(1)3ROLWHFKQLND6]F]HFLVND :\G]LDá%XGRZQLFWZDL$UFKLWHNWXU\

Pełen tekst

(1)3ROLWHFKQLND6]F]HFLVND :\G]LDá%XGRZQLFWZDL$UFKLWHNWXU\. .DWHGU D,Q*\QL HU L L6DQL WDU QHM. =HVSyá,Q*\QLHULL6DQLWDUQHML6\VWHPyZ2FKURQ\URGRZLVND. 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]HODERUDWRU\MQ\FK]FKHPLL VDQLWDUQHMRUD]WHFKQRORJLLZRG\LFLHNów.&] ü,. 'ULQ*-DFHN0D]XU. Listopad 2007. .,6.

(2) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. 6SLVWUHFL :VW S .....................................................................................................................3 Podstawy i ogólne zasady pracy w laboratorium. Analiza miareczkowa. ............4. 6SHNWURIRWRPHWULDZZLHWOHZLG]LDOQ\P...........................................................10. .ZDVRZRüL]DVDGRZRüZRG\..........................................................................23. $QDOL]DMDNRFLZRG\SU]H]QDF]RQHMGRVSR*\FLD ..............................................32 Napowietrzanie wody ..........................................................................................44 Filtracja (klarowanie) wody na filtrze piaskowym..............................................55. =DáF]QLNL. =Dá1. Zasady BHP w laboratorium chemicznym..................................................69. =Dá22EMDQLHQLDV\PEROL]DJUR*HRUD] ]ZURWyZZVND]XMF\FKVWRSLH ]DJUR*HQLDLRNUHODMF\FKZDUXQNLEH]SLHF]QHJRVWRVRZDQLDRGF]\QQLNyZ chemicznych .................................................................................................71. =Dá3:VND]yZNLGRW\F]FHNRU]\VWDQLD]HVSHNWURIRWRPHWUX63(.2/– 11 ....77. =Dá4. 3RGVWDZRZHF]\QQRFL]ZL]DQH]REVáXJIRWRPHWUX030 3000/SQ 300 .......................................................................................................................82. =Dá52]QDF]DQLH]DZDUWRFLWOHQXUR]SXV]F]RQHJRZZRG]LHPHWRG:LQNOHUD– zasada oznaczania.........................................................................................97. =Dá6']LHQQLN8VWDZ]U1USR]52=325='=(1,( MINISTRA ZDROWIA ]GQLDPDUFDUZVSUDZLHMDNRFLZRG\ SU]H]QDF]RQHMGRVSR*\FLDSU]H]OXG]L (Dz. U. z dnia 6 kwietnia 2007 r.) .......................................................................................................................99. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 2.

(3) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. :VW S 0DWHULDá\REHMPXMLQIRUPDFMHGRW\F]FHSLHUZV]HMF] FLüZLF]HODERUDWRU\MQ\FK MHGHQ semestr), w zakresie chemii sanitarnej RUD] WHFKQRORJLL ZRG\ L FLHNyZ UHDOL]RZDQ\FK Z .DWHGU]H,Q*\QLHULL6DQLWDUQHMQDNLHUXQNDFKVWXGLyZ%XGRZQLFWZR (8U]G]HQLD Sanitarne) i ,Q*\QLHULD URGRZLVND 6WDQGDUG\ NV]WDáFHQLD QD REX W\FK NLHUXQNDFK ]DZLHUDM WUHFL NV]WDáFHQLD Z ]DNUHVLH FKHPLL D QD NLHUXQNX ,Q*\QLHULD URGRZLVND WDN*H Z ]DNUHVLH WHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ 0DWHULDá\ ]DZLHUDM LQVWUXNFMH GR Z\NRQDQLD SRV]F]HJyOQ\FK üZLF]H ODERUDWRU\MQ\FK XSURV]F]RQH LQVWUXNFMH REVáXJL Z\NRU]\VW\ZDQ\FK XU]G]H ]DVDG\ %+3 RERZL]XMFH Z laboratorium oraz REMDQLHQLD ]ZURWyZ ZVND]XMF\FK VWRSLH ]DJUR*HQLD L RNUHODMF\FK warunki bezpiecznego stosowania odczynników chemicznych.. 2SLV Z\NRQDQLD SRV]F]HJyOQ\FK üZLF]H RSUyF] SUDNW\F]Q\FK DVSHNWyZ Z\NRQDQLD üZLF]HQLD ]DZLHUD WDN*H SU]\NáDGRZH SU]HOLF]HQLD SRWU]HEQH GR RSUDFowania wyników SRPLDUyZ'RGDWNRZR]DPLHV]F]RQRWDN*HSU]\NáDGRZH]DGDQLDSR]ZDODMFHQDVDPRG]LHOQH VSUDZG]HQLH VWRSQLD ]UR]XPLHQLD DOJRU\WPyZ REOLF]H Z\NRU]\VW\ZDQ\FK Z WUDNFLH Z\NRQ\ZDQLDüZLF]HQLDRUD]SU]\RSUDFRZ\ZDQLXX]\VNDQ\FKZ\QLNyZ Przy opisLHW\FKüZLF]HZNWyU\FKELH*FDLQWXLF\MQDRFHQDSRSUDZQRFLX]\VNLZDQ\FK Z\QLNyZ PR*H E\ü WUXGQD ]DPLHV]F]RQR JUDILF]QH RSUDFRZDQLD SU]\NáDGRZ\FK Z\QLNyZ 3R ]DNRF]HQLX SRPLDUyZ ]HVSyá Z\NRQXMF\ üZLF]HQLH PD PR*OLZRü VSUDZG]HQLD uzyskanych wyników SRG NWHP LGHQW\ILNDFML SRWHQFMDOQ\FK Eá GyZ 3R]ZDOD WR QD HZHQWXDOQH SRZWyU]HQLH QLHNWyU\FK SRPLDUyZ Z FHOX XQLNQL FLD SUREOHPyZ QD HWDSLH RSUDFRZ\ZDQLD Z\QLNyZ 6SUDZG]HQLH RE\ZD VL SU]H] ZSURZDG]HQLH ZáDVQ\FK Z\QLNyZ do odpowiedniego arkusza kalkulacyMQHJR Z RSLVLH SRV]F]HJyOQ\FK üZLF]H ]DPLHV]F]RQH V Z]RU\ ]HVWDZLH GDQ\FK QLH]E GQ\FK GR ZSURZDG]HQLD

(4) L DQDOL]LH SU]HGVWDZLRQ\FK Z IRUPLHJUDILF]QHMZDUWRFLREOLF]DQ\FK :]DáF]QLNDFK]DPLHV]F]RQRGRGDWNRZHLQIRUPDFMHNWyU\FK]QDMRPRü jest wymagana GRSRSUDZQHJRZ\NRQDQLDQLHNWyU\FKüZLF]HLRSUDFRZDQLDX]\VNDQ\FKZ\QLNyZ. Jacek Mazur. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 3.

(5) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. Podstawy i ogólne zasady pracy w laboratorium. Analiza miareczkowa. &HOHPüZLF]HQLDMHVW -. ]DSR]QDQLHVL ]]DVDGDPL%+3RERZL]XMF\PL w laboratorium chemicznym ]DSR]QDQLHVL ]Z\SRVD*HQLHPLVSRVREDPLZ\NRQ\ZDQLDSRGVWDZRZ\FKF]\QQRFL w laboratorium opanowanie techniki wykonywania analizy miareczkowej Z\NRQDQLHR]QDF]HQLD]DZDUWRFL1D2+.2+ZWHFKQLF]Q\FKRGF]\QQLNDFK. 3U]HG]DM FLDPLODERUDWRU\MQ\PLQDOH*\]DSR]QDüVL ]QDVW SXMF\PL]DJDGQLHQLDPL -. PROLJUDPRUyZQRZD*QLN VW *HQLDPRORZHLQRUPDOQH VW *HQLDSURFHQWRZHLZ\UD*RQHZSSP SU]HOLF]HQLDVW *HLLORFLVXEVWDQFML]DZDUW\FKZUR]WZRUDFK UHDNFMH]RERM WQLDQLD odczyn (pH) i SRSXODUQHZVND(QLNLNZDVRZR-zasadowe SU]HOLF]HQLDVWHFKLRPHWU\F]QHLORFLUHDJXMF\FKVXEVWDQFMLZRSDUFLXR]DSLVUHDNFML chemicznej. 3U]HELHJüZLF]HQLD -. omówienie ogólnych zasad BHP w laboratorium chemicznym (zasady BHP oraz REMDQLHQLD]ZURWyZZVND]XMF\FKVWRSLH]DJUR*HQLDLRNUHODMF\FKZDUXQNL bezpiecznego stosowania odczynników chemicznych -Z]DáF]HQLX) RPyZLHQLHLGHPRQVWUDFMDSRGVWDZRZHJRVSU] WXODERUDWRU\MQHJR REOLF]HQLDREM WRFLUR]WZRUyZLPDV\QDZD*HNSRWU]HEQ\FKGRZ\NRQDQLD oznaczenLD]DZDUWRFL1D2+.2+ZWHFKQLF]Q\FKRGF]\QQLNDFK Z\NRQDQLHR]QDF]HQLD]DZDUWRFL1D2+.2+ZWHFKQLF]Q\FKRGF]\QQLNDFK. 3RGVWDZRZ\VSU] WODERUDWRU\MQ\ :WUDNFLH]DM üRPyZLRQ\]RVWDQLHQDVW SXMF\VSU] WLZ\SRVD*HQLHODERUDWRULXP - zlewki -NROE\VWR*NRZH - kolby miarowe - pipety wielomiarowe - pipety jednomiarowe. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. - pipety i dozowniki automatyczne -HNV\NDWRU\LQDF]\NDZDJRZH - tygle i parownice - gruszki gumowe do pipet - waga elektroniczna. . *. - cylindry miarowe - biurety -PLHV]DGáDPDJQHW\F]QH - tryskawki -. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 4.

(6) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. ûZLF]F\ Z WUDNFLH ]DM ü Z\NRQ\ZDü E G F]\QQRFL VáX*FH RSDQRZDQLX SRSUDZQ\FK technik: - SUHF\]\MQHJRRGPLHU]DQLDREM WRFLUR]WZRUyZ - VSRU]G]DQLDUR]WZRUyZRFLOHRNUHORQ\PVW *HQLX - ZD*HQLD - miareczkowania. 2EOLF]HQLHREM WRFLUR]WZRUyZLPDV\QDZD*HNSRWU]HEQ\FKGRZ\NRQDQLDR]QDF]HQLD ]DZDUWRFL1D2+.2+ZWHFKQLF]Q\FKRGF]\QQLNDFK 3U]HGUR]SRF] FLHPZ\NRQ\ZDQLDDQDOL]\QDOH*\RNUHOLüSRGVWDZRZHZLHONRFLSRWU]HEQH do praktycznego wykonania oznaczenia. W przypadku wykonywDQHMDQDOL]\PRJWRE\ü - REM WRüPLDUHF]NRZDQHMSUyENL - LORüSRZWyU]HR]QDF]HQLD - REM WRüSU]\JRWRZ\ZDQHJRUR]WZRUXWHFKQLF]QHJRRGF]\QQLND - VW *HQLHUR]WZRUXNZDVXLREM WRüELXUHW\ - ZLHONRüQDZD*NLWHFKQLF]QHJRRGF]\QQLND :FHOXSU]HOHG]HQLDMHGQHM]PR*OLZ\FKPHWRGREOLF]H]Dáy*P\*HZ\NRQXMHP\ R]QDF]HQLH/L2+ZWHFKQLF]Q\PRGF]\QQLNX2]QDF]HQLHZ\NRQ\ZDQHE G]LH]DSRPRF UR]WZRUXNZDVXVLDUNRZHJRRVW *HQLX mol/dm3LELXUHW\RSRMHPQRFLPO 8ZDJD 3RZ\*V]\ SU]\NáDG QLH RGSRZLDGD GRNáDGQLH SUDNW\F]QHPX ]DGDQLX SODQRZDQHPX GR Z\NRQDQLD Z ODERUDWRULXP 3RGDQ\ VSRVyE SU]HOLF]H MHVW MHGQ\P ] ZLHOX PR*OLZ\FK 1LH ZV]\VWNLHZDUWRFL]DNáDGDQHLREOLF]DQHXZ]JO GQLDMDVSHNWSUDNW\F]Q\ 'RREOLF]HLZ\NRQDQLDR]QDF]HQLDSU]\MPLMP\QDVW SXMFH]DáR*HQLD -VWRVRZDQ\ZVND(QLN fenoloftaleina -LORüSRZWyU]HR]QDF]HQLD 4 -REM WRüPLDUHF]NRZDQHMSUyENL 200 ml . 3U]\M WD LORü SRZWyU]H L REM WRü PLDUHF]NRZDQHM SUyENL RNUHOD REM WRü UR]WZRUu EDGDQHJR RGF]\QQLND MDN QDOH*\ SU]\JRWRZDü Z FHOX Z\NRQDQLD DQDOL]\ 7HRUHW\F]QLH wynosi ona 0,8 dm33UDNW\F]QLHQDOH*\SDPL WDü*HQLHGDVL RGPLHU]\üF]WHUHFKSUyEHNSR PO]MHGQHJRQDF]\QLDRSRMHPQRFLGP3RUD]*HSU]\JRWRZDQLHGRNáDGQHMREM WRFL UR]WZRUX Z\PDJD ]DVWRVRZDQLD NROE\ PLDURZHM 1DMEOL*V] ZL NV] RG GP3 NROE PLDURZ MHVW NROED R SRMHPQRFL dm3 = SUDNW\F]QHJR SXQNWX ZLG]HQLD QDOH*\ ZL F SU]\JRWRZDüGP3 roztworu. $E\ RV]DFRZDü PDV QDZD*NL RGF]\QQLND SU]\MPLMP\ *H DQDOL]D SRZLQQD ]DVWDü Z\NRQDQD Z WDNL VSRVyE DE\ Z WUDNFLH PLDUHF]NRZDQLD SUyENL QLH ]DFKRG]LáD NRQLHF]QRü GRSHáQLDQLD ELXUHW\ 2]QDF]D WR *H PDV QDZD*NL SRZLQQLP\ GREUDü WDN DE\ GR ]PLDUHF]NRZDQLD SUyENL R REM WRFL PO ]X*\ZDü QLH ZL FHM QL* 0 ml roztworu kwasu VLDUNRZHJRRVW *HQLX mol/dm3. 'R WHJR W\SX REOLF]H QDMZ\JRGQLHM MHVW SRVáX*\ü VL SRM FLHP JUDPRUyZQRZD*QLND YDOD

(7) LVW *HQLDQRUPDOQHJR. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 5.

(8) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. Jeden mol kwasu siarkowego (H2SO4

(9) WR GZD MHJR JUDPRUyZQRZD*QLNL YDOH

(10) 1D WHM podstawie PR*QD SU]HOLF]\ü VW *HQLH PRORZH PROGP3) roztworu kwasu siarkowego na VW *HQLHQRUPDOQHZ\UD*RQHZYDOGP3'ODQDV]HJRSU]\SDGNXVW *HQLHQRUPDOQHUR]WZRUX (r-ru) kwasu siarkowego wynosi 0,2 val/dm3. =GHILQLFMLJUDPRUyZQRZD*QLNDZ\QLND*HMHVWWRZLHONRüWDNGREUDQDDE\GODGRZROQHM UHDNFML VXEVWDQFMH UHDJRZDá\ ]H VRE Z VWRVXQNX MH*HOL LFK LORFL Z\UD]LP\ Z YDODFK MHGHQ YDO NZDVX UHDJXMH ] MHGQ\P YDOHP ]DVDG\

(11) 1DZD*ND /L2+ SRZLQQD ]RVWDü ZL F dobrana w taki sposób aby w 200 ml roztworu LiOH znaMGRZDáRVL QLHZL FHMYDOL]DVDG\ QL* LORü YDOL NZDVX Z PO MHJR U-UX R VW *HQLX val/dm3 -HGHQ ] PR*OLZ\FK VSRVyE REOLF]HQLDSU]HGVWDZLRQ\MHVWSRQL*HM - W 1 dm3 r-UXRVW *HQLXYDOGP3]QDMGXMHVL YDODVXEVWDQFMLUR]SXV]F]RQHMOXE zamienLDMFMHGQRVWNLZFP3 r-UXRVW *HQLXYDOGP3]QDMGXMHVL PYDOD PLOL vala) substancji rozpuszczonej. - W 10 cm3 r-UXVWRVRZDQHJRNZDVXVLDUNRZHJR]QDMGXMVL ZL FPYDOHNZDVX - W 200 cm3 (ml) r-UX/L2+SRZLQQ\]QDOH(üVL WH*PYDOH]DVDG\:przeliczeniu na 1 cm3RGSRZLDGDWRLORFLPYDOD5R]WZyU]DZLHUDMF\PYDOVXEVWDQFMLZ cm3 PD VW *HQLH PYDOFP3 FR RGSRZLDGD ZDUWRFL YDOGP3. Obliczone VW *HQLHQRUPDOQH]DVDG\MHVW-NURWQLHQL*V]HRGQRUPDOQHJRVW *HQLDNZDVX– jest WR ZDUWRü ]JRGQD ] RF]HNLZDQLHP SRQLHZD* X*\WD REM WRü U-ru zasady jest 20NURWQLH ZL NV]D RG X*\WHM REM WRFL U-UX NZDVX R VW *HQLX YDOGP3 D LORFL YDOL ]RERM WQLDMF\FKVL NZDVXL]DVDG\PXV]E\üVRELHUyZQH - :SU]\JRWRZDQHMREM WRFLGP3 r-UX/L2+SRZLQQRVL ]QDMGRZDü vala zasady. :SU]\SDGNX/L2+PROMHVWUyZQ\MHGQHPXJUDPRUyZQRZD*QLNRZL F]\OLVW *HQLH Z\UD*RQHMDNRQRUPDOQHRGSRZLDGDVW *HQLXZ\UD*RQHPXMDNRPRORZH

(12) - Jeden mol LiOH to ok. 24 g. W celu przygotowania 1 dm3 r-ru R VW *HQLX 0,01 mol/dm3QDOH*\ZREM WRFLGP3 r-UXXPLHFLüPROD]DVDG\F]\OLRN g. - 6XPXMF Z\NRQDQH REOLF]HQLD RWU]\PXMHP\ JRWRZ SURFHGXU Z\NRQDQLD oznaczenia: o 2GZD*DP\RNJVWDáHJR/L2+:D*HQLH]GRNáDGQRFLGR g jest czasoFKáRQQH 1DOH*\ SDPL WDü *H RGZD*DP\ RGF]\QQLN R QLH]QDQHM ]DZDUWRFL /L2+ F]\OL SUHF\]\MQH RGZD*DQLH ZF]HQLHM REOLF]RQHM LORFL QLH jest uzasadnione -RGZD*DP\SRUFM RGF]\QQLNDRPDVLHZPLDU ]EOL*RQHMGR J ]DSLVXMF GRNáDGQLH MHJR PDV ] GRNáDGQRFL MDN XPR*OLZLD ZDJD ODERUDWRU\MQD

(13) : Sy(QLHMV]\FK REOLF]HQLDFK XZ]JO GQLDQD E G]LH PDVD RGZD*RQD o =SU]\JRWRZDQHMQDZD*NLVSRU]G]DP\GRNáDGQLHGP3 roztworu. o =H VSRU]G]RQHJR UR]WZRUX SU]\JRWRZXMHP\ F]WHU\ SUyENL R REM WRFL GRNáDGQLHFP3. o DRND*GHM]SUyEHNGRGDMHP\ RGSRZLHGQLLORüZVND(QLNDLPLDUHF]NXMHP\ UR]WZRUHPNZDVX]DSLVXMFGRNáDGQLHND*G\]Z\QLNyZPLDUHF]NRZDQLD o 1D SRGVWDZLH X]\VNDQ\FK Z\QLNyZ REOLF]DP\ ]DZDUWRü F]\VWHJR /L2+ Z SU]\JRWRZDQHM QDZD*FH L SU]HOLF]DP\ Z\QLN QD SURFHQWRZ ]DZDUWRü /L2+ w technicznym odczynniku. - 3U]\MPXMF *H Z SRZ\*V]\P SU]\NáDG]LH RGZD*RQH ]RVWDáR GRNáDGQLH g /L2+DGRPLDUHF]NRZDQLDF]WHUHFKSUyEHN]X*\WRRGSRZLHGQLRL. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 6.

(14) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. PO UR]WZRUX NZDVX VLDUNRZHJR R VW *HQLX mol/dm3 REOLF]HQLD PRJ Z\JOGDü QDVW SXMFR o -HGQD ] ZDUWRFL X]\VNDQ\FK Z WUDNFLH PLDUHF]NRZDQLD ]QDF]QLH RGELHJD RG SR]RVWDá\FK – QDOH*\ MD Z\HOLPLQRZDü MDNR Eá GQ UHGQLD ZDUWRü ] SR]RVWDá\FKWU]HFKSRPLDUyZZ\QRVLFP3 (ml). o Wynik miareczkowania wska]XMH*HZSUyEFHU-UX]DVDG\RREM WRFLFP3 ]QDMGXMH VL W\OH YDOL ]DVDG\ LOH YDOL NZDVX MHVW Z PO UR]WZRUX NZDVX R VW *HQLXYDOGP3.. . 1 ml roztworu kwasu 0,2 mval kwasu = x 8,9 ml roztworu kwasu x = 1,78 [mval kwasu ] . o -H*HOL Z FP3 UR]WZRUX ]DVDG\ ]QDMGXMH VL PYDOD /L2+ WR Z dm3 przygotowanego r-ru jest jej 8,9 mvala. o Jeden val LiOH to (6,941+15,9994+1,00797) g zasady, 1 mval to 23,94837 mg ]DVDG\PYDOD/L2+ZD*\PJ o = REOLF]H Z\QLND*H Z RGZD*RQHM SRUFML J RGF]\QQLND ]QDMGXMH VL J /L2+ 2]QDF]D WR *H DQDOL]RZDQ\ RGF]\QQik zawiera 90,76 % LiOH.. :\NRQDQLHR]QDF]HQLD]DZDUWRFL1D2+.2+ZWHFKQLF]Q\FK RGF]\QQLNDFK 2]QDF]HQLH QDOH*\ Z\NRQDü Z RSDUFLX R SU]HSURZDG]RQH ZF]HQLHM REOLF]HQLD L SR]QDQH WHFKQLNL ZD*HQLD VSRU]G]DQLD UR]WZRUyZ L PLDUHF]NRZDQLD :\QLN oznaczeQLD QDOH*\ SRGDü Z RSDUFLX R UHGQL ] FR QDMPQLHM GZyFK R]QDF]H Uy*QLF\FK VL RG VLHELH QLH ZL FHM QL* Z\QLNX PQLHMV]HJR 8]\VNDQH Z\QLNL SU]HOLF]HLR]QDF]H]DSLVDüLRSUDFRZDüZIRUPLHVSUDZR]GDQLD]NUyWNLPZVW SHP teoretycznym, tabelarycznym zeVWDZLHQLHPZDUWRFLLZáDVQ\PLZQLRVNDPL. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 7.

(15) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. 7DE=DáR*HQLDLZ\QLNLREOLF]HZVW SQ\FK :DUWRü. Parametr. Jednostka. Oznaczana substancja 3RMHPQRüELXUHW\ Titrant. 6W *HQLHNZDVX :VND(QLN. ,ORüSRZWyU]HR]QDF]HQLD 2EM WRüSróbki. 2EM WRüUR]WZRUX. 2EOLF]RQDPDVDQDZD*NL. 7DE:\QLNLSRPLDUyZLREOLF]H :DUWRü. Parametr. 2GZD*RQDPDVDDQDOL]RZDQHJRRGF]\QQLND. Jednostka. Wyniki miareczkowania: 1. 2. 3. 4. 5. Masa zasady w miareczkowanej próbce Masa zasady w przygotowanym roztworze 3URFHQWRZD]DZDUWRü]DVDG\ZDQDOL]RZDQ\P odczynniku *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 8.

(16) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. =DGDQLDSU]\NáDGRZH -DNLHMREM WRFLUR]WZRUXZRGRURWOHQNXVRGXRVW *HQLXQDOH*\X*\üGR]RERM WQLHQLD 100 ml roztworu kwasu siarkoZHJR 9,

(17) RVW *HQLX"(procenty wagowo-wagowe, przy . . . 3. REOLF]HQLDFKSU]\M üJ VWR üREXUR]WZRUyZMDNRUyZQ NJGP. Odp.: 81,6 ml. ).. -DNDREM WRüQU-UX1D2+]RVWDQLH]X*\WDGR]PLDUHF]NRZDQLDGP3 0,5% r-ru kwasu siarkowego(VI). (procenty wagowo-ZDJRZHSU]\REOLF]HQLDFKSU]\MüJ VWRü . UR]WZRUXMDNRUyZQ NJGP. 3. ).. Odp.: 40,82 ml -DNDREM WRüU-UXNZDVXVLDUNRZHJR]RVWDQLH]X*\WDGR]PLDUHF]NRZDQLDPOU-ru ZRGRURWOHQNXSRWDVXRVW *HQLX VW *HQLDZDJRZHJ VWRFLUR]WZRUyZPR*QDSU]\MüMDNRUyZQHJPO

(18). *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 9.

(19) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. . 6SHNWURIRWRPHWULDZZLHWOHZLG]LDOQ\P 2]QDF]HQLDVSHNWURIRWRPHWU\F]QHZ]DNUHVLHZLDWáDZLG]LDOQHJR 9,6

(20) LQDGILROHWX 89

(21) SROHJDMQDSRPLDU]HDEVRUSFMLSURPLHQLRZDQLDHOHNWURPDJQHW\F]QHJR =DOH*QRü ZLHONRFL DEVRUSFML SURPLHQLRZDQLD PRQRFKURPDW\F]QHM ZL]NL ZLDWáD ZLG]LDOQHJRMHVWFKDUDNWHU\VW\F]QDGODVXEVWDQFMLSRVLDGDMF\FKZáDFLZRüUy*QHMDEVRUSFML SURPLHQLRZDQLD R Uy*Q\FK GáXJRFLDFK IDOL 6XEVWDQFMH R WDNLFK ZáDFLZRFLDFK V EDUZQH =DOH*QRü ZLHONRFLDEVRUSFML SURPLHQLRZDQLD RG GáXJRFL IDOLZLHWOQHM QRVL QD]Z ZLGPD DEVRUSF\MQHJR :LGPD VXEVWDQFML EDUZQ\FK PDM NV]WDáW FKDUDNWHU\]XMF\ VL Z\VW SRZDQLHPPDNVLPXPQDNU]\ZHMDEVRUSFML 5\V3U]\NáDGRZHZLGPRDEVRUSFMLVXEVWDQFMLEDUZQHMZ]DNUHVLH9,6 1,1. $EVRUSFMDSURPLHQLRZDQLD. 1. 0,9. 0,8. 0,7. 0,6. 0,5. 0,4. 0,3. 0,2. 0,1. . . . . . . . . . . . . . . . 0. DáXJRü faliZLHWOQHM [nm]. : SU]\SDGNX SRPLDUyZ Z ]DNUHVLH 9,6 ZL]ND SURPLHQLRZDQLD SU]HFKRG]F SU]H] EDUZQ\ UR]WZyU XOHJD F] FLRZHM DEVRUSFML SURSRUFMRQDOQHM GR LORFL F]VWHN VXEVWDQFML SRFKáDQLDMF\FK SURPLHQLRZDQLH L ]QDMGXMF\FK VL QD GURG]H SU]HFKRG]FHM ZL]NL ,ORü F]VWHNVXEVWDQFMLZUR]WZRU]HMHVWZSURVWSURSRUFMRQDOQDGRVW *HQLDUoztworu –PR*QDZL F ]DSRPRFWHMPHWRG\GRNRQ\ZDüSRPLDUyZVW *HQLDVXEVWDQFMLEDUZQ\FK : QDMSURVWV]\P SU]\SDGNX SRPLDU\ IRWRPHWU\F]QH PRJ E\ü Z\NRQ\ZDQH PHWRG ZL]XDOQ NWyUD SROHJD QD SRUyZQDQLX LQWHQV\ZQRFL ]DEDUZLHQLD EDGDQHM SUyENL ]H VNDO wzorFyZ V]HUHJLHPSUyEHNUR]WZRUyZEDGDQHMVXEVWDQFMLRUy*Q\FKVW *HQLDFK

(22) 'RNáDGQLHMV]H Z\QLNL PR*QD X]\VNDü ] Z\NRU]\VWDQLHP PHWRG LQVWUXPHQWDOQ\FK SU]\ X*\FLX SURVW\FK XU]G]H ]ZDQ\FK NRORU\PHWUDPL OXE IRWRNRORU\PHWUDPL IRWRPHWUDPL absorpcjometrami). 8U]G]HQLD WH XPR*OLZLDM X]\VNDQLH PRQRFKURPDW\F]QHM ZL]NL SURPLHQLRZDQLDZLG]LDOQHJRSU]\SRPRF\ILOWUyZV]NODQ\FKFRSRZRGXMHSRZVWDQLHZL]NL RVWRVXQNRZRGX*HMV]HURNRFLSU]H]FRGRNáDGQRüSRPLDUyZMHVWREQL*RQD:XU]G]HQLDR Z\*V]HM GRNáDGQRFL VSHNWURIRWRPHWUDFK PRQRFKURPDW\F]QD ZL]ND X]\VNLZDQD MHVW SU]\ pomocy pryzmatu lub siatki dyfrakcyjnej. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 10.

(23) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. 5\V=DVDGDG]LDáDQLDVSHNWURIRWRPHWUXMHGQRZL]NRZHJR 12345-. monochromator SU]HVáRQD badana próbka fotodedektor UHMHVWUDFMDZ\ZLHWOHQLH wyniku. 5. 4 3 1. 2. 14. ,ORFLRZR ]MDZLVNR WR SU]HDQDOL]RZDü PR*QD UR]SDWUXMF V\WXDFM Z NWyUHM ZL]ND SURPLHQLRZDQLD R QDW *HQLXIo przechodzi pU]H] ZDUVWZ EDUZQHJR UR]WZRUX R VW *HQLXc i JUXERFLl,ORüF]VWHNSRFKáDQLDMF\FKZLDWáR N

(24) MHVWSURSRUFMRQDOQDGRJUXERFLZDUVWZ\ (l

(25) UR]WZRUXLMHJRVW *HQLD c

(26) 3DGDMFHZLDWáRZQLHZLHONLPVWRSQLXXOHJDRGELFLX Ir) i w pewnych stopniu zaabsorbowane w roztworze (Ia

(27) SR]RVWDáD F] ü SURPLHQLRZDQLD It) przechodzi przez roztwór.. l Io. It. Ia c Ir. N ∼ cl. Io=Ia+Ir+It Io=Ia+It. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 11.

(28) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. 'RNRQXMFRGSRZLHGQLFKSU]HNV]WDáFHPDWHPDW\F]Q\FKGODHOHPHQWXUR]WZRUXRJUXERFL dl RWU]\PXMHP\]DOH*QRFLZ\NRU]\VW\ZDQHSUDNW\F]QLHSU]\Z\NRQ\ZDQLXR]QDF]HVW *H UR]WZRUyZPHWRGVSHNWURIRWRPHWU\F]Q. dl. I. I-dI. C N ∼ cdl -dI=εε c dl I. ε -ZVSyáF]\QQLNDEVRUSFML It. l. dI = −ε c dl I. dI ∫I I = − ∫0 ε c dl 0. I log t = −ε c l I0. log. :SURZDG]DMF SRM FLD WUDQVPLWDQFML T. (T. I0 =ε c l It =. It Io ) i absorbancji A ( A = log ) It I0. DEVRUEDQFMD RNUHODQD MHVW F]DVDPL MDNR HNVW\QNcja i oznaczana jako E) otrzymujemy SRQL*V]H]DOH*QRFL. A=ε c l. log T = −ε c l. 3U]\VWDáHMZDUWRFLZVSyáF]\QQLNDDEVRUSFMLεLJUXERFLZDUVWZ\UR]WZRUXl zarówno transmitancja jak i aEVRUEDQFMD]DOH*RGVW *HQLDVXEVWDQFML=HZ]JO GXQDSURVWROLQLMQ\ FKDUDNWHU]DOH*QRFLA=f(c) funkcja ta jest bardziej przydatna do celów analitycznych. 7HFKQLNQDMF] FLHMZ\NRU]\VW\ZDQGRVSHNWURIRWRPHWU\F]QHJRSRPLDUXVW *HMHVW metoda krzywej wzorcowej. Polega ona na przygotowaniu skali wzorców (kilku próbek R]QDF]DQHMVXEVWDQFMLRGRNáDGQLH]QDQ\FKVW *HQLDFK

(29) Z\NRQDQLXSRPLDUyZDEVRUEDQFML UR]WZRUyZZ]RUFRZ\FKXVWDOHQLXUHODFMLSRPL G]\VW *HQLHPR]QDF]DQHMVXEVWDQFMLD *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 12.

(30) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. DEVRUEDQFMLQDVW SQLHZ\NRQDQLXSRPLDUyZDEVRUEDQFMLSUyEHNRQLH]QDQ\PVW *HQLX1D SRGVWDZLHXVWDORQHMZHGáXJVNDOLZ]RUFyZ]DOH*QRFLQSc=f(A)GRNRQXMHVL SU]HOLF]HQLD ]PLHU]RQHMDEVRUEDQFMLQDVW *HQLHR]QDF]DQHMVXEVWDQFML &HOHPüZLF]HQLDMHVW - QDE\FLHXPLHM WQRci przygotowywania roztworów wzorcowych - ]DSR]QDQLHVL ]SRGVWDZRZ\PL]DVDGDPLREVáXJLVSHNWURIRWRPHWUX - Z\NRQ\ZDQLHR]QDF]HVSHNWURIRWRPHWU\F]Q\FKVXEVWDQFMLEDUZQ\FKZ]DNUHVLH ZLDWáDZLG]LDOQHJR - RSUDFRZDQLHZ\QLNyZR]QDF]H 3U]HG]DM FLDPLODERUDWRU\MQ\PLQDOH*\]DSR]QDüVL ]QDVW SXMF\PL ]DJDGQLHQLDPL - SU]HOLF]DQLHVW *HLUR]FLHF]DQLHUR]WZRUyZ - prawo Lamberta-Beera - widma absorpcji - absorbancja i transmitancja - metoda najmniejszych kwadratów 3U]HELHJüZLF]HQLD a) DQDOL]DGDQ\FKZHMFLRZ\FK b) ustalenLHVW *HVNDOLZ]RUFyZLSU]HOLF]HQLDRGPLHU]DQ\FKREM WRFLUR]WZRUyZ c) VSRU]G]HQLHV]HUHJXU-rów wzorcowych (skala wzorców) d) ]DSR]QDQLHVL ]]DVDGDPLREVáXJLVSHNWURIRWRPHWUX ZVND]yZNLZ]DáF]HQLX

(31) e) dobór kuwet pomiarowych f) pomiary widma absorpcji i okreOHQLHGáXJRFLIDOLZLHWOQHMGODNWyUHMZ\VW SXMH maksimum absorpcji g) GREyUGáXJRFLIDOLZLHWOQHMLVSUDZG]HQLHNXZHWSRPLDURZ\FK h) pomiary spektrofotometryczne roztworów wzorcowych i analizowanej próbki i) ZVW SQDNRQWURODX]\VNDQ\FKZ\QLNyZ Ad a): Grupa RWU]\PXMH SUyEN EDUZQHM VXEVWDQFML R QLH]QDQ\P VW *HQLX RUD] SRGVWDZRZ\ UR]WZyU Z]RUFRZ\ WHM VDPHM VXEVWDQFML RFLOH RNUHORQ\P VW *HQLX 1D SRGVWDZLH W\FK LQIRUPDFML RUD] GRVW SQHJR Z ODERUDWRULXP V]NáD QDOH*\ RNUHOLü ]DNUHV VNDOL Z]RUFyZ L XVWDOLüPHWRG\N MHMSU]\JRWRZDQLD Ad b): 1DOH*\ GREUDü ]HURZH

(32) Uy*Q\FK VW *H ZH ZF]HQLHM SU]\M W\P ]DNUHVLH VNDOL Z]RUFyZ6SRVyESU]\JRWRZDQLDVNDOLZ]RUFyZSROHJDQDSUHF\]\MQ\PUR]FLHF]DQLX r-UXSRGVWDZRZHJRGRX]\VNDQLD]DáR*RQ\FKVW *H Przy dobor]HNROHMQ\FKVW *HQDOH*\VWDUDüVL GRELHUDüMHWDN,DE\Uy*QLFHSRPL G]\ NROHMQ\PLVW *HQLDPLZ]UDVWDá\ZUD]]HZ]URVWHPVW *HQLDQS 0 c1 c2. *. c3. 'ULQ -DFHN0D]XU. c4. c5. c6. . c7. *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 13.

(33) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. 2SUDFRZXMF SURFHGXU UR]FLHF]DQLD QDOH*\ SDPL WDü R SUDNW\F]Q\FK DVSHNWDFK MHM SU]\JRWRZDQLDPDMF\FKLVWRWQ\ZSá\ZQDGRNáDGQRüSy(QLHMV]\FKZ\QLNyZ - podczas rozcieF]DQLD QDOH*\ XQLNDü RGPLHU]DQLD REM WRFL PQLHMV]\FK QL* 0,5 - 1 ml - QDMZ\*V] GRNáDGQRü RGPLHU]DQ\FK REM WRFL UR]WZRUX SRGVWDZRZHJR X]\VNDP\ NRU]\VWDMF ] SLSHW MHGQRPLDURZ\FK : PLDU PR*OLZRFL QDOH*\ GRELHUDüVW *HQLDVNDOLZ]RUFyZWDNDE\PR*QDMSU]\JRWRZDüZ\NRU]\VWXMF GRVW SQHSLSHW\MHGQRPLDURZH Ad c): 3U]\JRWRZDQLH V]HUHJX UR]WZRUyZ URERF]\FK R ]D]Z\F]DM QLHZLHONLFK VW *HQLDFK ] UR]WZRUXSRGVWDZRZHJRRZ\VRNLPVW *HQLXZ\PDJDZLHORNURWQHJR UR]FLHF]HQLD :FHOXPLQLPDOL]DFMLEá GyZQDOH*\ - MH*HOL MHVW WR W\ONR PR*OLZH RGPLHU]Dü REM WRFL UR]WZRUyZ SLSHWDPL MHGQRPLDURZ\PL GRSLHUR Z QDVW SQHM NROHMQRFL QDOH*\ VWRVRZDü SLSHW\ ZLHORPLDURZHDZRVWDWHF]QRFLG]LHOLüRGPLHU]DQREM WRüQDSRUFMH - SLSHW\SU]HSáXNLZDüRGPLHU]DQ\PUR]WZRrem - NROE\SU]HSáXNLZDüZRG Ad d): 3R SU]\JRWRZDQLX VNDOL Z]RUFyZ SURZDG]F\ ]DGHPRQVWUXMH VSRVyE Z\NRQ\ZDQLD SRPLDUyZSU]\X*\FLXZ\EUDQHJRVSHNWURIRWRPHWUX (=Dá3). Ad e): Do pomiarów spektrofotometrycznych wykorzystywana jest para kuwet pomiarowych. 3RZLQQ\ RQH Z MHGQDNRZ\ VSRVyE DEVRUERZDü SURPLHQLRZDQLH ZLHWOQH 3RGVWDZRZ\P ZDUXQNLHP V ZL F MHGQDNRZH JUXERFL ZDUVWZ\ UR]WZRUX 3UDNW\F]QLH GR SRPLDUyZ VSHNWURIRWRPHWU\F]Q\FK Z\NRU]\VW\ZDQH V NXZHW\ R GáXJRFLGURJLRSW\F]QHMOXEFP:REU ELHSRV]F]HJyOQ\FKW\SyZNXZHWPRJ RQH MHGQDN Uy*QLü VL Z QLHZLHONLP VWRSQLX 'R SRPLDUyZ QDOH*\ GREUDü SDU R GRNáDGQLHWHMVDPHMGáXJRFLGURJLRSW\F]QHMQSGZLHNXZHWNLRSLVDQHMDNR Ad f): 1DOH*\Z\NRQDüSRPLDU\DEVRUEDQFMLZ\EUDQHJRUoztworu analizowanej substancji w FHOX XVWDOHQLD ]DOH*QRFL SRPL G]\ DEVRUEDQFM D GáXJRFL IDOL ZLHWOQHM ZLGPR DEVRUSFML

(34) : RSDUFLX R X]\VNDQH Z\QLNL QDOH*\ RNUHOLü ] GRNáDGQRFL GR QP GáXJRü IDOLZLHWOQHM SU]\ NWyUHM Z\VW SXMH PDNVLPXP DEVRUSFML 7DND GáXJRü IDOL ZLHWOQHMGODEDUZQ\FKVXEVWDQFMLRGSRZLDGDEDUZLHGRSHáQLDMFHMVXEVWDQFML Ad g): 3R XVWDOHQLX GáXJRFL IDOL ZLHWOQHM SU]\ NWyUHM E G GRNRQ\ZDQH SRPLDU\ QDOH*\ VSUDZG]Lü F]\ RELH NXZHW\ FKDUDNWHU\]XM VL MHGQDNRZ\P SRFKáDQLDQLHP SURPLHQLRZDQLD ]DOH*\WRJáyZQLHRGVWRSQLDLFK]X*\FLDLF]\VWRFL

(35) :W\PFHOXSR QDVWDZLHQLX VSHNWURIRWRPHWUX QD GREUDQ GáXJRü IDOL RELH NXZHW\ QDOH*\ QDSHáQLü ZRGUHGHVW\ORZDQXPLHFLüMHZSU]\VWDZFHSRPLDURZHMVSHNWURIRWRPHWUXXVWDOLü ]HURZ ZDUWRü DEVRUEDQFML GOD MHGQHM ] QLFK L GRNRQDü SRPLDUX DEVRUEDQFML GOD GUXJLHM NXZHW\ -H*HOL NXZHW\ V LGHQW\F]QH WR RWU]\PXMHP\ ]HURZ ZDUWRü DEVRUEDQFML GOD REX NXZHW : SU]\SDGNX Uy*QLF QDOH*\ RNUHOLü ZDUWRü SRSUDZNL NRU\JXMFHM. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 14.

(36) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. Ad h):. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. 1DOH*\ Z\NRQDü SRPLDU\ DEVRUEDQFML GOD V]HUHJX SUyEHN VNDOL Z]RUFyZ RUD] SUyENL EDGDQHM 6SHNWURIRWRPHWU MHGQRZL]NRZ\ Z\PDJD NRQWUROL L XVWDODQLD ]HURZHM ZDUWRFL DEVRUEDQFML GOD ND*GHJR Z\NRQ\ZDQHJR SRPLDUX : SU]\VWDZFH SRPLDURZHM]QDMGXMVL GZLHNXZHW\]NWyU\FKMHGQDQDSHáQLRQDMHVWUR]WZRUHPGOD NWyUHJR XVWDODP\ ]HURZ ZDUWRü DEVRUEDQFML QS ZRG UHGHVW\ORZDQ

(37) D GUXJD EDGDQ\P UR]WZRUHP 3U]HG ND*G\P SRPLDUHP QD GURG]H ZL]NL SURPLHQLRZDQLD XPLHV]F]D VL NXZHW RGQRQ L ]HUXMH VSHNWURIRWRPHWU D QDVW SQLH Z\NRQXMH VL SRPLDU DEVRUEDQFML SUyENL EDGDQHM :\NRQXMF SRPLDU\ Z NROHMQRFL RG VW *HQLD QDMPQLHMV]HJRGRQDMZL NV]HJR]PQLHMV]\P\EáGSRPLDUX. Ad i): %H]SRUHGQLRSR]DNRF]HQLXSRPLDUyZQDOH*\XSHZQLüVL F]\X]\VNDQHZyniki nie ]DZLHUDM Eá GyZ = WHRUHW\F]QHJR NV]WDáWX ]DOH*QRFLA=f(c) Z\QLND*H Z XNáDG]LH ZVSyáU] GQ\FKA; cX]\VNDQHSXQNW\SRPLDURZHSRZLQQ\WZRU]\üOLQL SURVW 2SUDFRZDQLHZ\QLNyZSRPLDUyZ Opracowanie wyników pomiarów polega na: - RNUHOHQLXVSRVRbu wykonania skali wzorców (wraz z odpowiednimi przeliczeniami) - Z\NUHOHQLXZLGPDDEVRUSFMLA=f(λ) - RNUHOHQLXGáXJRFLIDOLZLHWOQHMZ\EUDQHMGRZ\NRQDQLDSRPLDUyZ - Z\NUHOHQLX]DOH*QRFLc=f(A) - REOLF]HQLX PHWRG QDMPQLHMV]\FK NZDGUDWyZ ZVSyáF]\QQLNyZ SURstej wzorcowej z SRGDQLHPZDUWRFLZVSyáF]\QQLNDNRUHODFML - REOLF]HQLXVW *HQLDR]QDF]DQHMVXEVWDQFMLZEDGDQHMSUyEFH - WDEHODU\F]Q\P]HVWDZLHQLHPX]\VNDQ\FKZDUWRFLPLHU]RQ\FKLZ\QLNyZREOLF]H - opracowaniu wniosków 3U]\NáDGREOLF]HQLRZ\ 3U]\JRWRZDQLHVNDOLZ]RUFyZ 3RGDM SURFHGXU SU]\JRWRZDQLD IRWRPHWU\F]QHM DQDOL]\ EDUZQHM VXEVWDQFML ; G\VSRQXMFQDVW SXMF\PLGDQ\PL • VW *HQLHVXEVWDQFML;ZEDGDQHMSUyEFH]DZLHUDVL ZJUDQLFDFK- 5 ppm; • VW *HQLHZ]RUFRZHJRSRGVWDZRZHJRUR]WZRUXVXEVWDQFML;Z\Qosi 25 g/dm3; • UR]WZRU\ VWDQRZLFH VNDO Z]RUFyZ VW *H

(38) QDOH*\ SU]\JRWRZDü Z NROEDFK PLDURZ\FKRSRMHPQRFLGP3; 0LQLPDOQDREM WRüRGPLHU]DQ\FKUR]WZRUyZQLHSRZLQQDE\üPQLHMV]DQL*PO 1DSRGVWDZLHLQIRUPDFMLGRW\F]FHMVSRG]LHZDQHM]DZDUWRFL substancji X w badanej SUyEFH XZ]JO GQLDMF RGSRZLHGQL PDUJLQHV EH]SLHF]HVWZD PR*QD XVWDOLü ]DNUHV VW *H MDNL SRZLQQD SRNU\ZDü VNDOD Z]RUFyZ 'OD SRZ\*V]HJR SU]\NáDGX PR*QD SU]\Mü]DNUHVVNDOLZ]RUFyZRGGRQSSSP 1DVW SQ\P NURNLHP MHVW UR]SODQRZDQLH VW *H SRV]F]HJyOQ\FK UR]WZRUyZ VWDQRZLF\FKVNDO Z]RUFyZ-HGQ\P]PR*OLZ\FK]HVWDZyZPR*HE\ü 0,8; 1,5; 2,5 ; 5 i 8 ppm. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 15.

(39) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. :GDOV]HMNROHMQRFLQDOH*\XVWDOLüMDNLHSRZLQQRE\üVW *HQLHUR]WZRUXURERF]HJR] NWyUHJR PR*QD E G]LH SU]\JRWRZDü ZV]\VWNLH UR]WZRU\ VNDOL Z]RUFyZ 0LQLPDOQD RGPLHU]DQD REM WRü QLH SRZLQQD E\ü PQLHMV]D QL* PO D SRMHPQRü NROE GR przygotowania skali wzorców wynosi 200 ml – R]QDF]D WR *H PDNV\PDOQH UR]FLHF]HQLH MDNLH PR*QD X]\VNDü ] Z\PDJDQ GRNáDGQRFL wynosi 200 razy RGPLHU]DMF PO U-UX URERF]HJR GR NROE\ R SRMHPQRFL PO UR]FLHF]DP\ JR [ RGPLHU]HQLH ND*GHM ZL NV]HM REM WRFL R]QDF]D QL*V]\ VWRSLH UR]FLHF]HQLD

(40) 1DSRGVWDZLHWHJRPR*QDZ\ZQLRVNRZDü*HQDMZ\*V]HVW *HQLHUR]WZRUXURERF]HJR PR*HZ\QRVLü[SSP SSP ]UR]WZRUXRZ\*V]\PVW *HQLXQLHXGDVL SU]\ SRZ\*V]\FK ]DáR*HQLDFK SU]\JRWRZDü UR]WZRUX R VW *HQLX SSP

(41) = GUXJLHM VWURQ\ VW *HQLH UR]WZRUX URERF]HJR QLH PR*H E\ü QL*V]H RG QDMZ\*V]HJR VW *HQLD Z skali wzorców, czyli w naszym przypadku 8 ppm. Z praktycznego punktu widzenia PR*QD EUDü SRG XZDJ GZD VW *HQLD OXE SSP 'R GDOV]\FK REOLF]H SU]\MPLMP\*HUR]WZyUURERF]\E G]LHPLDáVW *HQLHSSP 8VWDODMF VW *HQLH UR]WZRUX URERF]HJR VW *HQLD SRV]F]HJyOQ\ch wzorców i SRMHPQRü NROE PR*QD REOLF]\ü MDNLH REM WRFL UR]WZRUX R VW *HQLX URERF]\P SRZLQQ\ ]RVWDü RGPLHU]RQH GR SRV]F]HJyOQ\FK NROE DE\ SR X]XSHáQLHQLX LFK ZRG GRNUHVNLX]\VNDü]DáR*RQHZDUWRFLVW *HZ]RUFyZ$E\X]\VNDüUR]WZyURVW *HQLX 0,1 ppP QDOH*\ U-U URERF]\ UR]FLHF]\ü [ DE\ X]\VNDü VW *HQLH SSP UR]WZyU URERF]\QDOH*\UR]FLHF]\ü-NURWQLH:\NRQXMF-NURWQHUR]FLHF]HQLHZNROELH RSRMHPQRFLPOQDOH*\RGPLHU]\üGRNROE\ SRMHPQRFLNROE\

(42) UR]WZRUX UR]FLHF]DQHJR SU]\ UR]FLHF]HQLX -NURWQ\P ó SRMHPQRFL NROE\ 'DMH WR RGSRZLHGQLRLPO:\NRQXMFDQDORJLF]QLHSR]RVWDáHSU]HOLF]HQLDRWU]\PXMHP\ Nr kolby 0 1 2 3 4 5 6 7. =DáR*RQH RGPLHU]DQDREM WRü VW *HQLH r-ru roboczego [ml] [ppm] 0 0 0,1 1 0,4 4 0,8 8 1,5 15 2,5 25 5 50 8 80. 1DW\PHWDSLHPR*QDGRNRQDüNRUHNW\]DáR*RQ\FKVW *H1DMGRNáDGQLHMRGPLHU]DP\ REM WRFLX*\ZDMFSLSHWMHGQRPLDURZ\FKPR*QDZL F]DPLDVWLPOSU]\MüL PO=PLHQLDWRRGSRZLHGQLR]DáR*RQHVW *HQLDQD]QDSpm i z 0,8 na 1,0 ppm. 6XPDU\F]QD REM WRü U-ru roboczego potrzebna do uzyskania wszystkich roztworów VNDOL Z]RUFyZ Z\QRVL PO SU]\ VNRU\JRZDQ\FK VW *HQLDFK

(43) 8Z]JO GQLDMF SRMHPQRüGRVW SQ\FKNROEPLDURZ\FKUH]HUZ SRWU]HEQGRSU]HSáXNLZDQLDSLSet i HZHQWXDOQLH SRSHáQLDQH Eá G\ PR*QD SU]\Mü SU]\JRWRZDQLH UR]WZRUX URERF]HJR Z NROELHRSRMHPQRFLOXEPO=Dáy*P\SU]\JRWRZDQLHU-ru roboczego w kolbie PLDURZHMRSRMHPQRFLPO 5R]WZyU URERF]\ QDOH*\ SU]\JRWRZDü SU]H] RGSRZLHGQLH UR]FLHFzenie r-ru SRGVWDZRZHJR1DMZ\*V]\VWRSLHUR]FLHF]HQLDMDNLPR*HP\RVLJQüZ\QRVL[ POGRNROE\PO

(44) 6W *HQLHU-ru podstawowego wynosi 25 g/l czyli 25 000 ppm Z\PDJDQ\ VWRSLH UR]FLHF]HQLD Z\QRVL ZL F 000/20 = 1 250). Przy *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 16.

(45) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. jednostopniowyP UR]FLHF]DQLX QLH X]\VNDP\ SU]\ SU]\M W\FK RJUDQLF]HQLDFK VW *HQLD QL*V]HJR QL* SSP 2]QDF]D WR *H UR]WZyU SRGVWDZRZ\ SRZLQLHQ ]RVWDü UR]FLHF]RQ\ GZXVWRSQLRZR QS [ Z SLHUZV]\P NURNX L [ Z QDVW SQ\P x 25 = 1

(46) 3U]\ SU]\M FLX WDNLHM SURFHGXU\ SR ZVW SQ\P UR]FLHF]HQLX U-U E G]LH PLDá VW *HQLH 000 ppm/50 = 500 ppm, a po ostatecznym UR]FLHF]HQLX SSP SSP $QDOL]XMF ÄRG NRFD´ R]QDF]D WR ]H U-r URERF]\SU]\JRWRZ\ZDQ\E G]LH]U-UXRVW *HQLXSSPDWHQ]Nolei z roztworu o VW *HQLX 000 ppm. $E\ UR]FLHF]\ü -krotnie r-U R VW *HQLX SSP Z NROELH R SRMHPQRFL PO QDOH*\ RGPLHU]\ü JR PO 8Z]JO GQLDMF MDN Z\*HM DVSHNW\ SUDNW\F]QH SU]\MPLMP\*HSU]\JRWXMHP\ POUR]WZRUXRVW *HQLXSSP 100 ml r-UXRVW *HQLXSSPX]\VNDP\RGPLHU]DMFGRNROE\RWHMSRMHPQRFLPO r-UXRVW *HQLX SSP UR]FLHF]HQLH-krotne). 6XPXMF Z\QLNL REOLF]H RWU]\PXMHP\ SUDNW\F]QD SURFHGXU SU]\JRWRZDQLD VNDOL wzorców: - 2 ml roztworu podstawowego (cp = 25g/dm3) odmierzamy do kolby miarowej o SRMHPQRFL PO X]XSHáQLDP\ ZRG GR NUHVNL L GRNáDGQLH PLHV]DP\ Uzyskujemy r-URVW *HQLXFr1=500 ppm; - POWDNSU]\JRWRZDQHJRUR]WZRUXRGPLHU]DP\GRNROE\PLDURZHMRSRMHPQRFL PO X]XSHáQLDP\ ZRG GR NUHVNL L GRNáDGQLH PLHV]DP\ 8]\VNXMHP\ U-r o VW *HQLXFr2=20 ppm; - GRNROHMQ\FKNROESRMHPQRFLPORGPLHU]DP\RGSRZLHGQLR LPO3RX]XSHáQLHQLXNROEGRNUHVNLLZ\PLHV]DQLXX]\VNXMHP\V]HUHJ UR]WZRUyZR]DáR*RQ\FKVW *HQLDFKVWDQRZLF\FKVNDO Z]RUFyZ 2SUDFRZDQLHZ\QLNyZ 3R Z\NRQDQLX SRPLDUyZ DEVRUEDQFML GOD GDQ\FK ZJ SRZ\*V]HJR SU]\NáDGX RWU]\PDQRQDVW SXMFHZ\QLNL Kolba. 0,007 0,010 0,016 0,024 0,038 0,058 0,083 0,168. Absorbancja z uwzgl. poprawki 0,000 0,003 0,009 0,017 0,031 0,051 0,076 0,161. 0,075. 0,068. Absorbancja zmierzona. 0 1 2 3 4 5 6 7 pr. badana. :\QLNSRPLDUXDEVRUEDQFMLGODSUyENL]HURZHMZVND]XMH*H]DVWRVRZDQDSDUDNXZHWQLH MHVW LGHQW\F]QD SRPLDU DQVRUEDQFML SUyENL ]HURZHM ]DZLHUDMFHM W\ONR ZRG UHGHVW\ORZDQSU]\XVWDOHQLX]HURZHMZDUWRFLDEVRUEDQFMLGODZRG\UHGHVW\ORZDQHMQLH. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 17.

(47) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. GDMH ZDUWRFL ]HURZHM

(48) 8Z]JO GQLHQLH WHM Uy*QLF\ MDNR SRSUDZNL GOD VHULL SRPLDUyZ Z\HOLPLQXMHEáGVSRZRGRZDQ\Uy*QSU]HSXV]F]DOQRFLZLDWáDGREUDQHMSDU\Nuwet. 3R XZ]JO GQLHQLX SRSUDZNL X]\VNXMHP\ ZDUWRFL ]DSLVDQH Z NROXPQLH ÄAbsorbancja z uwzgl. poprawki”. 3U]HGVWDZLDMFJUDILF]QLHX]\VNDQHZ\QLNLZXNáDG]LHZVSyáU] GQ\FK$F . . . . . . PR*QD ]DXZD*\ü *H SXQNW R ZVSyáU] GQ\FK odbiega od prostoliniowej ]DOH*QRFL ]JRGQHM ] WHRUHW\F]Q

(49) Z\W\F]RQHM SU]H] UHV]W SRPLDUyZ – do ustalenia ]DOH*QRFLSRPL G]\DEVRUEDQFMDVW *HQLHP]RVWDQLHRQZ\HOLPLQRZDQ\ 3R HOLPLQDFML Z\UD(QLH Eá GQHJR SRPLDUX L ]DVWRVRZDQLX PHWRG\ QDMPQLHMV]\FK NZDGUDWyZ XVWDODP\ ZDUWRFL ZVSyáF]\QQLNyZ SURVWHM WZRU]RQHM SU]H] SXQNW\ SRPLDURZH Z XNáDG]LH ZVSyáU] GQ\FK $F 3U]HGVWDZLRQH SRQL*HM Z\QLNL X]\VNDQR NRU]\VWDMF ] SURJUDPX Ä([FHO´ L MHJR VWDQGDUWRZ\FK IXQNFML Ä1$&+</(1,(´ Ä2'&, 7$´LÄ:63.25(/$&-,´. 6W. *HQLH&>SSP@. . \ [ 5 . . . . . . . $EVRUEDQFMD$>@. 2EOLF]RQHQDWHMSRGVWDZLHVW *HQLHR]QDF]DQHMVXEVWDQFMLZEDGDQHMSUyEFHZ\QRVL. C = 49,8993 ∗ 0,068 − 0,03894 = 3,35[ppm ]. GRNáDGQH ZDUWRFL ZVSyáF]\QQLNyZ REOLF]DQH V SRGDQ\PL Z\*HM IXQNFMDPLExcela, na Z\NUHVLHSUH]HQWRZDQHVLFKZDUWRFLSU]\EOL*RQH

(50) . *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 18.

(51) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. 7DEHODU\F]QH]HVWDZLHQLDZDUWRFLREOLF]DQ\FKPLHU]RQ\FKLZ\QLNyZ 7DE'DQHZHMFLRZH Parametr Barwa substancji 6W *HQLHU-ru podstawowego 2ULHQWDF\MQH VW *HQLH VXEVWDQFML Z EDGDQHM próbce 1 2 3 4 =DáR*RQHVW *HQLDVNDOLZ]RUFyZ 5 6 7 8 3RMHPQRüNROEGRSU]\JRWRZDQLDVNDOLZ]RUFyZ. :DUWRü. Jednostka. 7DE'DQHGRW\F]FHSU]\JRWRZDQLDVNDOLZ]RUFyZ :DUWRü Parametr Przygotowanie roztworu (-ów) roboczych. Jednostka. 3RMHPQRüNROby 1 2GPLHU]RQDREM WRüU-ru podstawowego 3RMHPQRüNROE\ Odmierzona obj. r-ru roboczego z kolby 1. Skala wzorców. Odmierzane, do kolejnych kolb, REM WRFLU-ru roboczego. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . 1 2 3 4 5 6 7 8. *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 19.

(52) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. Tab. 3. Wyniki pomiarów widma absorpcji *UXERüNXZHW.................................................................................................... 3U]HZLG\ZDQDEDUZDZLDWáDSU]\NWyUHMZ\VWSLPDNVLPXPDEVRUSFML.................................... λ [nm]. A [- ]. λ [nm]. A [- ]. λ [nm]. A [- ]. λ [nm]. A [- ]. Tab. 4. Wyniki pomiarów 'REUDQDGáXJRüIDOL............................................................................................................................. Roztwór do zerowania spektrofotometru: ...................................................................................... 5y*QLFD SRSUDZND

(53) DEVRUEDQFMLSRPL G]\SDUNXZHW.......................................................... Próbka. :VSyáF]\QQLNLSURVWHMZ]RUFRZHM. Absorbancja z uwzgl. odczytana poprawki. C =k∗A+m. 1 2. k= m= :VSyáF]\QQLNNRUHODFMLSURVWHM wzorcowej. 3 4 5. R2 = 6W *HQLHR]Qaczanej substancji w analizowanej próbce. 6 7 8. Cx =. Badana *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 20.

(54) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. .RQWURODSRSUDZQRFLX]\VNDQ\FKZ\QLNyZ :FHOXVSUDZG]HQLDSRSUDZQRFLX]\VNDQ\FKZ\QLNyZQDOH*\QD]DM FLDFKZSURZDG]LüGDQH (zielone pola tabeli): g/l. Cp =. Cp –VW *HQLHUR]WZRUXSRGVWDZRZHJR. . Obj. r-ru podst.=. ml ml. Obj. kolbek =. ml. 2EM WR üNROE\. . -ru roboczego odmierzane do poszczególnych kolbek i zmierzona absorbancja. 2EM WR FLU. Kolbka nr 1 2 3 4 5 6 7 8. V r-ru [ml]. –REM WRüNROE\X*\WHMGR UR]FLHF]HQLDUR]WZRUX podstawowegoGRVW *HQLD roboczego Obj. r-ru podst. – REM WRüUR]WZRUX SRGVWDZRZHJRX*\WDGR przygotowania roztworu o VW *HQLXURERF]\P. . 2EM WR üNROE\. Sposób przygotowania skali wzorców:. A. 3RZSURZDG]HQLXZZGDQ\FKQDHNUDQLHPRQLWRUDPR*QDRFHQLüGRSDVRZDQLHSXQNWyZGR SURVWHMZXNáDG]LH$ C – wg informacji podanych w instrukcji. 3U]\NáDGRZH]DGDQLD =DOH*QRüSRPL G]\DEVRUEDQFM (

(55) DVW *HQLHPEDUZQHMVXEVWDQFji przedstawia równanie: C = 200*E + 1 (C [ppm]). -DNDLORüURERF]HJRZ]RUFRZHJRU-ru badanej substancji o VW *HQLXPJO]RVWDáDXPLHV]F]RQDZNROELHPLDURZHMRSRMHPQRFLPOMHOLSRMHM X]XSHáQLHQLXZRGGRNUHVNL]PLHU]RQDZDUWRüDEVRUEDQFML (

(56) Z\QRVLáD" Odp.: 32 ml W celu przygotowania dwupunktowej skali wzorców do pomiarów fotometrycznych 2 g R]QDF]DQHMVXEVWDQFMLXPLHV]F]RQRZNROELHPLDURZHMRSRMHPQRFLGP3NROE X]XSHáQLRQRZRGGRNUHVNLLZ\PLHV]DQR8]\VNDQ\w ten sposób roztwór podstawowy UR]FLHF]RQRGRVW *HQLDURERF]HJRRGPLHU]DMFPOWHJRUR]WZRUXGRNROE\PLDURZHMR SRMHPQRFLPO NROE X]XSHáQLRQRZRGGRNUHVNLLZ\PLHV]DQR

(57) 1DVW SQLHGRGZyFK NROEPLDURZ\FKRSRMHPQRFLSRPORGPLHU]RQR (do pierwszej – c1) i 40 ml (do drugiej – c2) tak przygotowanego roztworu roboczego. 2NUHOVW *HQLDREXUR]WZRUyZZWDNSU]\JRWRZDQHMVNDOLZ]RUFyZ ZDUWRüMHGQRVWNL

(58) Odp.: C1 = 32 ppm C2 = 128 ppm. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 21.

(59) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. Zaproponuj sposób przygotowania skali wzorcyZGRZ\NRQDQLDIRWRPHWU\F]Q\FKR]QDF]H VW *HVXEVWDQFMLEDUZQHMZ]DNUHVLHRGGRSSP :LHONRü :DUWRü Jednostka Przygotowanie roztworu roboczego. 6W *HQLHUR]WZRUXSRGVWDZRZHJRR]QDF]DQHMVXEVWDQFML 2EM WRüNROE\ $

(60) GRUR]FLHF]HQLDUR]tworu podstawowego 2EM WRüNROE\ %

(61) GRSU]\JRWRZDQLDUR]WZRUXURERF]HJR. 50. g/l. 2EM WRüUR]WZRUXSRGVWDZRZHJRRGPLHU]DQDGRNROE\ $

(62) 2EM WRüUR]WZRUX]NROE\ $

(63) RGPLHU]DQDGRNROE\ %

(64) Skala wzorców. 2EM WRüNROEX*\W\FKGRSU]\JRWRZDQLDVNDOLZzorców 2EM WRüU-ru roboczego odmierzana do kolby nr 1 2EM WRüU-ru roboczego odmierzana do kolby nr 2 2EM WRüU-ru roboczego odmierzana do kolby nr 3 2EM WRüU-ru roboczego odmierzana do kolby nr 4 2EM WRüU-ru roboczego odmierzana do kolby nr 5 2EM WRüU-ru roboczego odmierzana do kolby nr 6 2EM WRüU-ru roboczego odmierzana do kolby nr 7. =DOH*QRüSRPL G]\VW *HQLHPR]QDF]DQHMVXEVWDQFML &

(65) DDEVRUEDQFMMHMUR]WZRUX $

(66) &>SSP@

(67) =DOH*QRüWDGDMHSRSUDZQH przedstawia równanie: A = 0,015 * C + 0,025 Z\QLNLR]QDF]HGODDEVRUEDQFMLZ]DNUHVLHRGGR:MDNLVSRVyEQDOH*\GRNRQDü UR]FLHF]HQLDEDGDQHMSUyENLMH*HOLVSRG]LHZDQHVW *HQLHR]QDF]DQHMVXEVWDQFMLZ\QRVL ok. 2,8 g/dm3.. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 22.

(68) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. . .ZDVRZRüL]DVDGRZRüZRG\ :Sá\ZRGF]\QXQDFKDUDNWHUUR]WZRUX&X624. 1DOH*\SU]\JRWRZDü]HVWDZXPR*OLZLDMF\GR]RZDQLHUR]WZRUyZ]DVDG\LNZDVXGR roztworu CuSO4]PR*OLZRFLRGF]\WXRGF]\QX=HVWDZVNáDGDVL ] - biuret (z r-rem kwasu i zasady) w statywie - zlewki - mieszaGáDPDJQHW\F]QHJR - pH-metru :\NRQDQLH WHM F] FL üZLF]HQLD RED ]HVSRá\ ZVSyOQLH

(69) SROHJD QD RULHQWDF\MQ\P RNUHOHQLXRGF]\QyZSU]\NWyU\FKQDVW SXMH]PLDQDFKDUDNWHUXUR]WZRUXMRQyZ&X+2. :L]XDOQH UR]Uy*QLHQLH SRPL G]\ UR]WZRUHP ZáDFLZ\P D NRORLGDOQ\P PR*OLZH MHVW G]L NLWHPX*HF]VWHF]NLNRORLGDOQHUR]SUDV]DMZLDWáR:QDMSURVWV]\VSRVyEPR*HE\ü WR REVHUZRZDQH MDNR ]P WQLHQLH UR]WZRUX ]DXZD*DOQH QD SU]\NáDG SRGF]DV REVHUZDFML ]DGUXNRZDQHMNDUWNLSU]H]ZDUVWZ UR]WZRUX

(70) Zadanie polega na zanotowaniD ZDUWRFL RGF]\QyZ áF]QLH ] SRF]WNRZ\P RGF]\QHPZLH*RSU]\JRWRZDQHJRUR]WZRUX&X624

(71) SU]\NWyU\FK]PLHQLDVL NODURZQRü roztworu CuSO4 RGSRZLHGQLR SU]\ GRGDZDQLX ]DVDG\ ]P WQLHQLH

(72) L QDVW SQLH NZDVX (sklarowanie).. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 23.

(73) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. 2NUHOHQLHZSá\ZXGDZHNNZasu na odczyn wód. :\NRQDQLHWHMF] FLüZLF]HQLD RED]HVSRá\ZVSyOQLH

(74) SROHJDQD]DQRWRZDQLX]PLDQ RGF]\QX ZRG\ NUDQRZHM L UHGHVW\ORZDQHM SU]\ GR]RZDQLX GR QLFK QLHZLHONLFK LORFL mocnego kwasu (r-r HCl 0,05 n [val/dm3]). :\NRU]\VWXMFRSLVDQ\ZSRSU]HGQLPSXQNFLH]HVWDZQDOH*\Z]OHZFHXPLHFLüRN PO ZRG\ XPLHFLü Z QLHM HOHNWURG S+-PHWUX L RGF]HNDü GR XVWDELOL]RZDQLD VL RGF]\WX PR*H WR SRWUZDü NLOND PLQXW

(75) ]DQRWRZDü SRF]WNRZ ZDUWRü RGF]\QX L UR]SRF]üGR]RZDQLHNZDVXSRUFMDPLSRPO3RGRGDQLXND*GHMSRUFMLRGF]HNDüRN VHNXQGGRXVWDOHQLDVL RGF]\QXLRGF]\WDüMHJRZDUWRü 2]QDF]HQLHNZDVRZRFLZRG\ Polega na miareczkowaniu badanej próbki mianowanym roztworem wodorotlenku VRGRZHJR : ]DOH*QRFL RG RGF]\QX ZRG\ PR*QD Z\NRQDü R]QDF]HQLH NZDVRZRFL PLQHUDOQHMLRJyOQHMOXEW\ONRRJyOQHM2]QDF]DQLHNZDVRZRFLPLQHUDOQHMZ\NRQXMHVL VWRVXMF MDNR ZVND(QLN RUDQ* PHW\ORZ\ NURSOH

(76) PLDUHF]NXMF SUyEN U-rem NaOH (o VW *HQLXOXEQ>YDOGP3] ) do pierwszej zmiany zabarwienia. 2]QDF]DQLH NZDVRZRFL RJyOQHM Z\NRQXMH VL VWRVXMF MDNR ZVND(QLN IHQRORIWDOHLQ (10 NURSOL

(77) PLDUHF]NXMF SUyEN U-UHP 1D2+ R VW *HQLX OXE Q >YDOGP3]) do Z\UD(QLH Uy*RZHJR ]DEDUZLHQLD XWU]\PXMFHJR VL SU]H] PLQXW\ :\QLN Z PYDOGP3, QDOH*\ SRGDü Z RSDUFLX R UHGQL ] WU]HFK R]QDF]H 2EOLF]HQLH Z\QLNX SROHJD QD SU]HOLF]HQLXLORFLPLOLJUDPRUyZQRZD*QLNyZ]X*\WHM]DVDG\QDGP3 wody. 6]F]HJyá\GRW\F]FHZ\NRQDQLDR]QDF]HZHGáXJQRUP\ 2]QDF]HQLH]DVDGRZRFLZRG\ Polega na miareczkowaniu badanej próbki mianowanym roztworem kwasu solnego. : ]DOH*QRFL RG RGF]\QX ZRG\ PR*QD Z\NRQDü R]QDF]HQLH ]DVDGRZRFL PLQHUDOQHM L RJyOQHMOXEW\ONRRJyOQHM2]QDF]DQLH]DVDGRZRFLPLQHUDOQHMZ\NRQXMHVL VWRVXMFMDNR ZVND(QLN IHQRORIWDOHLQ NURSOH

(78) PLDUHF]NXMF SUyEN U-UHP +&O R VW *HQLX OXE 0,1 n [val/dm3@

(79) GR]DQLNXUy*RZHJR]DEDUZLHQLD 2]QDF]DQLH ]DVDGRZRFL RJyOQHM Z\NRQXMH VL VWRVXMF MDNR ZVND(QLN RUDQ* metylowy (5 NURSOL

(80) PLDUHF]NXMFSUyEN U-UHP+&O RVW *HQLXOXEQ [val/dm3]) do pierwszej zmiany zabarwienia. Wynik, w mval/dm3SRGDüZRSDUFLXRUHGQL]WU]HFK R]QDF]H 2EOLF]HQLH Z\QLNX SROHJD QD SU]HOLF]HQLX LORFL PLOLJUDPRUyZQRZD*QLNyZ ]X*\WHJRNZDVXQDGP3 wody. 6]F]HJyá\GRW\F]FHZ\NRQDQLDR]QDF]HZHGáXJ normy. . $. $. 5\V6FKHPDWR]QDF]H NZDVRZR FLL]DVDGRZR FL. Zog. punkt zmiany. Zmin. *. EDUZ\RUDQ X. 4,3. metylowego. Kwmin. punkt zmiany barwy fenoloftaleiny. Kwog. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. pH. 8,3. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 24.

(81) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. Oznaczenie odczynu wody. :\NRQDüSU]\X*\FLXS+-metru. Obliczenie odczynu wody. pH = 6,37 + log Zog - log Kwog Kwog –R]QDF]RQDNZDVRZRüRJyOQDZRG\>PYDOGP3] Zog –R]QDF]RQD]DVDGRZRüRJyOQDZRG\>PYDOGP3] ]DOH*QRüRERZL]XMHGODZyGQDWXUDOQ\FKRRGF]\QLH-8,5 jednostki pH 2EOLF]HQLH]DZDUWRFLZRGRURZ JODQyZ :ZRGDFKGODNWyU\FKZ\NRQDQRR]QDF]HQLHNZDVRZRFLL]DVDGRZRFLRJyOQHM PR*QDSU]\Mü*H]DVDGRZRüRJyOQDRGSRZLDGD]DZDUWRFLZRGRURZ JODQyZ. [. Z og = HCO3−. ]. Przeliczenia]ZDUWRFLSRGDQHMZPYDOGP3QDZDUWRFLSRGDQHZPJ+&23-/dm3 QDOH*\GRNRQDüZRSDUFLXRPDV JUDPRUyZQRZD*QLNDMRQyZZRGRURZ JODQRZ\FK 6SUDZR]GDQLHSRZLQQR]DZLHUDü • • • • • • • • • • • • •. *. NUyWNLRSLVVSRVREXZ\NRQDQLDSRV]F]HJyOQ\FKWHVWyZLR]QDF]H V\QWHW\F]QHSU]HGVWDZLHQLHFHOXZ\NRQDQLDWHVWyZZSá\ZXGDZHNNZDVXQDRGF]\Q Uy*Q\FKZyG Z\QLNLX]\VNDQHSU]\RNUHODQLXZSá\ZXGRGDWNXNZDVXQDRGF]\QZRG\ UHGHVW\ORZDQHMLNUDQRZHM REM WRüSUyENLVW *HQLHNZDVXREM WRüGRGDQHJR kwasu, odczyn wody); Z\NUHV]DOH*QRFL]PLDQRGF]\QXRGLORFLGRGDQHJRNZDVX GZLHZRG\QDMHGQ\P wykresie); V\QWHW\F]QHSU]HGVWDZLHQLHFHOXZ\NRQDQLDWHVWyZZSá\ZXRGF]\QXQDSRVWDü Z\VW SRZDQLDMRQyZ&X+2; ]DSLVZ\QLNyZX]\VNDQ\FKZWHVWDFKZSá\ZXRGF]\QXQDSRVWDüZ\VW SRZDQLD jonów Cu+2; JUDILF]Q\V]NLFX]\VNDQ\FKZ\QLNyZZWHVWDFKZSá\ZXRGF]\QXQDSRVWDü Z\VW SRZDQLDMRQyZ&X+2 (z zaznaczeniem na osi odczynu charakteru roztworu i RGF]\QyZSU]\NWyU\FKQDVW SXMH]PLDQD

(82) NUyWNLRSLVSUDNW\F]QHJRVSRVREXZ\NRQDQLDR]QDF]HNZDVRZRFLL]DVDGRZRFL wody redestylowanej, kranowej i mineralnej; F]\WHOQ\]DSLVZV]\VWNLFKZ\QLNyZR]QDF]HNZDVRZRFLL]DVDGRZRFLLRGF]\QX wody rHGHVW\ORZDQHMNUDQRZHMLPLQHUDOQHM REM WRFLSUyEHN]DVWRVRZDQ\ ZVND(QLNR]QDF]DQ\SDUDPHWUWLWUDQWLMHJRVW *HQLH]X*\WHREM WRFL1D2++&O

(83) REOLF]HQLHZDUWRFL]PLHU]RQ\FKNZDVRZRFLL]DVDGRZRFL REOLF]HQLHZDUWRFLRGF]\QXEDGDQ\FKZyG ZJwzoru na odczyn wód naturalnych w ]DOH*QRFLRGNZDVRZRFLL]DVDGRZRFL

(84) L]HVWDZLHQLHLFK]H]PLHU]RQ\PL REOLF]HQLH]DZDUWRFLMRQyZZRGRURZ JODQRZ\FK ZPJGP3) w badanych wodach GODW\FKZyGGODNWyU\FKPR*QDSU]\Mü*H]DVDGRZRüRJyOQDRGSRZLDGa ]DZDUWRFLZRGRURZ JODQyZ

(85) F]\WHOQH]HVWDZLHQLHZV]\VWNLFKX]\VNDQ\FKZ\QLNyZ NZDVRZRü]DVDGRZRü RGF]\Q]PLHU]RQ\RGF]\QREOLF]RQ\REOLF]RQD]DZDUWRüZRGRURZ JODQyZ

(86) . 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 25.

(87) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. • •. *. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. SRUyZQDQLHREOLF]RQ\FKLSRGDQ\FKSU]H]SURGXFHQWDZRG\PLQHUDOQHM]DZDUWRFL ZRGRURZ JODQyZ :QLRVNLGRW\F]FH o SUDNW\F]QHJRZ\NRQDQLDüZLF]HQLD o Uy*QLFZFKDUDNWHU]H]PLDQRGF]\QXWHVWRZDQ\FKZyG Z\MDQLHQLHSRZRGyZ Z\VW SRZDQLDUy*QLFZSRZL]DQLX]Z\QLNDPLZ\NRQDQ\FKR]QDF]H NZDVRZRFLL]DVDGRZRFL

(88) o ZSá\ZXRGF]\QXQDSRVWDüZ\VW SRZDQLDMRQyZ&X+2 (praktyczne znaczenie); o ]JRGQRFLQLH]JRGQRFLREOLF]RQ\FKZDUWRFLRGF]\QX]H]PLHU]RQ\PL o ]JRGQRFLQLH]JRGQRFLREOLF]RQHM]DZDUWRFLZRGRURZ JODQyZ]SRGDQ\PL przez producenta wód.. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 26.

(89) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. Tab. 1:Sá\ZGDZHNNZDVXQDRGF]\QZRG\ Woda. 2EM WRüSUyENL wody (orientacyjna) 6W *HQLH dodawanego r-ru HCl. Kranowa. Obj. dodanego r-ru HCl ml 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4. Redestylowana. Obj. dodanego r-ru HCl ml 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4. Odczyn pH. Odczyn pH. Tab. 2. Zmiany charakteru roztworu CuSO4Z]DOH*QRFLRGRGF]\QX Roztwór CuSO4 Odczyn roztworu: 2GF]\QSU]\NWyU\PQDVW SXMH]PLDQDNODURZQRFLSU]\ dodawaniu: r-ru NaOH: r-ru HCl:. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 27.

(90) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. SFKHPDWV]NLFXJUDILF]QHJRGRW\F]FHJRZSá\ZXRGF]\QXQDFKDUDNWHU roztworu CuSO4. 2NUHOHQLHFKDUDNWHUX roztworu. pH. 2GF]\QSU]\NWyU\PQDVW SXMH zmiana formy roztworu. 7DE:\QLNLR]QDF]HRGF]\QXNZDVRZRFLL]DVDGRZRFL REM WRüU-UX+&OR]X*\WDSU]\ REM WRüU-UX1D2+]X*yta przy miareczkowaniu do zmiany miareczkowaniu do zmiany barwy Od barwy czyn RUDQ*X metylowego. Woda. RUDQ*X metylowego. fenoloftaleiny. fenoloftaleiny. zmie rzony. 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 [ml] [ml] [ml] [ml] [ml] [ml] [ml] [ml] [ml] [ml] [ml] [ml]. Kranowa 2EM WRFLSUyEHN. *HQLHX*\WHJRU-ru HCl:. VW. *HQLHX*\WHJRU-ru HCl:. VW. *HQLHX*\WHJRU-ru HCl:. VW. VW. pH. *HQLHX*\WHJRU-ru NaOH:. V= Mineralna 2EM WRFLSUyEHN. VW. *HQLHX*\WHJRU-ru NaOH:. V= Redestylowana 2EM WRFLSUyEHN. VW. *HQLHX*\WHJRU-ru NaOH:. V=. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 28.

(91) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. 7DE=HVWDZLHQLHZ\QLNyZR]QDF]HLREOLF]H =DVDGRZRü. Odczyn Woda. Zmie Oblirzony czony pH. pH. Podany przez produ centa pH. ogólna. .ZDVRZRü mineral na Kwm. ogólna. Zog. mineral na Zm. mval/dm3. mval/dm3. mval/dm3. mval/dm3. Kwog. =DZDUWRü ZRGRURZ JODnów Podana Obli przez produ czona centa mg/dm3. mg/dm3. Kranowa Mineralna Redestylowana. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 29.

(92) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. .RQWURODSRSUDZQRFLX]\VNDQ\FKZ\QLNyZ %H]SRUHGQLRSR]DNRF]HQLXR]QDF]HPR*QDREOLF]\ü ♦ ZDUWRFLNZDVRZRFLL]DVDGRZRFLSRV]F]HJyOQ\FKZyG ♦ odczyn poszczególnych wód ♦ ]DZDUWRüZRGRURZ JODQyZZZRG]LHPLQHUDOQHM .RQWUROD SRSUDZQRFL X]\VNDQ\FK Z\QLNyZ RSLHUD VL R SRUyZQDQLH REOLF]RQ\FK L ]PLHU]RQ\FK ZDUWRFL RGF]\QX RUD] SRUyZQDQLX REOLF]RQHM ]DZDUWRFL ZRGRURZ JODQyZ Z ZRG]LHPLQHUDOQHM]ZDUWRFLSRGDZDQSU]H]SURGXFHQWDZRG\ 3U]\NáDGRZH]DGDQLD. Woda naturalna o odczynie równym 7,2 pH zawiera 80 mg HCO3-/dm3 -DND REM WRü Q +&O ]RVWDQLH ]X*\WD GR ]PLDUHF]NRZDQLD PO SUyENL WHM ZRG\ ZREHF RUDQ*X metylowego ? Odp.: 1,31 ml :RGDFKDUDNWHU\]XMHVL QDVW SXMF\PLSDUDPHWUDPL Kwog = 4 mval/dm3; Kwmin = 2 mval /dm3.. 'RR]QDF]H]DVWRVRZDQRQ+&OLQ1D2+.WyU\]Z\PLHQLRQ\FKUR]WZRUyZ QDOH*\ X*\ü GR R]QDF]HQLD Z\NRQ\ZDQHJR ZREHF PHW\ORRUDQ*X" -DND MHJR LORü ]RVWDQLH ]X*\WD GR ]PLDUHF]NRZDQLD SUyENL R REM WRFL PO SU]\ Z\NRU]\VWDQLX PHW\ORRUDQ*X MDNRZVND(QLND

(93) " . Odp.: Roztwór NaOH. 4 ml.. :RGD QDWXUDOQD R ]DZDUWRFL ZRGRURZ JODQyZ PJGP3 ma odczyn pH = 7,2. Jaka REM WRü UR]WZRUX ZRGRURWOHQNX VRGX R VW *HQLX YDOGP3 ]RVWDQLH ]X*\WD SU]\ miareczkowaniu 50 ml próbki tej wody do momentu zmiany barwy fenoloftaleiny. 2EOLF]]DZDUWRüZRGRURZ JODQyZLRGF]\QZRG\QDWXUDOQHMMHOLZLDGRPR*HSRGF]as PLDUHF]NRZDQLD SUyENL WHM ZRG\ R REM WRFL PO ]X*\WR PO U-UX 1D2+ R VW *HQLX 0,02 mol/dm3 (miareczkowanie do zmiany barwy fenoloftaleiny) oraz 3 ml r-ru HCl o VW *HQLXPROGP3 PLDUHF]NRZDQLHGR]PLDQ\EDUZ\RUDQ*XPHW\ORZHJR

(94) . Oblicz zawaUWRüZRGRURZ JODQyZLRGF]\QZRG\QDWXUDOQHMMHOLZLDGRPR*HSRGF]DV PLDUHF]NRZDQLD SUyENL WHM ZRG\ R REM WRFL PO ]X*\WR PO U-UX 1D2+ R VW *HQLX 0,02 mol/dm3 (miareczkowanie do zmiany barwy fenoloftaleiny) oraz 3 ml r-ru HCl o VW *HQLXPROGP3 PLDUHF]NRZDQLHGR]PLDQ\EDUZ\RUDQ*XPHW\ORZHJR

(95) *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 30.

(96) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. 'R SUyENL ZRG\ R REM WRFL PO GRGDZDQR SRUFMDPL UR]WZRU\ m H2SO4 i 0,04 Q .2+ QRWXMF ]PLDQ\ RGF]\QX 8]\VNDQR ]DOH*QRü SU]HGVWDZLRQ QD Z\NUHVLH SRQL*HM pH 8,8 8,0 7,2 6,4 5,6 4,8 4,0 3,2 2,4 0 0,4 0,8 1,2 1,6 2,0 2,4 3,2 3,6 4,0 GRGDQDREM WRüUR]WZRUXNZDVX]DVDG\>FP3]. 2,0 1,6 1,2 0,8 0,4. 2EOLF]NZDVRZRüL]DVDGRZRüWHMZRG\. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 31.

(97) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. . $QDOL]DMDNRFLZRG\SU]H]QDF]RQHMGRVSR*\FLD &HOüZLF]HQLD &HOHPüZLF]HQLDMHVW -. -. . -. ]DSR]QDQLH VL ] ]DVDGDPL Z\NRQ\ZDQLD R]QDF]H ZRG\ SU]\ ]DVWRVRZDQLX standardowych uniwersalnych fotometrów R]QDF]HQLH ZDUWRFL NLONX Z\EUDQ\FK SDUDPHWUyZ RNUHODMF\FK MDNRü ZRG\ kranowej. R]QDF]HQLH ZDUWRFL NLONX Z\EUDQ\FK SDUDPHWUyZ RNUHODMF\FK MDNRü ZRG\ kranowej poddanej filtracji na popularnie stosowanych w gospodarstwach domowych filtrach. RFHQDMDNRFLZRG\NUDQRZHMLZRG\NUDQRZHMSRGGDQHMILOWUDFMLQDSRSXODUQLH stosowanych w gospodarstwach domowych filtrach w zakresie oznaczanych SDUDPHWUyZ L SRUyZQDQLH ] Z\PDJDQLDPL RNUHORQ\PL GOD ZRG\ SU]H]QDF]RQHMGRVSR*\FLD RFHQDHIHNWyZILOWUDFMLZ]DNUHVLHND*GHJR]H]PLHU]RQ\FKSDUDPHWUyZ. :\NRQDQLHüZLF]HQLD. :\NRQDQLH üZLF]HQLD SROHJD QD ]PLHU]HQLX ZDUWRFL NLONX Z\EUDQ\FK SDUDmetrów RNUHODMF\FK MDNRü ZRG\ SU]H]QDF]RQHM GR VSR*\FLD $QDOL]\ Z\NRQ\ZDQH V GOD ZRG\ kranowej oraz wody kranowej poddanej filtracji na popularnie stosowanych w JRVSRGDUVWZDFK GRPRZ\FK ILOWUDFK *UXSD Z\NRQXMH üZLF]HQLH Z GZyFK ]HVSRáDFK Z\NRU]\VWXMF ZáDFLZH ]HVWDZ\ RGF]\QQLNyZ L VWDQGDUGRZH XQLZHUVDOQH IRWRPHWU\ ] RSURJUDPRZDQLHP XPR*OLZLDMF\P Z\NRQDQLH Z\EUDQ\FK DQDOL] 5yZQROHJOH QDOH*\ Z\NRQDü R]QDF]HQLD RGF]\QX L SU]HZRGQLFWZD SU]\ X*\FLX S+-metru i konduktometru) analizowanych wód. OznaczenLD QDOH*\ Z\NRQDü ]JRGQLH ] GRáF]RQ\PL GR ]HVWDZyZ RGF]\QQLNyZ LQVWUXNFMDPL RUD] LQVWUXNFMDPL REVáXJL IRWRPHWUyZ (=Dá 4), pH-metru i konduktometru. Odczynniki nalH*\ VWRVRZDü w bezpieczny sposób, zgodnie z symbolami podanymi na opakowaniach (zwroty „S” - =Dá2). 2JyOQH]DVDG\Z\NRQDQLDR]QDF]H. :L NV]Rü GRPLHV]HN L ]DQLHF]\V]F]H ZRG\ OXE FLHNyZ QLH PR*H E\ü DQDOL]RZDQD be]SRUHGQLR PHWRG VSHNWURIRWRPHWULL DEVRUSF\MQHM Z ]DNUHVLH ZLDWáD ZLG]LDOQHJR ]H Z]JO GX QD IDNW *H QLH Z\ND]XM RQH ]GROQRFL GR VHOHNW\ZQHM DEVRUSFML SURPLHQLRZDQLD ZLG]LDOQHJR QLHVEDUZQH


(99) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. : VWRVXQNX GR ZL NV]RFL ] QLFK RNUHORQR PHWRG\NL SR]ZDODMFH SU]H] GRGDQLH RGSRZLHGQLFKRGF]\QQLNyZSU]HSURZDG]LüMHZ]ZL]NLEDUZQH. 2]QDF]HQLD SROHJDM QD RNUHOHQLX DEVRUEDQFML (

(100) EDGDQHM SUyENL SR GRGDQLX RGSRZLHGQLFK RGF]\QQLNyZ

(101) SU]\ GDQHM GáXJRFL IDOL ZLHWOQHM L RNUHORQHM GáXJRFL GURJL optycznej (kuwetce). Na podstawie znanej krzywej wzorcowej:. C = a*E + b. PR*QDREOLF]\üVW *HQLHR]QDF]DQHMGRPLHV]NLOXE]DQLHF]\V]F]HQLD. 3U]\ VWRVRZDQLX FDá\ F]DV W\FK VDP\FK PHWRG\N W\FK VDP\FK RGF]\QQLNyZ L WHJR VDPHJR IRWRPHWUX NU]\ZH Z]RUFRZH QLH ]PLHQLDM VL L PRJ E\ü SU]\JRWRZDQH ZF]HQLHM lub podane przez producenta aparatu i odczynników. 3U]HQRQ\IRWRPHWUPR*HE\üZ\SRVD*RQ\ZSDPL üZNWyUHM]DSLVDQHPR*HE\üNLONDVHW Uy*Q\FKPHWRG\NLNU]\Z\FKZ]RUFRZ\FK :\NRQDQLHSRPLDUX]QDF]QLHVL ZyZF]DVXSUDV]F]D MHGQDNNRV]WHPWHJRMHVWREQL*HQLH GRNáDGQRFL

(102) Przy wykorzystaniu takiego fotometru, wraz z odpowiednimi zestawami odczynników, Z\NRQDQLHDQDOL]\VSURZDG]DVL GR -. . -. wybrania zestawu odczynników i doboru kuwetki pomiarowej Z\]HURZDQLDXU]G]HQLD XVWDOHQLD]HURZHMZDUWRFLDEVRUEDQFMLGODZRG\ UHGHVW\ORZDQHM

(103) GODGDQHMGáXJRFLIDOLLGDQHMNXZHWNL F] VWRMHVWWRMX* Z\NRQDQHSU]H]SURGXFHQWDXU]G]HQLD

(104) SRPLDU]HOHSHMSUyE\ ZJ]DáF]RQHMGR]HVWDZXRGF]\QQLNyZLQVWUXNFML

(105) wykonaniu oznaczenia ZJ]DáF]RQHMGR]HVWDZXRGF]\QQLNyZLQVWUXNFML

(106) EH]SRUHGQLPRGF]\FLHVW *HQLDQDZ\ZLHWODF]XIRWRPHWUX. 3U]\NáDGGRW\F]F\SRVW SRZDQLDSU]\GRERU]HNXZHWNLSRPLDURZHM. 'R]HVWDZXRGF]\QQLNyZGRR]QDF]DQLDIRVIRUDQyZGRáF]RQDMHVWQDVW SXMFDWDEHOD Sample 5 ml. Cuvette 14 mm. 5 ml. 10 mm. 5 ml. 20 mm. 20 ml. 50 mm. Meas. range 0,7 - 21,4 mg/l PO4-P 2,1 - 65,6 mg/l PO4 1,0 - 30,0 mg/l PO4-P 3,1 - 92,0 mg/l PO4 0,5 - 15,0 mg/l PO4-P 1,5 - 46,0 mg/l PO4 0,2 - 6,0 mg/l PO4-P 0,6 - 18,4 mg/l PO4. .WyU]NXZHWQDOH*\GREUDüZFHOXR]QDF]HQLDIRVIRUDQyZZZRG]LHSLWHM" : RERZL]XMF\FK GR OLVWRSDGD SU]HSLVDFK RNUHODMF\FK MDNRü ZRG\ GR SLFLD PR*QD]QDOH(üLQIRUPDFM *HGRSXV]F]DOQHVW *HQLHIRVIRUXZZRG]LHSLWQHMPR*HZ\QRVLü *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 33.

(107) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. 5 mg P2O5O=DNáDGDP\*HEDGDQDZRGDVSHáQLDWHZ\PRJL XZ]JO GQLDMFMHGQDNSHZLHQ PDUJLQHVEH]SLHF]HVWZD

(108) 1DOH*\ZL FZDUWRüW Z\UD]LüZPJ324/l lub mg PO4-P/l (jest. to inny zapis jednostki P-PO4

(109) L SRUyZQDü ] ZDUWRFLDPL SRGDQ\PL GOD Uy*Q\FK NXZHW 0R*QD RF]\ZLFLH ] JyU\ ]DáR*\ü Z\NRQDQLH DQDOL]\ Z NXZHWFH PP DOH ]JDG]DP\ VL ZWHG\QDQDMQL*V]GRNáDGQRü 1 mol P2O5 zawiera tyle samo fosforu co 2 mole fosforu lub dwa mole PO4-3.. 2]QDF]DWR*HSRGNWHP]DZDUWRFLIRVIRUXPJ32O5 odpowiada 62 mg P lub 190. mg PO4-3. 142 mg P2O5 - 62 mg P - 190 mg PO4-3 5 mg P2O5 - x1 mg P - x2 mg PO4-3 x1 = 2,18 mg P x2 = 6,69 mg PO4-3 :\QLNLREOLF]HRNUHODM*HVSRG]LHZDP\VL X]\VNDüZ\QLNQLHZ\*V]\QL*PJ3O (6,69 mg PO4-3/l). :\ELHU]HP\ZL FNXZHWN PP]DSHZQLDMFQDPX]\VNDQLHSRSUDZQ\FKZ\QLNyZZ zakresie do 6,00 mg P/l. 3U]\NáDGRZHSURFHGXU\R]QDF]H 3URFHGXUD Z\NRQ\ZDQLD R]QDF]H ] ]DVWRVRZDQLHP VWDQGDUGRZ\FK XQLZHUVDOQ\FK fotometrów do rutynowych analiz z wykorzystaniem gotowych zestawów odczynników SROHJD QDMF] FLHM QD ZSURZDG]DQLX GR FLOH RGPLHU]RQHM REM WRFL EDGDQHM SUyENL RNUHORQ\FK LORFL VWDá\FK OXE FLHNá\FK RGF]\QQLNyZ ] ]HVWDZX SU]HJRWRZDQHJR SU]H] SURGXFHQWD 3URFHGXU\ V SU]\JRWRZDQH Z WHQ VSRVyE DE\ GRNáDGQRü RGPLerzania RNUHORQ\FKLORFLRGF]\QQLNyZQLHZSá\ZDáDVSRVyELVWRWQ\QDX]\VNLZDQ\Z\QLNVWGWH* LORFL WH F] VWR RNUHODQH V Z VSRVyE SU]\EOL*RQ\ LORü NURSHO REM WRü RGPLHU]DQD VWU]\NDZN LORü GR]RZDQD PLNURá\*HF]NDPL LWS

(110) 3R GRGDZDQLX NROHMQ\FK odczynników, MHOL WDN ]D]QDF]RQR Z LQVWUXNFML SUyENL PRJ E\ü Z\WU]VDQH PLHV]DQH SRGJU]HZDQH ILOWURZDQHSU]HOHZDQHLWS:QLHNWyU\FKSU]\SDGNDFKQDOH*\]DFKRZDüRGSRZLHGQLHRGVW S\ F]DVRZH SRPL G]\ NROHMQ\P RSHUDFMDPL LOXE GRNRQDQLHP SRPLDUX 2SURgramowanie IRWRPHWUyZ PR*H WDN*H XPR*OLZLDü OXE Z\PDJDü

(111) NRUHNW\ Z\QLNX ]ZL]DQHM ] Z\NRQ\ZDQLHPDQDOL]GODSUyEHNP WQ\FKOXE]DEDUZLRQ\FK:WDNLFKSU]\SDGNDFKQDOH*\ SRVW SRZDü ]JRGQLH ] SRGDQ\P Z LQVWUXNFML VSRVREHP SU]\JRWRZDQLD L SRVW SRZDQLD ]H OHS SUyE 3URGXFHQFL ]HVWDZyZ RGF]\QQLNyZ Z Uy*Q\ VSRVyE SRGDM SURFHGXU\ SRVW SRZDQLDSU]\Z\NRQ\ZDQLXSRV]F]HJyOQ\FKDQDOL]3URFHGXUDSRVW SRZDQLDPR*HE\ü RNUHORQDZVSRVyERSLVRZ\WDEHODU\F]Q\OXEJUDILF]Q\ 3RQL*HMSU]HGVWDZLRQHSU]\NáDGRZHPHWRdyki oznaczania podane w sposób tabelaryczny i graficzny. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 34.

(112) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. Procedura oznaczania siarczanów (test 14791) podana w sposób tabelaryczny: 2,5 ml. :VW SQLH. *. . 8 \ZDM F SLSHW\ ZSURZDG]Lü GR SUyEyZNL ]. . Przygotowana próbka. QDNU WN. (15-40 0C) Odczynnik SO4- 1. 2 krople. 'RGDüLZ\PLHV]Dü. Odczynnik SO4- 2. 1 poziom zielonej. 'RGDü]DPNQ üSUREyZN LZ\PLHV]Dü. . *. PLNURá\ HF]NL ZQDNU WFH. butelki odczynnika Odczynnik SO4- 2. (. 2JU]HZDü SUREyZN Z áD QL ZRGQHM Z WHPSHUDWXU]H. 40 0C przez 5 minut (czas reakcji A) ZVWU]VDMF RG. czasu do czasu Odczynnik SO4- 3. 2,5 ml. . . 'RGDüSLSHW ]DPNQ üSUREyZN LZ\PLHV]Dü. . . . . . 3U]HILOWURZDü]DZDUWR üSUREyZNLSU]H]ILOWURNU Já\SU]HOHZDM FSU]HV F]GRQDVW SQHMSUREyZNL]QDNU WN. Odczynnik SO4- 4. 4 krople. 'RGDü. GR. . SU]HV F]X. . ]DPNQ ü. SUREyZN . L. Z\PLHV]Dü. (. 2JU]HZDü SUREyZN Z áD QL ZRGQHM Z WHPSHUDWXU]H. 0. 40 C przez 7 minut (czas reakcji A), ZVWU]VDMF RG. czasu do czasu. . 3U]HODü]DZDUWR üSUREyZNLGRNXZHW\PPLGRNRQDüSRPLDUXZIRWRPHWU]H. :]DOH*QRFLRGW\SXZ\NRU]\VW\ZDQHJRIRWRPHWUXQDOH*\VSUDZG]LüF]\Z\PDJDQHMHVW SU]\JRWRZDQLH OHSHM SUyE\ LOXE SUyE\ NRU\JXMFHM P WQRüEDUZ DQDOL]RZDQHM SUyENL ]JRGQLH]LQIRUPDFMDPLSRGDQ\PLZLQVWUXNFMLGRáF]RQHMGR]HVWDZXRGF]\QQLNyZ


(114) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. Procedura oznaczania siarczanów (test 14791) podana w sposób graficzny: Procedure – sposób przygotowania próbki badanej Sample blank solution –VSRVyESU]\JRWRZDQLDSUyENLGRNRUHNW\P WQRFLEDUZ\ analizowanej próbki Blank sample –VSRVyESU]\JRWRZDQLDOHSHMSUyE\ NRUHNWDXVWDZLHQLa zera). *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 36.

(115) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. . . . *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 37.

(116) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. . . *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 38.

(117) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. . *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 39.

(118) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. 3URFHGXUDR]QDF]DQLD*HOD]D WHVW

(119) SRGDQDZVSRVyEJUDILF]Q\. *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 40.

(120) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. Procedura oznaczania wapnia (test 14815) podana w sposób graficzny:. :\NRQDQLH SRV]F]HJyOQ\FK R]QDF]H Z\PDJD RGSRZLHGQLHJR XVWDZLHQLD wybranych SDUDPHWUyZ QD IRWRPHWU]H 3RGVWDZRZH F]\QQRFL ]ZL]DQH ] REVáXJ IRWRPHWUX SU]HGVWDZLRQHVZ]DáF]QLNX (=Dá4). Uzyskane wyniki analiz: Parametr. Jednostka. Woda kranowa przefiltrowana. Metoda oznaczenia Aparat Metodyka. Odczyn Przewodnictwo Siarczany Azotyny Azotany Fosforany Glin. )HOD]R Chlor wolny :DS *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 41.

(121) 0DWHULDá\SRPRFQLF]HGRüZLF]H. ODERUDWRU\MQ\FK z chemii sanitarnej orazWHFKQRORJLLZRG\LFLHNyZ. Cz. I.. :DUWRFLQRUPDW\ZQHGODZRG\SLWQHM Parametr. Jednostka. :DUWRü. Odczyn Przewodnictwo Siarczany Azotyny Azotany Fosforany Glin. )HOD]R Chlor wolny :DS. 2SUDFRZDQLHZ\QLNyZ Opracowanie wyników polega na: -. F]\WHOQ\P WDEHODU\F]Q\P ]HEUDQLX X]\VNDQ\FK Z\QLNyZ R]QDF]H ] SRGDQLHPPHWRG\R]QDF]DQLDLW\SXX*\WHJRDSDUDWX. -. przedstawieniu wykonywanych przelic]HVW *H MHOLE\á\Z\NRQ\ZDQH

(122). :HZQLRVNDFKQDOH*\ -. -. SRUyZQDü Z ]DNUHVLH ND*GHJR ] X]\VNDQ\FK Z\QLNyZ MDNRü EDGDQHM ZRG\ NUDQRZHM L SU]HILOWURZDQHM ] Z\PDJDQLDPL RNUHORQ\PL GOD ZRG\ SU]H]QDF]RQHMGRVSR*\FLDSU]H]OXG]L (=Dá6). RNUHOLü HIHNW\ Z ]DNUHVLH ND*GHJR ] X]\VNDQ\FK Z\QLNyZ X]\VNDQH Z wyniku filtracji wody ]DPLHFLüNRPHQWDU]GRW\F]F\MDNRFLZRG\NUDQRZHMLSU]HILOWURZDQHM ]DPLHFLüNRPHQWDU]GRW\F]F\HIHNWyZILOWUDFML. 3U]\NáDGRZH]DGDQLD. : NROELH PLDURZHM R SRMHPQRFL GP3 umieszczono 0,15 g ortofosforanu wapnia Ca3(PO4)2 NROE X]XSHáQLRQR GR NUHVNL ZRG UHGHVW\ORZDQ L Z\PLHV]DQR Ile wynosi ]DZDUWRüZDSQLDLIRVIRUX Z\UD*RQHJRZPJ P2O5/dm3) w tak przygotowanym roztworze? Odp.: 6W *HQLHZDSQLDPJ&DGP3 6W *HQLHIRVIRUX7,4 mg P2O5/dm3 *. 'ULQ -DFHN0D]XU. . *. 3ROLWHFKQLND6]F]HFL VND.DWHGUD,Q \QLHULL6DQLWDUQHM. v. 071211. 42.

(1)3ROLWHFKQLND6]F]HFLVND :\G]LD&aacute;%XGRZQLFWZDL$UFKLWHNWXU\

(1)3ROLWHFKQLND6]F]HFLVND :\G]LDá%XGRZQLFWZDL$UFKLWHNWXU\