatowych dla lekarzy specjalistów z zakresu elektroterapii, niewydolności serca, nadciśnienia płucnego, małoinwazyjnej kar- diochirurgii czy intensywnej terapii wiele miejsca poświęcono zagadnieniom nowoczesnej i złożonej opieki kardiologicznej, a także zwrócono uwagę na konieczność dobrej współpracy lekarzy różnych specjalności. W trakcie konferencji staraliśmy się pokazać postęp, jaki już dokonał się w dziedzinach sercowo-naczyniowych, ale także zwrócić uwagę na możliwe przyszłe kierunki rozwoju nauki.

Aby zrealizować te zadania, zaplanowaliśmy cztery sesje plenarne poświęcone: leczeniu hybrydowemu schorzeń sercowych (I sesja plenarna, wykładowca- mi byli m.in.: Mark Galantowicz — Columbus, USA i Qiang Chen — Bristol, UK), medycynie regenera- cyjnej (II sesja plenarna, wykładowcami byli m.in.

Jan Kajstura — Boston, USA; Józef Dulak — Kraków;

Stanisław Szala — Gliwice; Wojciech Wojakowski

— Katowice i Thomas Theologou — Liverpool, UK), nanotechnologii w chorobach sercowo-naczyniowych (III sesja plenarna — wykładowcami byli m.in. Marek Radomski — Dublin, Irlandia; Tadeusz Maliński — Athens, USA; Yuri Volkov — Dublin, Irlandia i Franciszek Kokot — Katowice) i postępom w zakresie diagnostyki i leczenia zakrzepicy naczyń (IV sesja plenarna — wykładowcami byli m.in. James O’Donnell — Dublin, Irlandia i Cezary Watała — Łódź).

Oczywiście od wielu lat nieodłącznym elementem konferencji są przygotowywane wspólnie z AISN Warsztaty Kardiologii Interwencyjnej. Warsztaty odbyły się już po raz piętnasty, drugi raz pod egidą AISN. Ich dyrektorami byli profesorowie Mariusz Gąsior i Andrzej Lekston, sekretarzem — Michał Hawranek. W naszym programie zawsze staramy się

By dzielić się doświadczeniem

W dniach 29–30 maja 2014 roku w Zabrzu odbyła się XXI Międzynarodowa Konferencja Kardiologiczna i XV Warsztaty Kardiologii Interwencyjnej.

Komitetem Organizacyjnym kierowali profesorowie Lech Poloński i Marian Zembala, sekretarzem był Krzysztof Dyrbuś. Konferencja właściwie rozpoczęła się już w środę 28 maja sesjami poświęconymi diagnostyce i leczeniu nadciśnienia płucnego.

Sesje te organizowane były przy współudziale AISN i Sekcji Krążenia Płucnego PTK.

Mateusz Kaczyński

Fotografia 1. Wspólnie z naszymi Gośćmi chcieliśmy dzielić się doświadczeniem

(9)

7 www .czasopisma.viamedica.pl/ki/

zrównoważyć zarówno aspekty techniczne związane z wykonywaniem różnych zabiegów z wiedzą klinicz- ną, która pozwala kardiologowi interwencyjnemu na głębsze zrozumienie problemu zdrowotnego chorego i podejmowanie lepszych decyzji w codziennej praktyce klinicznej. W tym roku w pierwszym dniu warsztaty poświęcone były wielonaczyniowej choro- bie wieńcowej w różnych jej postaciach. W drugim dniu skoncentrowano się na strukturalnych wadach serca.

Warsztaty rozpoczęły się od sesji poświęconej zagadnieniom związanym ze stabilną chorobą wieńcową, ponieważ wciąż istnieje wiele kontrowersji i nieja- sności, co do optymalnego sposobu postępowania w przypadku tej choroby. Zwrócono uwagę na istotną rolę badań czynnościowych i obrazowych przed dia- gnostyką inwazyjną, stratyfi kację ryzyka u chorych ze stabilną chorobą wieńcową oraz na możliwości kom- pletnej rewaskularyzacji tętnic wieńcowych z punktu widzenia kardiologów i kardiochirurgów. Kolejna, dwuczęściowa sesja została poświęcona tematowi wielonaczyniowej choroby wieńcowej u chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi. Odniesiono się do ważnego i czasem niełatwego zagadnienia, jakim w dobie nowoczesnego leczenia interwencyjnego jest diagnostyka zmiany odpowiedzialnej za ostry zespół wieńcowy u chorych ze zmianami wielona- czyniowymi. Zabiegi angioplastyki wieńcowej w tej grupie chorych często są interwencjami wysokiego ryzyka i mogą wymagać wykonania wielonaczyniowej angioplastyki, interwencji w zakresie pnia lewej tętnicy wieńcowej czy zastosowania rotablacji i balo- nów tnących. Widać jednocześnie, że profi l chorych, z którymi na co dzień spotyka się kardiolog inter- wencyjny, ulega zmianie. Tematem kolejnej sesji byli chorzy z niewydolnością serca, u których podjęcie decyzji o odpowiednim sposobie rewaskularyzacji, a także wybór najlepszego sposobu leczenia jest sprawą trudną i ważną. Zwrócono również uwagę na wciąż nierozwiązany problem rewaskularyzacji chorych we wstrząsie kardiogennym, którzy wy- magają mechanicznego wsparcia układu krążenia.

Tradycyjnie w trakcie warsztatów przedstawialiśmy transmisje z ciekawych i złożonych zabiegów, które były wykonywane „na żywo” przez najlepszych ekspertów z dziedziny kardiologii interwencyjnej.

Komentowali je wybitni specjaliści z kraju, m.in.

kardiolodzy: Robert Gil (Warszawa), Adam Witkow- ski (Warszawa), Jarosław Wójcik (Lublin), Paweł Buszman (Zabrze), Dariusz Dudek (Kraków), Andrzej Ochała (Katowice), Jacek Legutko (Kraków), Leszek Bryniarski (Kraków), Waldemar Banasiak (Wrocław), Zbigniew Gąsior (Katowice), Stanisław Bartuś (Kra- ków), Andrzej Kleinrok (Zamość), Katarzyna Mi- zia-Stec (Katowice) oraz kardiochirurdzy: Andrzej Bochenek (Katowice), Marek Jasiński (Katowice), Marek Deja (Katowice), Bogusław Kapelak (Kraków).

Kolejny dzień warsztatów został poświęcony przezcewnikowej metodzie leczenia chorych dużego ryzyka ze stenozą zastawki aortalnej, a także możliwości przezskórnych interwencji w redukcji czynnościowej niedomykalności zastawki mitralnej. Swoimi dużymi doświadczeniami w tej dziedzinie podzielili się ze słu- chaczami: Marek Kowalski (Bad Rothenfelde, Niem- cy) i Stefan Kiesz (San Antonio, USA). Interesujące również okazały się sesje poświęcone nowoczesnym technologiom, w tym lekom przeciwkrzepliwym, stentom bioresorbowalnym, balonom powleka- nym lekami antymitotycznymi czy możliwościom miniaturyzacji urządzeń do wspomagania układu krążenia. Tendencje w światowej kardiologii w tych dziedzinach przedstawił Grzegorz Kałuża (Nowy Jork, USA). Najpewniej w nieodległej przyszłości znaczna część tych technologii będzie stosowana w codziennej praktyce klinicznej na szerszą skalę.

Fotografia 3. ...poznaliśmy też opinie wybitnych ekspertów Fotografia 2. W trakcie warsztatów przedstawialiśmy transmisje z ciekawych zabiegów „na żywo”. Komentowali je wybitni specjaliści z kraju, m.in. Prof. Robert Gil z Warszawy…

(10)

8 Kardiologia Inwazyjna nr 3 (9), ROK 2014

Ostatnia, ale wcale nie najmniej ważna sesja poru- szyła problem niefarmakologicznej profi laktyki udaru mózgu u chorych z migotaniem przedsionków, gdzie oprócz ciekawych danych klinicznych przedstawiono przypadek bardzo wymagającego technicznie i sku- tecznego zabiegu przezcewnikowego zamknięcia uszka lewego przedsionka.

W innych ciekawych sesjach poznaliśmy opinie takich wybitnych ekspertów jak: Andrzej Budaj (War- szawa), Adam Torbicki (Otwock), Marcin Kurzyna (Otwock), Bożena Sobkowicz (Białystok), Jerzy Lew- czuk (Wrocław), Jadwiga Nessler (Kraków) i Maria Podolak-Dawidziak (Wrocław). Po raz pierwszy zapro- siliśmy do udziału w konferencji okulistów (Edward Wylęgała — Katowice) i neurologów (Maciej Świat

— Rybnik). Bardzo aktywnie uczestniczyli we wszyst- kich sesjach pracownicy Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu z silną reprezentacją kardiologów (Zbigniew Kalarus, Beata Średniawa) i kardiochi- rurgów (Marian Zembala, Roman Przybylski, Jerzy Pacholewicz).

Laureatem corocznej nagrody „Kroki milowe w kardiologii” został profesor Michał Tendera (Katowice) za pionierskie prace dotyczące leczenia tromboli- tycznego u chorych z zawałem serca w latach 80.

Serdecznie dziękujemy wszystkim wykładowcom i członkom paneli, dziękujemy prawie dwu tysiącom aktywnych uczestników XXI Międzynarodowej Kon- ferencji Kardiologicznej i XV Warsztatów Kardiologii Interwencyjnej w Zabrzu. Mamy nadzieję, że na przyszłoroczne spotkanie również przygotujemy interesującą tematykę, obejmującą aktualne trendy we współczesnej kardiologii.

Z pozdrowieniami Organizatorzy

Fotografia 4. Dużym zainteresowaniem cieszyły się również sesje poświęcone nowoczesnym technologiom

(11)

9 www .czasopisma.viamedica.pl/ki/

KONGRES EURO PCR

„All you need…”

Tegoroczne spotkanie w Paryżu 20–23 maja było 25. edycją Europejskich Warsztatów Kardiologii Interwencyjnej, w której wzięło udział 12 257 uczestników. W tym roku zgłoszono 1052 abstrakty, z których około 60% przyjęto na sesje ustne i plakatowe. Najwięcej prac pochodziło z Włoch (165), natomiast Polska uplasowała się na 9. miejscu z 29 zgłoszonymi propozycjami.

Jacek Bil

Klinika Kardiologii Inwazyjnej CSK MSW w Warszawie

EuroPCR 2014 obfi tował w wiele walorów eduka- cyjnych: cykl sesji „All you need to know about...”, prezentacja aktualnej wersji podręcznika PCR-EAPCI (zaktualizowano 25 rozdziałów), uruchomienie platformy PCRedu online (przyszłe źródło kursów i fi lmów instruktażowych, obecnie dostępny jest kurs dotyczący dostępu promieniowego), a także rozszerzenie platformy PCR Pipepline (źródło infor- macji o wyrobach medycznych) i przede wszystkim zaprezentowanie nowych wytycznych dotyczących rewaskularyzacji mięśnia sercowego.

Postępy w terapii bifurkacji

W trakcie warsztatów przedstawiono wyniki badań z wykorzystaniem stentów dedykowanych do leczenia bifurkacji (BiOSS Expert^®, Tryton®, Axxess^®), jak i balonów uwalniających paklitaksel. W badaniu POLBOS I oceniano skuteczność i profi l bezpieczeń- stwa stentu uwalniającego paklitaksel BiOSS Expert^® w porównaniu z klasycznymi stentami lekowymi. Do badania włączono łącznie 240 chorych. W 12-mie- sięcznej obserwacji wykazano, że BiOSS Expert^® cechuje się porównywalną efektywnością do klasycz- nych stentów pokrytych lekami antyproliferacyjnymi (DES, drug-eluting stent) uwalniających paklitaksel (TLR 11,5% v. 10,6%, p = 0,6), natomiast stent de- dykowany okazał się istotnie lepszy w przypadku implantacji w pień lewej tętnicy wieńcowej — LTW (TLR 7,4% v. 11,1%, p < 0,05).

W Paryżu zaprezentowano także wyniki 12-mie- sięcznego badania, którego celem było porówna- nie skuteczności implantacji metalowego stentu Tryton^® w układ naczynie główne–gałąź boczna (MV-SB; main vessel–side branch) i stentu lekowego w gałęzi głównej (MB; main branch) z implanta- cją stentu lekowego w technice PTS (provisional T-stenting). W badaniu tym nie osiągnięto zakła- danego pierwszorzędowego punktu końcowego (to jest wykazania nie gorszej skuteczności — non- -inferiority), niemniej jednak w analizie post-hoc wykazano, że wykorzystanie stentu Tryton wydaje się być korzystne w przypadku bocznic o średnicy

≥ 2,25 mm. Co ważne, odsetek zakrzepic w obu grupach był porównywalny i wynosił około 0,4%.

W dyskusji zwracano uwagę na potencjalną korzyść z opracowania lekowej wersji stentu Tryton.

Innym ciekawym badaniem było badanie Cobra, w którym oceniano skuteczność implantacji stentu uwalniającego biolimus A9 AXXESS^® z następczą implantacją dwóch stentów Biomatrix^® w MB i SB w porównaniu z implantacją dwóch stentów Xience^® w technice Culotte. Wykazano, że wielkość później utraty światła była niższa w grupie chorych leczo-

(12)

10 Kardiologia Inwazyjna nr 3 (9), ROK 2014

nych stentem AXXESS^®, niemniej jednak w kontroli angiografi czne wyniki z OCT były poniżej oczekiwań.

Kończąc temat bifurkacji, warto wspomnieć także o badaniu Babilon, w którym oceniano skuteczność zabiegu angioplastyki z wykorzystaniem balonów uwalniających lek (DEB, drug eluting balloon) w MB oraz SB z następczą implantacją stentu metalowe- go w układ MV-MB w porównaniu z przezskórną interwencją wieńcową (PCI, percutaneous coronary interventions) z implantacją stentu uwalniającego ewerolimus w technice PTS. Po 24 miesiącach obserwacji odsetki ponownej rewaskularyzacji naczynia (TVR, target vessel revascularization), jak i rewaskularyzacji zmiany (TLR, target lesion revascularization) były istotnie wyższe w grupie leczonej DEB i wynosiły, odpowiednio, 15% v. 3%

oraz 17% v. 3%.

PCI — inne ciekawe badania

W pierwszej kolejności należy przedstawić wyniki badania CENTURY II, w którym porównywano nowy stent z biodegradowalnym polimerem Ultimaster^® ze stentem Xience^® w grupie 1 119 chorych. Stent Ultimaster^® uwalnia sirolimus z biodegradowalnego polimeru całkowicie rozkładającego się w ciągu 3–4 miesięcy. Po 9 miesiącach obserwacji odsetek zgo- nów z przyczyn sercowych i zawałów serca wynosił, odpowiednio, 2,9% v. 3,8% (p = 0,4), a odsetek zakrzepicy w obu grupach był identyczny i miał wartość 0,9%.

W trakcie kongresu omówiono także wyniki dwóch badań dotyczących stentu STENTYS^® w różnych wersjach: APPOSITION V oraz ADEPT. Celem badania APPOSITION V była próba ograniczenia wystę- powania ostrej i podostrej zakrzepicy u chorych ze STEMI poprzez wykorzystanie samorozprężalnego stentu uwalniającego sirolimus (STENTYS) i po- równanie go z klasycznym DES (Resolute Integrity).

Niemniej jednak nie stwierdzono istotnych różnic w odsetku MACE po 9 miesiącach obserwacji. Zwró- cono natomiast uwagę, że po 4 miesiącach proces endotelizacji postępował szybciej w grupie chorych leczonych stentami STENTYS^®. Z kolei w badaniu ADEPT porównano skuteczność i profi l bezpieczeń- stwa samorozprężalnego stentu metalowego z jego wersją uwalniającą paklitaksel (STENTYS) w zabie- gach angioplastyki w obrębie pomostów żylnych. Po 12 miesiącach obserwacji odsetek MACE wynosił, odpowiednio, 11,1% v. 10%, a TLR — 7,4% v. 3,3%

(różnice nieistotne statystycznie).

Na jednej z sesji omówiono także 5-letnie wyniki badania NOBORI2, w którym stent Nobori^® uwalniający biolimus A9 cechował się bardzo korzystnymi długo- terminowymi wynikami oraz niskim odsetkiem zda- rzeń niepożądanych. Po 5 latach obserwacji odsetek TLF (zgon sercowy, zawał serca, TLR) wynosił 8,2%.

Przedstawiono także analizę z badania EUROMAX, w którym oceniano skuteczność i profi l bezpieczeń- stwa stosowania biwalirudyny i heparyny w połącze- niu z inhibitorami GP IIb/IIIa. W obserwacji 30-dniowej odsetek zgonów lub poważnego krwawienia był niższy w grupie chorych stosujących biwalirudynę (5,1%) w porównaniu z heparyną, niezależnie od tego, czy inhibitory GP IIb/IIIa stosowano rutynowo (7,4%, p = 0,0425) czy też w sytuacjach awaryjnych (9,8%, p = 0,0006). W analizie wieloczynnikowej wykazano, że stosowanie biwalirudyny wiązało się z niższym ryzykiem wystąpienia złożonego pierw- szorzędowego punktu końcowego (OR 0,53, 95% CI 0,33–0,87) oraz poważnych krwawień (OR 0,44; 95%

CI 0,24–0,82). Warto jednak wspomnieć, że w przypadku stosowania heparyny z lub bez inhibitorów GP IIb/IIIa, zaobserwowano trend w kierunku niższego odsetka występowania zakrzepicy w stencie (0,6%

v. 0,4% v. 1,6%, p = 0,09).

Mimo że nie dotyczy to bezpośrednio PCI, ciekawe są wyniki badania PERFUSE, w którym oceniano czułość i swoistość pomiaru cząstkowej rezerwy przepływu wieńcowego (FFR, fractional fl ow reserve) oznaczonego w CT w połączeniu z obrazowaniem perfuzyjnym u chorych z podejrzeniem choroby niedokrwiennej serca. Wykazano, że FFR_CT cechował się czułością rzędu 83% i swoistością rzędu 88%, z kolei angiografi a CT wartościami, odpowiednio, 98% i 77%, natomiast łącząc FFR_CT oraz obrazowanie perfuzyjne w CT uzyskano czułość rzędu 83%

i swoistość rzędu 95%.

Wytyczne ESC-EACTS 2014 dotyczące rewaskularyzacji mięśnia sercowego

Nowe wytyczne ESC-EACTS dotyczące rewaskularyzacji mięśnia sercowego zostaną ofi cjalnie opu- blikowane na kongresie ESC w Barcelonie. Będą się składać z 20 rozdziałów dotyczących rewaskularyzacji chorych ze stabilną chorobą wieńcową, NSTE-ACS, STE-ACS, jak również będą zawierać dedykowane rozdziały dotyczące na przykład postępowania z pacjentami z cukrzycą. W Paryżu przedstawiono trzy z nich: „Rewaskularyzacja u pacjentów ze stabilną ChNS”, „Rewaskularyzacja u pacjenta z cukrzycą”, a także „Leczenie przeciwkrzepliwe”. W trakcie bardzo ciekawej sesji można było zauważyć w nowych rekomendacjach poprawę pozycji dla leczenia prze- zskórnego pnia głównego lewej tętnicy wieńcowej oraz tzw. proksymalnego segmentu gałęzi zstepu- jącej przedniej. Zwrócono uwagę na zasadność posługiwania się wskaźnikiem EuroScore 2, a nie EuroScore, a także zapowiedziano wprowadzenie nowej skali ryzyka Global Risk Stratifi cation Sco- re uwzględniającej zarówno wynik EuroScore, jak i SYNTAX u danego pacjenta. Z kolei w przypadku chorych z cukrzycą zwrócono uwagę na większą korzyść rewaskularyzacji kardiochirurgicznej w po- równaniu z PCI (na podstawie wyników badania

(13)

11 www .czasopisma.viamedica.pl/ki/

FREEDOM) oraz stosowania w rewaskularyzacji obu tętnic piersiowych wewnętrznych, a nie tylko LIMA.

W dalszej części wytycznych przedstawiono nowe zalecenie dotyczące stosowania DAPT u pacjenta poddanego planowej PCI: skrócono ten czas z 6–12 miesięcy do 6 miesięcy. W wytycznych zamieszczono także nowe dane dotyczące stosowania biwalirudyny (na podstawie wyników badania HEAT-PPCI) oraz DAPT i doustnego leczenia przeciwkrzepliwego (na podstawie wyników badania WOEST).

Bezelektrodowe stymulatory serca

W Paryżu przedstawiono także częściowe wyniki badania Leadless II IDE, którego celem jest ocena bezpieczeństwa i skuteczności stosowania bezelektrodowych stymulatorów, jak na przykład Nanostim^®, implantowanych z dostępu żylnego przez 18F koszulkę naczyniową.

Interwencja na tętnicach obwodowych

Wśród wielu ciekawych prezentacji na szczególną uwagę zasługują dwie. Jedna dotyczyła nitinolowego stentu niezawierającego polimeru i uwalniającego paklitaksel Zilver^® w leczeniu zwężeń w tętnicach w odcinku udowo-podkolanowym — odsetek pierwotnej drożności po 12 miesiącach wynosił 84%.

Druga związana była z optymalizacją wykorzystania ultrasonografi i wewnątrznaczyniowej (CardioProfi lic) w celu ułatwienia/optymalizacji dostarczania pakli- takselu (jako metoda redukcji odsetka restenozy).

TAVI

Bazując na danych z rejestru UK TAVI, przedstawiono optymistyczne wyniki, w których wykazano, że prawie połowa chorych wysokiego ryzyka poddanych TAVI z powodu ciężkiej stenozy aortalnej żyje co najmniej 5 lat po zabiegu. Przedstawiono także wstępne, 30-dniowe wyniki badania z wykorzystaniem zastawki SAPIEN3^®, w którym zaobserwowano niższy odsetek udarów oraz śmiertelności, jak również niższy odsetek powikłań miejscowych w porównaniu do wcześniejszych wersji zastawki tego producenta.

Przedstawiono także szereg nowych zastawek, takich jak Venus, Inovare, Triskele, MyVal czy też Trinity, jak również nowe systemy do plastyki balonowej zastawki aortalnej Leafl ex czy też Intervalve. Warto podkre- ślić, że coraz więcej zastawek otrzymuje rejestrację nie tylko w leczeniu ciężkiej stenozy aortalnej, ale także i jej niedomykalności (na przykład Jena Valve).

Zastawka mitralna okiem kardiologa interwencyjnego

W Paryżu przedstawiono także pierwsze 4 przypadki przezcewnikowej implantacją zastawki mitralnej Fortis^®, a także 2 przypadki implantacji przezkoniusz-

kowej zastawki Tiara^®. Zaprezentowano także wyniki z wieloośrodkowego badania dotyczącego zestawu do przezcewnikowej annuloplastyki pierścienia mi- tralnego (Cardioband^®).

Zamknięcie uszka lewego przedsionka

W rejestrze Iberian oceniano skuteczność i bezpie- czeństwo zamknięcia uszka lewego przedsionka przy wykorzystaniu urządzenia Amplatzer Cardiac Plug^®. Spośród 158 chorych w ciągu 2 lat obserwacji udar stwierdzono u 4,4% pacjentów, zgon — u 10,8%, a poważne krwawienie — u 5,7%. Co ważne, autorzy podkreślają, że roczny odsetek udarów/TIA wynosił 2,2%, co było wartością dużo niższą niż zakładane wartości wyliczone na podstawie skali CHADS₂ (9,6%, p < 0,001) oraz CHA₂DS₂VASc (8,3%, p = 0,003).

Denerwacja tętnic nerkowych i inne zabiegi wpływające na układ współczulny

W kwestii denerwacji tętnic nerkowych toczyła się dalsza dyskusja wykorzystująca kolejne analizy w podgrupach badania SYMPLICITY HTN-3 oraz rejestru GLOBAL SYMPLICITY, których celem była identyfikacja potencjalnych czynników predykcyjnych odpowiedzi na ten sposób leczenia. Przedstawiono także aktualne wyniki z szeregu innych badań, takich jak REDUCE-HTN (Vessix^®), EnligHTN, ACHIEVE (Pa- radise^®), REALISE (Paradise^®), RAPID (OneShot^®) czy też SYMPLICITY Spyral. Pewnego rodzaju nowinką były cewniki wykorzystujące ultradźwięki o wysokiej intensywności jako metodę denerwacji (TIVUS^®).

Przedstawiono także nowe metody, takie jak: denerwacja tętnic płucnych u chorych z idiopatycznym tętniczym nadciśnieniem płucnym, stymulacja baroreceptorów oraz modulacja kurczliwości mięśnia sercowego u chorych z niewydolnością serca oraz wytwarzanie centralnych (biodrowych) anastomoz tętniczo-żylnych przy wykorzystaniu łącznika podobnego do stentu lub ablacja kłębków szyjnych u chorych z opornym nadciśnieniem tętniczym.

Fotografia 1. Tegoroczne spotkanie w Paryżu 20-23 maja było 25. edycją Europejskich Warsztatów Kardiologii Interwencyjnej

Fot. Artur Krzywkowski

(14)

12 Kardiologia Inwazyjna nr 3 (9), ROK 2014

Nowe urządzenia w niewydolności serca

Na zakończenie warto wspomnieć jeszcze o nowym urządzeniu V-Wave^®, które zbudowane jest z nitinolu, ma kształt klepsydry i 3 płatki. Jest to stały implant dedykowany pacjentom z niewydolnością serca i podwyższonym ciśnieniem napełniania lewego przedsionka. Jego działanie sprowadza się do wytwa- rzania jednokierunkowego przecieku lewo-prawego

na poziomie przegrody międzyprzedsionkowej. Na kongresie przedstawiono wyniki badania FIM (fi rst- -in-man) z udziałem 5 chorych. Urządzenie implanto- wano przez tętnicę udową. Po 3 miesiącach uzyskano spadek NT-proBNP o 32%, a dystans 6-minutowego marszu wydłużył się o 13%. ■

„…by poddawała się leczeniu”

Dni są częścią Ogólnoświatowego Programu Świa- domości Niewydolności Serca, którego głównym celem jest: prewencja, wczesna diagnostyka i leczenie niewydolności serca jako światowego priorytetu w dziedzinie ochrony zdrowia.

Patronat nad obchodami I Ogólnopolskiego Dnia Świadomości Niewydolności Serca objęli: Prezydent Miasta Krakowa prof. dr hab. Jacek Majchrowski, Marszałek Województwa Małopolskiego Pan Marek Sowa, JM Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego prof.

dr hab. Wojciech Nowak, Prorektor Uniwersytetu Jagiellońskiego ds. Collegium Medicum prof. dr hab. Piotr Laidler, Dziekan Wydziału Lekarskiego CM UJ prof. dr hab. Tomasz Grodzicki, Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II dr n. med. Anna Prokop-Staszecka, Prezes PTK prof. dr hab. n. med. Zbigniew Kalarus, Konsul- tant Krajowy w dziedzinie kardiologii prof. dr hab.

n. med. Grzegorz Opolski oraz Poseł na Sejm RP Pani Beata Małecka-Libera. Poparcie dla inicjatywy obchodów i solidarności z chorymi na niewydolność serca wyrazili Marszałek Sejmu RP Ewa Kopacz oraz Pan Lech Wałęsa.

Głównym celem I Ogólnopolskiego Dnia Świado- mości Niewydolności Serca było uświadomienie społeczeństwu znaczenia niewydolności serca jako problemu nie tylko medycznego, ale w coraz więk- szym stopniu społecznego i ekonomicznego. W Pol- sce na niewydolność serca cierpi około miliona osób i liczba ta stale wzrasta. Niewydolność serca jest chorobą o złym rokowaniu, a jej zaostrzenia są wiodącą przyczyną hospitalizacji w Polsce, generując ogromne koszty dla Narodowego Funduszu Zdrowia.

Należy podkreślić, że Polska znajduje się obecnie na pierwszym miejscu pod względem częstości hospitalizacji z powodu niewydolności serca spośród 30 krajów OECD, z liczbą hospitalizacji dwukrotnie wyższą od średniej dla krajów OECD.

W ciągu 5 lat od rozpoznania niewydolności serca umiera około 60% mężczyzn i 40% kobiet. Śmiertel- ność w niewydolności serca jest większa niż w więk-

NIEWYDOLNOŚĆ SERCA

I Ogólnopolski Dzień Świadomości Niewydolności Serca

Z inicjatywy Sekcji Niewydolności

Serca Polskiego Towarzystwa

Kardiologicznego (PTK) i Kliniki

Choroby Wieńcowej i Niewydolności

Serca Instytutu Kardiologii UJ

CM w Krakowskim Szpitalu

Specjalistycznym im. Jana Pawła II, przy

współudziale Oddziału Krakowskiego

PTK, Fundacji Pomocy Sercu i S’ART

Production, po raz pierwszy w Polsce

zorganizowano obchody Europejskich

Dni Świadomości Niewydolności

Serca. Najważniejsza część

obchodów związanych z powyższymi

wydarzeniami odbyła się w dniu

25 maja 2014 roku na Rynku Głównym

w Krakowie. Tym samym Polska

dołączyła do czołówki 40 krajów

europejskich, w których Asocjacja

Niewydolności Serca Europejskiego

Towarzystwa Kardiologicznego od

2010 roku organizuje obchody Dni

Świadomości Niewydolności Serca.

(15)

13 www .czasopisma.viamedica.pl/ki/

szości nowotworów złośliwych. I tak, na raka płuca umiera rocznie około 22 tys. Polaków, podczas gdy na niewydolność serca — około 60 tys. chorych rocznie (164 zgony dziennie). Chociaż na niewydol- ność serca choruje ponad dwukrotnie więcej osób niż na schorzenia nowotworowe wciąż brakowało inicjatyw medycznych i społecznych, które wzorem wielu programów onkologicznych zwiększałyby świadomość zdrowotną społeczeństwa związaną z niewydolnością serca, szczególnie w zakresie za- grożeń wynikających z nieleczonej choroby, roli profi laktyki oraz możliwości skutecznej terapii. Potrzeba pilnych działań w powyższych obszarach stanowiła główną przesłankę dla organizacji I Ogólnopolskiego Dnia Świadomości Niewydolności Serca, którego przewodnim hasłem stało się: „Niewydolność serca

— choroba poddająca się leczeniu, której można zapobiegać”.

W dniu 21 maja z inicjatywy Przewodniczącej Sekcji Niewydolności Serca PTK dr hab. n. med. Jadwigi Nessler, prof. UJ została zorganizowana w Warsza- wie konferencja prasowa pod tytułem: „Wyzwania i perspektywy opieki nad chorym z niewydolnością serca”. W konferencji wzięli udział prof. dr hab.

n. med. Janina Stępińska, Krajowy Konsultant ds.

kardiologii prof. dr. hab. n. med. Grzegorz Opolski oraz 22 dziennikarzy. Podczas konferencji prof. Janina Stępińska przedstawiła temat: „Niewydolność serca w Polsce”, prof. Grzegorz Opolski: „Polskie realia

— co powinniśmy robić lepiej?”, a prof. Jadwiga Nessler: „Co już robimy lepiej i do czego zmierza- my?”. Notatki prasowe można znaleźć na stronie http://www.niewydolnoscserca.com.pl/program.

Program obchodów Dnia Świadomości Niewydol- ności Serca obejmował wystąpienia ekspertów przygotowane w formie krótkich prezentacji, paneli dyskusyjnych oraz wywiadów z pacjentami — zna- nymi postaciami życia kulturalnego i artystycznego.

Ważnym punktem programu były praktyczne warsztaty profi laktyki i promocji zdrowia, ukierunkowane na zapobieganie niewydolności serca oraz edukacja

pacjentów w zakresie zachowań prozdrowotnych, rehabilitacji kardiologicznej, w tym nauka podstaw gimnastyki Tai Chi oraz szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy przez ratowników medycznych.

Całości dopełniły towarzyszące występy artystycz- ne. Szczegółowy program I Ogólnopolskiego Dnia Świadomości Niewydolności Serca jest dostęp- ny na stronie Sekcji Niewydolności Serca PTK:

http://www.niewydolnoscserca.com.pl/program.

W trakcie I Ogólnopolskiego Dnia Świadomości Niewydolności Serca lekarze Kliniki Choroby Wień- cowej i Niewydolności Serca Instytutu Kardiologii UJ CM w Krakowie przeprowadzali badania ankietowe ryzyka niewydolności serca u wybranych osób dotychczas nieleczonych na niewydolność krążenia.

Osoby charakteryzujące się podwyższonym ryzykiem niewydolności serca były następnie zapraszane na specjalistyczne badania diagnostyczne i konsultacje lekarskie do Kliniki Choroby Wieńcowej i Niewydol- ności Serca w Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II w ramach tzw. „Białej Soboty”, zorganizowanej w dniu 7 czerwca 2014 roku Doświadczenia I Ogólnopolskiego Dnia Świadomości Niewydolności Serca uzasadniają potrzebę kontynu- owania w Polsce inicjatywy corocznych obchodów Europejskich Dni Świadomości Niewydolności Serca w celu poprawy sytuacji chorych, a także redukcji kosztów społecznych i ekonomicznych związanych z niewydolnością serca.

Jadwiga Nessler Przewodnicząca Sekcji Niewydolności Serca i Kierownik Kliniki Choroby Wieńcowej i Niewydolności Serca UJ CM, KSS im. Jana Pawła II w Krakowie

Paweł Rostoff Klinika Choroby Wieńcowej i Niewydolności

Serca CM UJ, KSS im. Jana Pawła II w Krakowie

(16)

14 Kardiologia Inwazyjna nr 3 (9), ROK 2014

NIEWYDOLNOŚĆ SERCA

Fighting heart failure: from prevention to devices, czyli nowości z Kongresu Heart Failure 2014 w Atenach

W dniach 17–20 maja 2014 roku odbył się w Atenach Kongres Heart Failure 2014 organizowany przez Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne. W tym roku kongres zgromadził ponad 4 tysiące specjalistów z całego świata zainteresowanych tematyką niewydolności serca. Jednocześnie po raz pierwszy miał miejsce The World Congress on Acute Heart Failure, który pozwolił na wymianę doświadczeń pomiędzy kardiologami i specjalistami intensywnej terapii, dotyczących postępowania z chorymi z ostrą niewydolnością serca.

Wysoka śmiertelność, ale także wysoki wskaźnik ponownych hospitalizacji powodują, że ostra niewydolność serca wciąż pozostaje wyzwaniem klinicznym. Chociaż leczenie ostrej niewydolności serca nie zmieniło się zasadniczo w ostatniej dekadzie, podczas kongresu przedstawiono wyniki ciekawych badań nad nowymi możliwościami terapeutycznymi. Program kongresu był bogaty i interesujący. Obrady odbywały się równolegle w 7 salach, równocześnie z sesjami plakatowymi. Wiele miejsca poświęcono tematyce badań podstawowych.

Kilka sesji dotyczyło zagadnień pielęgniarstwa w nie- wydolności serca. Liczne sesje satelitarne przyciągały wielu zainteresowanych.

W czasie sesji Late breaking trials przedstawiono wy- niki subanalizy badania RELAX-AHF. Zaznaczono, że słaba odpowiedź na leczenie diuretyczne jest niedo- cenianym problemem klinicznym i ma istotne, nie- korzystne znaczenie rokownicze u pacjentów z ostrą niewydolnością serca. Oporność na diuretyki wiąże się z większą śmiertelnością oraz częstszymi rehospi- talizacjami spowodowanymi niewydolnością serca lub nerek. Ponadto w badaniu udowodniono, że serelak- syna, która powodowała złagodzenie duszności oraz redukcję śmiertelności w 180-dniowej obserwacji, nie miała wpływu na odpowiedź na leczenie moczopędne stosowane u chorych z ostrą niewydolnością serca. Podkreślono, że potrzebne są dalsze badania nad nowymi możliwościami terapeutycznymi służącymi przełamaniu oporności na leczenie diuretyczne w ostrej niewydolności serca.

Podczas kongresu zwrócono również uwagę na coraz częściej występującą niewydolność serca z zachowaną funkcją skurczową lewej komory (HFpEF, heart failure with preserved ejection fraction). Podkreślono znacze- nie w patofi zjologii HFpEF czynników ryzyka, takich jak:

nadciśnienie tętnicze, otyłość, nikotynizm, przewlekłe choroby płuc czy duże spożycie sodu. Zwrócono uwa- gę, że w diagnostyce tej jednostki chorobowej istotne znaczenie ma badanie stężenia peptydów natriuretycz- nych oraz stwierdzenie strukturalnych nieprawidłowości w lewej komorze serca. Dotychczasowe badania nad metodami leczenia niewydolności serca z zachowaną funkcją skurczową nie wykazały istotnego wpływu na rokowanie. Chociaż pacjenci z HFpEF umierają głównie z przyczyn pozasercowych, to należy pamiętać, że zgony sercowo-naczyniowe są również dość częste w tej grupie chorych. Trwają obiecujące badania nad nowymi lekami stymulującymi aktywność cyklazy guanylowej, a przez to zwiększającymi stężenie cGMP oraz nowymi lekami blokującymi receptor dla angiotensyny, które mogą mieć zastosowanie w grupie chorych z HFpEF.

W trakcie sesji Late breaking trial zaprezentowano rów- nież wyniki badania TOPCAT, w którym oceniano wpływ stosowania spironolaktonu na rokowanie kliniczne u chorych z niewydolnością serca z zachowaną frakcją wyrzutową. Jest wiele przesłanek patofi zjologicznych,

Anna Furman, Jadwiga Nessler

Klinika Choroby Wieńcowej i Niewydolności Serca UJ CM, Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II w Krakowie

(17)

15 www .czasopisma.viamedica.pl/ki/

dla których taka terapia może być skuteczna w tej grupie chorych. W rozwoju HFpEF istotne znaczenie ma przerost oraz włóknienie mięśnia lewej komory. Z kolei spironolakton ma udowodnione działanie hamujące proces włóknienia oraz wywołuje pozytywne efekty przez hamowanie receptora mineralokortykoidowego.

Analiza wspomnianego badania wykazała jednak, że dodanie spironolaktonu do standardowej terapii stoso- wanej u chorych z niewydolnością serca z zachowaną frakcją wyrzutową nie wpływa istotnie na przeżycie.

W całej badanej populacji w grupie chorych leczonych spironolaktonem obserwowano nieco mniejszy odsetek ponownych hospitalizacji, ale również stwierdzono istotnie częstsze występowanie hiperkaliemii oraz wzrostu stężenia kreatyniny. Co zastanawiające, w analizie we- dług regionu geografi cznego zaobserwowano redukcję śmiertelności związaną ze stosowaniem spironolaktonu w grupie Amerykanów. Nie stwierdzono jednak tego efektu w grupach chorych z Rosji i Gruzji. Eksperci zwró- cili uwagę, że prawdopodobnie pacjenci z tych ostatnich regionów byli nieprawidłowo zdiagnozowani i objawy nie wynikały u nich z niewydolności serca, a z obecno- ści schorzeń współistniejących, takich jak otyłość czy przewlekła choroba płuc. W komentarzach podkreślono, że decyzja o zastosowaniu leczenia spironolaktonem u chorego z HFpEF powinna być podjęta indywidualnie przez lekarza, a chory po włączeniu takiego leczenia powinien być monitorowany pod kątem wystąpienia hiperkaliemii. Podczas sesji zaprezentowano także wyniki rocznej obserwacji zastosowania urządzenia implantowanego — parachute — do jamy lewej komory u chorych po zawale serca oraz systemu do stymulacji nerwu przeponowego w leczeniu bezdechu sennego.

Podczas kongresu prof. Ewa Jankowska oraz prof.

Piotr Poloński przedstawili wyniki pierwszego badania nad znaczeniem niedoboru żelaza u pacjentów z ostrą niewydolnością serca. Żelazo jest kluczowym mikro- elementem umożliwiającym utrzymanie homeostazy organizmu, a jego niedobór powoduje dysfunkcję mitochondriów oraz zaburzenia metabolizmu energe- tycznego w organizmie. U pacjentów z niewydolnością serca często dochodzi o powstania niedoboru żelaza, co ma istotne znaczenie rokownicze, gdyż wiąże się z częstszymi hospitalizacjami oraz większą śmiertel- nością. Podkreślono rolę oznaczenia stężenia krążącej hepcydyny oraz rozpuszczalnego receptora dla transferryny w diagnostyce niedoboru żelaza u chorych z ostrą niewydolnością serca. Badania te są znacznie bardziej wiarygodne w porównaniu do standardowo stosowanych oznaczeń transferryny i ferrytyny, których stężenie istotnie wrasta podczas stanu zapalnego oraz stresu oksydacyjnego. Zwrócono uwagę, że pacjenci z niewydolnością serca mogą odnosić duże korzyści z przyjmowania suplementacji żelaza, która przyczynia się do poprawy rokowania.

Zastosowanie nowych biomarkerów w diagnostyce niewydolności serca było kolejnym ważnym punktem obrad. Najwięcej uwagi poświęcono galaktynie-3, proenkefalinie, prokalcytoninie, lipokalinie związanej z żelatynazą neutrofi li (NGAL, neutrophil gelatinase-as-

sociated lipocalin) oraz adrenomedulinie. Podkreślono, że każdy z tych biomarkerów jest zaangażowany w wiele różnych szlaków metabolicznych, przez co nie jest spe- cyfi czny dla serca. Zdecydowanie potrzebne są dalsze badania nad klinicznym znaczeniem tych biomarkerów w codziennej praktyce klinicznej, na przykład przy po- dejmowaniu decyzji o przyjęciu pacjenta do szpitala.

Dodatkowo podczas kongresu zaprezentowano nowe biomarkery, które mogą być przydatne jako badanie przesiewowe w kierunku kardiomiopatii połogowej, która obok krwawienia, jest jedną z głównych przyczyn śmiertelności kobiet w okresie ciąży i połogu w krajach rozwijających się. Objawy kardiomiopatii połogowej:

duszność, obrzęki, czy kołatania serca, mogą wystę- pować także w czasie prawidłowo przebiegającej ciąży.

Dlatego zastosowanie biomarkerów takich jak: stężenie relaksyny-2, VEGF, PlGF oraz sFlt-1 może być bardzo przydatne w różnicowaniu kardiomiopatii połogowej.

Sporo uwagi poświęcono również leczeniu interwencyjnemu niewydolności serca, a szczególnie wszczepial- nym urządzeniom, które nie tylko poprawiają funkcję serca, ale także pozwalają monitorować stan pacjenta.

Przedstawiono wyniki subanalizy badania IN-TIME, w którym oceniano znacznie telemonitoringu u pacjen- tów z przewlekłą niewydolnością serca i wszczepionym urządzeniem typu ICD lub CRT-D w porównaniu do standardowego monitorowania pacjenta podczas okresowych wizyt lekarskich. Udowodniono, że zarów- no u pacjentów z zaimplantowanym ICD, jak i CRT-D, zastosowanie włączonej we wszczepionym urządzeniu opcji telemonitoringu powodowało istotne zmniejszenie śmiertelności i częstości hospitalizacji z powodu dekompensacji układu krążenia, poprawę wydolności czynnościowej w skali NYHA oraz poprawę samopo- czucia pacjentów. W niedalekiej przyszłości mamy nadzieję na rozwój techniki, dzięki której pacjent będzie monitorowany za pomocą telefonu rozpoznającego zaostrzenie choroby zanim pacjent zacznie mieć objawy. Rozwój metod zdalnego monitorowania pacjentów z pewnością przyczyni się do poprawy wyników opieki ambulatoryjnej nad chorymi z niewydolnością serca.

Przegląd najważniejszych doniesień zjazdowych pod- sumowano podczas sesji Clinical highlights kończącej kongres. Obejmował on zagadnienia zastosowania biomarkerów, badań obrazowych, telemedycyny, far- makoterapii, niewydolności serca z zachowaną frakcją wyrzutową oraz urządzeń wszczepialnych.

Podczas kongresu zostały przedstawione także do- niesienia plakatowe obejmujące w sposób szeroki zagadnienia związane z problematyką niewydolności serca z uwzględnieniem nauk podstawowych, pro- blemów klinicznych, a więc rozpoznawania, leczenia, a także epidemiologii. Podczas sesji plakatowych pre- zentowane były liczne doniesienie naukowe polskich badaczy. Więcej o kongresie Heart Failure 2014 można przeczytać na stronie www.ecardio.org/congresses/

heart-failure-2014. ^■

(18)

16 Kardiologia Inwazyjna nr 3 (9), ROK 2014

NIEWYDOLNOŚĆ SERCA

Nowe rozwiązania terapeutyczne u chorych z niewydolnością serca

W dniach 17–20 maja 2014 roku w Atenach odbył się Kongres Niewydolności Serca organizowany przez Sekcję Niewydolności Serca Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Był to jednocześnie pierwszy Światowy Kongres Ostrej Niewydolności Serca.

W czasie kongresu wiele sesji poświęcono nowym możliwościom małoinwazyjnego, przezskórnego leczenia pacjentów z niewydolnością serca.

Revivent-TC Ventricular Enhancement System fi rmy Bioventrix

Jednym z zaprezentowanych urządzeń jest Revi- vent-TC Ventricular Enhancement System fi rmy Bioventrix. System ten przeznaczony jest do leczenia pacjentów po zawale przednioprzegrodowym lub koniuszkowym serca z akinezą lub dyskinezą w tym obszarze, u których stwierdza się objawy niewydolności serca w klasie NYHA II-IV. Indeks objętości końcowoskurczowej lewej komory u chorych kwalifi kowanych do leczenia powinien wynosić 60–120 ml/m², a frakcja wyrzutowa lewej komory 15–45%. Zabieg wykonywany wspólnie przez kardiologa interwencyjnego i kardiochirurga ma za zadanie wyłączenie martwej części mięśnia sercowego poprzez połączenie brzegów blizny zawałowej i wytworzenie fałdu z objętego martwicą mięśnia sercowego. W konsekwencji zabieg ten powoduje zmniejszenie wymiarów, objętości i naprężenia ścian lewej komory, co ma sprzyjać zahamowaniu niekorzystnej przebudowy i dylatacji lewej komory.

Zabieg rozpoczyna kardiolog poprzez wprowadzenie do prawej komory przez żyłę szyjną wewnętrzną, a następnie żyłę główną górną zakończonego pę- tlą cewnika. Kardiochirurg przez minitorakotomię wprowadza igłę 7F, która następnie przechodzi przez ścianę lewej komory na granicy blizny pozawałowej oraz kolejno przez lewą komorę i przegrodę między- komorową na granicy blizny do prawej komory. Przez igłę wprowadza się do prawej komory prowadnik, który jest wychwytywany do prawej komory przez kardiologa przy użyciu wcześniej wprowadzonego cewnika z pętlą. Prowadnik jest następnie częściowo wysuwany na zewnątrz przez dostęp żylny w celu przymocowania kotwicy, aby w dalszej części zabiegu kotwicę wprowadzić do prawej komory i oprzeć o przegrodę międzykomorową od strony prawej komory, gdzie wraz z wprowadzoną przez kardiochirurga kotwicą zlokalizowaną od strony nasierdziowej lewej komory będzie stanowiła klamrę oddzielającą zdrowy mięsień serca od obszaru objętego zawałem.

Katarzyna Gil, Agnieszka Pawlak

Klinika Kardiologii Inwazyjnej CSK MSW Rycina 1. Revivent-TC Ventricular Enhancement System firmy Bioventrix w trakcie implantacji. Źródło: www.bioventrix.com