/ J t
><! ty
X X X I I I - a J a ro
466
N -r o 4 4 1 -4 4 2
POLSKI ZWI/V/.Kh fc' -l r.iin in i u i u w
POLA ’ ASOCIO
OtlilZiui W t»U3HUWCU ■’
Fii u iB h . ovvioO 25 A p rilo -IO M a jo 1937
Internacia Gazeto eldonata de la Universala Esperanto- Asocio
La disrompo de la neŭtrala m ovado
Enkonduko - R e rig ard o - Asertoj k a j Faktoj - Post la V ie n a Kongreso - La estonto
E nkonduko
Pasis nun ses monatoj, postkiam la antaŭa komitato de UBA forlasis la Asocion, ne zorgante pri ĝia likvidigo. Malnovaj mem- broj de UEA prenis sur sln la taskon, konduki la sendirektan Sipon en trankvilan havenon kaj redoni al ĝi la naĝpovon. Centoj da korespondajoj, ricevitaj ĉe la C. O. kaj senditaj de fldelaj amlkoj de la Asocio, kuraĝigis la Provi- zoran Komitaton daŭrigi en la voĵo difltaita. Vidiĝas el la korespondaĵoj, ke nombro da samideanoj ne plene komprenis la okazintaĵoĵn. Ja eĉ en tagaj ga- zetoj aperis strangaj informoj pri la disrompo de la neŭtrala movado, tiel ke necesas ĝustigo kun pruvoj.
La Provizora Komitato de UEA per la nuna dokumentita ĝustigo intencas meti finpunkton nl pas- intaj aferoj. Laca je asertoj kaj rifutoj, la esperantista mondo seninteresigas pri la ĉefa agado kaj multaĵ snmidennoj deturniĝns de la movado. Aliflanke la sento de ĵusteco kaj korekteco postulas, ke aio du tuatoj estu komgataj, 'tiei ke regu klareco. ĉi tiun tnskon de obĵektiva informado, bazita sur faktoj kaj pruvita per do- kumentoj, plenumas do la jena numero. La legantoj senkulpigu, se pri iuĵ aferoj ni devis relevi vualon de mistero kaj pro tio uzi valoran spacon de la gazeto.
R e rig a rd o
Kiam en pasinta Oktobro ltelkaj membroj de UE2V kontrnŭvole devis akcepti la Slosilojn de la Centra Oflcejo* ili faris tion sub Ĉla rezervo. Tiu ĉi sinteno necesis, Ĉar pri la agoj de ln eksiginta komitato regis kompleta mal- klareco. La oflcejo dum monatoj ne funkciis normale, la komitato persistinta en sia erara vojo, ne vidis la dangeron aŭ ne volis ĝin vidi. Anstataŭ iri la sole eblan voĵon, tiun kiun priskribas leĝo kaj kutinio, la Komitato de UEA kreis plenumitan fakton. I’er mal- precizaj informoj oni erarigis la membraron, kredigis al ĝi urgan neceson de tuja fianĝo, kaj silentis pri tre gravaj faktoj. La svisaj membroj kiuj akceptis la filosilojn de la Centra Oflcejo trovigis vid- al-vide de konfuza situacio, kreita sole kaj nure per la rifuzo de la eksiginta komitato je laŭleĝa postulo, sekvi ordan vojon.
Post la transpreno de la oflcejo, la Prov. Komitato de UEA ekzamenis sinsekve ĉion. Ĝiajn konstatojn pri materia kaj morala situacio de la Asocio ĝi jam parte konigis. Pri la plej gravaj punktoj gi silentis atendante, ke la eksiĝinta Komitato kaj precipe ĝia prezidanto Sinjoro Generalo
Bastien el propra iniciato riparu faritan malbonon. Tio ĝis nun ne okazis. La nunaj respondecaj per- sonoj de UEA prezentas la tutan aferon al la juĝo de la samideanaro.
A s erto j
Inter la ne malgranda kvanto da kulpigoj kaj asertoj kontraŭ la
« cstintaj sinjoroj » t.e. la gvidantoj de UEA gis 1934 kaj kontraŭ la svisaj protestintoj trovigas iuj, kiuj vere meritas nur rideton. Tamen, Ĉe la publiko, ne koninta faktojn tiuj asertoj impresas malfavore. Kaj necesas, ke pri certaj asertoj plena lumo estu farata.
Jen kelkaj el tiuj perloj :
1
La fiango de la sidejo estas mo- tivita per la aserto de malpli alta kosto en Londono.
2
Kjam mi mem — malgraŭvole — akceptis la prezidantecon (Aŭgusto 1221, la ka.o estis malpiena, la luprezo nepagita de kelknj mo- natoj (la domposedanto minacis per laŭleĝaj persekutoj) kaj la kapitalo formanĝita, Ĉar la resto de la kapitalo eĉ ne suflĉis por pagi la Suldojn. EĈ la sumoj pagitaj de la Dumvivaj Membroj estis grandparte formanĝitaj kaj el la tuto de tiuj diversaj sumoj restis disponebla nur kelkmilo da frankoj.
(Dirajo de Generalo Bastien, ESPERANTO, 1930, p. 07).
3
E11 cirkulero sendita dum 1930 al la Komitato de UEA, Generalo Bastien asertis, ke ne ekzistas in- ventario pri la Biblioteko de UEA.
4
Dum la kongreso eu Vieno 1930 la Prezidanto de UEA kredigis, ke la respondkuponoj de UEA, kreitaj en jaro 1920 estas neleĝaĵ, ke mankas la mono por reakcepti la ankoraŭ cirkulantaĵn kuponojn.
3
La svisaj protestintoj volis de- vigi la komitaton de UEA, nepre konservi la sidejon en Genĉve.
6
La Tribnnalo de Genĉve mal- pcrmesis la foriron de 1’oficejo al UEA, la foriron de 1’oflceĵo al Londono kaj la donacon de la Iiiblioteko al la Aŭstria Nacia Biblioteko.
7
Komunistoj (en Genfsve) male- bligis la transporton de la Bi- blioteko de UEA al Vieno.
(Informo en aro da taggazetoj en Aŭstrio kaj en Polujo).
■r
Estas trajto de nta tempo, ke por sukcesi en ia ifero, Ĉu en politika vivo, ĉu en societa agado, oni provas nigrigi la alipensanton.
Rezonado ne estas ŝatata ĉe la nuntenipaj bruegantoj, kaj serĉi kaŭzojn de ia malbono estas su- pertlua. Tia estis ankaŭ la metodo sekvita dum multaj jaroĵ de la kontraŭuloj de UEA, ĝis kiam la momento venis por estri ĝlu.
Kontraŭ tiu ĉi metodo de nigrigado, de intrigado kaj de blufo, ni metas la penplenan la- boron de la argumentado per ekzemploj kaj pruvoĵ. Malpli in- teresa ! Malpli brua ! Kaj Ĉefe nialpli simpla ! Klom slmpla ja estas ĵeti frazon pri « miauzo kaj korupcio ». Tiun ĉi demagogan procedon ni malfiatas. Se hodlaŭ la publlko esperantlsta ne plu komprenas la nfercn, la evoluo mem pravigos nlajn dirojn.
Kal nun 11I
1
Nenialoke la Komitato respon- deca pri UEA en 1936, prezentis klaran bildon de la situacio, post la morto de Direktoro Rob. Kreuz.
En rapide kunmetitn budgeto, Sinjoro Goldsmith elkalkulis por la jaro 1936 elspezon de 2750 funtoj sterl. Mankis en tiu ĉi budĝeto GRAVAJ postenoj, ekzem- ple la kosto de lupago en Genĉve ĝis Aŭgusto 1937 taksebla je 3000 frankoj, la perdo je la vendo de mafiinoj, mebloj kaj ltbroj, taksebla je ekstrema minimumo ĵe 3000 frankoj, plie la kosto koinpleta por la transporto de oflcejo kaj biblioteko. La dokumentoj, kiujn ni trovis pri tiu Ĉi punkto montras, ke la kosto por transporti Ĉion nl Londono (ĉion, kion oni intencis konservi) estas ĉirkaŭ 1500 fran- koj, dume la transporto de la Biblioteko estas knlkulitn por 1009 fraukoj. (letero de S-ro Ilofrat Steiner de la 23a de Aprilo 1936) — Kiom supraje ln tuto estis aranĝita pruvas la tuj konstatebla detalo : La ofertoj pri la transporto, faritaj de pluraj flrmoj inontras sumojn inter 2000 ĝis 4000 svisaj frankoj. Unu el la firmoj, anglo-svisa, specialigita por tiaĵ transportoj kalkulis 20000 kg da transportota ma- terialo !
Ni estu indulgaĵ kaj ni kalkulu nur plej ekstreme, supozante nevera eĉ la intencitan detruon de multaj valoraj dokumentoj.
Kaj eĉ tiain oni atingas sumon de 3000 frankoj, sekve 1500 pli multe ol antaŭvidis tiu ĉi rapide skizita kaj prezentita budgeto.
FAKTOJ K U N PRUVOJ
Konldude: 3000 Frk. plus 3000 Frk.
plus 1500.— sunie 7500 Frankoj niaiikantaj en la Inidĝetpropono.
P ri la unuopaj ciferoj de tiu ĉi
> budĝeto, transkalkulita en svisa mono lnŭ la tiama kurzo — 1 funto = 15 frk. ni nenion diras.
Rimarkinde estas nnkaŭ, ke gi antaŭvidas (dum Aprilo) «1000 Erankojn por kongreslieenco. Tiu- tempe, ni diru en Aprilo 1936, oni povis jam seii, ke neniam la LKK en Vleno pagos la sunion de sesndl Erankoj, kio premisas nom- bron de 1506 plennj aliĝoj al la kongreso.
Restas ankornŭ la kostoj por la starigo de la nova oflcejo. La meblaro kaj maSiiniro de UEA devis esti vendntaj al brokantisto.
Nu, la dokninento trovita montras, ke la koneerna tirmo estis preta komisie vendi meblojn knj mafiinojn knj taksis la prezon de 1 la tu*o por 2757 frk tParenteze •,
La aĉetvnloro de la tuto estis pli ol 15000 fran k o j; sekve ln oferto ne estus malbona se oni piifjus tuj}
K onklude: Dni neniel povis knl- kuli je tiu ĉi suino por nkirl la necesajn objektojn per ĝi en Londono. Tiu ĉi elspezo ne trovigis en la budĝeto supre aludita.
Resumante ĉiori ni atingas su- mon de 10000 frankoj da manko en la budĝeto, rezultantan el optiiuisma tukso de la enspezoj knj el necito de gravaj elspezoj,
Ni ripetu : 3000 frk. lnpago : pferdo je vendo de mafiinoj kaj mebloj 3000 frk. inanko de trnns- portkosto 1500.—- Dptimisma kal- kulo de licenco 1500 frk. akiro de necesaj mebloj 1000 frk.)
Ln valor- malaltigo de la svisn franko tiom funde ŝanĝis la tutau situacion, ke ĉla diskuto pri la ciferoj, starigitaj dum Aprilo 1036 perdis la sencon. Svislando fnriĝis malmulte kosta llri certnj aferoj kompare al Londono,
liuilfjeto de VKA por la jiiro 1936,
Elspezoj Funto Franko
Sterl. svisa :
Siilajroj 970 14550
Lupago-imposto 135 2025
Gazeto 500 7500
Jarlibro 225 3375
] Afranko 120 1800
1‘resaĵoj 100 1500
j Premioj 30 450
1'ropagando 50 750
Lingva Kom. 30 450
Vojaĝoj 50 750
Oftcejaj elspezoj 50 750
Amortizo 30 450
I )iv.' elsperoj 50 750
Gajno 325 4875
sumdj 2665 39975
Enspezoj 1'unto
Sterl. Ernnko Svisa
Kotizoj 1733 25995
Abouoj 7 105
Entreprenoj 10 150
1‘artoprenniitoj • > 30 Simplaj membroj 333 4995
1‘atronaro 110 1650
Licencpago 400 6(HH>
Libroservo 40 600
1 >iv. enspezoj 30 450
Sumoj 2665 39975
Diriilo flen/m -Ijoiuiono Funto
Sterl. 1'ranko tfvisa : Elspezoj en Ge-
neve ĝis 30.IV.36 1150 17250 En Londono I.V.-
gis 31 .X, 36.. 1280 19200 Diiobla lupago 6-
nionnta ... 100 1500
DuoblaJ salajroj 50 750
Transporto 100 >6(H>
Vojaĝelspezoj .. 70 1050
Sumoj 2750 41250
Enspez.oj Funto Franko
Sterl. svtnn : Kiel snpre . . . . 2665 39975 1 >onacoj ... 85 1275 sumoj ... 2750 41250
2
Ni simple konstntas :
a) Im Asoeia Kapitalo grave degeliĝiiitn pro kurzfaloj, sutlĉis en 1934 kune kun la siunoj de tidindnj Suldantoj kaj la ceteraj liavaĵoj de UEA, por pngl la Siildojn, se likvidigo de 1’Asocio estis ne plu evitebln.
b) Im Oarantia Kapltulo, kiu suferis nur malmulte pro kurz- faloj, sumis tiom, kiom enpagis la tinmaj Dmnvivnj Membroj. La uzita mono el atestoj de Garan- tiantoj respondis al la suinoj enpagitaj (le la Garnntiantoj mortintaj, je kiuj rajtis disponl la Komltato de UEA, konforme nl la regularo pri la Garnntia Kapi- talo (Jarlibro 1913, p. 62 ĝis 64).
e) l.a aserto prl la liipngo estns groteska. Estis unun prlncipo de la tiaina Direktoro (llaus Jakob) pagi unue la luon. Oetere neniam ln administranto de la domo minncis persekuti. Sur kio Sinjoro Genernlo Bastien bazis tiun ĉi nserton ni ne komprenas. Ni re- produktas la rilatan korespondaĵon de ln domadministrauto kaj koplon de ln konto : Ollcejo 1934.
Universala Esperanto - Asocio
Centra Oficejo : I, Tour de l’lle, Geneve, Svislando
30 (2) Aprilo-Majo 1937 ESPERANTO N-ro 441-442
La disrompo de la neŭtrala m ovado
Geueve 7 Julio 1938.
Sinjoro,
Laŭ via deniaudo ni konflrmas volonte tion, kion ni jam diris al vi parole, nome ke dum la jaro 1931 la luo de 1’Oflcejo de Esper- anto, 1 Tour de 1’Ile, estis regule pagita.
Ricevu Sinjoro, niajn distingaĵn salutojn.
Subskribo : J. Th. LTIuillier.
La firiuo asertis flrme, neniam esti minacinta UEA pro
« prokrasto » en la lupago. Ankaŭ la korespondaĵoj de la flrmo kun UEA ne enhavas tian minacon.
Ekstrakto dc la Konto — Ofieejo — jaro 1931/
Bimarko : Laŭlcontrakte oni pagas luou antaŭe; sed pro la krlzo, ĉiuj domadministrantoj en Ge- nĉve konsentis akcepti pagon post datflno.
La kaso de UEA pagis la luon en jaro 1933-34 kiel montras la kvitancoj kaj la konto
1933
Nov. 1. 210.00 Por Nov. 1933 Dec. 5. 215.00 Por Dec. 1933
3934
Jan. 5. 347.50 Por Jan. 1934 Febr. 13. 375.00 Por Februaro Marto 26 110.00 Por Marto Majo 2. 270.00 Por Aprilo
» 31. 300.00 Por Majo Junio 370.00 Por Junio-Julio Aŭgusto 185.00 Por Aŭgusto Okt. 2. 620.09
3002.50
Por Sept.-Okt.
Lu inalsaineco de la sumoj dcvcnas cl tio ki ta subluantoj pagis makrcgutc a\
3
UEA.
Neniam dum sia tuta oflcperiodo la estraro de UEA post 1934 in- teresiĝis pri la Biblioteko de UEA.
Aserti, ke ne ekzistas inventario...
nu tion oni povis facile. Neniam eĉ unu el la estimindaj auoj de la Estraro malfermis unu el la tirkestoj de la grandaj Srankoj en la Tura ĉainbro. Tie ripozis pace ses diversformaj libroj — ĉefa kontrolo —- komencita en ĵaro 1908 de S-ro Ed. Stettler, daŭrigita en 1913 de Ilans Jakob por flne atingi ses librojn kun numero 7907. La tuta malbonvolo rekoni ion kuŝas en tiu ĉi simpla fakto, skribi ke ne ekzistas inveutario. Tiu ĉi aserto estas de sama nivelo kiel inultaj aliaj pri kiuj ni simple si- lentas.
Aspekto de la subtegm enta a rk iv o de UEA, post eksigo de la K om itato 1936
4
l’ri la respondkuponoĵ de UEA estis jam tiom disdirita, lte nun, kiam iiniĝis la servo, ni povas pre- zenti kalkuloĵn. P ri la aserto ni nur konstatas....
a) La rnono por ili troviĝis en la bilancoj ;
b) La restinta pasivaĵo 1936 estis nenio alia ol rezulto de ses- jara agado, do gajno.
c) La kuponoj ue estis laŭleĝaj asertas Sinjoro Generalo. Ili estis konflrmitaj per la statuto de 1934, pri kies fina redaktado Sinjoro Generalo Bastien estis daŭre informita pere de la Franca So- cieto. Ni ankaŭ ue komprenas, kie troviĝas ilia « senleĝeco ». Aserto sen pruvo kiel kutime.
La svisa leĝaro, nenialoke en- liavas ion kio malebligas eldoni tiajn privatajn pagilojn. La respondkupouoj cirkuladis dum dek jaroj kaj neniu plendo pro senleĝeco venis al UEA. Povas esti ke la francaĵ leĝoj ne permesas eldoni tiajn pagilojn, kio ja nur pruvas unu plian fojon, la pli favoran situacion de UEA en Genĉve ol aliloke.
d) Jam en Novembro 1936 ni atentigis, ke Direktoro Kreuz plilongigis la daton de cirkulado de ifl35 al 1936. Tio ne estis korekta procedo. Tamen la Prov.
Komitato de UEA ne nuligis ĉi tiun decidon. Ĝi decidis akcepti la kuponojn kun 1935 kiel datlimo ĝis flno de Junio 1937, por ke neniu sentu sin senrajtigata.
Kcsuma historio de la Servo Proponita al la Komitato de UEA en ĵaro 1925 kaj akceptita priuclpe en Jaro 1920.
Begularo aperinta unuafoje sur kovrilo de ESPEBANTO 1927, Januaro, kaj sinsekve en Jarlibroj, plie en la libreto LA SERVARO p. 76.
Interna regularo aprobita de la Komisiono de UEA, flksante ekzemple deponon de certa monsumo en bankon, akceptita 1927.
Presitaj estis kuponoj por suma valoro de 20000 frankoj. E1 iii tuj dumil kuponoj por unu franko estis surpresitaj kun SPECIMENO, tiel ke restis res- pondkuponoj por 18000 frk. Unu serio, konsistanta el 10 por 0.30, 6 por 0.50 kaj tri por unu franko, sume deknaŭ kuponoj por 9 frk.
da valoro kun vendoprezo de 10 frankoj.
Pro nesuflĉa vendo de kuponoj, 10000 ekzempleroj estis sur- presitaj kun Specimeno kaj engluitaj eu la supre nomita li- breto SEBVARO de UEA (1932).
Pri la eliro knj eniro de la kuponoj ekzistis konto. La saldo de tiu Ĉi konto aperis ĉiujare en la bilanco inter pasivoj.
Movado de la konto 1927 ĝis 1937.
Jaro Venditaj Repagitaj
kuponoj : kuponoj
1927 1042.10 824.30
1928 654.31 885.94
1929 724.56 573.18
1930 1468.57 1071.73
1931 529.49 633.62
1932 697.36 555.45
1933 537.51 842.61
1934 224.27 170.80
1935 127.10 243.30
1936 49.35 334.70
Dum dek jaroĵ oni vendis por Oni repagis.-, .
6654.62
6135.63
Saldo = gajno 518.99
Sumoj ... 6654.62 6654.62 Klarigo : Oni vendis do por 6654.62 Frk. da kuponoj. Oni repagis 6135.63 sekve restas sumo de 518.99, ni diru 519 frk. kiel Ŝuldo de la Centra Kaso. Sed la gajno el la vendo de kuponoj, ĉlrkaŭ 1/8 de la sumo de venditaĵ kuponoj estus por la jaroj 1930-36 Ĉirkaŭ 500 frk. Tiel klariĝas la supra saldo, kio estas do gajno.
Siatempe, bone konata malamiko de UEA disdiris ke UEA cirkuligis por dekmiloj da frnnkoj, tiajn respondkuponoĵn kaj ne havas la monon por reakcepti ilin. A1 tiu ĉi malbonintenca diraĵo, ni kon- traŭm etas la realajn ciferojn.
Konstatite estu ankaŭ, ke la dis- diranto de tiu Ĉi malveraĵo neniam konfesis esti ernrinta en ln mo- mento, kiiu»’ 11 mem estis en Kstraro de t vĴA.
s
Kion celis fakte la svisaj mem- broj kiuj plendis ĉe la Tribunalo?
Nenion alian ol korektan pro- cedadon ! Neniu estus pensinta malhelpi la foriron de la Centra Ofleejo de UEA al alia lando se la Komitato estus observinta la plej elementajn regulojn de honesteco. Tio ĉi konsistis el serioza prikonsidero de la faktoj fiinda csploro de la situacio en
Ix>ni]ono
Idara prezento «le tio, kion oni intenras.
Kaj flne : sekvi la kutiinon, prezenti ĉion en konvena maniero, respekti la statuton kaj permesi al la decidrajtaj personoj konsciiĝi pri la gravaj decidoj prenotaj. La tuta procedo de la decido ĝis la komedio de la voĉdono estis fuŝprocedo. Kaj ĝin ne pravigas la « urĝa neeeso tu j Sanĝi » pro ebla bankroto. Kio pleje impresis tie ĉi estis la supraĵa maniero, la absoluta ignoro de pasintaj okazaĵoj kaj la senĝeno per kiu oni decidis pri la liavaĵo de UEA.
Ekstrakto rilata al la rajtpeto prezentita al la Tribunalo
per la protestintoj ... la protestantoj petas la tribunalon....
ekzerci kontrolon ĝis la momen- to, liiam la modifo de ia statutoj en bona kaĵ regula formo permesas la koncernan Sanĝon.
6
La Tribunalo de Genĉvc neniel okupiĝis pri ia objekto mem, sed nur pri la jura flanko. Ĝl simple konstatis malrespekton de la sta- tuto kaj nuligis la decidojn de la Komitato.
Kion tio Ĉi signifas ? Nu, la Tri- bunalo ne enmiksiĝas en la aferon mem. I*or ĝi temis nur pri tio, ĉu laŭ senco de la leĝo kaj de ia statuto, la Komitato agis korekte.
Kaj por ke la Komitato de UEA riparu sian eraron, ĝi lasis al ĝi la tempon suflĉan. Avertita per la unua kondamno, (24 Aprilo 1936) la Komitato de UEA malgraŭ seriozaj atentigoj flanke de la propra advokato kaj de sinceraj amikoj persistis en sia misvojo, aranĝis voĉdonon bazitan sur eraraj informoj kaĵ sen atento de kutimoj jam tradiciaj en UEA ĝis 1934. Kaĵ ne suflĉe : Por nepre leĝigi la kontraŭleĝan procedon, la prezidanto influis la voĉrajtigitojn, minacante eksiĝi, se la voĉdono estus kontraŭ Londono. Verdire tio ne montras fldon al propraj agoj.
Ni ripetas tie ĉi ekstrakte la decidojn de 1’ Tribunalo. Nenialoke oni « malpermesas » ion !
Decidoj de la Tribunalo a) Nuligas kiel kontraŭan al la Art. 5 de la statutoj, la decidon de la (komitato de la) Universala Esperanto-Asocio, faritan laŭ cir- kulero de la 22a de Marto 1936 kaĵ transportantan ekster Svislan- do la sidejon de la dirita Asocio.
b) Nuligas la decidon de l’Uni- versala Esperanto-Asocio inter- venintan sub formo de voĉdono per korespoudo, kontrolita la kvaran de Julio 1936 en la Oflcejo en Ĝenevo, 1 Tour de 1’Ile, kaj mo- difanta la postulojn de la statutoj rilatantajn al la Asocia sidejo.
7
Pri tiu ĉi aserto ni publi- kigas la tekston de gazeta informo, aperinta en tagaj gazetoj. Kaj kun ĝi letero ... de S-ro H ofrat Steiner, Vieno. La konkludon prl tio ni lasas al la legantoĵ. Ni de- mandas tamen Sinjoron H ofrat Steiner, ĉu 11 inspiris la artikolon kaj se jes kie troviĝas la komu- nistoj, Ĉu en la estinta komitato de UEA, forkurinta antaŭ simpla plendo de kelkaj membroj, aŭ inter la protestintoj. Valorus ankaŭ scii, de kie venas la ideo, ke la decido de la tribunalo estas nur provizora. Se necesas tiaj rimedoj por konvinki dubeman pu- blikon tiam la afero ja devus stari malbone.
Dokumento n-ro 1.
K o m u nistoj m a lh e lp a s la tra n s p o rto n d e la E s p e ra n to -B ib lio te k o
a l V ie n o
(Traduko de artikolo aperinta en taggazetoj aŭstriaj kaj polaĵ).
Okaze de la lasta Esperanto- Mondkongreso en Vieno en pasinta jaro estis antaŭvidita la transigo de la granda Biblioteko de l’Uni- versala Esperanto-Asocio el Ge- nĉve al Vieno, kie la jam 8000 volumojn kalkulinta E- biblioteko devis esti aligata al la jam ekzistanta granda kolekto de la Viena Esperanto-Muzeo.
Kiel ni nun sciiĝas, ne okazis kaj pro kaŭzoĵ strangaj tre signifaj por iliaj aŭtoroj tiu ĉi transporto de la Biblioteko kaj antaŭvideble tiu ĉi kolekto ne plu venos al Vieno. En la estraro de
| la Asocio okazis grava skismo, sekve de tio kelkaj komunistaj esperantistoj tre energie agis kontraŭ ia transporto de la Biblio-
teko al Vieno.
Jam fli intrigis pro la okazigo de la tutmonda kongreso en Vieno
kaj agitadis kontraŭ Aŭstrio avertante viziti Aŭstrion. Ili same protestis kontraŭ la intencita transporto de la biblioteko, interalie pro la ridinda atentigo, brulado de iibroj kiel siatempe en Germanujo kaj ke ankaŭ ĉiuj Esperanto-libroj estos detruataĵ.
La aŭstriaĵ esperantistoj jam konsoliĝis feliĉe pro tiu ĉi afero kaj tio despli facile, ke la ekzistanta Esperanto-Biblioteko en Vieno kalkulas pli ol dekmil vo- lumojn kaj sekve estas pli riĉa ol la Ĝeneva kolekto.
Krom tio aperos en la proksima numero de la Aŭstria Enperantisto, la gazeto de la aŭstriaĵ esper- antistoĵ sendata al sesdek landoj, salutletero de kanceliero D-ro Schuschnigg al ĉiuj esperantistoj kaj invito viziti Aŭstrion. En la sama numero estas adresata al la esperantistoj de la tuta mondo la peto, disponigi al la Viena kolekto superfluan Esperanto-Literaturon, tiel ke la Viena kolekto ankaŭ estonte estos la plej granda en sia speco.
Dokumento n-ro 2 : Letero de Sinjoro Steiner al UEA:
Wien, 15 Januaro 1937.
A1 la Provizora Komitato de UEA, Genĉve.
Tre estimataj,
Je nia malagrabla surprizo ni legis en Neuigkelts-Weltblatt, ĵur- nalo aperanta en Vieno, la artiko- lou « Komunistoj malebligas la transporton de la Esperanto-Bl- blioteko al Vieno ».
Vi ne povas imagi, kian impreson ĉi tiu artikolo faris al mi kiel respondeca persono en nin movado.
M1 t u j, bmupreneble, altelefonis la ĉefredaktoron kaj la koncernan redaktoron, klarigis al ili la veron kaj interkonsente kun ili tuj sendls al ili ĝustigon kies kopion mi sendas al vi. Tuj post la apero de la artikolo mi sendos al vi la kon- cernan numeron.
La dirita artlkolo estiĝis sekve de miskompreno per telefono kaj miksigo flanke de la redaktoro de diversaj informoj. (Mi informis, ke siatempe koinunistoj disvolvis kontraŭpropagandon dum la kon- greso kaĵ antaŭ la kongreso).
Krome mi informis tre singardeme
— por ne malutili al Esperanto —- ke la afero p ri.la eventuala trans- porto de la biblioteko ne ankoraŭ estas matura, ĉar mi ne volis diri, ke estas tiu granda diferenco en niaj vicoĵ.
Ni samideane salutas vin kaj estos ĉiam je via dispono
sig. Steineb.
Dokumento n-ro 3 : Traduko de la ĝustiga artikolo aperinta en la snma guzeto viena je la 17a de Januaro 1937 :
La tra n s ig o d e la Bibliotelco d e l’UEA.
Kompletigante niun artikolon pri la transigo de la Biblioteko de UEA el Ĝenevo skribas al ni Hofrat Steiner... la prezidanto de la Aŭstria Esperanto-Asocio :
« La decido, transigi la biblio- tekon de Universala Esperanto- Asocio al Vieno okazis kun la in- tencita ŝanĝo de sidejo de la Oentro al Londono. Tiu ĉi transigo ostas, konforme al la svisaĵ leĝoj sur bazo de la ekzistantaj statutoj ne ebla, antaŭ ol ĉi tiuj estas mo- difataj. La ĉi-rilataj traktadoj ne estas ankoraŭ flnitaj.
La ĝeneva centro estas egale jieŭtrala kaj nepolitika tiel ke la supozo, ke malhelpis la transporton radikalaĵ elementoj maldekstraĵ, ne konformiĝas al la faktoj.
N-ro 441-442 ESPERANTO 31 (3) Aprilo-Majo 1937
R e p r o d u k t a j o d e 1’l e t e r o d e S - r o H o f r a t S t e l n e r
a l IJEA 1 5 - 1 - 1 9 3 7
K iel oni e k v ilib ra s b u d g e to n
O S T E R R E I C H I S C H E R E S P E R A N T O - B U N D ,
d le o fflz le lle O rg a n ls a tlo n d e r E s p e ra n to -B e v v e g u n g In O s te rre lc h W IE N , I., N E U E B U R G (Tel. R 2 7 -8 0 3 )
(V o rs itz e n d e r: H o fra t H u g o S te ln e r)
A Ŭ S T R I A E S P E R A N T O - A S O C I O , la n d a o rg a n lz o d e U E A e n A ŭ s trlo .
Wion, 1 5 ,Ja n u u ro 193?.
Al l a P ro v lz o ra K om itato de UEA
Geneve.
T re e a t im a ta ĵ,
J e n i a m a la g ra b la a u r p riz o n l le g ia en " N e u lg k e its -V f e ltb la tt" , ĵ u r n a l o a p e r a n ta en Wien, l a a r t i k o lo n "Komuniatoĵ m a le b lig a s l a tr a n a p o rto n de l a E a p e ra n ta B ib lio to k o a l V ien o ".
Vi na povaa lm ag i, k la n in p re so n o i t l u a r t i k o l o f a r l a a l tci k i e l re o - pondeoa pereono en n i a novado.
Mi t u j ,korepreneble, a l t e l e f o n i a l a o e f re d e k to ro n k a j l a k o n oernan r e - d a k to ro n , k l a r i g i a a l i l i l a v eron kaj in te r k o n e e n te kun i l i , t u ĵ a e n d ia u l i l l ĝ u a tig o n ,k i e s kopion mi sendaa a l v i . TuJ p o st l a a p e rc de l a a r t i k o l o n l aendoa u l vl l a koncernan numeron.
La d i r i t a a r t i k o l o e B tiĝ ia eekve de miekompreno p e r te le f o n o k a ĵ mike- lg o f la n k o de l a re d a k to ro de d lv e r a a ĵ in f o rro o j. (M1 inform lB ,k e eiatem p e kom unlatoĵ d ia v o lv ia k o n traŭpropagandon tnm l a kongreao k a ĵ a n ta u l a kon- g r e s o . Krome ml ln fo rm ia t r e singarderce - —p o r ne m a l u t l l l u l E e p e ra n to —•
ke lu a f e r o p r i l a e v e n tu a la tr a n a p o r to de l a b i b l l o t e k o ne ankoraŬ eat«.fe m atura, o a r ml ne v o l i s d i r l , k e e e ta s t l u g ra n d a d i f e r e n c o en n i a ĵ v i c o j . )
N1 eam ideane e a lu ta a v ln kaĵ e e to e ĉ ia a ĵ e v i a dlapono
La tuta deniagoga procedo
■inaŭgurita post 1934 en UEA, la sistemo de blufo kaj erarigado plej bele montriĝas en la triumfa eldiro de 1’estinta Direktoro S-ro ltobert Kreuz :
UEA llnis la jarkalkulon 1935 sendeficlte.
Por la unua fojo en la flnanca historio de la Asocio tia konstato povas esti farata. ĉu estas necesa pli bona pruvo por montri, ke UEA nun estas sur la ĝusta vojo?
Miras la membraro. Dum 25 jaroj la « estintaj sinjoroj » ne kapablis atingl tion. Efektive gran- dioza sukeeso, miraklo, elektu kion vi volas.
Valoras ke onl ekzamenu iom de proksime tiun 6i mirindaĵon.
Se ĝl respondus al korektaj pre- misoj, vere valorus vindi laŭro- kronon. Tamen la realeco estas iom alia.
Klarigo. Ni represas la kalkulon de UEA de 1935. La UEA de 1935 estas do laŭbilance kunigo de du enspezfontoj : La malnova UEA kaj la estinta ICK. Tin 61 malape- ris, la enspezoj iris al UEA. Sed por tiuj enspezoj, estis plenumtta certa laboro, kiu grandparte ĉesis en jaro 1935, flzika neeblaĵo, kiel ni volonte konsentas. Por ricevi gustan bildon oni devus depreni de la enspezoj la sumojn por
Patronaro ... 1622.50 Partoprenantoj ... 150.00 Simplaj membroj ... 4970.30 Kongreslicenco ... 6467.65
La informo pri komunista iniiuo eu la Esperanto-Movado, nature kaŭzis miregon en Aŭstrio kaj surprizon, e£ malagrablan senton inter niaj samideanoj en Polujo, klopodantaĵ por la Jubilea Kongreso. Pro tiu ci motivo kaj pro la dvziro pruvi la seufuudecon de la aserto farita por malutili UEA, ni publikigis ĉiujn dokumentojn.
13210.45 (Tio estis la enspezoj por la Sekcio de Eksteraj Aferoj de UEA, estinta ICK).
Ekzumenaute la^ elspezojn ni memoras, ke la Jarlibro 1935 estis
simpla suplcmento de S0 pafloj.
Tian volumetou la « estintaj sin- joroj » kiel oni bonvolis nomi la gvidantojn de UEA ĝis 1934, neniam estus kuraĝintaj sendi al la membroj. Minimumc oni estus avertintaj ilin ! Nu, la kosto de la Jarlibro 1935 estis preskaŭ 3000 frk. Por kompleta Jarlibro la sumo de 0000 Erk. estis tiu- teinpe necesa. Sekve 3000 frk. da efektiva fiparo.
Vi vidas ke la kosto de premioĵ por subtenantoj cn jaro 1935 estis 507 frk. La nombro de la subtenantoj cstls 229. La meza kosto de prcmio estis kutime ses frankoj. Sekve 229 X 6 = 1374.00 Deprcnu la sumon kal-
kulitan por prmniloj.. 567.00 vi atingas Sparon de frk. . 807.00 Grandioza 6u ne ? Kiel tio okazis ? ĉu la « estintaj sinĵoroj » lie povis aĉeti belegajn premiojn je sanm favora prczo ? La sekreto estas siinpla. En ĵaro 1934 kiam la nova estraro transprcnis la oflcejon, oni amortizis la li- brostokon de UEA ĝis unu sesono de la tiaiiia valoro. Sekve en 1935 oni posedis tre malkarnn materia- lon. La suma fakto estas kun la Jarlibro 1934. Ĝin oni presis pro bona kaŭzo je dekmil ekzempleroj.
Restis pll ol trim il ekzempleroj.
ĉi tiujn oni preskaŭ entute seudis al novaj anoj en 1935. Nenion oni debetigis por tio, 6ar jam amor- tizita en 1934 : Vttloro 1500 Erk.
Kunigante 6i tiujn du ciferojn 807.— kaj 1500,— oni atingns 2307 Frk. kluj aperis en la grandega deflcito de jaro 1934, altigitn per perfortnj amortizoj, kio sekve permesls vivi malkare en 1935. Adlciante oui utingas la sumon de 15517,45 frk. da diferenco (noine 13210.45 plus 2307.—) okuze de kalkulado laŭ ĝustaj premisoj, cstus rezultigintn deficiton por UEA (sen ICK, la posta Sekcio por Ekstoraj Aforoj).
Kiel ofte la malsincereco sin venĝas tion montras jena pikanta detalo. Kiam la Komiiato de UEA asertis, ke en Gcnĉvc UEA ne plu povas vivi, ln advokato petis prnvon. Montrinte lu bilancon de 1935 kun prolito de 2189 frk., la advokato tuj diris, ke liu 61 deklaro pri multekosteeo de Ge- nĉve ne estas pruvebla. Knj la Kouiitato de UEA evitis bone in- formi pri ln vernj kaŭzoj de tiu 6i proflto.
Rezultis do ke la nrgumento plej komprenebla (la inultekosteco) ne povis esti alvokita kun pruvo konkreta. Malsincero kaj mensogo sin venĝis.
Jen la biianeo de 1935. Kaj kiel averto la Direktoro nldonis mal- supren la frazon « ke tiuj ftparoĵ ne estos efektivigeblaj en estontaj jaroj ».
8vlsaj Irk Kotizoj ... 26,474.69 Abonoj ... 121.15 Entreprenoj ... 140.95 Anoneoj « Esperanto ». 771.88 Anoneoj Jurlibro ... 422.84 rntronaro ... 1,622.50 1’artoprenantoj ... 150.00 Simplaj membroj ... 4,970.30 Kongres-Iieenco ... 6,467.65 41.111.90
Blspesoj Sviauj frk.
Oflcejo ... 3,433.25 Salnjroj ... 17,290.00 Materialo ... 843.30 Jurnnlo ... 7,773.40 Jarlibro ... 2,998.90 1’resajoj ... 1,513.50 Afranko 0. O... 1,844.32 Afrnnko eksteru ... 391.25 Telefono, telegramoĵ . . 298.26 Premioj M.S... 567.05 Vojaĝoj ... 114.05 Lingva Komitnto ... 400.00 Eksteru 1'ropagando . . . 489.20 Blbltotcko ... 15.50 Diversnj ... 980.40 Gnjno ... 2,189.58 41,111.96
La intencita m ortigo de U E A.
La legantoj memoras, ke ln Komitato de UEA kunvenis en Vieno kaj decidis provl interkon- senton kun la protestintoj.
ĉeestis tiun ĉi kunvenon 10 komitatanoj el 28-30. Okaze de malsukceso, la dek komitatanoj decidis tuj forlasi UEA kaj fondl novan organizaĵon. Tiu 6i decido neniam estis submetita al la tuta komltato en formo de propono, kiel devus esti. Oni siinple prezentis la situacion tiom malesperaii, ke restis nur la alternativo : « Manĝu la kukon aŭ krevu ».
Per la tiom konata rapideco, oni deklaris ke UEA mortis, dissendis cirkuleron nl la Delegitoj evitis sendi tinjn al tiuj en Genĉvc (pro bona kaŭzo) kaj knptis ilin. Sed plej stranga, eĉ nekomprenebla nl sane pensanta bomo estis ln jcun f a r o : A1 la Dumvivaj Membroĵ de UEA, societo jure ekzistanta, ont sendis cirkuleron, slmple dirante, ke ili estas je samaj rajtoj Dumvivaj Membroj de la nova ligo. K aj tion Kuhskribia....
Oeneralo Jiantien kun 8-ro Gold- smith. Cu en tuta Parizo aŭ Londono ne ekzistis bonvola ĵuristo esperantista kiu povis konsili, se simpla pripenso ne kapablia konvinki la du sinjorojn pri la sensencaĵo de ilia ago ? Eĉ se UEA estus Ukvidita, sub nenia kondiĉo la rajtoj de la Dumvivaj Membroj estus aliigeblaj aŭ transdoneblaĵ. Por flni ia blufon, la Ŭenerala Sekretario de la Ligo anoncas la aliĝon de Dumvlvaj Membroj al la Ligo kvazaŭ ili estus Ciuj pagintnj novan kotizon!
Sed tiu 6i sistemo de erarigo ne flniĝis: Erarigante la Delegitoĵn misinformante la Dumvivain Mem- brojn, la Ligo tutsimple transpre-
nis la statuton de UEA. Ni re- suniu :
1. Por fondi la ligon oni servis sin de rimedoj de UEA, societo konstituita laŭ svisa leĝo, ne likvidita, ekzistanta kaj funk- cinnta.
2. Por impresi la publikon oni dissendis rapidece por gajni la tempon, informojn kles malvero tiel saltas en okuioĵn, ke oni nur devns miri pri tia facilanlmeco.
3. Por delogi la fldelulojn oni deklaras, ke UEA mortis aŭ vivas nur kelkaĵn monatojn por flne enterigi, akupnrns ln delegitojn, kaj uzas la statuton de la societo deklarita kiel mortinta.
Oni ne bezonas esti adoranto de paragrafoj por trovi, ke tia pro- cedado estas fuSa kaj infaua, malinda je seriozuj bomoj. Tio ĵa nur estas ebla eu la nuna tempo de konfuzo, de malfldo kaj de epidemio je manieroj diktatoraj.
Ni represas la cirkuleron al la DM tie-Ci :
INTERNACIA ESPERANTO-LIGO Centra Oficejo: 142. High Holborn.
London, W.C.l, Anglujo 28 Septembro 1936 AL LA DUMVIVAJ KAJ HONORAJ MEMBItOJ DE U.E.A.
Tre estimata Samideano,
La okazintaĵoj de la lastaj semajnoj, klarlgitaj en la kun- sendata ekzemplero de nia Oŭciala Bulteno, sendube multe surprizos vin. Estas bedaŭrinde, ke kelkaj personoj povas tute Ĉesigi la funkciadou de ln internacla orga- nizajo de nia Esperanto-movado, kaj la Komitato trovis, ke nur
per lu starigo de nova organiznĵo ni povas certigi ĝian vivon.
Ni opinias, ke rezulte, U.E.A.
ne povos longe vivi, 6ar ni jam scias, ke ni linvas la subtenon de 6iu granda landa asoeio; pro tio, ni pensis pri la situacio de lu Dumvivaj kaj Honoraj Membroj, kiuj tiuokaze perdos ĉiujn siajn raĵtojn. Niaopinie, tio ne estus justa, knj ni decidis proponi nl ili la snmnn Dumvivnn aŭ Honoran Mcmbrecon en I.E.L., sen plua pngo, kaj sub la sola kondiĉo, ke ili indiku skribe al ni, antaŭ la ttno de la nuna jaro, ke ili akceptas tiun proponon.
Ni, do, formale faras nl vi tiun proponou, kaj esperas, baldaŭ ricevi vian nkcepton.
L. Bastien, O. C. Goldsmith, Prezidanto. ften. Sekr.
La estonto
Oni tiom parolis ĵam pri la krizo en la movado ke ne valoras ludi sur tiu 61 kordo. Ni vidu la situacion tia, kia ĝi estas kaj ni serĉu eblecon de aranĝo, bazanta sur realeco. La I'rov. Komitato de UEA okupiĝis dum du kunvenoj pri propouoj faritaj de Sinjoro Isbrileker, Honora Membro de UEA kaĵ estinta Vicprezidanto.
Rekonante la sinceran bouvolon de S-ro Isbriicker, la Provizora Iiomitato de UEA, jugante laŭ la spertoĵ faritaj kun « solenaj subskriboĵ » ne povas eniri en traktadon, kiuj ligos ln estontan koraitaton, sen antaŭa precizigo de Jura situacio de la ligo, precipe ĝis kia grado subskriboj de ĝiaj estroj estas respektatnj. Ne klel kondiĉo, sed kiel natura kompre- neblaĵo, la Ligo forlasu la uzon de la statuto de UEA, la uzurpon de la sisterao de delegitoĵ, kreita de UEA. ŭi entute restarlgu la staton kia ĝi estis, redonu tion, kio estas
al UEA. Unuvorte glata tablo, klara situaeio.
Kiam tio estos plcnumita, lu Prov. Komitato estos preta kunla- bori en konvenaj formo kaj maniero pri la divido de la taskoj.
La proksima lnboro de la Prov.
Komitato estas restarigi la dele- gitan reton kaj poste proeedi al elekto de nova komitato. La erailignj informoj pri UEA mem- korapreneble kaŭzis embarason inter la Delegltoj. Neoeaas certa tempo ĝis 6io estas sur reguln vojo. Konscin pri la graveco de la tasko la nunnj gvidantoj de UEA, neuiel dezirns konservi tiun 6i postenon plu ol estns neeese.
Eblajn riproĉojn de konvertitaj
« demokratoj » pro nelaŭstatuta ekzlsto ni respondas per la simpla konstnto » : Kulpa je la situacio estas tiuj, kiuj per inulvero senigls la Asocion je siaj meinbroj kaj delegltoj, sole rajtigitaj decidi pri la sorto de la Asocio. Estas primitiva taktiko, ke tiuj, kiuj averttts pri sltuacio nekonfonna al regularo, estas precize tiuj, kiuj kreis la plendatan stnton.
Estns la jaro de la Jubileo de nia lingvo. Kunvenos la esper- antistoj en Varsovio por memori tiun ĉi datrevenon. Meze de mondo malsana, la agantaj esperantistoj klopodas kouservi la idealon de interhoma frateco, kontribui en modesta skalo al la restnrigo de kompreno kaj respekto reciprokn.
Nla movado, tiom brile nntaŭ- enirinta, estas minacata hodiaŭ disfali en naciaj brnnĉoj, el kiuj ĉiu sekvns sian vojon. Ĉu tio estas naturn evoluo, nŭ simpln cedo nl misteraj fortoj renversantaj ĉion?
La perdo de gravaj landoj por nia lingvo kaj por la movado jam nun montras siajn eflkojn. La provo kuntaktiĝi kun la samideanoj en grava diktatora lando, kie Esper-
anto vivas, nc havis sukceson. ĉie kien ni rignrdns ni vidns ln ĝcrmojn de dlsfnlo. Kontraŭ tiu 61 stato la Iiomoj de bona volo lcvlĝu knj formu ln riugon de konscinj agantoj. UEA renaskl- ĝinta repreuas sian ranlnovan tradiclon sur novti bnzo, sen balasto, scn Sarĝo dc prlncipoj frcmdaj al ĝi, ŭi ne intcncns batali koutraŭ In ajn scd scrvi.
Kaj por kc cn Varsovio kunvenu ne anoj de organizaĵoj sed csper- antistoj, la 1'rov. Komltato dc UEA faris Intcrkoiiscnton kun la LKI< en Vnrsovio kun la celo fa- ciligl al tiu 61 la laboron.
Ka.ru legantit: Vi nun sciiĝis prl aferoj ne agraliluj. Vi lioiislalii.s, ke UEA ckzislas, laboras kuj progre- sas. Vi eble hezitis ĝis iiiin rcaliĝi ul ĝl. UEA iidela al ĝia trailirio ne nutlpcrincsas al vi apartcni al tin aŭ alia organizaĵo. ŭi nc faras konsciencpremon. llodiaŭ ni alvo- kas vin ree partoprcni en la granda fainilio de IINIVEKSALA KSPE- RANTO ASOCIO pcr via aiiĝo. Se viaj rimedoj tion pernu*sas aiiĝu kiei Subtenanto. Se vi opinias, ke pro tiu aŭ alia motivo mentbreeo ne cstas ebla. tiant vi povas aboni la gazeton ESPEKANTO.
Esperante ke ni povus ree kalkuli jc vi kicl anon de nia Asocio, ni salutas vin kore kaj santidcane.
I nivcrsala Esperanto-Asocio Provizora Koinitalo K. M. Linlger. Kcnaud Kiehez
Prezidanto. Vicprezidanto.
Kun la tiuna numero estas sendataj :
Ai ĉiuj aliĝilon kun listo de premloj.
AI ĉiuj Ilelegitoj nunaj kaj cksiĝintaj ia formnlon * Deman- daro ».
