Marcinkowska Bronisława

(1)

1

(2)

SPIS ZAWARTOŚCI „a0/j. w.

TECZKI .... ...

H j f n c i m ^ m ...

f* JWSt*

& & ■ . . . ... .

171. Relacja {/

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora 173. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora — II. Materiały uzupełniające relację ^ -l S-

III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora v/ z o b . X/-' 5. Z

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.

III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu-okupacji ( 1939-1945) III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945

III./5. Inne ...

IV. Korespondencja

)

V. Nazwiskowe karty informacyjne VI. Fotografie —

2

(3)

3

(4)

Konstanty Klocek iJll*

Marzec 19 9 5 r .

W

S P O M N I E N I E

W Ł5 F U M N I K N I E

o p .B r o n is ła w ie M a r c in k o w s k ie j, ż o łn ie rzu Armii Krajow ej , pseudonim " M i ł a " .

Od k ilk u l ^ t zajmujemy się kompletowaniem m ateriałów doty - czacych d z ia ł a ln o ś c i k o n sp ir a c y jn e j A .K .w c z a s ie o kup acji h i t l e - ro'"skiej w l^t^c h I X . 19 39 - 1 . 1945 r.Chcem;r bowiem opracować kro

nikę naszego podziem ia na te r e n ie Obwodu K r ze szo w ic e .

Jako członek Szarych Szereg w

a

. K . wraz z innymi h arcerza mi -już po odrzuceniu k o n s r i ^ ^ c ^ jn e j w o^lki -miał°m możność zano -

to"r?ć sobie w pam ięci p e ^ n ° szczep ły dotyczące n iektó rych lu d z i i m iejsc związanych z praca p o d zie m n a .0 p o s ta c i " M i ł e j " i J e j syna

"K o n r a d a "(K a z im ie r z ) dowiedziałem się z różnych u st m iarodajnych , a tkże od niego samego i je g o szefa mgr J z e fa Kutka z "Komórki Inform^cyjno-PT*ot>®gando"ej " .

"Y iła J z zarodu n a u c z y c ie lk a ,p r z y b y ł a w n a sze strony

z ^oj .poznańskiego w c z a s ie w ak acji szkolnych w 39 r . , j u ż po śmier

ci swego m ę ż a ,d y . szkoły powszechnej w M ie j s k ie j <3<irc° k .R a w i c z a . 7 Krzeszowicach rozp o częła budowę w cześniej zaplanowanego domu pryy* ul Z b ic k ie j 1 6 . -Cybucha w ojna,m urarze p o ^zucaja niedokończone fun

damenty . W ła ś c ic ie lk a tr a c i w szy stk ie o szc zę d n o ś c i w P .K .O .P r z e z pierwsze 0 lata m ieszkała z synem u p .p .Z b o r o w s k ic h k.Rynku,potem przeprowadziła się do w łasnej małej i prymitywnej c h a tk ifb e z w ódy, bez p rądu,bez ł a z ie n k i i ubikae^i- r.. ) ,n a s z c z ę ś c ie stojącej na J e j p arceli z dala od u licy,zakryttfjdrzew am i i krzakami.Biefjja coraz większa.Fyn-"Konrad" za ra b ia ja k o p ^ t y robotnik w k ilk u m ie jsc a c h .

T u ta j,ja k im ś zrządzeniem l o s u ,z j a w i a się b .p r o f e s o r h is t o r i i gimnazjum w M y sło w ic a ch ,o b ecn ie w in d z ia r z w kamieniołom ie " Sta

ra S z t o l n i a " .Z p o le c e n ia Sztabu Obwodu w ch acie " M i ł e j " i n s t a l u je się"Komórka Inform acyjno-Prppagandowa" p rzy S zta b ie Obw odu.M M iła"- jako już od dwóch l a t zakonspirowana zgadza się na to-mimo w iel - kiego ryzy k a .N a przełom ie 1 9 * f 3 A ww. " b e l f e r " J c z e f K u te k ,p se u d .

•Hanka" wraz z"Konradem " o rg a n izu ją mał<j drukarnię pisma podziemnego

"Służba In fo r m a c y jn a ". Zastępcy szefa z o s t a je "Konrad?

Okupacja "szy b k o m in ę ł a .W ie lk ie s z c zę ś c ie -obyło się bez wDadKl i w ieszan ia na szu b ie n ic y !

W

tym m aleń k im ,ale"o tw arty m " domku,ukrytym w g łęb i ogrodu, płynęło-a jakże - ż y c i e .t o w a r z y s k ie .Z ja w ia ł y się tu m iłe gosposie

z jajkam i i m le k ie m .O d i^ d z a li "m iłą " k o led zy i k o leża n k i z branży n a u c z y c ie l s k ie j, bywała także p .B w i j a s o nra zd .R a cin iesk a,Z aw o d o w a p i a n istka z Opery G dań skiej . Wygrywała Szopena p rzy tak fatalnych wa -

runkach akustycznych.Grywał też doskonały p i a n i s t a Ł o d y g o s s k i,z a - trudniony przy remoncie b .p a ł a c u Potockich ja k o m agazynier,zam sze z pękiem kluczy 'r r ę k u . . . W sty czniu 19 45 r.zjairira się w chatce b .m iła p .J a d z i a Tańsk a.P o powstaniu Warszawskim przypadkowo u c ie k ł a w te stro n y ,zam ieszk ała g d zie ś w o k o l i c y ,a ju ż po "w y z w o le n iu ",w y b le rając siędo zrujnowanej W a r s z a w y ,t r a fia do c h a t k i ,b y mieć b l i ż e j

stację jritp P .K .P .S p ę d z i ł a tu 2 n o c e .Z d r a d z i ł a ,ż e je s t (h y ł a ? )ż o n a adiutanta prezydenta M o ś c ic k ie g o ."K o n r a d " do d z iś ja b .c i e p ł o w spo- mina. _ »mjiła"otrzymuje posadę n a u c z y c ie lk i w tu t. szko

l e . Hindamen ty domu d a le j rozsypują s i ę . Syn rozpoczął studia na Wy — d ziale leśnym w Krakow ie.Stypendium trochę pomaga.

warto tu je s z c z e wspomnieć o p o tk n ię c iu się eks-miłej na egzaminie id eo lo g ic zn y m .X ero załączone w t e k ś c ie .

Nasza śix £ ia n x św ietla n a postać um iera w r . 1 9 6 8 . W r . 19 80 syn po w ielu w yrzeczeniach i tytanicznym wysiłku kończy budowę domu, chrzcząc go imieniem " M I Ł A * .

Chatkę przero bio n o na domek o g r o d n ic z y .S t o ją c a nad nim brzoza,T)rp,,rie cał*5 zaro śnięta bluszczem ,m a słuszne p r e t e n ? je ,a b y

stać się "pomnikiem p r z y r o d y ".

4

(5)

£/«/* ₁ ₃

Po w ojnie b ra t K azim ierz R y łk o ,ja k o cudzoziem iec bez ojczy zn y (Helinatloser Auslander)po życiu tułaczym w Niemczech Zachodnich z n ^ P s i e w lepszej sy tu a cji w Kompaniach wartowni czy chodzie był komendantem.Zmarł w stopniu majora w Mannheim w r . 1 9 5 8 .

Małżonek " M i ł e j " , u r . w r . 1 8 3 3 , j e ś l i chodzi o wojskowość był przed rokiem. 1929 honorowym dowrdcą, kompanii 55 p .p .w powie

cie r a w ic k im (le g it .P r z y s p o s o b ie n ia Wojskowego n r . 1 1 ) . W cywilu był znanym działaczem społecznym na teren ie powiatu raw ickiego i wie

loletnim dyrektorem T-miołlasowej szkoły podstawowej w M ie js k ie j Górce.Zm arł w kw ietn iu 19 39 r . i uniknął przykrego "s p o t k a n ia "

z Niemcami na samym początku rozpoczynającego się roku szkolnego.

Do ewentualnego w ykorzystanie:

5

(6)

6

(7)

7

(8)

8

(9)

Komisja Likwldacvjna dla spraw 'b. A.K..

Oazar P o łud n io m Okręg Krakowski Obwód Krzeszowice

K rzeszow ice, dnia 14 p aździernika 194-5 r.

Z a ś w i a d c z e n i

A

Zaświadcza s i ę , że ob> Marcinkowska B ronisław a z domu Ryłko ur. w r. 1893 z zawodu nauczycielka szkoły powszechnej zamieszkała w Krzeszow icach, b yła czynną w pracy konspiracyjnej na terenie tutejszego obwodu jako członek Z . W . Z . , a później A .K . pracowała w, oddziałach o rg a n iza c ji wojskowej w cza sie od stycznia 1 ^Q 40 ^do

■ | ‘ . i

stycznia 1945 roku.

___ W powyższym okresie pełniła kolejno fu n k cje łą c zn ic zk i i kol- porterki pra-oy podziem nej. Ponadto wyżej wymieniona oddała swoje m ieszkanie dla o r g a n iza c ji "konspiracyjnej, w którym ko lejn o znaj-

I *

dowała się melina kontaktowa szta b u Obwodu oraz redakcja i drukar—

rijia podziemnego pisma Obwodu "S łu ż b a Informacyjna?

Zaświadczenie wystawia się w dwtSch egzemplarzach.

■-. . V-‘

Członek Kom isji b . k i e r . K . I . P .

Obwodu Krzeszowice

Przewodniczący Kom isji b . Kmdt. Obwodu A .K .

ce

/ m j r . Ankwicż-Zubr/ 7 Hdoiico.

j / /

/ ppor. Hanka/

M e l in a ,r e d a k c ja i drukarnia znajdow ały się przy dawnej ! u l ic y Ż wirki i T?igury8,p«tem przemian®wanej na P e ld str a ą a o ,

! ,p»tem na u l.P ® ln ą i w reszc ie na ul.Żbickg. 16*

K«nrad /

9

(10)

10

(11)

11

(12)

Q z / i

K r z e s z o w i c e ,1 3 . 8 . f 2,

N o t a t k a

dotyczącą archiwum Sztabu Obwodu A .K .K r z e s z o w i c e .

W szy stk ie m ateriały tajne j , drobnej p o l i g r a f i i ' konspiracyjnej.:

b ęd ą ce j w d y s p o z y c ji K .I .P .( K o m .I n f o r m a c y j n o '—propagandowa) >a otrzym ywanej z Kom-ndy Obwodu i innych ź r ó d e ł ,b y ł y przechowywane w małym dom ku drewnianym w g łę b i ogrodu p rzy dawnej u l i c y

P o ln e j 8 ( F e i d s t r a s s e ) , obecn ie u l . Z b ic k a e j 16 w Krzeszow icach --- ( K r e s s e n d o r f ) . Tutaj też składano d u p lik a t y pism zwiazanych z pro=

paganda i i n f o r m a c j ą ,m .i n n .z g a zetek "S łu ż b a In f o r m a c y j n a ", d r u k o

wanych w tymże damku. ____________

W roku 1 9 6 5 archiwum K . I . P . o r a z Komendy Obwodu zo sta ły przeka

zane do In s t y t u tu H i s t o r i i Wojska Polski-^ w W arszaw ie n«* ręce g e n .B e d n a r z a p rze z s ze fa K . I . P . J ó z e f a Kutka ,p s e u d ."H a n k a ",b y ł e g o ' n a u c z y c i e l a h i s t o r i i w gianazjum w M y sło w ic a ch . --- ---

Za zgodność danych rę czy

z * ca s z e f a /K I ? -mgr in ż .K a z .M a r c in k o w s k i y i f i

)a

L-

l

U u l

v

^ u < vps3eud. " K o n r a d " .

12

(13)

13

(14)

- f 2 lu ty 9 9 . Do "Archiwum Pomorskiego A . K . "

U zu p ełn ien ie danych o p.BRONISŁAWIE M AR C IN K O W SK IE J,p se ud ."M iłS"

z Obwodn K r z e s z o w ic e /K r a k o w s k ie /.

P .B r o n is ła w a M arcinkow ska,z zawodu n a u c z y c ie lk a ,p r z y b y ł a do Krzeszow ic w c za sie w akacji szkolnych w r . 1 9 3 9 , już po śm ierci

swego m ęża,dyrektora 7-klasowej szkoły w M ie js k ie j Gorce k .R a w io a a , W Krzeszow icaęh rozpoczyna w c ześn iej zaplanowana z mężem budowę domu przy u l .Z b i c k i e j 16 ,

Wybucha wojna 1 w rześn ia 1939 r . , murarze porzucają, n ie d o kończone fundam enty,przepadają, w szy stk ie oszczędności w P K O .P r ze z pierw sze 2 la ta m ieszka u obcych,potem przeprowadza się i zam iesz

kuje z synem we w łasnej,p ry m ity w n ej ch atce(b ez w o dy ,bez e le k tr y c z

n o ś c i ,b e z ł a z i e n k i ) , sto ją cej na Jej p a r c e l i ,z d sla od u l i c y ,u k r y t e j w drzewach i krzewach.

Bied a coraz w ię k s za .N a u c zy c ie lk a bez p r a c y ,p o b ie r a ja k iś z a s ił e k ,s y n zarab ia jak o p ro sty robotnik w k ilk u m ie js c a c h ,p ć ż n ie j jako wiertacla w kamieniołomie w ap ienia "S ta r a Sztc>lnia"w o k o lic y Krzeszo w ic .

Okupacyjnym zrządzeniem losu z ja w ia się tu n i e j a k i J c z e f K u te k ,p r o fe s o r od historii^ w gimnazjum i liceum w M ysłowicach. Po

znajomości "zd o b y ł" posadę w in d z ia r za we wspomnianym wyżej kam ienio

łomie i tam zn a jd u je kochanego druha K azim ie rza Marcinkowskiego ! Z p o lec en ia Sztabu Obwodu A .K .w chacie "M i ł e j " przy u l ic y Z b ic k ie j 1 6 , i n s t a l u je się "Komćrka Informacyjno-Propaganaowa" przy Szta bie w n ie d a le k ie j wsi Sied lec.P o g o d ziła, się z tym " M i ł a " ,j u ż od dwóch la t za k o n sp iro w ana,zw ięk szają c w ie lk ie z a is t n ia ł e ryzyko.

Na przełom ie la t 1 9 4 3 /4 4 nasz " b e l f e r " J c z e f K u t e k ,p s e u d ."H a n k a "

wraz z "Konradem ", synem " M i ł e j " z aprobatą " Szta b u"/d - ca "A n k w i c z "/

organizujA małą drukarnię pisma podziemnego p t ."S ł u ż b a Inform acyjna!

Zastępca^naczelnego redaktora" zo sta je "K o n r a d ", który zajm uje się p isaniem ,pow ielaniem ,kolpcrtażem , łączności^ wraz z " M i ł ą ".

Okupacja niem iecka m i j a .W i e l k i e "s z c z e ś c i e ,n i e było donosu, zdrady ,to rturo w an ia całej k on sp irac y jn e j trćjk £ lub w ie s z a n ia na środku rynku m iasta Krzeszowice-wćwczas K r ess en d o rf.

P ro si się wspomnieć o inn ej stronie życia w chatce "M i ł e j "

w cza sie o k u p a c ji.W tym m aleńkim ,lecz "otwartym" domku,ukrytym w g łę

b i ogrodu,płynęło też życie to w a r zy sk ie (n ie mylić z PPR,notem PZPR?.

Zjaw iały sie tu dobre i m iłe gosposie z ja jk a m i, m lekiem ,a od święta z m asłem .Odw iedzali "M i ł ą "p r z y j a c i e l e po fachu t j .n a u c z y c i e l e ,b y w a - ła p .Z w ija so w a z d .R acin iew sk a,zaw o d o w a p ia n is t k a z Opery G d a ń s k ie j, grająca na p ia n in i e G.W olkenhauer Szopena w tak fatalny c h warunkach akustycznych.Gryw ał też doskonały p ia n is t a Łodygowski, zatrudniony przy remoncie b .p a ł a c u Potockich /d l a gubernatora F ra n k a /ja k o magazy

n i e r , zawsze z pękiem k lu czy w d ł o n i.

w styczniu 1945 r .z j a w i a sie w chatce b . miła J a d z ia Tańska, z d r a d z a ją c ,ż e j e s t ( b y ł a ? ) ?oną ad iu tan ta p r e z .^ e ś c i n k i e g O j a przypadko

wo u c ie k ła w te strony po Powstaniu Warszawskim,zamieszkujące g d zie ś w o k o lic y .C h a tk a "M ił e j11 zaś m iała j e j służyć jako b l i s k i punkt star

towy do st a c ji PKD w drodze powrotnej do zrujnowanej s t o l ic y .

Rok 1945- "M iłafcotrzymuje posadę n a u c z y c ie lk i w t u t e js z e j szkole.fundam enty domu ro zsy p u ją sie w dalszym sia g u .S y n "Konrad" już ujaw n ion y wychodzi z podziem ia i rozpoczyna studia w Krakowie na Wy

d z ia le Leśnym U .J.S ty p e n d iu m trochę pomaga.

Warto tu może je s z c z e wspomnieć o "c u r i o s u m "t j . o k on sp ira

cyjnym potknąciu s ie "^ K S - v i2 e j" na egzam inie ideologicznym ,wym yślo - nym przez Związek N auczycielstw a P o lskieg o w PRL w maju 1951 r .T y l k o d z ię k i tem u,że "M i ł a "n i e była dew otką ,u n ikn ęła potem p rzy k ro i konse - k w en c ji,D o k u m e n t/k se ro /za łączony soraz d r u g i. j e s t to dowód i s t n i e n ia c ią g ło ści n ie u l e c z a ln e j m aniery okupacyjnej w nowej, niekochanej r z e c z y w is to śc i.

14

(15)

2

y y y y v v Y

yy:xxYY

•.

y-<~yyy_

■ -. v - w y

y ^ y y ^ y y

• >; \ - t t

N asza św ietlana postać umiera w r , 1 9 6 8 . W roku 19 80 syn po w ie lu w yrzeczeniach i z tytanicznym wysiłkiem kończy budowę domu,nada

jąc mu imię : "M ił a ".C h a t k ę p r ze r o b ił na sk ład zik o g r o d n ic z y .S to ją c a nad nim okTSO- cioletnia b r z o z a ,c a ł k o w ic ie pokryta bluszczem , p r o s i , by ją za lic zy ć do"pomnikćw p r zy r o d y ".

Wała d y g r e s ja :n i g d z ie nienotowana m ieszkanka K r z e s z o w ic ,c r r k a H a lle r c zy k a ,p a n n a M arysia ^io d ła k ,p o s tę p u je t a k :k ie d y przez K rzeszo wice cofały sie wojska p o lsk ie ze Ś lą s k a ,s t a r s z y syn "M ił e j"p o r u c z - n ik Władysław dowodził plutonem straży ty ln e j p ułku,u ży w ając rowerul P .M a rie zetknąwszy sie z p o r u c z n ik ie m ,d z ię k i jego p r o t e k c j i ,z a c i ą g - neła sie "d o w o j a ",b o zapragnęła "b ić n iem ca"! i pomagać żołnierzom . Otrzymała przydomek " żywa t o r p e d a "„ W r r c iii s z c z ę ś l iw ie z " w o j e n k i " , u nik ają c n ie w o l i .^ y n za k ilk a dni powędrował przez Węgry do A n g l i i.

x m x xxxxxxxxy.'j xxxrx xrxx x xx x xxxxxxxx >• xxxxxx Je s zc ze trochę o r o d z in ie "M i ł e j " .

Nazwisko p a n ień sk ie Ryłkrwna z ro dzicrw Adama i M arii Pyłko.

Ojciec- Adam ,nauczyciel był w ielo letnim kierownikiem szkoły w Choczni k .W a d o w ic ,je s z c z e w Zaborze Austriackim .M atka M a r ia ,b o h a te rk a bo ro

d z ic ie l k a ośmiorga d z ie c i / ! / , 3 c r r e k ,5 sy n rw .K o biety zo stały nau - c z y c ie lk a m i,2 mężczyzn zdobyło w ykształce nie o f i c e r s k i e .

władysław"Ryłko w 39 ^oku,podpułkow nik,d- ca pułku a r t y l e r i i le k k ie j w R ę d z i n i e ,w a l c z y i z Niem cam i,ranny pod Tomaszowem Lubelskim , w zięty do n i e w o l i ,a no s z p ita lu w K rako w ie ,w y w iezio n y do Oflagu

■ w Murnau.Pracował w Oddziałach Wartowniczych w Mannheim jako pułkow

n i k . W roku 1951-j u ż " z a Amerykanrw",wyemigrował do U .S .A ..T a m też prow adził stałą d zia ła ln o ść d la dobra tam tejszych o d d z ia ł r w ,z a co uhonorowano Oo "Laurem X - lec ia M.B y ł wielkim patriotą, i wzorowym o f i cerem. Zmarł w r .1 9 6 9 w Ameryce.

Kazim ierz R y ł k o ,b .l e g i o n i s t a ,p o kampanii w r z e ś n io w e j, jako kap!

ta n ,b ed ac jeń cem ,spotkał s i ę ze swym bratem Władysławem w S zp ita lu — Bursie fm .Kuznow icza w K ra ko w ie .O b a j c i e r p i e l i na c ię ż k i g o ś c ie c .

*i Tii.

hi - i i n l . i

t u i n m i l -, W styczniu 194-0 r . z n a la z ł się z bratem w Oflagu VTT A w M urnau.Obaj b r a c ia z o s t a l i uw o ln ie ni przez Amerykanrw

*lkbfeSketniu 1945 r . ( W tym c z a s ie za b ito g e n .n ie m .F r ic k a pod bram ą

o b o z u .) 15

(16)

JJ ^ S tr 2 2 E ^ _w s£«mnie^_

; z d z ia ł a ln o ś c i k o n sp iracy jnej K:omórki(Komendy ?)Informac.yJ- r n « - P r o p a g 8 n d o w e J (K .I.P .)p r z y S zta b ie Obwodu A .K .K r z e s z o w ic e .

\ k . Krzeszowic' .Sz,ef Komórki •,pseudonim "H a n k a ,p r z e d wojną n a u c ^ c i e l h is t o r i i w Gimnazjum I Liceum w M ysłowicach,zm altretowany p r 2 z Gestapa, ucieka i p racu je w kamieni'!omie " Stara S z t o l n i a " /j a k o operator wycingu piecow ego.Człow ięk o żelaznym charakterze,Dezkompr»miso- -ry,symbol n ie n a w iś c i do okupant*..Niespokojny o lo s żony i “4&#Jga

d z ie c i pozostawionych w " R e i c h u " . Jego godność:,Józef Kutek.± :

"Gospodyni domowa* , pseudonim " M i l a 11,przedw ojenna rfauezyci’elk%

w powiecie ‘Rawickim^od .lata lf9 3 9 n . zam ieszkała wraz z synem j w Krzeszowicach przy u l .Ź b ic X £ s j/d a w n a .u l ".Ż w ir k i i Wigury,potem Feldstrasse,potem Polna " F i w r e s z c i e B b ic k a ).B e z r o b o t n a ,p r a w ie ' w n ę d z y ,a le dumna i pełna optymizmu, p o t r a fiła wiązać koniec z końcem,wdowa*z rentą niemiecką w kwocie 104 z ł . 14 groszy(Renten- _ kammer W a r s c h a u ).J e j godność : B ronisław a M arcinkowska.

-• ‘Ja--pseudonim"Konrad" , m aturzysta , awansowany na robotnica b ez ic w a lifik a c ji,r o c z n ik kolumbowy. Nazwiske:fKazim ierz Maroinkow-

^ k t(s $n w w .) ,+ >• v . , 4 ^{-'•••'•} ^{f .}

'r "Hanka" m ieszkał na ter en ie kamieniołomu "W a p ie n n ik i K rzeszo - wickie w Krzeszow icach k.Krakow a "S ta rą S z t o ln ie ? ? r z e w ija ł o się

tam w iele konspiratorów .B ył to dobry punkt kontaktowy i dobra m elina.

■Mił a" zajmowała się tzw.gospodarstwem domwym i |(życiem to - warzyskim nie brakowało bowiem różnych o f i a r o k u p a c j i ,z których n a j f c ^ ^ t i e j in t e l ig e n c i z różnych stron P o ls k i z j a w i a l i się u nas na skromną herbatkę i na "p y sko w a n ie"n a temat wydarzeń fronto —

wych. . T '< ■ - -

v Japracowałem " przy remoncie t u ti^ a ła c u P o t o c k ic h ,p r z e z n a — czoitym na le tn ią rezydencję generał gubernatora Franką.Potem n ogrodnictw ie , przy-remoncie fo lw arku,stajni- fczw .am erykańskich.*

Gdyby W ^ c z a s wyższa kontrola tych prac m ierzy ła wydajność m ojej p ra c y zostałbym przy k ład n ie ukarany i powieszony na rynku.

W r .1 ^ 4 2 zac^gnąłem się do pracy w ww.kam ieniołom ie jako pomocnik w ie r tn ic z e g o w k a t e g o r ii ciężko p ra c u ją c y c h .T u ta j nas - - tąpiło- zapozna*ie się z"H ank ą" i z a p r z y s ię ż e n ie . -

^ .DIS -usprawnienia pracy k o n s p ir a c y jn e j j-i stw orzenia choćby pśeudoogrtiska domoweeo "H an ka" prZjfrowadził się do n aszej małej chatki w-r.l943.£)omeK usytuowany-był w g łęb i dużego ogrodu i w le c ie niew idoczny od u l i c y .T u t a j czuliśm y się ra źn ie j- i pow- ł n i e j ( ! ? ) > - - - - t ■ - — - ^ ■ .

Przed podjęciem d e c y z ji o za in sta lo w a n iu w domku_m ałej' d r u k a m i przejmowaliśmy tajną Brasę i p r a eg^ z K r a k o ^ p w m ^ »

W r . I f 4 4 z rokazu dowddjry EtfSra •o n a n i z o w a l i ś m y tra^Tfą dru

karnię--w w arunkach- jaknajbardziej prymitywnych - i - z e >sprzętem także bardzo skromnym (maszyna do p i s a n i a ,p o w i e l a c z wałkowy,a matryce typu^Drytype K o r e s ,p a p ie r y krad zion e z b i u r no i dwa nieprymitywne p is t o le t y . Fakt ten "M ił a p r z y ję ł a do wiadomości -ze; spokojem ,a dla- całej trójki- był to awans i- za szc zy t w prayy

podziem nej.Odpędzaliśm y myśl ,c o się stanie ,g d y n agle nocą załomocą d r z w i, zaszczekają gestapowskie w il c z u r y , w . • •

M ateriały do tygodnika "S łu żb ą In fo rm a c y jn a " otrzymywaliśmy z Krakowa,kom entarze i b ie ż ą c ^ ok o lic zn o ścio w e artykuły od z a k o n - spirowanych i n t e l ig e n t ó w ,p is a ł je także " H a n k a " ,a n^nowsze

wiadomości m ieliśm y także z r a d ia ukrytego pod podłoga.Pracę drukarską wykonywałem » s o b iś c ie nad ran em ."H ank a " czuwał,potem przeglądał d ru k i .Potem pakowanie i szybkie rozprow adzenie w t e r e n ie .

16

(17)

\A I •

D zia łaln o ść nąsza p r z e b ie g a ła bez z a k łó c e ń ,a le z' chwilą i aresztowań sztabowych konspiratorów w Krakowie ~i 'p«cyflkffcj i ' >

mieszkaric w -Wsi Radwanowice na J e s ie n i -1944 r . pracę wydawni

czą p rzerw aliśm y.Front wschodni z b l iż a ł . s i ę .Z a c z ę ł y zmieniać się o r i e n t a c j e .

T t o ś m h m zaczął z a r z u c a ć jle 's t o im y z bronią U / n o g i r . .

*2 ba.talion<5^,riie zgrup‘r r w y c h , fll e uzbrojonych odpowiednio d o "

opancerzonych , cofających się Niemców-nie miało szans n a j — mtf^ejszeg© po w od zen ia.P o le do popisu m iały o d d zia iy partyzano**

ki€,ixixiii$i*K T-,kt«re p rze c h o d ziły chrzest bojowy fr z e z rsze^reg la t ną innych tere n ac h .Z u w a g i,n a fak t częstego -pobytu guberni - tora w Krzeszowicach wywiad niem ieg ki był zdw ojony.D latego^

pewne n asze rgrupy d z ia ł a ł y w 'd y w e r j i ;l i k w i d a c j i kolaborantów, w w y w ia d z ie ,p r o p a g a n d zie ,ł ą c zn o ś c i % tp.(o. 'K* t

1 ■ ' ■ . ry

' Patrząc z o d leg łej perspektywy na ta s z u d z ia ł w p raęy propagandowo-informacyjnej w ciągu r o k u . 1 9 4 4 , i^ojru' n a jw ięk szeg o terroru *hitler»wskief?o,wzmaganego potworną’ determinacją na sku

tek ponoszonych klęsk-nasuwają'"się R e f l e k s je nad powagą T,togo rem antyczn^- patriotycznego -odcinka prądy k o n s p ir a c y jn e j,R y zy k o n ie le ż a ł o w tym ,że można było zginąć Jak p rzy sta ł^ .żo łn ierzo w i .na f r o n ó i e ,a l e w n ie p ew n o ści, czy człowiele zdolny "b id z ie żn ieść

tortury i n ie z d r a d z i ć . ~ 4 ,ł • ' r 'r

-Ł - f * * _l

I I T I I X X X X X T X X i X l X X ' $•

— ‘ jt • • '■ _ ’ • " " r - •' - - --•• —— • — r ~t O calałe m ateriały archiw alne n a s z e j komóki I .P , zo sta ły dostarczone przrz "flankę* "w rok “Tub ‘ dwa "po ż ak*ńc z ert itrowi Jny-r r do Muzeum Wojska Polskie'go(a' infcźe do I n s t y t u t u 'H i s t e r i i ? ) ""

,r"' W a~ szSwieP#&ż4o k ie dy ś dwukrotnie ~® pewn# dane z MUzeum ,*

■otrzymałem odpowie*.**, że n i e 'p o s i s d a ^fiszych m ateriałów*Te saifio

odpowiedz ia n fe ^H a n c e *. " :r '-+~-r «r

; 'r r ' .t ; r

... ■ x n 3 r i# x x x t x y m x T x x T - “ • r— - r.... ...

■Hanka"p» fw » jn ie p o ł ą c z y ł ' się s z c z ę ś l iw ie z 7rodzimąrw My- słeWicaehTW ostatriich latach TJ-^awie-całkewicie e c ie m n iił. P®

20 lstac h zerwanych kontaktów z j a w i ł " s i ę u mnie m inionej zimy ie synem i b i a ł ą 'l a s k ą w ręku , aby ;s ię potegnać r a r n a ż a t s i e ze m ną,ź ogrodem i d re w n ia n ą ^ch a tk ^,n a szą keftspiraćyjną"meliną Armii K rajo w ej.F rzy p o m in ał szamana : twarz ze skóry i ' k i ś c i ' " i ś le p e t a .O d a z y ta ć z n i e j łmeżn& było tylk o wielką p r z e g r a n ą , W obecnej c h w ili wraz z_±anłJUL demu o p ie k i dla kombatantów

0 i3 o i» ? ' ; ' - i - -

- fk .O p o la ] r \

r Miłfef zmarła w ‘ r . 1 ? 6 5 ir t e j ^samej chacie-w warunkach* tak samo prym itywnych' z braku' środkow do zmiany standardu życieW-ege przy swych głodowych zarobkach n a u c z y c ie ls k ic h .

I r , - r ' . : J r r r.

• K e ń r a d "fży je Jako em eryt.Chdtkę przerobiłem na paw ilon ogrodniczy (m agazyn) .Nad nią dom inuje 50- oletnia b rzo za ,w y s o k o ^ porośniętjtblHszćżiem . Siostrzan y b l u s z c z pokrywa "Jakby melanchofej-

n ie całunem dach p ą w ilo m il.. . ;r '

r ’

r - tr

/ W

17

(18)

18

(19)

mgr in ż .K a z im ie r z f r l i K r z e s z o w ic e ,2 . lftiy 9 0 .

.M arcinkowski •*

u l .: ’

3?o55 K rzeszo w ice,

S zanowna Pani

Katarzyna Mieczyków sic a

Dokum entalistka Archiwum w. S .K .

Mam przed sobą l i s t L . d z » 1 5 9 / W sk /9 9 z d n . 1 3 . 1 . 1 9 9 9 r.adre- sowsny do p .K o nstantego Klocka z K r z e s z o w ic ,a d o u c z o n y mi jako oso

b ie kompetentnej w u zu p e łn ie n iu r e l a c j i o mej Matce B ro n isław ie Mar

cinkow skiej , czło n kin i A .K .,p s e u d ." M i ł a ” .

W .w ep„Klocek odgrywa tu roi? pośrednika dzy IMemoriałem"

i jego Przewodniczącą p .p r o f .d r h ab .E lżb ietą Zawacką a mną - "Konradem?

synem "M i ł e j ",ż y j ą cym je s z c z e ifoa tyle przytomnym,by tr relacj? wyko

n a ć . Zaznaczyć tu w a r to ,ż e p . Klocek w o statn ic h 20 latach wykazał bardzo dużą aktywność w i n w i g i l a c j i społeczności akowskiej na tle no- y ) w e j %czerwonej rze c zy w isto ś c i tu tejsze g o re g io n u .W końcu awansował do

stopnia p o r u c z n ik a ,a 11 listo p a d a 1997 r .o d zn a c zo n y zo sta ł Złotym Krzyżem Z a s łu g i.

Pragif z wielkim ^alem z a zn a c z y ć ,ż e do uwypuklenia r o l i ko

b i e t w pracy k o n s p ir a c y jn e j,p r zy s tą p io n o z w ielo letnim opóźnieniem .

Postaram sig ograniczyć relacj? o swej Matce do minimum„ Żresz- * ta daleko Je j do E m ilii P la t e r mimo od zn aczenia M„0.N.po£*az 1 , 2 , 3 i 4- Medalem Wojska na podstawie Z arzą d zen ia Sze fa Sztabu Głrwnego z dnia

1 lip c a 1 9 ^ 3 , podpis :M .W a£ ?g a,Lo nd y n .

Pozwalam sobie wyrazić moje p r a g n ie n ie ,b y za P a t r o n ^ kobiet - żołnierzy A .K .u zn a ć wspaniałą kobiet?- partyzanta Emil}? P la t e r

z powstania listopadowego w 1831 roku.

P,S.Dokum enty(prawdopodobnie 3)pros5? u przejm ie połączyć z obecnie przesłanym uzupełnieniem . rChodzi tu o dokumenty wołane przez