1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA
Nazwa produktu: Wodorotlenek sodu Wzór chemiczny: NaOH
Inne nazwy: zasada sodowa, soda kaustyczna, roztwór – ług sodowy Producent:
Dystrybutor:
2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH
Substancja stwarzająca zagroŜenie:
Nazwa chemiczna % wag. Nr CAS
Nr WE
Symbol ostrzegawczy
Zwroty zagroŜenia (R)*
wodorotlenek sodu 100 1310-73-2 215-185-5 C 35
Objaśnienie: T+= bardzo toksyczny, T= toksyczny, C= Ŝrący, Xn= szkodliwy, Xi= draŜniący, E= wybuchowy, O= utleniający, F+= skrajnie łatwo palny, F= wysoce łatwo palny, N= niebezpieczny dla środowiska
*Pełne znaczenie zwrotów zagroŜenia R z punktu 2 ujęto w punkcie 16
3. IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ
Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem.
C ZagroŜenie poŜarowe: Wodorotlenek sodu bezpośrednio nie stwarza zagroŜenia poŜarowego. W
obecności wilgoci, w kontakcie z wieloma metalami, wydziela się wodór – gaz tworzący mieszaniny wybuchowe z powietrzem w szerokim zakresie stęŜeń.
ZagroŜenie toksykologiczne:
Powoduje powaŜne oparzenia. W przypadku spoŜycia wystąpią natychmiast objawy silnego podraŜnienia błon śluzowych przewodu pokarmowego, do perforacji narządów wewnętrznych włącznie, mogące być przyczyną zgonu. Wystąpią zakłócenia w pracy organów wewnętrznych.
ZagroŜenie
ekotoksykologiczne:
Wodorotlenek sodu działa silnie szkodliwie na organizmy Ŝywe, w szczególności organizmy wodne i glebowe. Wodorotlenek sodu nie jest trwały w środowisku. Ulega degradacji środowiskowej.
4. PIERWSZA POMOC
Uwaga: W pierwszej kolejności naleŜy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skaŜonego pyłem wodorotlenku sodu środowiska. UłoŜyć na lewym boku z głową skierowaną w dół.
Następstwa wdychania:
1. W przypadku wystąpienia takiej potrzeby – wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen – najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. W razie osłabienia i niemiarowości tętna podać podskórnie kofeinę lub kardiamid.
2. Zapewnić pomoc lekarską.
Następstwa połknięcia:
1. W zatruciach doustnych podać mleko, 5% roztwór kwasu octowego, sok cytrynowy, świeŜe białko jaj, tlenek magnezu w dawce dwie łyŜeczki na szklankę wody, a następnie ponownie podawać mleko.
2. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leŜenie i ciepło.
Kontakt z oczami:
1. SkaŜone oczy naleŜy obficie i długo przemywać tylko zimną wodą, starając się wywijać powieki.
Wpuścić 1-2 krople oleju rycynowego dla złagodzenia bólu. Oczy osłonić gazą.
2. Zapewnić pomoc okulisty.
Kontakt ze skórą:
1. Zdjąć skaŜone ubranie. Oczyścić mechanicznie skaŜoną skórę, przemyć duŜą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.
2. W przypadku gdy podraŜnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.
5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU
Szczególne zagroŜenia: Wodorotlenek sodu jest substancją niepalną. ZagroŜone poŜarem obiekty pokryć pianą, a w ostateczności intensywnie polewać wodą. W przypadku kontaktu wodorotlenku sodu z ogniem wydzielają się niebezpieczne gazy, pary i dymy.
Środki gaśnicze: W zaleŜności od rodzaju i natury poŜaru.
Sprzęt ochronny straŜaków:
Aparaty izolujące drogi oddechowe. Stosować eksplozymetr.
6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA
Zalecenia ogólne: W przypadku wydostania się większej ilości wodorotlenku sodu do środowiska, przebywające na zagroŜonym awarią obszarze osoby postronne naleŜy ewakuować. Awarie muszą być szybko lokalizowane i likwidowane.
Do usuwania skaŜenia mogą przystąpić wyłącznie przeszkolone osoby.
Wodorotlenek sodu w obecności wilgoci, w kontakcie z większością metali, powoduje wydzielanie się niebezpiecznego ze względów wybuchowych wodoru.
Środki ochrony osobistej:
OdzieŜ ochronna odporna na działanie wodorotlenków alkalicznych, ochrony dróg oddechowych (maseczki przeciwpyłowe), szczelne okulary ochronne, rękawice ochronne.
Zalecenia szczegółowe: Chronić kanalizację. W przypadku wydostania się wodorotlenku sodu do wód, ostrzec uŜytkowników wody.
Metody utylizacji: Niszczyć na drodze chemicznej (strącanie do siarczanu lub węglanu sodu) – zgodnie z wymogami Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.
7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE
Postępowanie z substancją:
Podczas stosowania wodorotlenku sodu nie jeść, nie pić, nie zaŜywać lekarstw, unikać kontaktów z substancją, unikać wdychania pyłów i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzieŜ i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, w pomieszczeniu przeznaczonym dla substancji Ŝrących. W pomieszczeniach pracy oraz magazynowych nie powinny przebywać osoby postronne, w szczególności dzieci, kobiety cięŜarne, osoby chore i w podeszłym wieku. Dzieci naleŜy chronić przed dostępem do wyrobu.
Magazynowanie: Wodorotlenek sodu przechowywać w miejscu suchym i chłodnym, w dobrze zamkniętych beczkach blaszanych z wkładką z folii polietylenowej lub w opakowaniach jednostkowych z tworzywa sztucznego albo szkła oranŜowego. Unikać kontaktu z ołowiem, cynkiem, aluminium. Podłogę z
materiału odpornego na ługi zaopatrzyć w studzienki ściekowe z odrębną kanalizacją. Opakowania muszą być szczelnie zamknięte w celu ochrony przed wilgocią i ditlenkiem węgla z powietrza. Opakowania wyposaŜyć w napis: „Uwaga produkt Ŝrący”. Opakowania chronić przed nagrzaniem. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spoŜywania posiłków, uŜywania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:
Za odpad moŜna uznać wodorotlenek sodu, który w Ŝadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy wodorotlenek odstawiany jest do miejsca wskazanego przez słuŜbę ochrony środowiska, celem zneutralizowania na drodze chemicznej (zobojętnianie).
8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Osobiste wyposaŜenie ochronne:
Ręce: Rękawice z tworzywa odpornego na działanie substancji Ŝrących.
Oczy: Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego odpornego na działanie substancji Ŝrących).
Drogi oddechowe: Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z pyłami wodorotlenku sodu (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2 oraz filtrem par oznaczonym kolorem brązowym i literą A).
Skóra i ciało: Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ogólne środki ochrony:
Ochrony zbiorowe: Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliŜu stanowisk pracy.
Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zaŜywać leków podczas pracy.
Zapobieganie zagroŜeniom: Tam, gdzie występuje moŜliwość pojawienia się niebezpiecznych stęŜeń pyłów wodorotlenku sodu, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.
Obowiązujące w Polsce najwyŜsze dopuszczalne stęŜenie (mg/m3) w środowisku pracy:
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŜszych dopuszczalnych stęŜeń i natęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005r (Dz.U. 212 poz.1769).
Nazwa chemiczna NDS (mg/m3) NDSCh (mg/m3)
Wodorotlenek sodu 0,5 1
9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE
Masa cząsteczkowa czystego wodorotlenku sodu:
40,00g/mol
Postać fizyczna, barwa, zapach: Wodorotlenek sodu jest białym lub bezbarwnym ciałem stałym, rozpływającym się w wilgotnym powietrzu. Substancja wytwarzana w postaci krystalicznych łusek. Wodorotlenek sodu nie ma zapachu. W przemyśle i handlu występuje pod nazwami:
wodorotlenek sodowy, soda Ŝrąca, soda kaustyczna, kaustyk.
Gęstość: 2,13 g/cm³ Temperatura topnienia: 322ºC Temperatura wrzenia czystego
wodorotlenku sodu:
1388ºC Rozpuszczalność w wodzie i
innych rozpuszczalnikach:
Wodorotlenek sodu jest substancją o własnościach higroskopijnych, rozpuszczalną w wodzie (w temperaturze 20ºC 42g/100 g H2O), alkoholu i glicerynie. Kaustyk. Rozpuszczaniu wodorotlenku sodu w wodzie towarzyszy wydzielanie duŜej ilości ciepła. W celu uniknięcia pryskania i przegrzania zwykle stosuje się mieszanie. W czasie przyrządzania roztworu ługu sodowego zawsze naleŜy dodawać wodorotlenek sodu do wody.
pH 1% roztworu: 13
pH 14 % roztworu: 14
10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ
Stabilność i reaktywność: Wodorotlenek sodu gwałtownie reaguje z kwasami. Działa Ŝrąco w obecności wilgoci i powietrza na metale takie jak cynk, ołów, glin, tworząc palny wodór. Podczas kontaktu z wilgocią lub wodą wydziela się ciepło.
Właściwości korozyjne: Bardzo silne. Wodorotlenek sodu atakuje metale, takie jak: cyna, cynk i glin. W wyniku reakcji powstaje wodór, który z powietrzem tworzy mieszaninę wybuchową.
11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE
Drogi naraŜenia:
Oczy tak
Skóra tak
SpoŜycie tak
Wdychanie pyłów tak
Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe):
Dane toksykologiczne:
LDLO (doustnie szczur) = 250 mg/kg masy ciała.
Wdychanie pyłów: Pojawia się podraŜnienie śluzówki (drapanie w gardle, kaszel, duszności, ból za mostkiem), odksztuszanie podbarwionej krwią plwociny, moŜliwość obrzęku głośni, skurcz krtani i oskrzeli. MoŜliwość zapalenia oskrzeli.
Kontakt ze skórą: Oparzenia I, II i III stopnia (zaczerwienienie, obrzęk, pęcherze, ból, martwica), a w późniejszym okresie moŜliwość trwałych blizn pooparzeniowych.
Kontakt z oczami: MoŜe wystąpić oparzenie spojówki (obrzęk, zaczerwienienie, łzawienie, ból) i rogówki (moŜliwość wystąpienia nadŜerek i owrzodzeń, perforacji gałki ocznej, a w późniejszym okresie zaćmy i ślepoty, jaskry, blizn pooparzeniowych).
Połknięcie: Połknięcie wodorotlenku sodu powoduje natychmiastowy ból w ustach i przełyku, fusowate wymioty, czasem biegunki, śpiączkę i zapaść. Powstają nudności i pobolewanie gardła oraz trudności z połykaniem. Śmierć następuje w ciągu kilku dni (wyjątkowo w ciągu kilku godzin) i moŜe być wynikiem szoku, krwotoków (nadŜerki przewodu pokarmowego, obrzęku krtani). Przyczynami śmierci późniejszej są zapalenie płuc, śródpiersia, opłucnej, martwica płuc z rozedmą. Śmierć moŜe teŜ nastąpić po kilku tygodniach z powodu przedłuŜającego się odoskrzelowego zapalenia płuc. ZwęŜenie przełyku często uniemoŜliwia połykanie stałego pokarmu, a nawet płynów, prowadząc do wygłodzenia i odwodnienia.
Powikłania: Obrzęk krtani, przedziurawienie przełyku i Ŝołądka, zapalenie płuc, krwotoki, zapalenie otrzewnej.
Następstwa opóźnione i chroniczne:
Uczulenie: nie dotyczy
Nowotwory: nie dotyczy
Mutagenność: nie dotyczy
Działanie na rozrodczość: nie dotyczy
12. INFORMACJE EKOLOGICZNE
Działanie na organizmy wskaźnikowe:
Wodorotlenek sodu wywołuje u ryb wŜery na skórze i w skrzelach. Ryby giną wskutek uduszenia, wywołanego postępującym uszkodzeniem ich organów oddychania. Graniczny odczyn pH, powyŜej którego giną organizmy wskaźnikowe:
pstrąg strumieniowy i tęczowy, okoń, jaszcz: 9,2
raki (rak rzeczny, kraby): 10,2
płoć: 10,4
szczupak: 10,7
karp, lin: 10,8
Rośliny: W wodzie do nawodnień zawartość elektrolitów powinna wynosić 525 do 1400 mg/dm³.
Stopień zagroŜenia wód: skrajny.
13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI
Metody unieszkodliwiania:
Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.62 poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz. 1206).
Zawartość opakowania wg:
rodzaju 06 02 04 wodorotlenek sodu Opakowania wg:
rodzaju 15 01 02 opakowania z tworzyw sztucznych rodzaju 15 01 04 opakowania z metali
rodzaju 15 01 07 opakowania ze szkła
Sposób likwidacji (D10) - termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie.
ZuŜyte opakowania dostarczać do uprawnionych do ich przerabiania przedsiębiorstw.
Opakowania opróŜnić całkowicie.
14. INFORMACJE O TRANSPORCIE
Numer UN (ONZ): 1823 WODOROTLENEK SODOWY, STAŁY
Klasa RID/ADR/IMO: 8
Kod klasyfikacyjny: C6
Ilości ograniczone: LQ23
Grupa pakowania: II
Numer rozpoznawczy zagroŜenia: 80
Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 8:
15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH
Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem.
Na etykietach naleŜy umieścić następujące informacje:
Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych:
C Napis ostrzegawczy na opakowaniach
jednostkowych:
Produkt Ŝrący Zwroty wskazujące rodzaj zagroŜenia
R 35 Powoduje powaŜne oparzenia.
Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania S 1/2 Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi.
S 26 Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast duŜą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza.
S 37/39 Nosić odpowiednie rękawice ochronne i okulary lub ochronę twarzy.
S 45 W razie połknięcia niezwłocznie zasięgnij porady lekarza – pokaŜ opakowanie lub etykietę.
Kartę wykonano zgodnie z:
• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11.01.2001r. (Dz.U.11 poz.84; z późniejszymi zmianami).
• Rozporządzeniem w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 140, poz. 1171) ze zmianą z dnia 14.12.2004r. (Dz.U. 2 z 2005r. poz.2).
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 28.09.2005r w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz.U.201 poz.1674), (29ATP).
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 173, poz. 1679 z późniejszymi zmianami).
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666 z późniejszymi zmianami).
• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŜszych dopuszczalnych stęŜeń i natęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005r (Dz.U. 212 poz.1769).
• Ustawą z dnia 27.04.2001r. o odpadach (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206).
• Ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 2001 nr 63 poz. 638).
• Klasyfikacją towarów niebezpiecznych zgodnie z Umową Europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR).
• Ustawą z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2002 nr 199 poz. 1671) z późniejszymi zmianami.
• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami.
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86).
• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173).
• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami.
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86).
• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173).
16. INNE INFORMACJE
Chemiczne określenie produktu:
Wodorotlenek sodu
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych C Produkt Ŝrący.
Zwrot wskazujący rodzaj zagroŜenia R 35 Powoduje powaŜne oparzenia.
Normy na sprzęt ochronny:
PN-EN 141:2002 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Pochłaniacze i filtropochłaniacze, wymagania, badanie, znakowanie;
PN-EN 344:1996 Wymagania i metody badania obuwia bezpiecznego, ochronnego i zawodowego do uŜytku w pracy. Zmiana A1;
PN-EN 166:2002 (U) Ochrona indywidualna oczu. Wymagania;
PN-EN 374-3:2004 (U) Rękawice chroniące przed chemikaliami i mikroorganizmami. Wyznaczanie odporności na przenikanie chemikaliów;
PN-EN 466:1998 OdzieŜ ochronna. Ochrona przed ciekłymi chemikaliami. Wymagania dotyczące odzieŜy chroniącej przed chemikaliami z połączeniami nieprzepuszczającymi cieczy (typ 3);
Powietrze na stanowiskach pracy
PN-EN 1540:2004 Powietrze na stanowiskach pracy. Terminologia
PN-EN 689:2002 Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny naraŜenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa.
Uwaga:
UŜytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyŜszej karcie stanowi opis wymogów bezpieczeństwa uŜytkowania preparatu. UŜytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy uŜytkownika. Karta charakterystyki nie moŜe być traktowana jako gwarancja właściwości preparatu.
Produkt nie moŜe uŜywany być bez pisemnej zgody w Ŝadnym innym celu aniŜeli podanym w p.1 karty charakterystyki.
Karta charakterystyki jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi produktu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.
Kartę wykonano w Przedsiębiorstwie EKOS S.C. 80-266 Gdańsk, al. Grunwaldzka 209, tel/fax: (0-58)305-37- 46, www.ekos.gda.pl e-mail: ekos@ekos.gda.pl na podstawie informacji i konsultacji uzyskanych od Zamawiającego oraz materiałów z własnej bazy danych.
Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki są zgodne z aktualnym stanem naszej wiedzy i spełniają warunki prawa krajowego oraz Unii Europejskiej.
Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki nie są gwarancją parametrów technicznych czy przydatności do określonych zastosowań.
