Kazimierz Piasecki
Sprostowanie, uzupełnienie i
wykładnia orzeczeń sądów
cywilnych
Palestra 5/9(45), 8-181961
KAZIMIERZ PIASECKI
Sprostowanie, uzupełnienie i wykładnia orzeczeń
sqdów cywilnych
Z arów n o isto ta ro zstrz y g a n ia sp ra w p rzez sądy, ja k i in te re sy stro n w y m ag ają, ab y w y d a w an e przez sąd y o rzeczenia nie b y ły u c h y la n e a n i zm ieniane p rzez in sta n c je sądow e, o d k tó ry c h te orzeczenia pochodzą. J u ż w p raw ie rzy m sk im obow iązyw ała zasada lata se n te n tia desin it
esse iu d e x , oznaczająca, że sędzia, k tó ry w y d a ł orzeczenie, p rze staje być
sędzią w sp ra w ie w ty m sensie, iż po w y d a n iu d an eg o orzeczenia n ie m o że go a n i uchylić, a n i zm ienić. W y ją te k od te j zasady p rze w id u ją p rze pisy ko deksu p o stęp o w an ia cyw ilnego dotyczące sp ro sto w an ia, uzupeł n ien ia i w y k ła d n i w yro k ó w , k tó re u m o żliw iają n a p ra w ia n ie n iek tó ry c h w adliw y ch orzeczeń poza n o rm a ln y m i śro d k am i, i p rzy ty m p rzez te n sam sąd, k tó ry w y d a ł d a n e orzeczenie. T reść i zak res pojęcia re k ty fik a c ji1 orzeczeń o k re śla isto ta tak ic h w a d rozstrzy gn ięcia, ja k nie jasność, niezrozum iałość, niezupełność, oczyw iste sprzeczności itp . U su w anie ty c h w a d n a stę p u je w te n sposób, że s ą d n a d a je orzeczeniu rze czyw isty, p ra w id ło w y sens, n ie o d stęp u jąc o d sw ego orzeczenia i n ie zm ieniając ocen y fak ty c zn e j i p ra w n e j, k tó re j w y ra z em je s t d a n e orzeczenie. Do n a p ra w ia n ia tak ic h w adliw ości nie je s t w zasadzie po trz e b n y śro d ek odw oław czy2, n ie m ów iąc już o ty m , że w n iek tó ry ch w y p ad k ach b y łb y o n z n a tu ry rzeczy w ręcz niem ożliw y.
I. Je d n y m ze w spom niany ch środków re k ty fik a c ji orzeczeń je s t in s ty tu c ja sp ro sto w an ia w y ro k u . W edług a rt. 355 k.p.c. polega ono na sp rostow an iu w w y ro k u niedokładności, o m y łek pisarskich, rach u n k o w ych lub in n y ch oczyw istych om yłek.
L ege n on d istin g u en te a rt. 355 k.p.c. zezw ala n a spro sto w an ie w y ro k u
zarów no p ierw szej in sta n c ji (praw om ocnego i niepraw om ocnego), ja k i w y ro k u sąd u d ru g ie j in stan cji, p raw om ocnego (oddalającego rew izję lu b zm ieniającego orzeczenie) i niepraw om ocnego (uchylającego o rze czenie sąd u p ierw szej in sta n c ji w całości lu b w części i przekazującego sp ra w ę do ponow nego rozpoznania). P rz ep is pow yższy, jak ko lw iek m ó w i o sp ro sto w an iu w y ro k u , m a zastosow anie ró w n ież — na p odstaw ie a rt. 364 k.p.c. — d o postanow ień, gdyż m ogą on e by ć d o tk n ię te ty m i
1 Takie miano instytucji sprostowania, uzupełnienia i wykładni wyroków nadaje J. J. L i t a u e r w pracy: Rektyfikacja wyroków w polskiej procedurze cywilnej, Poznań 1933.
2 J. J. L i t a u e r : op. cit., s. 3; S. G o l d s z t e i n : Uwagi do projektu kodeksu postępowania cywilnego, „Palestra” 1931, s. 164.
N r 9 (45) S P R O S T . , U Z U P E Ł Ń . I W Y K Ł. O R Z E C Z E Ń S Ą D Ó W C Y W .
9-sam y m i w a d a m i co w yroki, a więc w adam i, k tó re n a d a ją się do n a p ra w ienia w fo rm ie sp rostow ania. Z asada ta dotyczy zarów no postano w ień nie kończących postępow ania (art. 363 k.p.c.), ja k i postanow ień tzw. stanow czych. A rty k u ł 355 k.p.c. m a zastosow anie tak że do o rze czeń w y d aw an y ch w postęp o w an iu n iespo rny m w form ie p o stan ow ień (art. 31 k.p.n.). S pro sto w an iu m ogą podlegać tak że orzeczenia w y d a w a n e n a p o d staw ie a rt. 399 § 1 kjp.c., w k tó ry c h Sąd N ajw yższy o g ra nicza się do stw ierdzen ia, że zaskarżone rew iz ją nadzw yczajną o rze czenie zostało w ydane1 z pogw ałceniem przepisów p raw a . W reszcie na p odstaw ie a rt. 463 i 474 k.p.c. p rzepisy o sp rosto w aniu m a ją zastoso w anie tak że w postępow aniu n akazow ym i upom inaw czym , a a rty k u ł 532 k.p.c. stan o w i p o d staw ę do ich stosow ania w p o s tę p o w a n iu ' egzek u cy jn y m i zabezpieczającym .
P rz y ję ta przez kodeks p o stęp o w an ia cyw ilnego k lasy fik a c ja w ad li wości p o dlegających sp rosto w an iu je s t w yczerpująca. Są to n iedokład ności, o m y łk i pisarskie, rach u n k o w e lu b inn e oczyw iste om yłki. R e dak cja p rzep isu w sk azu je na to, że w szystkie w ym ienione w ad y orze czenia zn am io n u je cecha ich oczyw istości, stanow iąca zarazem granice przed m io tow e dopuszczalności sprostow ania. O czyw istość o m y łk i p isa r skiej, rac h u n k o w ej lu b in n ej w y nikać będzie bądź z n a tu ry sam ej o m y ł ki, bądź z p o ró w n an ia orzeczenia z uzasadnieniem , z treścią pozw u lub in n y m i okolicznościam i.
O m y łk a p isarsk a3, m ów iąc n ajogólniej, to w idoczne, w b re w zam ie rze n iu sądu niew łaściw e użycie w y ra z u (np. nap isan ie p rz e z sąd p ie rw szej in stan cji, że „oddala re w iz ję ”), w idocznie m y ln a pisow nia, b łąd g ram a ty c z n y (np. niew łaściw e użycie czasu, try b u , p rz y p a d k u itd.) albo n ie zam ierzone opuszczenie jednego lub w ięcej w y razó w (np. na p isan ie w sen ten cji w y ro k u pierw szej in stan cji „od dala” , ale bez sło w a „pow ództw o”).
O m yłk a rac h u n k o w a 3 oznacza o m y łkę w dodaw aniu, dzieleniu itd., a w ięc w zakresie w szystkich działań m atem aty czn y ch , zwłaszcza a ry t m etycznych. Ja k o p rzy k ład m oże posłużyć w ypadek, k ied y sąd zasą dza 6 000 zł, m im o że z u zasad n ien ia w ynika, iż sum a zasądzonych należności z w szystkich roszczeń w ynosi 7 000 zł.
Z ak resem pojęcia „inne oczyw iste o m y łk i”3 o b ję te są om yłki co do- sw ej isto ty zrów nane z b łędam i p isarsk im i lub rachu nk o w y m i, a więc ty lk o o m y łk i -polegające na ty m , że w orzeczeniu w y rażo ne zostało coś, co w idocznie je s t niezgodne z m y ślą w yrażon ą niedw uznacznie p rzez sąd. N ależeć tu będą tak ie om yłki, nieścisłości i u ste rk i, ja k w y d a n ie orzeczenia w postępow aniu n iesp o rn y m w form ie w y ro k u zam iast, postanow ienia, zasądzenie o d setek od d n ia 7 stycznia 1691 r. zam iast od d n ia 7 sty czn ia 1961 r. (błąd czeski), czy też błęd y in te rp u n k cy jn e , n iepraw idłow e bow iem zastosow anie znaków in te rp u n k c y jn y c h może m ieć isto tn y w p ły w n a sens w szelkiej w ypow iedzi.
N a podstaw ie a rt. 355 k.p.c. po d legają sp ro stow an iu w spo m n iane w adliw ości zarów no w sam ej sen ten cji, w k o m p ary cji w y ro k u (nie w łaściw e, n iedokładne o k reślen ie sądu, d a ty ogłoszenia w y ro ku, na
3 Por. o rzeczen ie N a jw y ż sz e g o T ry b u n a łu A d m in istra cy jn eg o , O SP 1932, p o z- 213 (p o w o ła n e p rzez J. J. L itau era: op. cit., przyp. 7).
10 K a z i m i e r z P i a s e c k i N T 9 (45) zw iska sędziów i p ro to k o lan ta, o k reśle n ie żądania itp.), ja k i w uzasad n ien iu w yrok u, w jego części opisow ej i rezo lu ty w n ej.
N ato m iast pod pojęcie „oczyw istej o m y łk i” nie podpad a przeoczenie, jakiego się sąd dopuścił p rzy pow zięciu sw ej decyzji w sam ej spraw ie, c zy li p rz y ro zstrz y g a n iu sporu.4 W adliw ość ta k a może stanow ić w y
łącznie p od staw ę do w niesienia śro d ka praw nego. N ie podlega w ięc sp ro sto w an iu m y ln e u sta le n ie fak tu , chociażby zostało ono spowodo w a n e przeoczeniem , żądanie bow iem spro sto w ania takiego uchybien ia procesow ego n ie je s t żądaniem sp ro sto w an ia oczyw istej om yłki, lecz żądaniem ponow nego rozpoznania sp ra w y i zm iany orzeczenia. W ty m - że try b ie nie p odlegają też n a p ra w ie n iu b łęd y w e w nioskow aniu i sto sow an iu p raw a.5 Nie m ożna zwłaszcza tra k to w a ć jak o oczyw istej om y ł k i niezgodności se n te n c ji z później sporządzonym uzasadnieniem w y ro k u 6 (np. od dalen ie pow ództw a, m im o że u zasadn ienie w y ra ź n ie w ska zu je na p rze słan k i u zasad n iające odrzu cen ie pozw u ze w zględu n a nie dopuszczalność drogi sądow ej). Nie jest tak że przew idziana przez p r a - \fro zm iana n a s k u te k w n io sk u o spro stow an ie (lub też z urzędu) m o ty w ó w rozstrzygnięcia przytoczonych w uzasadnieniu , a w ięc sporzą dzenie innego uzasad nien ia.7 Je że li sąd ro zstrz y g a ją c y o k ilk u żąda niach pow oda część z nich w ylicza jak o uw zględnione, a w pozostałej częśęj_ pow ództw o od dala, p rz y czym p rz e z przeoczenie w w yliczeniu żądań u w zględnionych jed n o opuścił, to tak ie przeoczenie m oże stać s ię ty lk o p o dstaw ą rew iz ji, nie może n a to m ia st by ć sp rostow ane na
p o d staw ie a rt. 355 k.p.c.8
Ze w zględu n a to, że a rt. 355 k.p.c. stan o w i p o dstaw ę do p ro sto w an ia o m y łe k p op ełnionych p rzez sąd, po m y łk a popełniona -przez stro n ę m o
że być u su n ięta jed y n ie w to k u p o stępo w ania n a żądanie s tro n y lub z in ic ja ty w y sądu, nie m oże być n ato m ia st sp ro sto w an a po w y d an iu wyroku.® T ak w ięc sąd nie m oże sp ro sto w ać w ym ienionego w w y ro k u im ienia powoda, gdy p ełnom ocnik jego w sk azał je w pozwie i dopiero po w y d a n iu w y ro k u sp o strzeg ł sw ą p o m y łk ę.10 T ak sam o nie m oże być u z n a n a za sp ro stow an ie jak o oczyw istej o m y łk i zm iana w oznaczeniu s tro n y w te n sposób, że po stan o w ienie p ro stu ją c e o k re śla jak o stro n ę
■osobę, k tó ra n ie była w cale podm iotem danego sto su n k u procesow ego i w sporze nie b ra ła żadnego udziału.11 Je d n a k ż e o k reślen ie stro n y , k tó re okaże się b łęd n e, podlega sp ro sto w an iu w k ażd y m sta d iu m p ostę pow ania; sp ro sto w an ia m oże dokonać każd y sąd, w k tó ry m z n a jd u je się
4 O rzeczenie C 213/51 z dn. 15.1.1952 r. (nie ogłoszon e).
5 O rzeczenie C III 200/38, p o w o ła n e p rzez J. J. L i t a u e r a i W. S w i ę - -c i cik i e g o: K o d ek s p o stęp o w a n ia c y w iln eg o , 1947, s. 169.
6 O rzeczenie 2 C 184/53 z dn. 14.X.1953 r., N P 1954, nr 9, s. 94.
7 O rzeczenie C I 331/35, p o w o ła n e p rzez. J .J . L i t a u e r a i W. Ś w i ę c i c k i e g o . op. c it., s. 169.
8 O rzeczenie 2 C 184/53 z dn. 14.X.1953 r., N P 1954, nr 9, s. 94. 9 O rzeczenie C I 571/45 z dn. 3.IX.1945 r. P iP 1946, n r 1, s. 96. 10 M. P i e k a r s k i ; O d pow iedź praw n a, „ P a le str a ” 1958, n r 9, s. 64.
1: O rzeczen ie C III 472/38, p o w o ła n e p rzez J. J. L i t a u e r a i W. Ś w i ę c i c k i e g o : op. cit., s. 169. N a tem a t ró żn icy m ięd zy p o jęciem „zm iana s tr o n y ” a p o jęciem „ sp ro sto w a n ie ozn a czen ia str o n y ” — p atrz S. W ł o d y k a : „Z m iana” •strony p o zw a n ej w p rocesie c y w iln y m , N P 1960, n r 12, s. 1570 i nast.
N r 9 (45) S P R O S T . , U Z U P E Ł Ń . I W Y K Ł . O R Z E C Z E Ń S Ą D Ó W C Y W . 11 sp raw a w to k u in stan cji, a więc tak że Sąd N ajw yższy rozpoznający re w iz ję nadzw yczajną może sp ro stow ać b łęd n e ok reślen ie s tro n y .12
O czyw istą om y łk ę w w y ro k u ipierwszej in sta n c ji m oże sprostow ać nie ty lk o sąd, k tó ry w y d ął to orzeczenie, ale tak że sąd w yższej in s ta n c ji.13 A rty k u ł 355 k.p.c. — o d m ien n ie niż a rt. 357 k.p.c. — nie za w ie ra w ym agania, żeby czynności re k ty fik a c y jn e j dokonyw ał ty lk o ten sąd, k tó ry w y d a ł w yrok. Z asada ta m a sw oje u zasad nien ie w fakcie, że błędy, k tó re podlegają n a p ra w ie n iu w o m aw iany m try b ie , są błę d a m i c h a ra k te ry z u ją c y m i się oczyw istością. Cechą te j oczyw istości jest m ięd zy in n y m i to, że będzie ona z re g u ły oczyw istością nie ty lk o z p u n k tu w id zen ia sądu, k tó ry w y d a ł orzeczenie, ale tak ż e sąd u w yż szej in stan cji.
G ranicę dopuszczalności sp ro sto w a n ia przez sąd w yższej in sta n c ji w y ro k u sąd u pierw szej in sta n c ji pow inna w ytyczać okoliczność, że od orzeczeń sądów rew iz y jn y ch nie m a środ kó w odw oław czych.14 S pro stow anie p rze z sąd rew iz y jn y o czyw istej om yłki m oże w chodzić w grę w dw óch ró żnych sy tu a c jac h procesow ych: i) gdy sąd o d d ala rew izję lub ją odrzu ca albo u m arza postępow anie w tej in stan cji, 2) gdy uch y la zaskarżony w y ro k zaw ierający oczyw istą om y łkę i przek azu je sp ra w ę do ponow nego rozpoznania sądow i p ierw szej in stan cji. W pierw szym w y p a d k u sąd rew iz y jn y zam ieszcza orzeczenie o sp ro sto w an iu w se n te n c ji sw ego w y rok u , w d ru g im n a to m ia st w y p a d k u zw raca u w ag ę są dow i pierw szej in sta n c ji na fa k t p o p e łn ie n ia o k reślo nej oczyw istej om y ł ki. Z pow yższych w zględów n ie b y ło b y tak że przeszkód do sp rostow a nia orzeczenia sąd u rew iz y jn eg o przez sąd pierw szej in sta n c ji, w y p a d k i je d n a k ta k ie będą w y jątk o w e. Z re g u ły sy tu a c ja ta k a będzie za chodziła w ra z ie oczyw istej o m y łk i w orzeczeniu sąd u rew izyjn eg o, k tó ry m sp ra w a w zw iązku z u ch y len iem w y ro k u pierw szej in sta n c ji została p rzek azan a do ponow nego rozpoznania.
P o sta n o w ie n ie 'p ro stu ją c e w y ro k m a to znaczenie procesow e, że sp ro sto w a n y te k s t m usi b y ć tra k to w a n y jak o obow iązujący od p oczątku.15 W ypisy w y ro k u od ch w ili upraw o m ocn ien ia się p ostanow ienia o sp ro sto w a n iu w y d a je się ty lk o w b rzm ien iu sp ro sto w an y m .16 P rz e p :s a rt. 355 § 3 k.p.c., k tó ry u zależnia um ieszczenie sp rosto w ania n a w ypisach w y ro k u o d żąd an ia stro n y , odnosi się jed y n ie d o w ypisów w yd aw an y ch p rze d spro sto w aniem .17 P o stan o w ienie o sp rosto w aniu w y d an e n a po sied zeniu n ie ja w n y m należy z u rzę d u doręczać stro no m w ra z z uzasad nien iem (art. 362 § 3 k.p.c.).18
12 O rzeczen ie 2 CR 1114/59 z dn. 1.III.1960 r. (nie ogłoszone).
13 M. A l i l e r h a n d : U p ra w n ien ie sąd u w y ż sz e g o d o sp ro sto w a n ia orzeczen ia sąd u n iższej in s ta n c ji, P PC 1938, s. 613 i n a st.; W. S i e d l e c k i : P rzeg lą d orzecz n ic tw a , PiiP 1957, n r 12, s. 1077; E. W e n g e r e k : P rzeg lą d o rzeczn ictw a p ro ceso w eg o , N P 1961, n r 3, s. 331; o rzeczen ie 2 CO 3/56 z dn . 4 !V .1 9 5 6 r. O SN 1957 poz. 47; ta k że orzecz. SW w Z ielo n ej G órze, B M S 1961, n r 3, s. 72.
14 W. S i e d l e c k i : P rzeg lą d o r z e c z n ic tw a , P iP 1957, n r 12, s. 1077.
15 O rzeczen ie C III 524/38, p o w o ła n e p rzez J. J. L i t a u e r a i W Ś w i ę c i c k i e g o : op . cit., s . 169.
“ , " , 18 K . L i p i ń s k i : K o d ek s p o stęp o w a n ia c y w iln e g o , 1961, s. 243 (w y ja ś n ie n ie 8 i 9).
12 K a z i m i e r z P i a s e c k i
N r 9 (15)
R ozstrzygnięcie w niosku o sp ro sto w anie może, zależnie od k o n k re t ny c h okoliczności, polegać zarów no n a u w zg lędn ieniu w niosku, ja k i n a jego o d d alen iu . W jed n y m i d ru g im w y p a d k u p rz y słu g u je stro n ie z ain tereso w an ej rew iz ja .19 P rz y słu g u je o n a tak że w w y p ad k u , g d y sąd doko n ał spro sto w an ia z w łasn ej in icjaty w y . Je że li jed n a k sprosto w an ie lu b odm ow a sprosto w an ia dotyczy w yłącznie orzeczenia d o ty czącego ry g o ru n aty ch m iasto w ej w yko n aln ości lu b kosztów procesu, stro n ie p rz y słu g u je zażalenie.20 J e s t to uzasadnione ty m , że na z a w a rte w w y ro k u postanow ienia w ty m p rzed m iocie p rz y słu g u je zażalenie w m y śl a rt. 391 § 1 p k t 3 i 12 k.p.c. W spom niane śro d k i p ra w n e są do p u szczalne jed y n ie w ów czas, gdy sp ro sto w a n iu podlega sen ten cja, n ie p rzy słu g u ją n a to m ia st w ów czas, g d y sp ro sto w an ie dotyczy uzasadnie n ia lu b k o m p ary c ji w y ro k u . R ew izja je s t dopuszczalna tak że w raz ie sp ro sto w an ia lu b odm ow y sp rosto w an ia ty c h postanow ień, k tó re zrów n a n e są z w y ro k am i.
Z akresem kognicji sądu rew izy jn eg o alb o zażaleniow ego rozpozna jącego rew izję lub zażalenie o d postanow ienia dotyczącego sprostow a nia w y ro k u (sentencji) o b ję ty je st ty lk o przed m io t zaskarżenia, a w ięc k w e stia słuszności p o stan o w ien ia p ro stu jąceg o lu b odm aw iającego sp ro stow ania.
W zw iązku z ty m , że w niosek o sp ro stow an ie nie w y w ie ra sk u tk u suspensyw nego, n ie m a w p ły w u na bieg t e r m in u . do złożenia środ k a odw oław czego od w y ro k u (rew izji, zażalenia), w ym aga p o d k reś len ia okoliczność, że jeżeli spro sto w an ie w y ro k u n astą p iło p rze d u p ły w em te rm in u zask arżen ia sp rostow anego w y ro k u i p rze d jego zask ar żeniem , to zask arżen iem pow inien być o b ję ty w y ro k sprosto w any , n ie m ożna zaś zaskarżać sam ego spro sto w an ia. Je d n a k ż e jeżeli w y ro k zo s ta ł sp ro sto w an y ju ż po u p ły w ie te rm in u zaskarżenia, to stro n a , k tó ra je s t zdania, że w y ro k został b łęd n ie sp ro sto w an y i ty m sprostow a niem je s t sk rzy w d zona, m oże złożyć śro d ek odw oław czy od postano w ien ia p ro stu jąc e g o w y ro k .21
II. Poza w y p a d k a m i dopuszczalności w y d a n ia w y ro k u częściow ego (art. 327 § 1 k.p.c.) sąd pow inien w je d n y m w y ro k u ro zstrzyg n ąć o ca łości żądania. P ojęcie całości żądania (p rzed m iotu procesu) o k reśla za k re s zawisłości p ra w n e j, o k tó ry m d e c y d u je sform ułow ane ostateczn ie p e titu m pozwu. T en sta n źawisłości p raw n e j ulega likw idacji z chw ilą upraw o m o cn ien ia się orzeczenia.22 P o n iew aż nieorzec zenie przez sąd o całości zgłoszonego żądania procesow ego u trz y m u je — co do części żądania — d alej sta n zawisłości, kodeks po stępow ania cyw ilnego p rze w id u je m ożliw ość żąd an ia przez stro n ę, w określo ny m term in ie, uzu pełn ien ia w y ro k u . U zupełn ien ie to może n astąp ić oczyw iście tylk o w g ran icach zawisłości.
U zupełnien ie w y ro k u n a stę p u je n a w niosek stro n y zgłoszony w cią
19 K . L i p i ń s k i : op. cit., s. 242 (w y ja śn ie n ie 4). 20 K. L i p i ń s<k i: op. cit., s. 242 (w y ja śn ie n ie 4).
21 O rzeczen ie C III 200/38, p o w o ła n e p rzez J .J . L i t a u e r a i W. Ś w i ę
c i c k i e g o : op. cit., s. 169 i 170. ę
N r 9 (45) S P R O S T . , U Z U P E Ł Ń . I W Y K Ł. O R Z E C Z E Ń S Ą D Ó W C Y W . 13 gu dw óch ty g o dni od ogłoszenia w y ro k u. N iezgłoszenie żąd ania o u zu p ełn ie n ie w ty m term in ie pow oduje, że żądanie stro n y zostanie praw o m ocnie ro zstrz y g n ięte tyilko w tak im zakresie, ja k i w y n ik a z w y d an e go orzeczenia. W te j części, co do k tó re j stro n a nie w y stą p iła z w nios k iem o u zu p ełn ien ie w y ro k u , n a stę p u je szczególna s y tu a c ja procesow a w postaci zniw eczenia w ram a ch danego procesu m ożliw ości dop ro w a dzen ia — n a sk u te k czynności p rocesow ych s tro n i sąd u — d o w y d a nia orzeczenia uzupełniającego. Z e w zg lęd u zaś n a to, że w zakresie p o m iniętej części żądania procesow ego nie m a pow agi rzeczy osądzonej, s tro n a z re g u ły będzie m ogła w ytoczyć now e pow ództw o o b ejm u ją c e p o m in iętą część żądania. T raci o n a je d n a k m ożność w y stąp ien ia z żąda niem zasądzenia kosztów procesu i n a d a n ia w yrokow i ry g o ru n a ty c h m iasto w ej w ykonalności, jeżeli w raz ie nieorzeczenia eo do nich nie w y stą p i z w nioskiem o u zu p ełn ien ie w y ro k u w ty m przedm iocie.
W yro k może być u zupełniony zarów no gdy chodzi o rozstrzygnięcie o żąd an iu głów nym , ja k i gdy chodzi o żądania m ające c h a ra k te r akceso ry jn y. N ieorzeczenie o całości żądania, u zasadniające u zu p ełn ie nie w y ro k u , zachodzi nie ty lk o w ted y , gdy sąd nie orzekł o jed n y m z k ilk u żądań p rocesow ych (w razie k u m u lacji przedm iotow ej), ale ta k że w ów czas, k ied y nie o rzek ł o całości jedn oliteg o żąd an ia w y ra ż o n e go o k reślo n ą k w o tą pieniężną (żądanie w y rażało się np. k w o tą 5 660 zł, sąd zasądził kw otę 5 500 zł, z uzasad n ien ia zaś w idać, że pow ództw o uw zględnił w c a ło śc i). W w y p a d k u k u m u la c ji podm iotow ej nie m a ją cej c h a ra k te ru w spółuczestnictw a jed n oliteg o nieorzeczenie o żądaniu jed neg o z p o d m io tów nie uzasad n ia w nio sku o uzup ełnienie w yro ku . Ze w zględu n a zw iązek ty lk o fo rm a ln y m iędzy żądaniam i s tro n nie m ożna m ów ić w ty m w y p a d k u o nieorzeczeniu p rzez sąd o całości żą dania. Szczególnym w y p ad k iem dopuszczalności żąd an ia u zu p ełnienia w y ro k u będzie sy tu a c ja zachodząca w razie w spółuczestnictw a koniecz neg o (np. w sp o rz e o u stalen ie niew ażności testam en tu ), gdy sąd w sen te n c ji w y ro k u nie w y m ien ił jed n ego z powodów .23
U zupełn ien ie może doty czy ć tak ic h kw estii, ja k orzeczenia o odset kach, o odroczen iu e k sm isji, rozłożeniu zasądzonego św iadczenia n a r a ty czy orzeczenia o odpow iedzialności so lid arn ej. N iedopuszczalne je s t n a to m ia st uzupełnienie w y ro k u p rzez uw zględnienie z a rz u tu po trą c e n ia , w ty m w y p ad k u bow iem nie b yłoby to u zupełnienie, lecz zm iana w y ro k u ju ż w y d an eg o bez uw zg lędn ienia z a rz u tu p otrącen ia.
L eg ity m o w an y m d o żąd an ia u zu p ełn ien ia w y ro k u jest zarów no po w ód, ja k i pozw any. W niosek pozw anego o u zu p ełnien ie w y ro k u m oże w iązać się z ro zstrzy g n ięciem o pow ództw ie w zajem ny m , rozłożeniem zasądzonego św iadczenia na ra ty , nieodroczeniem w yk o nania św iad czenia, nieorzeczeniem o całości żąidania w sensie n e g a ty w n y m d la po w oda (oddalenie pow ództw a w dalszej części, o k tó re j s ą d nie ro z s trz y g n ą ł w w y ro k u ), n iezasądzenia k o sz tó w procesu m im o zgłoszo
nego w n io sk u w ty m przedm iocie.
N iedopuszczalne je s t uzu p ełn ien ie w y ro k u przez sąd n a podstaw ie a rt. 329 § 2 k.p.c., m im o że w w y p a d k u ta k im sąd rzeczyw iście nie
14 K a z i m i e r z P i a s e c k i N r 9 (45>
ro zstrzy g n ął o całości roszczenia. O rzeczenie m a 'wówczas praw om oc ność m a te ria ln ą co d o całości roszczenia, w ynikającego z p odstaw y fa k ty c zn e j sp o ru . W te j sy tu a c ji s tro n ie nie p rz y słu g u je tak że prawo> w n iesien ia osobnego p o zw u o dalej sięgające roszczenie.. Je d y n y m środ kiem zm ierzający m do zapew nienia stro n ie u zysk an ia całości roszcze n ia je s t rew iz ja od w y ro k u.24 N a s k u te k te j rew iz ji są d ^uchyla zask ar żony w y ro k i p rze k a z u je sp raw ę do ponow nego rozpoznania z uw zględ nieniem art. 329 § 2 k.p.c.
N ięprzeczenie o całości żądania m oże by ć z reg u ły w y nik iem tego,, że m a m iejsce jed n a z n astęp u jący ch dw óch w adliw ości postępow ania: . 1) P r z e o c z e n i e . W adliw ość ta, k tó re j n astęp stw em je s t n ie - orzeczenie o całości żądania, m oże pow stać w stad iu m w yd aw an ia w y roku. W ty m w y p a d k u cały przebieg postęp ow an ia w skazyw ać bę dzie na to, że p rzed m io tem w szystkich czynności sąd u i stro n o bjęte było tak że pom inięte żądanie. W zw iązku z ty m nie będzie z re g u ły w chodziła w g rę sy tu a c ja, k tó rą m a n a w zględzie a rt. 356 k.p.c:, p rze w id u jący konieczność w n iek tó ry ch w y p ad k ach zażądania w y ja śn ie ń s tro n lub zarządzenia ro zp raw y . W szystkie bow iem elem en ty proceso w e niezbędne do orzeczenia o całości żądania m ieszczą się ju ż w p rz e prow adzonym postępow aniu.
2) W a d l i w o ś ć p o s t ę p o w a n i a . W adliw ość ta, k tó re j konsek w encją jest nieorzeczenie o całości żądania, m oże pow stać w cześniej niż w pierw szy m w yp adku . M ianow icie może o n a istnieć już od sam ego początku procesu lu b od m o m en tu k tó re jś z k o lejn y c h rozpraw . N a j częstsza będzie sy tu a c ja zw iązana ze zm ianą śk ła d u sądzącego, gdy po przed n io pow ód dokonał zm iany pow ództw a, a są d to przeoczył. Acz kolw iek zachodzi tu in n a s y tu a c ja procesow a ^niż w p ierw szym w y pad ku, uzupełnienie w y ro k u je s t tak że dopuszczalne. W zw iązku jed n ak z ty m , że s p ra w a w zak resie nie ro zstrz y g n ięty m nie będzie z re g u ły w y jaśn io n a do stanow czego rozstrzygnięcia, sąd pow inien za rządzić ro zp ra w ę i dokonać w szystkich czynności procesow ych nie zbędnych c o w y d an ia praw idłow ego w y ro k u uzupełniającego.25
In sty tu c ja u zu p ełn ien ia w y ro k u po m y ślana je st przede w szystkim dla w y rok ów p ierw szej in stan cji. Może o n a je d n a k m ieć zastosow anie tak że do w yroków sądó w rew izy jn y ch , jed n ak że n ie w pro st, lecz w sposób odpow iedni.26 U zupełnienie w y ro k u sąd u rew izy jn eg o dotyczy
24 U c h w a ła sk ła d u 7 sę d z ió w 1 CO 40/56 z dn. 29.IV.1957 r., O S N 1958, poz. 4. O d m ien n ego p o g lą d u w p iśm ie n n ic tw ie b u łg a rsk im b ro n i prof. D. A . S i 1 j a -n o w s k i . D o p o łn ite ln o to reszen ije -sp o red g r a żd a n sk o -p ro cesu a len k o d ek s,. „ Izw iestija n.a p ra w n ija in s tit u t”, S o fia 1955, k n ig a 1—2.
25 D. A. S i l j a n o w s k i : op. cit.
20 Sąd N a jw y ż sz y w o rzeczeń iu 1 CR 306/59 z d n . 4.IX.1959 r., O S P iK A 1960, poz. 294, w y r a z ił p o g lą d , że z sa m ej is to ty p o stęp o w a n ia r e w iz y jn e g o w y n ik a , iż w razie p o m in ięcia w wyiroku sądu r e w iz y jn e g o ro zstrzy g n ięcia co d o p rzed m iotu zask arren ia, stron a n ie je s t zw ią za n a żad n ym term in em do zło że n ia w n io sk u o u z u p e łń .e n ie w y ro k u , k tó re zresztą — n a w e t bez jej w n 'o sk u — m oże n astąp ić-z urić-zędu. O ty le w ię c art. 356 k.p.c. n ie m oże m ieć ić-za sto so w a n ia w sto su n k u do n iezu p ełn eg o wyiroku sąd u rew izy jn eg o . B ęd zie on n a to m ia st — poprzez art. 390 § 1 k p.c. — m ia ł p ełn e z a sto so w a n ie w p o stę p o w a n iu r e w iz y jn y m w ó w cza s, gdy n iezu p ełn o ść w y r c k u sąd u r e w iz y jn e g o p o ’eg a na p o m in ięciu rozstrzygn ięcia w k w e stii n ie ob jętej zask arżon ym orzeczen iem , a w ię c np. na p o m in ięciu roz—
N r 9 (45) S P R O L T . , U Z U P E Ł Ń . I W Y K Ł . O R Z E C Z E Ń S Ą D Ó W CYW . 15 pom iniętej w ty m w y ro k u części orzeczenia sądu pierw szej in stancji. T a,sw oistość uzupełnienia w yroków d ru g ie j in stan cji pozostaje w zw iąz ku 7, równica zachodzącą m iędzy przed m io tem w yro k u p ierw szej i d ru giej in sta n c ji.27
J e ś n cnodzi o sposób załatw ien ia w niosku o uzupełnienie orzeczenia, to u zup ełn ien ie to m oże polegać zarów no na pozytyw nym , ja k i n a n e g a ty w n y m rozstrzy gnięciu .ż ą d an ia , k tó re zostało pom inięte w p ie r w o tn y m orzeczeniu. A rty k u ł 356 k.p.c. nie d a je bow iem podstaw y do przy jęcia, aby na sktitek w niosku o uzupełnienie w y ro k u m ia ł zapaść zawsze ty lk o w y ro k zgodny z. żądaniem .
W raz ie nieorzeezenia przez sąd o całości żądania (stw ierdzenie teg o nie n astręcza żadnych trudności),, niedopuszczalna je s t odm ow a u z u p eł nienia, o ile oczywiście został zachow any »przede w szystkim te rm in do zgłoszenia tego w niosku. W razie ied n ak odm ow y uzu p ełn ien ia w y ro k u p rzez sąd, stro n ie od postan ow ien ia odm aw iającego p rz y słu g u je rew izja, orzeczenie tak ie bow iem stanow i orzeczenie kończące postę pow anie w spraw ie. N atom iast n a postanow ienie od m aw iające uzup eł nienia w yroku , gdy żądanie u zu p ełn ien ia dotyczy w yłącznie ry g o ru n a tychm iastow ej w ykonalności lu b kosztów procesu, p rzy słu g u je zażale nie n a p o d staw ie art. 391 § 1 p k t 3 i 12 k.p.c.28
Od orzeczenia uzupełniającego w y ro k przy słu g u je rew izja, niezależ nie od m ożności zaskarżenia rew iz ją pierw o tneg o orzeczenia. Oba w y roki, p ierw o tn y i uzu p ełn iający , z p u n k tu w id zenia ich «bytu proceso w ego są od siebie niezależne. W niosek o uzu pełn ien ie w y ro k u nie m a w pły w u na bieg te rm in u do złożenia śro d ka odw oław czego od w y ro k u (art. 359 kjp.c.).
M imo jed n a k tej fo rm a ln e j niezależności obu w yrok ów stosun ek w za jem n y m iędzy w y ro k iem p ierw szy m a w y rok iem uzu p ełn iający m m oże
układać się różnie w zależności od tego, co było p rzedm iotem w y ro k u uzupełniającego. Z agadnienie to m a isto tn e znaczenie zwłaszcza w zw iązku z kw estią zaskarżenia w y ro k u pierw szego i w y ro k u u zu p ełn ia jącego. Jeżeli przed m io tem w y ro k u uzupełniającego jest żądanie p ro cesow e m ające c h a ra k te r żądania sam odzielnego (niezasądzenie je d nego z k ilk u roszczeń o p a rty c h na ró żnej podstaw ie faktyczn ej), to rozstrzygnięcie o rew izji od w y ro k u pierw szego i uzupełniającego są niezależne od siebie. W ynik postępow ania rew izyjnego co do każdego z ty ch w y ro ków może być różny. In n a n ato m ia st sy tu a c ja procesow a zachodzić będzie w ted y , gdy przed m io tem w y ro k u u zupełniającego je s t żądanie, którego b y t w o stateczn y m w yp ad k u zależy ściśle od s<posobu rozstrzygnięcia rew iz ji od pierw szego w yroku, zaw ierającego ro zstrzy g nięcie o żądan iu głów nym . P rz y k ła d e m tak iej sy tu a c ji będzie np. zm
ia-strzy g n ięcia o 'kosztach p o stęp o w a n ia r e w iz y jn e g o . T y lk o tak a n ie z u p e łn o śe w y ro k u sądu rew iz y jn e g o je s t a n a lo g iczn a do m iezupełności w y ro k u p ierw szej in sta n cji, a w ię c ty lk o w ta k im w y p a d k u u zu p ełn ien ie w y ro k u sąd u r e w iz y jn e g o n a stą p ić m oże w y łą c z n ie na w n io se k stro n y zg ło szo n y w term in ie d w u ty g o d n io w y m (art. 356 k.p.c.).
O rzeczenie p o w y ższe poddał k ry ty ce W. S i e d l e c k i w g lo sie za m ieszczo n ej tam że.
27 Por. W. S i e d l e c k i : G losa d o o rzeczen ia p o w o ła n eg o w przyp. 26. 28 O rzeczenie 3 CZ 193/58 z dn. 3.IX.1958 r., O S P iK A 1959, poz. 44.
16 K a z i m i e r z P i a s e c k i N r 9 (45) n a pierw szego w y ro k u sąd u p ierw szej in sta n c ji przez sąd re w iz y jn y i od dalenie pow ództw a, jeżeli u zu p e łn ien ie w yxoku dotyczy jed y n ie o rzeczen ia o odpow iedzialności so lid arn ej, rozłożenia zasądzonego św iadczenia n a ra ty , n ad an ia w y ro ko w i ry g o ru n aty ch m iasto w ej w y konalności, orzeczenia o kosztach procesu, k tó re nie m ają sam odziel nego b ytu . Ś rod k ó w zapobieżenia tak ie j sy tu a c ji, w k tó re j orzeczenie uzupełniające m ogłoby sią okazać bezprzedm iotow e ze w zględu n a tre ść praw om ocnego w y ro k u orzekającego o żąd an iu głów nym , m ożna szu- icać albo w zaw ieszeniu postępow ania rew izyjnego, dotyczącego w y ro k u uzupełniającego, do czasu w y d a n ia orzeczenia p rzez sąd re w iz y jn y co d o w y ro k u sądu p ierw szej in stan cji29, albo też w połączeniu obu rew izji d o łącznego rozpoznania. W praw dzie zaw ieszenie postępow ania m ogło b y b yć uzasadnione n a podstaw ie a rt. 191 p k t 1 k.p.c., jed n a k ż e tak ie rozw iązanie m iało by tę niedogodność, że w dalszym ciągu oba p o stę pow ania b y ły b y fo rm a ln ie od siebie niezależne. D latego też w y d a je się, że odpow iednim środkiem zharm onizow ania w yników obu postę
pow ań rew iz y jn y ch je s t d rug ie p roponow ane rozw iązanie, a w ięc po łączenie o b u s p ra w d o ponow nego rozpoznania w p ostępow aniu rew i
zy jn y m .30 .
W p ra k ty c e zd arz a ją się n iejed n o k ro tn ie w y p a d k i zask arżan ia przez stro n y rew iz ją w y ro k u w ted y , g d y s ą d nie orzek ł o całości żądania. R e w iz ja w. ta k im w y p a d k u je s t niedopuszczania. Może być o n a je d
n a k n a pod staw ie a rt. 137 § 1' k.p.c,- tra k to w a n a jako w istocie rz e c z y w niosek o uzu p ełn ien ie w yroku; m oże to n astąp ić w yłącznie w te dy, gdy pism o procesow e n azw ane rew iz ją odpow iada w ym aganiom c o do te rm in u przew idzianego d la w n io sk u o uzu pełn ienie w y ro ku .
III. T rzecim w reszcie śro dk iem re k ty fik a c ji w y ro k ó w je s t w y k ła d n ia w y roku . W edług a rt. 357 k.p.c. sąd, k tó ry w y d ał w yrok, ro zstrzy g a jia w niosek s tro n y w ątpliw ości co do w y k ła d n i tego w y ro k u , jak ie m ogłyby zachodzić p rzy jego w y ko n aniu . Z e w zględu na w ym aganie identyczności podm iotow ej sądu, k tó ry w y d a ł w y ro k , i sądu, k tó ry m o że dokonać jego w y k ład n i, w y k ła d n ia w y ro k u je s t szczególnym ro d z a je m w y k ła d n i au te n ty cz n e j. Z m ierza o n a bow iem do au ten ty czneg o w y ja śn ie n ia tre śc i w y ro k u. P rz y w y k ła d n i w y ro k u szczególną ro lę od g ry w a zw iązek in te rp re ta c y jn y , ja k i zachodzi m iędzy se n te n c ją w y ro k u a jego uzasadnieniem . N a te j p rzede w szy stkim podstaw ie m ożliw e je s t u stalen ie w łaściw ego sen su w yroku. W y kład nia nie m oże się opie kać n a now ei ocen ie sp ra w y pod w zględem fak tyczn ym i p raw n y m .31 W ynik w y k ła d n i n ie m oże być sp rzeczn y z tre śc ią sen ten cji w y ro k u lu b se n te n c ji w y ro k u z m otyw am i. C el w y k ła d n i zostanie zaw sze osiąg n ięty , jeżeli dzięki te j czynności procesow ej są d u m ożliw e będzie p r a w idłow e w y k o n an ie w y rok u .
Z akres p rzed m ioto w y a rt. 357 k.p.c. je s t w ęższy w p orów n an iu z ta - k im iż zak resam i p rzep isó w o sp ro sto w an iu i u zu p ełnieniu w y roku . W y
29 P o g lą d ta k i rep rezen tu je D. A . S i l j a n o w s k i : op. cit.
30 P rzy ta k im u ję c iu d o o b o w ią zk ó w p rzew o d n iczą ceg o są d u n a leża ło b y w y z n a c z e n ie obu sp ra w na jed n ą rozpraw ę.
. 31 ^>or- o rzeczen ie С I 122/38, p o w o ła n e p rzez J. J. L i t a u e r a i W. Ś w i ę c i c k i e g o : op. cit., s. 171.
N r 9 (45) S P R O S T . , U Z U P E Ł Ń . 1 W Y K Ł. O R Z E C Z E Ń S Ą D Ó W C Y W . 17 k ład n i podlegać m ogą ty lk o w y ro k i nad ające się do w y k o n an ia.32 To t g r a n ‘czenie w y n ik a z sam ego brzm ienia przepisu, k tó ry m ów i o „w ąt pliw ościach co do w y kład n i, jak ie m ogłyby się nastręczać przy jego w y k o n a n iu ”. W ykładni podlega ty lk o sen tecja w yroku, jak o o k reśla ją c a św iadczenie, k tó re m a być w ykonane. N ato m iast m o ty w y nie mogą być przed m io tem w ykładni.
A rty k u ł 357 k.p.c. dotyczy zarów no w yroków p raw om ocnych, ja k i n iepraw om ocnych.33 W ykład nia bow iem w y ro k u do k o n y w an a jest ty lk o ad u su m w ykonania, w ątpliw ości zaś co do sen su i tre śc i w y ro ku m ogą istn ieć n e ty lk o w stad iu m w ykonania. P o n ad to w y k ład n ia w y ro k u p ierw szej in sta n c ji m oże m ieć w p ły w n a sam ą decyzję stro n y co do w niesienia śro d k a p raw n eg o od w y ro ku, k tó ry w y m aga w y kład ni. O m aw iany przepis odnosi się p rzede w szystk im do w yroków p e rw szej in stan cji, może o n je d n a k być stosow any rów nież do w y ro ków d ru g iej instancji. W ty m d ru g im w yp ad k u będzie on w chodzić w g rę p rz e d e w szystkim w ted y , gdy p o w stan ą w ątpliw ości co do św iad czeń n ak azan y ch w yrok em sąd u rew izyjn eg o , a w ięc jeżeli sąd rew i z y jn y o rzek ł co do isto ty sp ra w y (art. 386 k.p.c.).34
Szczególne zagadnienie w y k ład ni w y ro k u sądu rew izy jn eg o wiąże się z sy tu a c ją , k iedy dla praw idłow ego rozstrzyg n ięcia sp ra w y przez sąd p ierw szej in stan cji niezbędne je s t w y jaśn ien ie tre śc i orzeczenia u ch ylająceg o w y ro k sądu pierw szej in sta n c ji na s k u te k rew izji. Za chodzić to będzie zwłaszcza w ted y , g d y na sk u tek niejasn ego sfo rm u łow ania sen ten cji w y ro k u sąd u rew izy jn eg o nie w,iadomo. w jakim
zak resie sąd rew izy jn y u ch ylił zask ar o n y w yrok, a w jak im oddalił rew izję. Z daniem Sąd u N a jw y ż sz eg o 35, do w y k ład n i w y ro k u sąd u r e w izyjnego, uchylającego w sposób n ieja sn y pod w zględem zak resu w y rok sąd u pierw szej in stan cji, pow ołany jest w yłącznie sąd, k tó reg o w y ro k został uchylony, a więc sąd p ierw szej in stancji, a nie są d rew i zy jny.
Teza ta budzi zastrzeżenia. Pogląd, któ rego Sąd N ajw yższy zdaje s ’ę n ie podziela (m ianowicie pogląd, że sąd rew iz y jn y może być w łaściw y do w y k ła d n i sw ego w yrok u , jako sąd, k tó ry go w ydał), je s t — ja k się w y d a je — uzasadniony odpow iednim stosow aniem a rt. 357 k.p.c. do w y ro k ó w d ru g iej instancji. Z asada ta w orzecznictw ie Sąd u N ajw y ż szego b y ła już stosow ana w ted y , gdy sąd rew iz y jn y zm ieniał w yrok p ierw szej instancji i u w zględniał pow ództw o (p atrz w yżej). T ej zasady ty m razem S ąd N ajw yższy zdaje s ę nie icodzielać, w ychodząc ja k gdy b y z założenia, że zachodzi zasadnicza różnica m iędzy w y d a ń .e m w y ro k u zm ieniającego w y ro k zaskarżony a sy tu a c ją , gdy chodzi o nie jasność w w y ro k u u ch y la jąc y m w y ro k pierw szei in stan cji. N ie m oż na oczywiście zaprzeczyć, że w ty m w y p a d k u istn ieje różnica, skoro inna je s t tre ść w y ro k u uchylającego, a in na w y ro k u zm ieniającego w y ro k zaskarżony. Różnica je d n a k m iędzy ty m i dw om a rodzajam i w yro kó w sądu rew izyjnego nie może przesłaniać fak tu , że oba rodza
22 K . L i p i ń s k i , op. cit., s. 244 i n. (w y ja śn ie n ie 3).
33 O rzeczen ie C II 750/34, p o w o ła n e p rzez J. J. L ita u era i W. Ś w ięcick ieg o : op. cit., s. 171.
31 O rzeczen ie C 11-401/47 z dn. 21.II.1949 r., P IP 1949, n r 11 s. 130. 35 O rzeczen ie 2 CR 352/60 z dn. 29.VI.1960 r. (nie ogłoszon e).
18 K a z i m i e r z P i a s e c k i N r 9 (45) je w y rok ów łączy w spólna n a jisto tn ie jsza cecha: są o n e orzeczeniam i sądu rew izy jn ego, do k tó ry c h art. 357 k.p.c. m oże b y ć sto so w an y w k ażd ym w y p a d k u ty lk o odpow iednio. G d y b y zaś p rzep is te n nie m ógł b yć stosow any do orzeczeń sąd u rew izyjn eg o odpow iednio, to w ogóle orzeczenia sąd u rew izy jn eg o nie m ogłyby podlegać w y k ład n i. W yk ład ni takiego orzeczenia nie m ógłby dok on y w ać an i są d rew iz y jn y , an i sąd pierw szej instancji.
T akiego w nio sk u nie u zasad n iają żadne racje, a to dlatego, że o rze czenia są d u rew izy jn eg o (w ty m tak że uch y lające) m ogą b y ć d o tk n ięte sw oisty m i w adam i, k tó re n a d a ją się do u su n ięcia w drodze w y k ład n i. P rz y ję c ie w ięc, że art. 357 k.p.c. m a m u ta tis m u ta n d is zastosow anie do w y rok ów d ru g ie j in stan cji, im p lik u je tw ierd zen ie, iż odpow iednie je go stosow anie m oże p rzed e w szystkim oznaczać, że w y k ła d n i w y ro k u uchylającego w y ro k sądu m ery to ry czn eg o będzie w ła d n y dokonać nie sąd pierw szej in stan cji, lecz sąd rew iz y jn y . Będzie o n bow iem w łaśnie ty m sądem , k tó ry w y d ał w yrok.
O rzeczenie w ięc S ądu N ajw yższego n a ru sz y ło — z u ch y bieniem a rt. 390 § 1 k.p.c. — zasadę, że w y k ła d n i w y ro k u d okonuje sąd, k tó ry go w ydał. K w estio n o w an y ipogląd nie bierze pod uw ag ę tak że tego, że w y ro k sądu p ierw szej in sta n c ji n a s k u te k u c h y le n ia go stra c ił sw ój b y t procesow y. N ie m a więc w te j sy tu a c ji w y ro k u p ierw szej in sta n cji, któ rego w y k ła d n i m ógłby dokonyw ać te n sąd.
P o n a d to przeciw ko przy zn an iu sądow i p ierw szej in sta n c ji u p ra w n ie nia do w y k ła d n i w y ro k u sąd u rew izy jn eg o zdaje się przem aw iać tak że fa k t, że sp rzeczn e z u stro jem in sta n c y jn y m sąd ów b y ło b y przy zn an ie sądow i pierw szej in sta n c ji u p ra w n ie ń w p e w n y m sensie k o n tro ln y ch nad czynnościam i procesow ym i sądu w yższej in stan cji.
W k onsekw encji w ięc n ależałoby p rzy jąć, że do w y k ła d n i w y ro k u sądu rew izy jn eg o (także gdy chodzi o w y ro k u ch y la jąc y w y ro k za sk a r żony) pow ołany jest ty lk o sąd rew iz y jn y , k tó ry w y d a ł w y rok .
P ojęcie „sąd, k tó ry w y d ał w y ro k ” , nie oznacza, że sąd m usi być pod w zględem osobow ym id en ty czn y ze sk ład em sędziow skim , k tó ry w y dał w yrok. P o s tu la t tak i b y łb y tru d n y do urzeczyw istn ien ia, a to tym bard ziej, że dokon an ie w y k ła d n i nie je s t ograniczone żad n ym te r m inem .
Rozpoznanie w niosku o rozstrzygnięcie w ątpliw ości co do w y k ład n i w y ro k u pow inno zapaść po p rzep ro w ad zen iu ro zp ra w y .36
W ykładni w y ro k u są d d o k o n u je w fo rm ie p ostanow ienia. P o stan o w ienie to n ależy do orzeczeń kończących postępo w anie w sp raw ie i d la tego podlega ono zaskarżeniu w drodze rew izji. G d y w y k ła d n ia d o ty czy ty lk o orzeczenia o kosztach, postanow ienie z a w ierające w y k ła d n ię m oże być zaskarżone zażaleniem . O rzeczenie z a w ierające w y k ład n ię w y ro k u podleg a zask arżeniu tak że rew izją nadzw y czajn ą.
Od postanow ienia o dm aw iającego w y k ład n i n ie m a śro d k a odw oław czego, gdyż p ostanow ienie tak ie nie m oże by ć u w ażan e za kończące ■postępowanie, sk o ro w ątpliw ości zw iązane z w y k o n an iem tego w y ro k u będą m ogły być ro zstrzy g n ięte w p ostępo w aniu e g z ek u c y jn y m .37
36 O rzeczenie 1 CR 846/59 z dn. 6.VI.1960 r. O S P iK A 1960, poz. 331. 37 K. L i p i ń s k i : op. cit., s. 245 (w y ja śn ie n ie 4).
