Siwek Tadeusz

1

U.: .iH.T.A /}$$.$. .Q

.

...

!kl/Ś.ac-XkmŁ...cd:^

I./l. Relacja jcH >Sj ^{“' T}

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące rć> A

1./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące ^

"II. Materiały uzupełniające relację 3

III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora —

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. —^

III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 —

III./5. Inne — IV. Korespondencja

V. Nazwiskowe karty informacyjne VI Fotografie

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

O n K K ^OWA kOMI' ^{JA U} lii

w Ł o d ~ i

- I n s i y t u i u i o i n i ^ c i N ^ r o J o w u j

y

Z A Ś W I A D C Z E N I E

Okręgowa Kognicja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Łodzi -

Instytutu Pamięci Narodowej stwierdza, że Tadeusz SIWEK, s. Józefa i Heleny z domu Borowicka, uroda. 17 maja 1907 roku w Aleksandrowie Kuj

12 czerwca 1944 roku, przez policję hitlerowską z Włocławka, osadzony został początkowo w więzieniu we Włocławku, poczym w dniu 7 sierpnia 1944 roku, po przywiezieniu go do Łodzi, w Policyjnym więzieniu w Radogoszczu /Polizei Geftingnis Radegast, Litzmannstadt, Plurweg1£.

W więzieniu tym Tadeusz Siwek został najprawdopodobniej zamordowany, podczas likwidacji więzienia, w nocy z 17 na 18 stycznia 194-5 roku.

Powyższe stwierdza się w oparciu o:

- imienne zapisy w książce więźniów Radogoszcza poddanych kąpieli i odw3zawieniu, gdzie na stronie 73 A widnieje adnotacja o przybyciu Tadeusza Siwka, w dniu 7 sierpnia 1944 roku, do więzienia w Rado- goszczu z więzienia we Włocławku,

- akta Zg.-18/50. byłego Sądu Grodzkiego we Włocławku, w sprawie c uznanie Tadeusza Siwka za zmarłego, przechowywane w archiwum Sądu Rejonowego we Włocławku,

- kserokopię listu pisanego w dniu 2 grudnia 1946 roku przez nieznane- nego z nazwiska więźnia Radogoszcza do Janiny Siwek /wdowy po Tadeu­

szu Siwku/,

- zeznania złożone w charakterze Nviadka w dniu 26 lutego 1991 ^{roku w} Okręgowej Komisji BZH w Lublinie przez Wojciecha Siwka, po uprzedze­

niu go o odpowiedzialności karnej grożącej za składanie fałszywych

Kserokopie z powyższych dokumentów znajdują się w aktach śledztwa OKŁ/Ds.-67/67 Okręgowej Komisji BZH w Łodzi.

ostatnio zamieszkały w Wieńcu k. Włocławka, po aresztowaniu go w dniu

zeznan.

16

17

18

19

I

%

Siwek Tadeusz Józef ps. „Przełęcz” (1908—

-1945), kierownik punktu sieci wywiadu KO ZWZ-AK Pom. w Wieńcu.

Urodzony 17 V 1907 w Aleksandrowie Kuj., syn Józefa i Heleny z Borowickich. Rodzi­

ce byli właścicielami restauracji, najpierw na dworcu kolejowym w Aleksandrowie Kuj., po­

tem w hotelu „Wiktoria” we Włocławku. Po maturze w 1928 w Gimnazjum Ziemi Kujaw­

skiej we Włocławku studiował na Politechnice w WM Gdańsku. Z nieznanych powodów prze­

rwał studia na III roku i w 1931 powrócił do Włocławka. W latach 1931-1939 współpraco­

wał z Zygmuntem i Bronisławą Bulińskimi (te­

ściami) przy organizacji uzdrowiska w Wieńcu.

Od dzieciństwa pasjonował się bronią i wybuch prochu uszkodził mu wzrok

I p f e g ,

w czasie cwiczen.

20

/ ^/

Już w 1929 przeniesiony do rezerwy (byl krótkowidzem) i nie brał udziału w kampanii wrześniowej 1939. Po krótkotrwałej ucieczce (wraz z rodziną) przed Niemcami 3 DC 1939 do Szczuchni (woj. lubelskie) powrócił w październiku 1939 do Wieńca Zdroju. Wiosną 1940 rodzina została wyrzucona z własnego domu w Wieńcu Zdroju. Zamieszkała w leśniczówce Poraża u Wacława i Haliny Błautów, a w 1941, po wysiedleniu Błautów, przeniosła się z powrotem do Wieńca. Do momentu aresztowania w 1944 mieszkał z rodziną w budynku byłej szkoły dla dzieci dworskich z majątku Kronenberga. W 1940 pracował w przed- siębiorstwie-hurtowni Lilenthala jako akwizytor skupujący jaja (od 1940), a od 1941 w majątku Wieniec w charakterze elektromontera, nadzorującego urządze­

nia elektryczne. Zatrudnienie umożliwiało mu względną swobodę poruszania się, utrzymania kontaktów konspiracyjnych bez wzbudzania podejrzeń gestapo.

Brak daty przystąpienia do konspiracji. Nastąpiło to prawdopodobnie w 1940, a najpóźniej w 1. połowie 1941, gdy Franciszek Bendig ps. „Ksawery” budował sieć wywiadu na terenie Okr. ZWZ Pomorze, tworząc wówczas osiem ośrodków wywiadu i cztery punkty kontaktowe, a T.S. został kierownikiem punktu wy­

wiadu w Wieńcu, odgrywającego poważną rolę ze względu na współpracę pod­

czas okupacji wywiadu KO Pomorze z wywiadem KG AK krypt. „Stragan”,

„Lombard”, a także zlokalizowanymi na tym terenie kwaterami konspiracyjnymi oficerów sztabu KO AK, m.in. Józefa Chylińskiego, Józefa Grussa, Jana Pału- bickiego. Częste kontakty z punktem wywiadu w Wieńcu utrzymywał F. Ben­

dig, później też J. Gruss ps. „Stanisław” i Henryk Gruetzmacher ps. „Michał”.

T.S. zorganizował też siatkę przerzucającą zagrożonych aresztowaniem do GG.

Od końca 1941 utrzymywał stałą łączność konspiracyjną z ppłk. J. Pałubickim ps. „Janusz”, od 1943 kmdt. Pom. Okr. AK. Często wyjeżdżał do Falborza. Nie do końca ustalona jest rola, jaką odgrywał punkt kontaktowy w Nowym Młynie (prowadził go młynarz Józef - NN). Za zgodą niemieckiego zarządcy Liedke w majątku Wieniec zorganizował straż pożarną, której członkowie (ok. 12 os.) pod przykrywką strażackich szkoleń przechodzili kursy wojskowe i technik kon­

spiracyjnych. Działalność ta była możliwa dzięki współpracy z Wardęckim, faktycznym rządcą majątku, i Birutą Wardęcką (córką). W wieży ciśnień w Wieńcu zainstalował radiostację, a do jego współpracowników należeli: Wła­

dysław Czynsz, Józef Kwarciński, W. Błaut. Kwatery konspiracyjne i punkty przerzutów „spalonych” prowadziły członkinie AK: Janina Siwek, Halina Błaut i Maria Adamczewska, mieszkająca przy ul. Ceglanej we Włocławku. Tu mie­

ściła się skrzynka kontaktowa, przez którą trafiały do T.S. osoby przerzucane do GG. Osoby te, po krótkim pobycie w tym domu, były przez niego przyprowa­

dzane do leśniczówki na Dolinę do Błautów. Łącznikami T.S. do leśniczówki byli też nieletni synowie Andrzej i Wojciech, dostarczający pocztę konspiracyj­

ną w koszykach z podwójnym dnem. Stamtąd „spaleni” ekspediowani byli ko­

leją do Brześcia i kolejnych punktów w kierunku zielonej granicy. Przerzut był jedną z przyczyn współpracy T.S. z por. Stanisławem Święcickim ps. „Bara­

basz”, rezydentem eksterytorialnej siatki wywiadu KG AK w Grodnie (rej. Ko­

wal) i jego bratem Henrykiem Święcickim, kierującym jednym ze szlaków prze-

145

21

rzutu przez „zieloną granicę”. Do T.S. przekazywał prawdopodobnie materiały wywiadowcze także ppor. rez. Aleksander Winowski, kmdt Plac. AK Ligowo (byli krewnymi). Przeznaczone były one dla F. Bendiga. Punkty kontaktowe były znane łącznikom KO AK Pom.: Irenie Jagielskiej ps. „Ewa” (zam. Nowak), Jadwidze Deruckiej ps. „Jadzia”. W końcu maja 1944 w kwaterach konspiracyj­

nych T.S. przebywali, zagrożeni aresztowaniem, ppłk J. Pałubicki, J. Derucka i Aleksander Schulz ps. „Michał”, kmdt Podokr. Północno-Zachodniego.

W okresie masowych aresztowań w Insp. Włocławek, które rozpoczęły się 6 czerwca, zostali oni przerzuceni do Bydgoszczy. Mimo ostrzeżeń i w obawie 0 los rodziny nie skorzystał z możliwości ukrycia. Został aresztowany 12 VI 1944 w związku z działalnością wywiadowczą KO Pomorze i w Insp. Włocła­

wek (sprawa „Willego” - Gustawa Olszewskiego i B. Zawickiego). Po pobycie we włocławskim więzieniu, w dużej grupie więźniów (w sumie w czerwcu aresztowano ponad 100 osób) w lipcu 1944 został wywieziony do -Łodzi i osa­

dzony w więzieniu na Radogoszczu (dokument mówi o jego przybyciu 7 VIII 1944). Mimo brutalnego śledztwa się nie załamał. W grudniu 1944 został skaza­

ny na pobyt w obozie koncentracyjnym, ale transport do Gross-Rosen lub Maut­

hausen nie został już wysłany. Został zamordowany w nocy z 16 na 17 I 1945 podczas likwidacji więzienia.

Żonaty od 1930 z Janiną z d. Bulińską, córką Zygmunta i Bronisławy, wła­

ścicieli hotelu „Wiktoria” we Włocławku i współzałożycieli Spółki Uzdrowisko Wieniec. Aresztowana ok. miesiąca po T.S., przez więzienia we Włocławku 1 Łodzi skierowana do obozu koncentracyjnego w Ravensbriick (nr oboz.

78144). Z obozu została wywieziona w kwietniu 1945 w ramach akcji hr. Folke Bemadotte; leczona była w Malmó. Po powrocie do kraju, 21 X 1945, zamiesz­

kała w Wieńcu Zdroju. Zmarła w 1971. Mieli dwóch synów: Andrzeja (1931) i Wojciecha (1933).

APAK, T.: Bendig F., Derucka J., Schulz A., Święcicki S.; ASRWŁ, Akta Sądu Grodzkiego we Włocławku, sygn. 18/50 (Siwek T. J.); Księga ewidencji łaźni wię­

zienia na Radogoszczu w Łodzi, M uzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, sygn. A 4565, k. 73 A; Okręgowa Komisja BZH w Łodzi - IPN, Zaświadczenie OKL (Prez.-100/l 1/213/90/H z dn. 15 III 1991) (w zbiorach autora); Relacje: Do- meradzki H., Siwek W., Święcicki S. (w zbiorach autora); Okr. Pom. A K w dok..., s. 50; Si. konsp. pom ..., cz. 2, s. 33-35.

Bogdan Ziółkowski

22

23

~ T o r u ń d n i a 2 4 I I 2 0 0 3 L . d z . . 4 it& .L & T '

S z a n o w n i P a ń s t w o

E l ż b i e t a Z b i g n i e w 3 a n a c h o w i c z O l s z o w a 1 0 m 8

8 7 - 8 0 0 W ł o c ł a w e k

S z a n o w n y P a n W o d o i o G h S i w e k

W i e n i e c Z d r ó j n r 9 W i l l a H e l

8 7 - 8 1 6 p o c z t a W ł o c ł a w e k

S z a n o w n i P a ń s t w o

N i n i e j s z y m s e r d e c z n i e d z i ę k u j ę z a p r z e k a z a n e z d j ę c i a v d o k u m e n t y i d a n e o s o b o w e J ó z e f a S i w k a p a . " P r z e ł ę c z " •

. l a m z a s z c z y t p o i n f o r m o w a ć » & o n a p o d s t a w i e p r z e k a z a n y c h

m a t e r i a ł ó w z a ł o ż y l i ś m y t e c z k ę o s o b o w ą n r . M - 1 1 5 3 / 1 9 3 3 / P o m ż o ł n i e r z A r m i i K r a j o w e j J ó z e f S i w e k p a * " P r z e ł ę c z "

Ż y c z ę z d r o w i a i z a ł ą c z a m w y r a z y s z a c u n k u i p o w a ż a n i a •

m.

/ D o k u m e n t a l i s t a m g r M i c h a ł O j c z y k

24

T o r u ń d n i a 3 I V 3 0 0 3

S z a n o w n a P a n i

J a n i n a B a n a c h o w i c z u l . O l s z o w a 1 0 m 7 87 - 300 W łocławek Pani

B a rd z o s e r d e c z n i e d z i ę k u j ę za ^{dokumenty zdjęcia oraz} r e l a c j ę ś p . J u l i a n a Guz ow sk ie go ^Pani o j c a ż o ł n i e r z a ^AK*

M a t e r i a ł y t e o t r z y m a l i ś m y z a p o ś r e d n i c t w e m D r B o g d a n a

Z i ó ł k o w s k i e g o • D z i ę k i ż y c z l i w o ś c i P a n i w z b o g a c i ł y o n e

z b i o r y n a s z e g o A r c h i w u m i b ę d z i e m y m o g l i w 6 c z ę ś c i S ł o w n i k a , z a m i e ś c i ć b i o g r a m J . G u z o w e k i e g o •

P r o s z ę o i n f o r m a c j ę ^{c z y} w/w osob a p o s i a d a ł a ś w i a d e c t w o m a t u r a l n e , p r o s z ę o n a s v : ę s z k o ł y k t ó r a j e w y d a ł a •

W o c z e k i w a n i u n a d a l s z ą w s p ó ł p r a c ę

i w i a d o m o ś ć o d P a n i p o z o s t a j ę

z w y r a z a m i s z r c u n k u i p o w a ż a n i a .

Chł

m * m • • •

Dokumentalista mgr Michał Ojczyk

L . d z ^

S z a n o w n a

25

26

27

28

29

30

31

S y n - W o j c i e c h . S i w e k W i a n i e o Z d r ó j n r * 9 W i l l a H e l

8 7 - 8 1 6 p o c z t a W ł o c ł a w e k c ó r k a

E l & b i e t a Z b i g n i e w B a n a o k o w i o z O l s z o w a 1 0 m 8

8 7 - 8 0 0 W ł o c ł a w e k

32

33

34

35