Niziny Ameryk – analiza porównawcza porównawcza

Niziny Ameryk – analiza porównawcza

porównawcza

Ameryka Północna

Niziny:

• Nizina Hudsońska

• Nizina Zatokowa

• Nizina Atlantycka

• Nizina Atlantycka

Nizina Hudsońska

• Ciągnie się wzdłuż południowych

i wschodnich brzegów Zatoki Hudsona.

• Położona na obszarze

• Położona na obszarze Kanady (prowincje Ontario, Manitoba i Quebec).

• Długość niziny to około 1200 km, szerokość

do 300 km.

Nizina Hudsońska

• Leży na skraju tektonicznej niecki Zatoki Hudsona w obrębie tarczy kanadyjskiej. Na krystalicznych skałach podłoża

występują osadowe utwory paleozoiczne – gliny morenowe i przykrywające je iły zastoiskowe.

• Te ostatnie budują na południe od Zatoki Jamesa osobliwą płaską równinę, nazywaną Clay Belt. Stanowi ona dno

płaską równinę, nazywaną Clay Belt. Stanowi ona dno dawnego zastoiska Ojibway, którego osady kryją

urozmaiconą rzeźbę polodowcową – wzgórza morenowe i kopulaste mutony wyszlifowanych skał krystalicznych tarczy kanadyjskiej.

• Pozostała część Niziny Hudsońskiej jest pagórkowatą

równiną porozcinaną licznymi dolinami rzek mających swój początek w jeziorach Pojezierza Kanadyjskiego.

Nizina Hudsońska

• Nizina leży w klimacie

umiarkowanym chłodnym oraz

subpolarnym. Średnia temperatura w styczniu wynosi -27 °C, a w lipcu 13 °C. Suma opadów wynosi od 400 do 700 mm rocznie.

• Występuje tu roślinność typu tajga,

• Występuje tu roślinność typu tajga, z lasami świerkowo-jodłowymi

(południe niziny), lasotundra, z przewagą świerków i modrzewi (środek niziny) oraz tundra (północ niziny i wybrzeże Zatoki Hudsona).

• Faunę tworzą: niedźwiedź polarny, lis polarny, łoś, karibu, zając bielak, leming.

Łoś

Nizina Hudsońska

• Sieć rzeczna jest gęsta. Najdłuższe rzeki to: Churchill, Nelson, Severn, Albany. Rzeki mają duży potencjał energetyczny.

Na Nelson wybudowano dwie hydroelektrownie.

• Ze względu na surowe warunki klimatyczne na terenie niziny żyje na terenie niziny żyje bardzo niewielu ludzi.

Gęstość zaludnienia i sieć miejscowości są bardzo niewielkie.

Główne miasto regionu, Churchill, liczy

813 mieszkańców (2011).

Nizina Zatokowa

• Nizina leżąca nad

Zatoką Meksykańską, na pograniczu USA i Meksyku.

• Od północy ograniczają

• Od północy ograniczają ją Appalachy i Wielkie Równiny.

• Na południu graniczy z górami Sierra Madre Wschodnia.

Nizina Zatokowa

• Podłoże stanowi platforma paleozoiczna zbudowana

z utworów najmłodszego prekambru i starszego paleozoiku, częściowo sfałdowanych i zmetamorfizowanych

w orogenezie hercyńskiej. Pokrywę platformową tworzą utwory młodszego paleozoiku i mezozoiku oraz osady trzeciorzędu, morskie i lądowe (piaskowce, wapienie i ewaporaty) bardzo dużej miąższości. Utwory te, m.in.

trzeciorzędu, morskie i lądowe (piaskowce, wapienie i ewaporaty) bardzo dużej miąższości. Utwory te, m.in.

kredowe piaskowce poprzebijane skałami wulkanicznymi, odsłaniają się lokalnie w zachodniej części niziny.

W północnej i południowo-zachodniej części najmłodszą serię osadową stanowią czwartorzędowe luźne skały

okruchowe – aluwia rzeczne i osady jeziorne, które budują nadbrzeżne równiny i szeroki szelf.

Nizina Zatokowa

• Klimat zwrotnikowy morski; pozostałości lasów mieszanych z sosną, wiecznie

zielonymi dębami zielonymi dębami i magnoliami; na

wybrzeżu namorzyny.

Delta Missisipi

Nizina Zatokowa

• Przez Nizinę Zatokową płyną rzeki: Missisipi (rozległa delta), Rio Grande, Alabama, Brazos.

• Głównymi miastami niziny są Nowy Orlean i Houston.

• Wydobycie ropy naftowej, gazu ziemnego, soli

• Wydobycie ropy naftowej, gazu ziemnego, soli kamiennej, siarki, fosforytów.

• Uprawa bawełny, trzciny cukrowej, ryżu, kukurydzy i orzeszków

ziemnych.

Nizina Atlantycka

• Nizina leżąca w Stanach Zjednoczonych nad

Oceanem Atlantyckim.

Położona jest na wschód od Appalachów, pomiędzy półwyspem Cape Cod

półwyspem Cape Cod i Florydą.

• Nizina rozciąga się na ok. 3540 km długości,

jej szerokość zaś waha się od 30 do 160 km;

położona jest na

wysokości do 100 m n.p.m.

Nizina Atlantycka

• Nizina rozwinęła się na podłożu paleozoicznej platformy Ameryki Północnej, zbudowanej

z utworów najmłodszego prekambru i starszego paleozoiku, sfałdowanych i starszego paleozoiku, sfałdowanych i zmetamorfizowanych w orogenezie

hercyńskiej oraz poprzecinanych intruzjami skał magmowych. Buduje ona także dość szeroki szelf. Pokrywę platformową tworzą osady permskie, mezozoiczne i kenozoiczne.

Nizina Atlantycka

• Znaczna część niziny jest zatopiona i stanowi szelf kontynentalny. Głęboko w ląd wcięte są także estuaria rzek. Są one niekiedy

odgrodzone od otwartego morza płyciznami i odgrodzone od otwartego morza płyciznami i mierzejami, co prowadzi do przekształcenia ich w laguny, np. Zatoka Pamilco.

Nizina Atlantycka

• Klimat na północy umiarkowany, ciepły,

morski, w części środkowej podzwrotnikowy morski, na południu zwrotnikowy morski.

• Na wybrzeżu wydmy i bagna; głęboko wcięte

• Na wybrzeżu wydmy i bagna; głęboko wcięte zatoki; na zachodzie Nizinę Atlantycką

ogranicza linia wodospadów na rzekach spływających z Appalachów do Oceanu

Atlantyckiego (gł. rz.: Delaware, Susquehanna, Potomac, Roanoke, Savannah)

Nizina Atlantycka

• Naturalną roślinność stanowią lasy liściaste dębowo-tulipanowcowe z kasztanowcami,

orzesznikami (hikorami), orzesznikami (hikorami), bukami, klonami i

magnoliami.

Orzesznik

Nizina Atlantycka

• Przepływają przez nią rzeki Delaware,

Susquehanna, Potomak, Roandze i Savannah.

• Region rozwiniętego rolnictwa, północna część Niziny Atlantyckiej silnie uprzemysłowiona

Niziny Atlantyckiej silnie uprzemysłowiona i zurbanizowana.

• Największe miasta: Nowy Jork, Baltimore, Waszyngton, Richmond oraz Norfolk.

Ameryka Południowa

Niziny:

• Nizina Orinoko

• Nizina Amazonki

• Nizina La Platy

• Nizina La Platy

Nizina Orinoko

• Nizina Orinoko zajmuje 1 mln km2 pomiędzy Andami a Wyżyną Gujańską.

• Od zachodniej strony

• Od zachodniej strony Andów jest lekko

nachylona ku wschodowi.

Jej wysokość na tym

obszarze osiąga 300-500 m n.p.m.. Tak schodzi do

delty Orinoko zrównując się niemal z poziomem morza.

Nizina Orinoko

• Zajmuje płaskie, równinne tereny zbudowane ze skał mezozoicznych i trzeciorzędowych

(wypełniających obniżenie tektoniczne),

przykrytych grubą warstwą utworów aluwialnych przykrytych grubą warstwą utworów aluwialnych plejstocenu. Są to głównie aluwia rzeczne, iły,

gliny, konglomeraty i gruboziarniste piaskowce pochodzące z Andów.

• Nad brzegami morza występują złoża ropy naftowej.

Nizina Orinoko

• Nizina Orinoko znajduje się pod wpływem klimatu podrównikowego wilgotnego. Pora deszczowa wyraźnie się zaznacza w okresie letnim.

• Średnia roczna suma opadów na tych terenach waha się pomiędzy 1000 a 2000 mm.

Najbardziej deszczowa jest południowo- zachodnia część niziny.

• Temperatura w ciągu całego roku utrzymuje się na poziomie pomiędzy 24°C a 27°C.

Nizina Orinoko

• Obszar Niziny Orinoko jest pokryty sawanną rosnącą głównie na czerwonych glebach laterytowych.

W dolinach rzek

występują lasy galeriowe.

występują lasy galeriowe.

• Inaczej wygląda krajobraz wokół delty Orinoko. Tutaj rozciąga się zielony las

równikowy, ale występuje również roślinność

bagienna oraz wodna.

Lasy namorzynowe opasają wybrzeże.

Nizina Orinoko

• Główną rzeką na nizinie jest Orinoko. Ujście rzeki tworzy deltę zajmującą 40 tys. km2.

• Pozostałe większe rzeki: Guaviare, Meta, Apure i Arauca.

• Orinoko posiada liczne dorzecza, co sprawia,

• Orinoko posiada liczne dorzecza, co sprawia, że w porze deszczowej wiele terenów pozostaje zatopionych. W porze suchej niektóre z rzek wysychają, ale duże dopływy wypływające z Andów pozostają.

Rzeka Orinoko

Nizina Orinoko

• Większe miasta: Caracas, Cabimas, Cumaná, Ciudad Guayana.

• Niziny nie zamieszkuje zbyt wiele ludności, a ci którzy tutaj się osiedlili czerpią zyski z rolnictwa.

którzy tutaj się osiedlili czerpią zyski z rolnictwa.

• Do uprawianych roślin należą przede wszystkim:

kukurydza, ryż, bawełna, tytoń oraz sezam.

• Region hodowli bydła i koni.

• Eksploatacja złóż ropy naftowej.

Nizina Amazonki

• Tworzy szeroką nieckę zwężającą się ku

wschodowi, ograniczoną Wyżyną Gujańską

i Brazylijską oraz Andami.

• Zajmuje obszar około 5

• Zajmuje obszar około 5 mln km².

• Największa na kuli

ziemskiej aluwialna nizina – monotonna i równinna płaszczyzna wzniesiona na 30-100 m n.p.m.

• Doliny dopływów

Amazonki przecinają ją na liczne niskie grzędy.

Nizina Amazonki

• Nizina leży w obrębie syneklizy Amazonki oddzielającej tarczę gujańską od tarczy zachodniobrazylijskiej i tarczy

wschodniobrazylijskiej.

• Ukształtowanie obszaru odpowiada jego budowie

• Ukształtowanie obszaru odpowiada jego budowie geologicznej. Starą prekambryjską synklinę

wypełniają utwory paleozoiczne, na nich znajdują się utwory mezozoiczne i trzeciorzędowe, a w

dolinach rzek młode aluwia rzeczne (żwiry, piaski, namuły).

Nizina Amazonki

• Przy ujściu Amazonki na wyspie Marajo

ujawnia się wychodzące na wierzch stare

prekambryjskie podłoże prekambryjskie podłoże oraz paleozoiczna jego osłona.

Nizina Amazonki

• Na nizinie panuje klimat równikowy, stale gorący i wilgotny.

• Średnie temperatury roczne wahają się

w granicach 24-26^oC, małe są również amplitudy dobowe.

dobowe.

• W ciągu roku spada tu ponad 2500 mm opadów.

Od grudnia do maja przypada okres wilgotny z codziennymi deszczami. Nieco mniej opadów występuje od czerwca do listopada, deszcz pada wtedy 3-5 razy w tygodniu.

Nizina Amazonki

• Nizinę porasta bujna puszcza równikowa, wilgotny las równikowy. Na zachodzie jest on gęsty, na wschodzie występują otwarte bezleśne obszary lub sawanna.

W niższych partiach leśnych rozwijają się paprocie, mchy i rośliny cieniolubne.

• Na miejscach niskich, zalewowych, porasta roślinność

• Na miejscach niskich, zalewowych, porasta roślinność bagienna, złożona z różnych sitowi i z kauczukowców oraz niektórych gatunków palm. W miejscach wyżej położonych, okresowo tylko zalewanych występuje gęsta roślinność, a jeszcze wyżej, na obszarach nie zalewanych, rośnie zwarty, wilgotny las

o wielopiętrowej budowie.

Nizina Amazonki

• Na nizinie świat zwierząt obfituje w liczne

rodzaje przystosowane do życia na drzewach oraz w bagnach i rzekach.

• Występują liczne gatunki małp, jaguary, pumy,

• Występują liczne gatunki małp, jaguary, pumy, pekari, tapir, żyją tu niektóre gatunki

pancerników, leniwców, mrówkojadów, wiele gatunków ptaków, a w rzekach żyją krokodyle.

Nizina Amazonki

• Środkiem niziny płynie Amazonka. Średni

przepływ wody w jej

korycie przy ujściu wynosi 120000 m³/s. Zbiera wody z obszaru około 7000 km². 120000 m /s. Zbiera wody z obszaru około 7000 km². Spośród licznych jej

dopływów 18 rzek ma długość ponad 1500 km.

Najdłuższy jest jej

prawobrzeżny dopływ Madeira.

Nizina La Platy

• Nizina obniżająca się od podnóża Andów ku wschodowi w kierunku Wyżyny Brazylijskiej

i brzegów morskich.

i brzegów morskich.

• Powierzchnia około 2 mln km².

Nizina La Platy

• Nizina ta to łagodne, nieckowate obniżenie zasłane rzecznymi osadami trzeciorzędowymi i plejstoceńskimi, pokryte na wierzchu gruba pokrywą lessową.

pokrywą lessową.

Nizina La Platy

• Nizina posiada znaczną rozciągłość południkową (ponad 20^o), dlatego występują na niej znaczne różnice klimatyczne i florystyczne.

• Na obszarze Niziny La Platy wyróżniamy krainy:

Gran Chaco położoną na północnym zachodzie, Gran Chaco położoną na północnym zachodzie,

„Międzyrzecze Argentyńskie” krainę leżącą między Paraną a Urugwajem, obejmującą

prowincję Corrientes i Entre Rios, oraz Pampę ciągnącą się dalej na południe aż do rzeki

Colorado.

Nizina La Platy

• Gran Chaco ma klimat podzwrotnikowy. Opady

przypadają tu na okres letni, ilość ich maleje w miarę

posuwania się ku południowi do około 500 mm i wykazuje posuwania się ku południowi do około 500 mm i wykazuje znaczne wahania w różnych latach. Ku południowi

wzrastają również dobowe

i roczne amplitudy temperatur.

W porze zimowej, mimo niskich szerokości

geograficznych, występują mrozy.

Nizina La Platy

• Krainę zajmuje bądź trawiasty step, bądź też lasy o charakterze parkowym. Znaczne

przestrzenie zajmują lasy z bogatym

podszyciem (opuncje, kaktusy), nad rzekami podszyciem (opuncje, kaktusy), nad rzekami rosną lasy galeriowe, w które czasem wkracza sawanna, która ku południowi przechodzi

w porosłe trawami pampy.

Nizina La Platy

• Międzyrzecze Argentyńskie prowincję Corrientes cechuje klimat podzwrotnikowy,

wilgotny w lecie. Porastają ją niskie lasy akacjowe i gaje

niskie lasy akacjowe i gaje

palmowe oraz trawiaste stepy tworzące krajobraz parkowy.

Nizina La Platy

• W części południowej – Entre Rios – opady występują

głównie późnym latem

i w jesieni, a ilość ich maleje ku południowi. W tym też

kierunku obniżają się południowi. W tym też kierunku obniżają się

temperatury. Teren porastają lasy parkowe, wyższe

i bujniejsze w pobliżu rzek, rzadkie i przeplatane stepem na międzyrzeczach,

w obszarach wyżej położonych.

Nizina La Platy

• Pod względem klimatycznym Pampa jest krainą przejściową od klimatu podzwrotnikowego do

umiarkowanego. Średnie roczne temperatury obniżają się ku

południowi. Ku zachodowi silnie południowi. Ku zachodowi silnie wzrastają amplitudy roczne oraz obniża się ilość opadów z 1000 mm do poniżej 500 mm. W części

północnej Pampy opady przeważają w okresie letnim, na południu

natomiast na wiosnę i jesień. Pogada uzależniona jest od kierunków wiatru.

Północny ciepły wiatr przynosi suszę, południowy deszcz.

Nizina La Platy

• Roślinność Pampy stanowi step złożony z wysokich, twardych traw, miejscami zaś na zasolonych glebach ze słonorośli. Suche

kolczaste zarośla spotykamy na północy, niskie kolczaste zarośla spotykamy na północy, niskie lasy i zarośla towarzyszom także rzekom.

• Stepy te obecnie zmieniają swój wygląd, zajmowane pod uprawę roli tracą swój pierwotny charakter.

Nizina La Platy

• Głównymi rzekami są Parana (4700 km)

i Paragwaj (2078 km), do których dopływają rzeki z Andów i przy rzeki z Andów i przy

ujściu przyjmują nazwę La Platy.

Analiza porównawcza

Ameryka Północna Ameryka Południowa Nizina

Hudsońska

Nizina Zatokowa

Nizina Atlantycka

Nizina Orinoko

Nizina Amazonki

Nizina La Platy Powierzchnia ^{0,3 mln km2} <0,5 mln km² <0,5 mln km² 1 mln km² 5 mln km² 2 mln km²

Klimat Umiarkowany chłodny, subpolarny

Zwrotnikowy morski

Umiarkowany, podzwrotnikowy,

zwrotnikowy

Podrównikowy wilgotny

Równikowy gorący wilgotny

Podzwrotniko wy, umiarkowany

subpolarny zwrotnikowy wilgotny umiarkowany

Główne rzeki Churchill, Nelson, Severn, Albany

Missisipi , Rio Grande,

Alabama, Brazos

Delaware, Susquehanna,

Potomak, Roandze i Savannah

Orinoko, Guaviare, Meta, Apure

i Arauca

Amazonka i jej dopływy

La Plata, Parana, Paragwaj

Bibliografia

• Czeppe Z., Flis J., Mochnacki R., Geografia fizyczna świata, PWN, Warszawa 1968.

• Mityk J., Geografia fizyczna części świata, PWN, Warszawa 1986.

PWN, Warszawa 1986.