Udostępnianie dokumentacji geologicznych

Antoni Agopszowicz

Udostępnianie dokumentacji

geologicznych

Prawne Problemy Górnictwa 15, 70-85

1992

Antoni Agopszowicz

Udostępnianie dokum entacji geologicznych

i.

Zadaniem niniejszego artykułu nie Jest w zasadzie ocena zm ian wprowadzonych w prawie geologicznym ustawa z 9 marca 1991 r. { Dz.U. nr 3i, poz. 129), lecz omówienie nowej regulacji prawnej w zakresie udostępniania dokumentacj i geologicznych, dotychczas prawu tem u nie­ znanej, co wynika juz ze zmienionego tytułu rozdziału XII. Przy oka­ zji warto jednak w spomnieć , że preteks tem do nowelizacji prawa geo­ logicznego przed zakończeniem prac przez komisję powołaną przez Pre­ zesa Rady Ministrów w celu przygotowania aktów prawnych mających za­ stąpić istniejącą regulację prawną w omawianym zakresie stało się twierdzenia, że szybkiego unormowania - ze względu na potrzeby obro­

tu międzynarodowego - wym aga kwestia własności złóż kopalin, konce­

sjonowania prac poszukiwawczych i rozpoznawczych oraz pobie rania o-

płat za ta prace. Nowela do prawa geologicznego wyszła daleko poza ta założenia. Mo2na jednak wnosić, ze powinna one była zaowocować in- strumentam i, która - odrywają c się od systemu dyrektywnego zarzą- dzanie - pozwoliłyby na wprowadzenia gospodarki rynkowej w zakresie poszukiwania kopalin i obrotu dokumentacjami geologicznymi dos

toso-Udostępnienie dokumentacji geologicznych 71

wanych do założenia, za Jes t to taka s fara działalności, która po­ winna przyciągnąć kapitał zagraniczny. Badania geologiczne są bo- w iem kosztowne i obarczone znacznym s topniam ryzyka, wobec czego in- westor podejmujący to ryzyko musi mi e ć pewność, że będzie mógł cze r- pać ze sw ego przedsięwzięcia korzyści.

Zanim jednak przejdę do omówienia art. 2 6 c , bo tan właśnie prze­ pis na podstawowe znaczenie dla naszych rozważań, wyjaśnienia wyma- ga aparat pojęciowy, którym on się posługuje.

Jest w nim zatem nowa o dokumentacji geologicznej. Prawo geologi­ czne nigdzie tego pojęcia nie definiuje, mimo ze rozbudowano w nim tzw. słowniczek do nadmiernych i zbędnych rozmiarów. Można założy ć, za chodzi o zbiór inform acji , w postaci graficznej i opisowej, uzys­ kanych w wyniku badać geologicznych w określonej jednostce geologi­ cznej , zinterpretowanych zgodnie z zasadam i wie d z y , d la Założonych potrzeb, zazwyczaj gospodarczych.

Obok dokumentacji geologicznej pojawia się pojęcia 'informacji o wynikach prac geologicznych'. Można sędzio, za chodzi także o in­ ne informacje niż zawarte w dokumentacji geologicznej, skoro np. z art. 26c ust. 7 wyn ika, ze nogę one stać się podstawę do ubiegania się o koncesję na poszukiwanie kopalin, a więc na działalność, w wy­ niku której aa dopiero powstać dokumentacja geologiczna. Nie jest Jednak Jasne, czy pojęcia te ( dokumentację geologiczna i informacje o wynikach prac geologicznych) należy traktować rozłącznie, czy mo- gę się one przecinać, za czym należałoby się opowiedzieć, wspomnia- ne informacje nie suszę jednak - jak się wydaja - przybrać pos taci graficznej lub opisowej. Nie ulega jednak wątpliwości. 1 2 jest to pojęcia niedookreślone 1 Juz chociażby z taj przyczyny rodzi możli- wość rozbieżnych interpretacji.

Omawiany przepis posługuje się dalej pojęciam i 'właściciela do- kumentacji geologicznej" oraz 'podmiotu gospodarczego prowadzą cego działalność geologlczną '. Z kolei z art. la pkt 7 wiadomo, ze

przed-72 Antoni Agopazowicz

siębiors twem geologicznym jest podmiot gospodarczy wykonujący prace geologiczna i roboty geologiczna. Nie wiadomo jednak, co to jest działalność geologiczna i czy Jest to synonim wykonywanie prac geo­ logicznych i robót geologicznych. Jeżeli do tego dodać art. 16b ust. i, stosownie do którego "koncesja nadaje wyłączne prawo pod- m iotowi gospodarczemu do prowadzania prac geologicznych .3" . to m e trzeba wyjaśniać, jak dalece nieprecyzyjnym językiem posługuje się nowele i jakie to budzi wątpliwości. w ostatecznym efekcie nie wiadomo bowiem , kto potrzebuje koncesji na prowadzania prac geolo­ gicznych (działalność geologiczna, wykonywanie prac geologicznych i robót geologicznych) - potencjalny 'właściciel* czy ów podmiot gos­ podarczy (albo obaj) i jaki może ich łączyć stosunek prawny. Jedno natomiast nie budzi wątpliwości, ze mogę to być w rozwaleniu art. 26c dwa rożne podmioty, albowiem ciężę na nich różna prawa i obowiązki (por, uat. 2 i 3).

Nie ulega dalej wątpliwości. za zwrotu 'właściciel dokumentacji geologicznej' użyto w innym znaczeniu niż ta czyni art. 140 k.c. Nie chodzi bowiem o własność tej dokumentacji Jako odrębnego przedmiotu materialnego. lecz o 'własność' zasobu informacji wynikających z tej dokumentacji o charakterze majątkowym bądź niemajątkowym, ale w każdym razie niematerialnym . Wynika to z form uły. według której "wła­ ściciel dokumentacji geologicznej może zastrzec ograniczanie dostęp­ ności informacji w niej zawartych". Przez właściciela należy zatem rozumieć podmiot. który w granicach określonych przez ustawy i za­ sady współżycia społecznego m o ż e . z wyłączeniem innych osób. ko­ rzystać z zasobu informacji Zawartego w dokumentacji geologicznej i

może tym zasobem zgodnie z przeznaczeniem swego prawa rozporządzać (podobnie art. 140 k.c. traktowany jako wzorzec).

Mamy zatem na ogół dwa podmioty: a) owego potencjalnego 'właści­ ciela' dokumentacji geologicznej, o) przedsiębiorstwo geologiczne oraz Jakiś łączący je stosunek prawny, co do którego ani prawo geo­ logiczna. ani nowela nie zawierają Żadnych postanowień. Jest to za­

Udostępniani* dokumentacji geologicznych 73

zwyczaj umowa o prace geologiczna, k tó re j charakter prawny zawsze budził w literaturze spory. Jedni uważali ja za um owę o działo, in­ ni za umowę zlecania lub ściślej za umowę, do której przepisy o z le- ceniu stosują się odpowiednio, m m wreszcie za typ umowy nazwanej, przynajmniej tak długo, jak długo istniała w tym zakreśla odrębna regulacja prawna w postaci rozporządzania Rady Ministrów z 20 wrześ­ nia 1961 r. C Oz. U. nr 44; poz. 232), wydanego zresztą n u na podate- nie prawa geologicznego, lecz na podstawie nie obowiązującej juz u-

stawy z 28 grudnia 1957 r. o dostawach, robotach i usługach na rzecz jednostek państwowych (oz.U. 1958, nr 3, poz. 7 z pózn. za.). 8ar­ tizo szczegółowe unormowanie instrum entów interwencjonizmu państwo­ wego, całkowite natomiast pom inięcie regulacji w sferze stosunków um ownych Świadczy tylko o tym , ze ustawodawca nie aiał jasnej wizji tego, w Jaki sposó b dotychczas dyrektywnie regulowany mechanizm po­ szukiwania i rozpoznawania złóż kopalin (lub szerzej - prowadzenia prac geologicznych) wmontować w sy s tem gospodarki rynkowej.

2.

Można twierdzić, ze dla niniejszych rozważań istota wspomniane- go stosunku prawnego nie as znaczenia, skoro chodzi o sytuację, w której stosunek ten wygasł, istnieje Dowie« juz dokumentacja geolo­ giczna i chodzi teraz o ochronę zasobu informacji z niej wynikających, względnie o możność udostępniania tego zasobu osobom trzecia. Był­ by to jednak pogląd błędny,a l b o w i e m pierwszym podmio t e m, który ów zasób uzyskuje w wyniku prowadzonych przez siebie robót, jest przed­ siębiorstwo geologiczne (przedsiębiorca), które po ewentualnym uzu­ pełnianiu badaniami laboratoryjnymi powinno go przedstawić wraz z odpowiednią interpretację w z a mówionej dokumentacji geologicznej, jest jednak oczywista, że w zależności od celów, dla jakich owa do­ kumentacja jest potrzebna, przedsiębiorstwo geologiczne może

wyko-74 antoni AgopSZOWlCZ

rzystac albo wszystkie uzyskana informac j e , albo tylko ich część. W znaczny« więc stopniu od treści umowy będzie zależeć, w Jakim za­ kresie i w jakiej postaci przedsiębiorstwo geologiczne powinno uzys­ kane informacje przekazać zamawiającemu oraz w jakie zakresie po­ winno je zachować w tajemnicy.

Staje się więc Jasne, ze Istota zagadnienia tkwi w niem a terial- nym charakterze świadczenia. co pociąga za sobą określone konsek­ wencje. Bez względu bowiem na to, czy opowiemy się za umową o dzie­ ło, czy umowę zlecenia, konieczne stanie się szczegółowe unormowa- nie wzajemnych praw i obowiązków, zwłaszcza w zakresie, w jakim poza zachowaniem tajemnicy - cięży na wykonawcy zamówienia obowią­ zek przekazania zamawiającemu wszelkiego rodzaju opisów, dzienników dokumentów rejestracyjnych i sprawozdawczych, wyników badań labora­ toryjnych itp. oraz odpowiedzialność za niedopełnianie lub nienale­ żyta dopełnienie tych obowiązków. Um owa tez powinna określać, czy wykonawcy wolno i pod jakimi warunkami korzystać z uzyskanych w ten sposób informacji w jago działalności zawodowej.

Najpierw więc pojawia się zazwyczaj węzeł obligacyjny łączący strony, którego przedmiotem Jest uzyskanie wspomnianego zasobu in­ formacji. Jego materialny substrat stanowi dokumentacja geologiczna, elementem tego węzła jest jednak także Interpretacja pozyskanego za- sobu informacji. Pojawia się zatem rezultat niematerialny umowy i potrzeba określenia relacji między twórcą a jego dziełem , która jed­ nak wykazuje wiele cech różniących ją od prawa autorskiego. Wyłącz­ ne prawo twórcy do rozporządzania utworem ulega bowiem ograniczeniu na rzecz zamawiającego. Nie przystają tez do tej sytuacji przepisy o umowie wydawniczej. Nie zalania to faktu, za mamy do czynienia z prawem podmiotowym bezwzględnym, skutecznym zatem erga omnes . o cha­ rakterze niematerialnym , a w zakresie, w jakim chodzi o autorskie dobro osobista - także niemajątkowym, Wykonania zatem umowy nastę­ puje nie tylko przez wycenie dzieła, ale także zazwyczaj przez prze­

Udostępnianie dckuaentacj1 geologicznych ₇₅ n i e s i e n i a na z a ma w i a j ą c e g o dwóch z e s o bą s p r z ę ż o n y c h p r a ń be z w z g i ę d- n y c h : w ł a s n o s c i d z i e l a i p r a wa a u t o r s k i e g o d o t e g o d z i e ł a . z wy - j ą t k i e n J e g o e l e m e n t ó w o s o b i s t y c h , c o z r e s z t ą p o w i n n o z n i e j w y r a ź - n i e w y n i k a ć , E k w i w a l e n t p i e n i ę ż n y , d o k t ó r e g o j e s t z o b o w i ą z a n y z a m a w i a j ą c y , p o w i n i e n z a t e m w z a s a dz i e o d p o w i a d a ć w a r t o ś c i w s p o mn i a n y c h ś w i a d ­ c z e ń . w p r a k t y c e b ę d z i e t o z a z w y c z a j w y n a g r o d z e n i e k o s z t o r y s o w e a l - bo r y c z a ł t o w e . Można t a k ż e s p o dz i e w a ć s i ę p o j a w i e n i a s i ę c e n y r y n ­ k o w e j . P r z e d s t a w i o n y t u s c h e m a t d o t y c z y s y t u a c j i t y p o w e j . Mogę j e d n a k p o j a w i ć s i ę r ó ż n e g o r o d z a j u o d c h y l e n i a , w s z c z e g ó l n o ś c i i s t n i e j e b o z i i w o ś c , z e wyk o na wc a p o s ł u ż y s i ę p o d w y k o n a w c a m i , c o umowa p o wi nn a w y r a ź n i e d o p u ś c i e l u b w y k l u c z y ć , c h o d z i b o w i e m o z a u f a n i a do wy k o ­ n a w c y , j e g o k w a l i f i k a c j i t mo ż l i wo ś c i t e c h n i c z n y c h , w t y m z a ś k o n ­ t e k ś c i e p o j a w i a s i ę p o d s t a w o w e p y t a n i a , c z y d z i a ł a l n o ś ć t e g o t y p u , p r o w a d z o n a w c e l a c h z a r o b k o w y c h i na w ł a s n y r a c h u n e k wymaga k on- c e s j i . N i e d a j e bowiem na t o p y t a n i e w y r a ź n e j o d p o w i e d z i a n i u s t a ­ wa z 23 g r u d n i a 1988 r , o d z i a ł a l n o ś c i g o s p o d a r c z e j w b r z m i e n i u a r t . 4 u s t a w y z 9 ma r c a 1 9 S 1 r . o z a l a n i e p r a wa g ó r n i c z e g o ( O z . , U . n r 3 1 , p o z . 1 2 8 ) , a n i a r t , 1 6 s p r . g e o l . , z p r z e p i s ó w t y c h n i e wynika Powiec, j a s n o , c z y m a j ę one na a y s l i z a m a w i a j ą c e g o ś w i a d c z e n i a , c z y w y k o n a wc ę t e g o z a m ó w i e n i a ( p r z e d s i ę b i o r s t w o g e o l o g i c z n e ) . P i e r w s z y z t y c h p r z e p i s ó w s t a n o w i bo wi e m, z e K o n c e s j i wymaga p o s z u k i w a n i e i r o z p o z n a w a n i e z ł ó ż k o p a l i n o r a z wód p o d z i e mn y c h , co z u p e ł n i e n i e p o ­ t r z e b n i e p o w t a r z a a r t , 16a p r . g s o l . Z a r t . 56o u s t . l w y n i k a z k o ­ l e i , z e k o n c e s j a n a d a j e p o d m i o t o w i g o s p o d a r c z e mu w y ł ą c z n e p r a wo do p r o w a d z e n i a p r a c g e o l o g i c z n y c h , o k t ó r y c h mowa w a r t . 1 6 a, na o k r e ś ­ l o n y m o b s z a r z e . Ns g r u n c i e w i ę c p r a wa g e o l o g i c z n e g o n i e d a j e s i ę t e ­ go p y t a n i a r o z s t r z y g n ą ć . co t r u d n o u z n a ć z a J e g o z a l e t ę . Z p r z e p i s ów p rawa g e o l o g i c z n e g o n i e wyn i k a r ó w n i e ż , c z y j a k o z a - ma w i a j ą c y o o z a s i ę p o j a w i ć K a ż d y ( k a ż d y po d mi o t g o s p o d a r c z y ) , c z y

76 Antoni Agopozowi.cz

może to być tylko kręg jakichś podmiotom wyraźnie wyodrębnionych. Na pytania to zdaje s ię natomiast udzielać pośrednio odpowiedzi art. 5 pr. górn. Z przepisu tego wynika bowie m , ze złoża kopalin stano- wię własność albo właścicieli nieruchomości gruntowych, albo - gdy znajdują się poza granicami tych nieruchomości - Skarbu Państwa. Ten zas albo ao2* z nich korzystać s a m . albo oddawać w użytkowanie gór­ nicza przez udzielenie koncesji. Według art. 12a pr. górn. koncesja nadaje podmiotowi gospodarczemu wyłączne prawo do wydobywania kopa­ liny w określonej przestrzeni.

Przepisy te są ze sobą ewidentnie sprzeczne. Jeżeli bowiem upraw­ nienie do wydobywania kopaliny etanowi atrybut własności, mieści się bowiem w możności korzystania za złoża tej kopaliny, to koncesja ni­ czego nie tworzy, w szczególności nie tworzy odrębnego od własności prawa 0 0 wydobywania kopaliny, zezwala natomiast na wykonywanie wspomnianego uprawniania. Z zastawienia cytowanych przepisów wynika natomiast. ze koncesję może i powinien uzyskać ten podmiot gospodar­ czy, który bądź jest właścicielem (nieruchomości, złoża kopaliny) , bądź wywodzi swoje prawo z tej własności.

konstrukcję tę osjs się przenieść na grunt prawa geologicznego tylko przy założeniu, ze uprawnienie do poszukiwania kopaliny stano­ wi również atrybut własności (nieruchomości, złoża kopaliny) ściśle powiązany z uprawnieniem do jej wydobywania, wtedy należałoby przy­ jęć. za podobnie jak pod rzędem prawe górniczego art. 16a ust. 1 pr. geol. adresowany jest również do tych podmiotów gospodarczych, którzy są właścicielami (nieruchomości, złoża kopaliny) albo wywo­ dzę swoje prawo z własności. Żaden jednak przepis prawa geologicz­ nego tej kwestii wyraźnie nie rozstrzyga. Możliwa jest zatem na Je­ go gruncie konstrukcja odmienna. według której uprawnienie do po­ szukiwania kopaliny m e stanowi atrybutu własności (nieruchomości gruntowej, złoża kopaliny), lecz powstaje z mocy aktu administra­ cyjnego (koncesji) i ma swój odrębny byt. Wtedy jednak dwa prawie

Udostępnianie doku«entacj i geologicznych 7? j e d n o b r z m i ą c e p r z e p i s y ( a r t . 12« p r . g o r n . i a r t . l 6 b u s t . i pr. geol ) r o d z i ł y by c a ł k o w i c i e r o ż n y s k u t e k . W i m i ę u j e d n o l i c e n i a w y k ł a d n i obu a k t ó w p r a w n y c h na l e ż a ł o b y s i ę w y p o w i e d z i e ć z a k o n s t r u k c j ą w y n i k a j ą c ą z p rawa g ó r n i c z e g o , w t e d y j e ­ dnak w d a l s z y m c i ą g u p o z o s t a j e o t w a r t e p y t a n i e , c z y p r z e d s i ę b i o r - s t w a g e o l o g i c z n e s u s z e m i e ć k o n c e s j ę na p r o w a d z e n i e p r a c g e o l o g i c z ­ n y c h . w obu j e d n a k p r z y p a d k a c h c h o d z i ł o b y - co t r z e p » w y r a ź n i e p o ­ w i e d z i e ć - o k o n c e s j o n o w a n i a c z e go i n n e g o : w o d n i e s i e n i u do z a ma- w i a j ą c e g o o w y k o n y w a n i e J e g o u p r a w n i e ń d o p o s z u k i w a n i a k o p a l i n y , w o d n i e s i e n i u do wy k o na wc y o z awodowa w y k o n y w a n i # p r a c g e o l o g i c z n y c h . Na g r u n c i e p r a w a g ó r n i c z e g o mo ż e p o w s t a ć t e n s a m p r o b l em w o d n i e s i e ­ n i u do p r z e d s i ę b i o r s t w , w s z c z e g ó l n o ś c i w y k o n a ws t w a i n w e s t y c y j n e g o , z a pomocą k t ó r y c h d z i a ł a ł b y p o d m i o t g o s p o d a r c z y u p r a w n i o n y do w y d o - by w a n i a k o p a l i n y . N i e d a j e s i ę go j e d n a k r o z s t r z y g n ą ć , c o r a z j e ­ s z c z e s k ł a n i a do k r y t y c z n y c h uwag p o d a d r e s e m u s t a w o d a w c y , j a k o z a z a g a d n i e n i e n i e J e s t b ł a h e i n i e n a l e ż y go b a g a t e l i z o w a ć . Na m a r g i n e s i e t y c h r o z w a ż a ń n a r z u c a s i ę u w a g a . ż e w a d l i w i e r o z ­ w i ą z a n o p r o b l e m k o n c e s j o n o w a n i a p r a c g e o l o g i c z n y c h , w a k t u a l n y m s t a - n i e p r a w n y m k o n c e s j i wymaga bo w i e m t y l k o d z i a ł a l n o ś ć g o s p o d a r c z a , p o d c z a s gdy w s p o m n i an e p r a c a mog ę b y ć p r o w a d z o n a t a k ż e w i n n y c h c a ­ l a c h n i ż z a r o b k o w e . N i e z mi a n i a t o f a k t u , z e z a w s z e s t e n o w i ą one z a ­ g r a ż a n i e d l a ś r o d o w i s k a , n i c w i ę c n i e u z a s a d n i a r e z y g n a c j i z t e g o i n s t r u m e n t u , p o m i j a j ą c j u z w ą t p l i w o ś ć , s k ą d s i ę w t e dy b i e r z e prawo do p r o w a d z e n i a p r a c g e o l o g i c z n y c h , o k t ó r y c h mowa w a r t . 1 6b u s t . : . N a d m i e r n e s f o r m a l i z o w a n i e i n s t r u m e n t ó w n a d z o r u z u p e ł n i e n u p r z y s t a ­ j e do s y t u a c j i , g d y c h o d z i o p o s z u k i w a n i e k o p a l i n p o s p o l i t y c h . ' wod p o d z i e m n y c h ( w s z c z e g ó l n o ś c i w w a r u n k a c h w i e j s k i c h ) o r a z b a d a n i e p r z y d a t n o ś c i g r u n t ó w d l a b u d o w n i c t w a , n i e p r z e w i d z i a n o bo w i em mo z - l i w o ś c i o d s t ą p i e n i a o d na d m i e r n y c h r y g o r ów w z a k r e s i e p r o j e k t o w a n i a p r a c g e o l o g i c z n y c h , n a d z o r u nad i c h wyk o ny wan i e m o r a z z a t w i e r d z a n i a d o k u m e n t a c j i g e o l o g i c z n y c h wymag any c h u s t a w ą .

7a Antoni Agopszowicz 3. W r a c a j ą c d o p o d s t a w o w e g o tem a t u n a l e ż y w y j ą c z a s t w i e r d z e n i a , z a p r z y c i ą g n i ę c i a k a p i t a ł u d o f i n a n s o w a n i a p r a c g e o l o g i c z n y c h n a s t ą p i t y l k o w t e d y , g d y p o t e n c j a l n y i n w e s t o r b ę d z i e w t y m w i d z i a ł k o r z y ś ć . N a c z y m o n a m o ż e p o l e g a ć ? A l b o n a t y m . z a r o z p o z n a n i a z ł o ż a p o z w o ­ li n a j a g o e k s p l o a t a c j ę . A l b o n a t y a , z a d o k u m e n t a c j a g e o l o g i c z n a s t a n i a s i ę d o b r e m s a m o i s t n y m w p r o w a d z o n y m d o o b r o t u . A l b o n a tya, ze w t e n s p o s ó b o g r a n i c z y s i ę m o ż l i w o ś ć d o s t ę p u d o i n f o r m a c j i k o n ­ k u r e n t c e . P a t r z ą c n a z a g a d n i e n i e o d s t r o n y p a ń s t w a , k o n c e s j a a a b y ć i n s t r u m e n t e m p o l i t y k i m a j ą c y m z a b e z p i e c z a ć J e g o i n t e r e s . i n t e r e s z a ś i n w e s t o r a p o l e g a n a t y m , a ż e b y m ó g ł o n w y ł ą c z y ć i n n e o s o b y o d d o s t ę p u d o u z y s k a n e g o z a s o b u i n f o r m a c j i o r a z z n i e g o k o r z y ­ s t a ć l u b n i m r o z p o r z ą d z i ć . N a l e ż y w i ę c r o z w a ż y ć . c z y d y s p o n u j e o n i n s t r u m e n t a m i p r a w n y m i, k t ó r a b y tę j a g o m o ż n o ś ć c h r o n i ł y . Na tej z a ś d r o d z e p o j a w i a s i ę p r z e d e w s z y s t k i m a r t . 2 6 c u s t . i p r . g e o l .. s t o s o w n i e do k t ó r e g o o r g a n ( a d a i n i s t r a c j 1 r z ę d o w e j ) z a ­ twierdzający dokumentację g e o l o g i c z n a p r z e k a z u j e j ą d o C e n t r a l n e g o Archiwum G e o l o g i c z n e g o o r a z d o w ł a ś c i w e g o m i e j s c o w o a r c h i w u m g e o l o ­ gicznego. powstaje w i ę c p y t a n i e , c o p o z o s t a j e " w ł a ś c i c i e l o w i " . N i e

traci on własności, ten bo w i e m s k u t e k s t o s o w n i e d o a r t . 2 6 c u s t . 6 n a s t ę p i e z c h w i l ę w y g a ś n i ę c i a k o n c e s j i , t r a c i n a t o m i a s t p o s i a d a ­

n e , jeżeli. t e r m i n « « t y m o b j ę ć n i a tylko s u b s t r a t m a t e r i a l n y , l e c z

także niematerialny z a s ó b i n f o r m a c j i z n i e g o w y n i k a j ą c y . P r z y tej

zaś okazji w a r t o z w r o c i e u w a g ę , z a k o n c e s j i n a p o s z u k i w a n i e i r o z ­ p o z n a w a n i e k o p a l i n u d z i e l a s i ę n a o k r a s 3 l a t i m o ż n a j ą p r z e d ł u ż y ć na d a l s z e 3 l a t a ( p o r . a r t . l 6 e u s t . 6 ) . w y n i k a z t e g o , z e n a j p ó ź ­ ni e j po 6 l a t a c h d o k u m e n t a c j a g e o l o g i c z n a w r a z z c a ł y m z a s o b e m in- formacji g e o l o g i c z n e j s t a j e s i ę w ł a s n o ś c i ą S k a r b u P a ń s t w a ( o d p ł a t ­ n i e c z y n i e o d p ł a t n i e ) . J a k p r z e p i s t e n a a s i ę d o a r t . 1 2 e u s t. i 1 2 p r . g ó r n . , t r u d n o w y j a ś n i ć . Z t y c h b o w i e m p r z e p i s ó w w y n i k a z k o l e i , z e k o n c e s j i n a w y d o b y w a n i a k o p a l i n n a l e ż y u d z i e l i ć t e mu , kto p o ­

Udostępnianie dokuaentacjl geologicznych 7S n i ó s ł k o s z t y p r o w a d z e n i a p r s o g e o l o g i c z n y c h i - j a k n a l e ż y d o m n i e ­ m y w a c - p o s i a d a z a t w i e r d z o n e d o k u m e n t a c j ę g e o l o g i c z n e ( s k o r o m a j ą p r z e k a z a ć o r g a n o m k o n c e s y j n e m u . g d y b y n i # b y ł z a i n t e r e s o w a n y p o d ­ j ę c i e « e k s p l o a t a c j i k o p a l i n y ) . w d o d a t k u a o k u n a n t . B C j a t a j e st s u n i e z b ę d n a n i a t y l k o o o u z y s k a ­ n i a k o n c e s j i . a l e d o p r o w a d z e n i a w y d o b y c i a , k t ó r a m o ż e t r w a ć n i e ­ k i e d y n a w e t K i l k a d z i e s i ą t l a t . « n i e l i c z n y c h t y l k o p r z y p a d k a c h m o ż e d o j ś ć d o s y t u a c j i , g d y p r a c a n i e t y l k o p o s z u k i w a w c z a , a l e t a k ż e e k s ­ p l o a t a c y j n a . z a k o ń c z o n a z o s t a n ę w c i ą g u 6 l a t . N i e j e st t e ż j a s n ą, n a j a k i c h w a r u n k a c h i k i e d y w ł a ś c i c i e l m o ż e s w o j ą d o k u m e n t a c j ę o d e - b r a c z o w e g o a r c h i w u m w c a l u j e j w y k o r z y s t a n i a , bą d ź w j a k i e c h a ­ r a k t e r z e i n a j a k i c h w a r u n k a c h m o ż e z n i e j k o r z y s t a ć p o u t r a c i e wł a s ­ n o ś c i ( o d p ł a t n i e c z y b e z p ł a t n e ) . P r a w o g ó r n i c z e r e g u l u j # b o r n e a t y l k o p r z y p a d e k , g d y p r a c a g e o l o g i c z n a o r a z o p r a c o w a n i e d o k u m e n t a c j i g e o l o g i c z n e j s f i n a n s o w a ł o r g a n a d m i n i s t r a c j i r z ą d o w e j ( a r t . i 2 c u s t . l ) . w t e d y p r z e k a z a n i e d o k u m e n t a c j i p o d m i o t o w i g o s p o d a r c z e m u . k t ó r y z a m a r z a j ą w y k o r z y s t a ć , n a s t ę p u j e o d p ł a t n i e , c o z r o z u m i a ł a . U p o d ł o ż a tej c a ł e j r e g u l a c j i t k w i p r a w d o p o d o b n a p r z e k o n a n i a , z e d o k u m e n t a c j a g e o l o g i c z n a m o ż e b y ć s p o r z ą d z o n a w d o w o l n e j i l o ś c i e g z e m p l a r z y , w s k u t e k c z e g o p r z e k a z a n i e d o a r c h i w u m j e d n e g o z n i c h w n i c z y m n i e p r z e s z k o d z i " w ł a ś c i c i e l o w i " w o b s ł u g i w a n i u s i ę i n n y m , N a l e ż y j e d n a k z w a ż y ć , z a s p o r z ą d z e n i e d o k u m e n t a c j i g e o l o g i c z n e j w k i l k u e g z e m p l a r z a c h i n i e z a l e ż n y o b r ó t m a i s t a n o w i ł b y z a g r o ż e n i e d l a w y ł ą c z n o ś c i " w ł a ś c i c i e l a * d o z a s o b u i n f o r m a c j i w n i e j i n k o r p o - r o w a n e j . Z a t w i e r d z o n y z a t e m m o ż e z o s t a ć t y l k o o r y g i n a ł i t y l k o on m o ż e m i e ć w a l o r d o k u m e n t u u r z ę d o w e g o . L i c z b a z a ś o d p i s ó w p o w i n n a b y ć m a k s y m a l n i e o g r a n i c z o n a i p o d l e g a ć ś c i s ł e j e w i d e n c j i . W d a l s z e j k o l e j n o ś c i p o j a w i a s i ę k w e s t i a o c h r o n y z a s o b u i n f o r m a ­ c j i . A r t y k u ł 2 6 c u s t . 2 s t a n o w i , ż e w ł a ś c i c i e l m o ż e z a s t r z e c o g r a ­ n i c z e n i e d o s t ę p n o ś c i i n f o r m a c j i z a w a r t y c h w d o k u m e n t a c j i g e o l o g i c z ­ n e j n a o k r e s n i e d ł u ż s z y n i ż 5 la t , c o o z n a c z a , z e p r z e d u t r a t ę w ł a­ s n o ś ci m o ż e o n a s t a ć s i ę o g ó l n i e d o s t ę p n a ( o d p ł a t n i e c z y n i e o d p ł a t

-a -a A n t o m Agapszowlcz n i e ), Z a s t r z e ż e n i e t a k i e ma o c z y w i ś c i e s e n s p r z y z a ł o ż e n i u , 2a d o ­ k u m e n t a c j a ta r u t z n a j d u j ą a l f w J a g o p o s i a d a n i u , l e c z w g e s t i i or­ g a n ó w a d m i n i s t r a c j i r z ę d o w e j , k t ó r a w p r a w d z i e s ą o b o w i ą z a n e d o z a ­ c h o w a n i a t a j e m n i c y p r z e z 5 l a t , n i e d ł u ż e j J e d n a k n i ż d o c z a s u w y ­ g a ś n i ę c i a k o n c e s j i . J e s t c o n a j m n i e j w ą t p l iw e , c z y z a t y m o b o w i ą z - k i e m i d z i e o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a j a g o n i e d o p e ł n i e n i e i j a k a . J e ż e l i n a z a s a d a c h o g ó l n y c h ( p o r . a r t . 4 1 ? 1 4 1 8 k . c . } , to B a ł o s k u t e c z n a . S t o s o w n i e do a r t . 2 6 c u s t . 3 p o d m i o t y g o s p o d a r c z a p r o w a d z ą c e d z i a ­ ł a l n o ś ć g e o l o g i c z n a są z o b o w i ą z a n e d o p r z e k a z y w a n i a P i s z ą c y c h i n ­ f o r m a c j i o w y n i k a c h b a d a ń g e o l o g i c z n y c h d o C e n t r a l n e g o A r c h i w u m G e ­ o l o g i c z n e g o . M o ż n a s a d z i e , z a c h o d z i o i n f o r m a c j e u z y s k a n e j e s z c z e p r z e d s p o r z ą d z a n i e m d o k u m e n t a c j i g e o l o g i c z n e j i n i e k o n i e c z n i e w n i e j w y k o r z y s t a n e . N a j p i e r w w i ę c p o j a w i a s i ę p y t a n i e , n a k i e o w o b o w i ą - z e k cięży. J e ż e l i n a w y k o n a w c y , o z n a c z a to, z a z a m a w i a j ą c y m o z a n i e s i e c m o ż l i w o ś c i w y k o r z y s t a n i a z a s o b u i n f o r m a c j i u z y s k a n e g o z a J e g o p i e n i ą d z e , m i m o z e p r z y n a j m n i e j t e o r e t y c z n i e p o z o s t a j e Jej w ł a ś c i ­ c i e l e « do u p ł y w u t e r m i n u, o k t ó r y m m o w a w a r t . 2 6 c u s t . 6. C a ł a ta r e g u l a c j a z m i e r z a d o te go, a ż e b y n a j p i e r w o g r a n i c z y ć o- bró t p o z y s k a n y m i i n f o r m a c j a m i g e o l o g i c z n y m i ( p o r . a r t . 2 6 c u s t . 5^ a n a s t ę p n i e p o z b a w i ć z a m a w i a j ą c e g o j a k n a j s z y b c i e j k o r z y ś c i w y n i k a ­ j ą c y c h z p o z y s k a n i a t e g o z a s o b u i to b a z e k w i w a l e n t u p i e n i ę ż n e g o . T r u d n o w i ę c s o b i e w y o b r a z i ć , a ż e b y r o z w i ą z a n i a t a k i e m o g ł o z a o w o c o ­ w a ć n a p ł y w a m k a p i t a ł ó w i o d p o w i a d a ł o p o t r z e b o m g o s p o d a r k i r y n k o w e j , w p r o w a d z a o n o b o w i e m d a l e j i d ą c a o b o s t r z e n i a n i ż ta, j a k i e o b o w i ą ­ z y w a ł y w m o d e l u g o s p o d a r k i p a ń s t w o w e j d y r e k t y w n i e z a r z ą d z a n e j . 4. P o z o s t a j e do r o z w a ż e n i a , w j a k i s p o s ó b ó w " w ł a ś c i c i e l " d o k u m e n ­ t a c j i g e o l o g i c z n e j J e s t c h r o n i o n y . A r t y k u ł 2 6 c u s t . 2 w y m a g a o d n i e ­ g o b o w i e m a k t u s t a r a n n o ś c i , p o l e g a j ą c e g o n a z a s t r z e ż e n i u o g r a n i c z ę

-Udostępniam* dokuaentacji geologicznych &:

m a dostępności informacji w niej zawartych na okres n ie dłuższy niż 5 lat. wydaje się to zupełnym nieporozumieniem, z sam ego bowiem po- jęcia własności wynika, za jest on wyłącznie właściwy do korzysta­ nia z przedmiotu swego prawa, nic więc nie może się stać bez jego zgody. Sans zaś wspomnianego przepisu polega w rzeczywistości na tym za tę ochronę ogranicza do 5 lat. Po upływie tego terminu będziemy,

więc mieli do czynienia z sytuacją . że wprawdzie w łssność pozosta­ nia przy 'właścicielu* do czasu wygaśnięcia koncesji, ale nie bę-

dzie ona podlegała ochronie, przynajmniej w zakresie w jakim chodzi o dostępność do n i e j .

O jakie środki ochrony tu chodzi, w tej materii. mimo niezwykle skomplikowanej struktury prawa podmiotowego nazwanego 'własnością* dokumentacji geologicznej, prawo geologiczna m ilczy poza nałożeniem enigmatycznego obowiązku na organy administracji rządowej, który po­ lega na zachowaniu tajemnicy służbowej przez 5 lat.

Zagadnienie wym aga rozważenia w dwóch płaszczyznach: l) w ra­ sach stosunku prawnego łączącego zam awiającego z wykonawcą , 2} w ra­ mach skutecznego orga omnes bezwzględnego prewa podmiotowego okreś­ lonego jako 'własność*.

W pierwszej relacji decydująca znaczenia będzie miała um owa, w ram ach której interes zamawiającego będzie przeważnie polegał na . a) uzyskaniu optymalnego zasobu informacji w sposób zgodny z zasada­ mi techniki i w i dzy, b) zapewnieniu sobie wyłączności w d o s t ę p i e do

tych informacji , c) zapewnieniu opłacalności przedsięwzięcia. Na tym też etapie pojawiają s ię instrumenty interwencjonizmu ze strony or­ ganów adm inis t racji rzędowej w pos taci zasady, że prace geologiczne mogą odbywać się tylko na podstawie zatwierdzonego projektu (por. a rt. 19 ust. i) pod nad z o r e m organów administracji rzędowej nazwa­ nych panatwowę słuzbą geologiczną (por. »r : , 2S ust. 2 akt a) i so­ ję oyc prowadzone jedynie przez osoby posiadające odpowiednie kwa­ lifikacje naukowe i zawodowe ( p o r. a rt. 2C ust. :), wszystkie te

po-Antoni Agopezowicz

3 2

stanowienia muszą bezpośrednio lub pośrednio rzutować na treść umo­ wy i mogą spowodować ten skutek, że interes zamawiającego może zo­ stać sprowadzony do zera w szczególności wtedy, gdy obciążony on

zostanie obowiązkiem poniesienia dodatkowych nakładów oraz ryzykiem wyrządzenia znacznych szkód (np. Karlino). Interes zatem zamawiają- cego powinien dyktować konieczność przerzucania na wykonawcę także odpowiedzialności za przypadek albo przynajmniej ubezpieczenia się od tej odpowiedz ialności, co może mie ć istotny wpływ na opłacalność przedsięwzięcia.

Stosunkowi umownemu towarzyszy ekspekta tywa nabycia "własności" dokumentacji geologicznej. Na gruncie aktualnego stanu prawnego ist­ nieją w ą tpliwo ści, czy ekspaktatywę można uznać na prawo podmiotowe i w jaki sposób po winno ono być chronione. Nie ma natomiast wą tpli - wości, ze stosunek prawny pom iędzy zamawiającym a wykonawcą , zmie-

rzający w ostatecznym efekcie do przeniesienia "własności" zasobu informacji na zam awiająceg o . wymaga ochrony także w odniesieniu do osób trzecich. Jakiej? - tego n ie wiemy.

Pozostaje wreszcie kwestia ochrony owej "własności", w braku bo­ wiem prawa informatycznego ochrona ta może się opierać tylko na za­ sadach ogólnych, co nie oznacza. że zagadnienia nie budzi zacnych wątpliwości. P rzy założeniu, za mamy do czynienia z dobrem niem ate- rialnym , pojawia się sporne w doktrynie zagadnienie, czy art 24 k.c. znajdzie zastosowania tylko do Jago elementów niemajątkowych, czy także do majątkowych oraz w jakim zakresie należy stosować odpowied­ nio instrumenty ochrony praw autorskich. Przy okazji zaś warto zwró- cić uwagę, za prawo to nie zna - w odróżnieniu od art. 24 k.c. - o- ch rony prewencyjnej , co znacznie osłabia skuteczność środków p raw- nych w nim regulowanych.

Gdy zaś chodzi o substrat materialny dokumentacji geologicznej, nożna w stosunku do niego stosować środki ochrony praw rzeczowych. które jednak tylko pośrednio mogą zmierzać do och rony informacji,

Udostępniani.« dokuaentecjl geologicznych 63 p o m i j a j ą c j u ż o k o l i c z n o ś ć , ż e a rt. 2 2 2 k . c . ( w o d r ó ż n i e n i u o d a r t . 24 k . c . ) n i e r e g u l u j e o c h r o n y p r e w e n c y j n e j t y c h p r a w , u s i ł o w a ­ nie c a * r o z w i ą z a n i e z a g a d n i e n i a p r z e z z a s t o s o w a n i e a n a l o g i i b u d z i w ą t p l i w o ś c i w d o k t r y n i e . P r z e d s t a w i o n e u w a g i n i e w y c z e r p u j ę o c z y w i ś c i e t e m a tu. M a j ą n a t o - m i a st u z a s a d n i ć t e z ę , z e um o w a o p r a c e g e o l o g i c z n e o r a z o c h r o n a z a - s o bu i n f o r m a c j i u z y s k a n e g o w i c h w y n i k u , są z a g a d n i e n i e m n a t y l e w a ż n y m i s k o m p l i k o w a n y m , iż n i e p o w i n n y z o s t a ć p o m i n i ę t e w u s t a w i e , J e ż e l i s t a ł o s i ę i n a c z e j , t r u d n o to o c e n i ć p o z y t y w n i e .

84 а л г о л! л д о р ь 2 0 « 1 с г

Антони Агопаоич

ПРЕД0СТАВЛ2ЖЕ ГЕОЛОГИЧЕСКОЙ ДОКУМЕНТАЦИИ

Р е з ю м е

Статьи содержит критическую оценку нового правового регулирова­

ния, введенного законом о? 9 марта 4994 г. об изменении закона о ге­

ологическом праве (I. зак. Ж 34, а. 429) з области

предоставления

геологической документации. Сделан вывод, что в оборот геологичес­

кими материалами введены слишком большие ограничения, что не содей­

ствует развитие рыночного хозяйства. Ограничения состоят з том, что

о момента утверждения геологической документации владелец лишается

права на нее,

о момента окончания действия концессии, самое поа-

жее

по истечении шести лет, •- права собственности на нее. В свою

очередь, органы государственного управления,- принявшие во владе­

ние геологическую документации, обязаны сохранять тайну только в

течение

лет,

может привести к тому, что геологическая до­

кументация, еде до истечения срока права собственности на нее,

оСдедоетупкой. Такому же самому режиму подвержен запас

к:;*ормапии,

полученной з результата проведения геологических ис­

следований, т.е. не только в той области, в какой эн нашел отра­

жение в геологической документации.

Udostfpnianie doku**ntacji gsologicxnych 85

Antoni Agopszowicx

THE EXERCISE OF GEOLOGICAL O O C W E N T A T I O N

S u в а а г у

This paper contain* aoa* critical aatiaation of th# no* legal regulation concerning the exercise of geological doeteantation which мае enforced by th* act of Kerch 9th, 1991 changing th* Geologi- cal A c t .

The conclueion ia, that th* turnover of geological docuaentation aeeas to be excessively iiaited. This kind of lleitation is not propitious to th* free aarket rules.

Th* restriction consists m th* fact that having th* geological docuaentation confireec its owner i* deprived of his poasession of this docuaentatlon and after tne expiration of the concession, 6 years at the latest - the owner loses also his ownership of th* docuaentation. Next, organs of the state administration, which have taken the possession of the geological docuaentation are obliged to keep e secret only for 5 years. As a result of thi* regulation th* geological docuaentation вау bacoae publicly accessible even before its legal owner will lost his ownership.

The saa* regulation is in force also with reference to the other indorsation gained during th* geological investigation.