Bożena Szewczul
Doktorat ks. Janusza Filarskiego
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 45/3-4, 325-327
[5] Z ŻYCIA WYDZIAŁU 325 nym d ążen iem d o je g o p rześlad ow ania była represyjna polityka p od atk ow a sto so w an a przez aparat państw ow y w o b ec kościelnych o só b prawnych i fizycznych. N a przykładzie restrykcyjnych uregulow ań pod atkow ych D ok toran tk a ukazała, w jaki sp osób i w jakiej m ierze w ład ze k om unistyczne - przy użyciu teg o rodzaju instru m en tu - ograniczały m ożliw ości p ełn ien ia p rzez K o śc ió ł swej m isji w P olsce. W pracy u d oku m en tow ane zo sta ło tw orzen ie przez w ładze P R L takich konstruk cji praw no-podatkow ych, których b ezza sa d n o ść i niesłu szn o ść skutkow ała n ierea l n o ścią w ym iarów p od atków w o b ec K ościoła. W isto c ie rzeczy polityka pod atkow a w ład z P R L była e lem en tem w alki z K o ścio łem , prow adzonej rów n ocześn ie na p łaszczyźnie ek on om iczn ej i psych ologiczn ej.
D ysertacja doktorska p. mgr H . P i e t r z a k oparta jest na licznych m ateria łach archiw alnych, które w ok resie P R L były op atrzone sym bolem : tajn e, p o u fn e, itd. N iejed n ok rotn ie jest to m ateriał, który zaw iera niep u b lik ow an e okóln ik i, za rząd zenia, w ytyczne ów czesnych w ład z o raz o p in ie aparatu p od atkow ego na tem at op od atk ow an ia K ościoła. P onadto d o op racow an ia została w ykorzystana literatu ra przed m iotu .
Obaj recen zen ci pozytyw nie oc en ili prezentow an ą dysertację podkreślając, że w n osi o n a cen n y w kład do nauki prawa i je d n o c z eśn ie sp ełn ia w ym ogi staw iane rozpraw om doktorskim przez obow iązu jące norm y prawa k an on iczn ego i prawa p olsk iego.
R ad a W ydziału Prawa K an on iczn ego U K SW , biorąc p o uw agę wyniki egzam i nu dok torsk iego, w alor naukow y przed łożon ej pracy w łaściw y dla rozpraw dok tor skich, o p in ie recen zen tów oraz pozytywny w ynik publicznej obrony, nad ała p. H e len ie P i e t r z a k sto p ień naukow y dok tora nau k prawnych w zakresie prawa ka n on iczn ego.
ks. A n d rzej O rczykow ski SC h r
DOKTORAT KS. JANUSZA FILARSKIEGO
D n ia 26 czerw ca 2002 roku na W ydziale Prawa K anon iczn ego U niw ersytetu Kar dynała Stefana W yszyńskiego w W arszawie odbyła się publiczna obrona pracy dok torskiej ks. mgra Janusza F i 1 a r s к i e go absolw enta w spom nian ego wyżej W ydzia łu, kapłana diecezji płockiej. D ok toran t przedłożył R ad zie W ydziału rozprawę pt.
„O bow iązek stałej form acji kapłan ów diecezjalnych w p o lsk im ustaw odaw stw ie syno dalnym p o Soborze W atykańskim Ι Γ , napisaną p od kierunkiem ks. prof, dra hab.
W ojciecha G ó r a l s k i e g o . W charakterze recenzentów wystąpili: ks. prof, dr hab. C zesław R y c h l i c k i (U M K ), ks. prof, dr hab. J ó z e f W r o c e ń s k i (U K SW ).
326 Z ŻYCIA WYDZIAŁU [6]
Z a g a d n ien ie form acji k ap łan ów zaw sze sta n o w iło p rzed m iot szczeg ó ln ej tr o ski K o ścio ła , który m a p raw o i o b o w ią z ek form ow an ia o só b p rzezn aczon ych do p e łn ien ia św iętych p o słu g . K o n ieczn o ść p erm an en tn ej form acji kap łańsk iej u w i dacznia się sz c ze g ó ln ie w czasach ob ecn y ch , na tle zach od zących p rzem ian , n ie za w sze sprzyjających w y p ełn ia n iu p rzez K o śc ió ł swej m isji. D la te g o też, aby p o słu g iw a n ie k ap łańsk ie było jak n a jo w o cn iejsze i d o sto so w a n e do w ym ogów danej ep o k i, każdy p rezb iter zob o w ią za n y je s t d o w yp ełn ian ia w skazań d otyczących form acji, a tym sam ym d o c ią g łe g o p o g łę b ia n ia sw eg o życia w ew n ętr zn eg o , p o d ejm ow an ia św iad om ych d zia ła ń zm ierzających d o uk ształtow an ia sw ej o so b y na w zór C hrystusa. Z a d a n ie to p o zo sta je w ciąż ak tu aln e i stan ow i p o d sta w ę form a cji k ap łan ów .
P otrzeb ę ca ło ścio w e g o opracow ania problem atyki prawnej dotyczącej o b o w iązku perm anentnej form acji k ap łanów w polsk im ustaw odaw stw ie synodalnym p o S ob orze W atykańskim II d ostrzegł ks. J. F i 1 a r s к i i uczynił to zagad n ien ie p rzed m iotem swej pracy doktorskiej.
P rzed łożon a R ad zie W ydziału dysertacja, obejm ująca 367 stron zaw iera spis treści, obszerny (liczący 5 stron) wykaz sk rótów , wykaz źród eł i literatury, w stęp, cztery rozdziały m erytoryczne oraz zak oń czen ie.
W e W stępie A u tor wyjaśnia tem a t rozprawy, przyczyny je g o p od jęcia, op is m e tody bad ań, w skazuje p od staw ow e źród ła i literaturę oraz om aw ia konstrukcję opracow ania.
W pierw szym rozd ziale dysertacji ks. mgr J. F i 1 a r s к i, analizując dok um enty Vaticanum II oraz dok um enty p o so b o r o w e ukazuje id eę formacji perm anentnej jako d yn am icznego procesu zm ierzającego d o coraz w iększej d osk on ałości kap ła nów w sferze duch ow ej, intelek tu aln ej i pastoralnej. N a pod staw ie przep row ad zo nej analizy dok u m en tów p oszu ku je uzasad nien ia dla stałej formacji prezbiterów . J ed n o cześn ie zwraca uw agę na w zrost zapotrzebow an ia na teg o rodzaju form ację oraz p ro ces k ształtow an ia się przep isów w tej dzied zinie.
W trzech kolejnych rozd ziałach, na p o d sta w ie ustaw odaw stw a dw udziestu sie d m iu polsk ich syn od ów ok resu p o so b o ro w eg o , D o k toran t d ok on ał szczeg ó ło w eg o przeglądu zasad dotyczących form acji kap łanów diecezjalnych w w ym iarze d u ch o wym , intelektu aln ym i du szpasterskim .
R ozd ział drugi, najbardziej obszerny (s. 103-226) n osi tytuł: A sp e k t duchow y
sta łej fo rm a c ji k a p ła n ó w diecezjalnych. Jeg o treść d ow od zi, że m otyw em pod jęcia
form acji stałej p rzez k ażd ego k apłana p o w in n o być pragnienie u p o d o b n ien ia się d o C hrystusa i c h ęć w iernej służby K o ściołow i. Form acja duchow a jawi się jako jed n a z najistotniejszych pow in ności kap łana, wynikająca z je g o obow iązku d ą że nia d o św iętości, wyzw ania p łyn ącego ze strony św iata oraz k on ieczn ości odn ow y K ościoła. W rozd ziale tym A u tor wylicza rów nież środki zapew niające o sią g n ięcie
[7] Z ŻYCIA WYDZIAŁU 327 celu form acji. N a leżą d o nich: w yp ełn ian ie p osłu gi nau czania, u św ięcania i p a ste rzow ania, m odlitw a indyw idualna i w sp óln otow a, lektura duchow a, życie sakra m en ta ln e, korzystanie z posłu gi ojców duchow nych oraz p o b o żn o ść maryjna. Środki te pow inny być w sp om agane takim i form am i strukturalnym i jak rok du sz pasterski, sp otkan ia kapłańskie, rek olekcje i dni skupienia.
W ro zd zia le trzecim z o sta ł p o d jęty p rob lem form acji in telek tu aln ej k ap ła n ó w , czyli c ią g łe p o d n o s z e n ie ich kw alifikacji oraz sp raw d zan ie i p o sze rza n ie już zdobytej w ied zy, g łó w n ie w oparciu o P ism o Ś w ięte i Tradycję, w y p ow ied zi M a g i steriu m K o ścio ła , te o lo g ię i filo z o fię chrześcijań sk ą o ra z in n e nau ki, tzw. św ie c k ie. Przy tej okazji D o k to ra n t zw rócił u w a g ę na eta p y p ro cesu form acyjn ego, z a uw ażając r ó w n o cześn ie, ż e dyrektywy sy n o d a ln e kierują w ym óg form acji g łó w n ie d o n e o p rezb iteró w i m łod ych księży. N a to m ia st w przypadku starszych k a p ła n ó w p ozostaw iają jej d o w o ln o ść , c h o c ia ż jak sam a nazw a w skazuje form acja p erm a n en tn a dom a g a się k on tynu ow an ia jej w e w szystkich grupach w iekow ych k ap łan ów . W ro zd zia le tym A u to r p rzed staw ił form y zorgan izow an e i ind yw idu aln e stałej form acji in telek tu a ln ej. D o form zorgan izow an ych zaliczył stu d ia te o - lo g iczn o -p a sto ra ln e, egzam iny w ik ariu szow sk ie, p ro b o szczo w sk ie, jurysdykcyj n e, stu d ia ak a d em ick ie, kursy, w ykłady, k o n feren cje rejo n o w e i d ek a n a ln e. F or my in d yw id u alne to: stu dium o so b is te , sp o n ta n ic zn e k o ła i grupy k szta łcen io w e oraz dyskusje k o leżeń sk ie.
O statn i, czwarty rozd ział dotyczy wym iaru d u szpasterskiego form acji perm a nentnej księży diecezjalnych, który zm ierza d o uk ształtow ania kapłana jako prze w odnika L udu B o ż e g o , sługi i w ychow aw cy w sp óln oty kościeln ej. W ram ach for macji duszpasterskiej została w yod rębn ion a form acja kaznodziejska, k atech etycz na, liturgiczna i misyjna. A utor, dok onując analizy praw odaw stw a syn od aln ego, zw rócił uw agę, iż dw ie o sta tn ie form y tejże form acji n ie znalazły n a leżn eg o im m iejsca w statutach synodalnych. N a tle form acji duszpasterskiej D ysertan t p o św ięcił d u żo uwagi o so b o m za nią od p ow ied zialnym , tj. biskupow i diecezjalnem u, op iek u n o m najm łodszych roczników kapłańskich, d ziek an om , p rob oszczom oraz sam ym form ow anym prezbiterom .
O baj recen zenci ocen ili dysertację ks. J. F i 1 a r s к i e g o jak o odp ow iadającą w ym ogom staw ianym rozpraw ie doktorskiej tak p od w zględ em merytorycznym jak i form alnym .
R ad a W ydziału Prawa K anon iczn ego U K SW , biorąc p od uw agę wyniki egzam i nu dok torsk iego, w alor naukow y p rzed łożonej pracy w łaściw y dla rozpraw dok tor skich, o p in ie recen zen tów oraz pozytywny w ynik obrony, nad ała ks. Januszow i F i 1 a r s k i e m u sto p ień naukow y dok tora nau k prawnych w zakresie prawa kan o niczn ego.
