Prezentujemy programy dzia³ania prorektorów Politechniki Gdañskiej na kadencjê 2002-2005.

Prezentujemy programy dzia³ania prorektorów Politechniki Gdañskiej na kadencjê 2002-2005.

Równoczeœnie informujemy, ¿e wyst¹pienie Rektora inauguruj¹ce rok akademicki 2002/2003 opublikujemy w nastêpnym numerze „Pisma PG”.

W yzwania, które staj¹ u progu nowego roku akademickiego 2002/2003 w sferze Nauki przed Politechnik¹ Gdañsk¹ – Uczelni¹ o 60-letniej tradycji w mieœcie na- szym, Gdañsku – maj¹ wystarczaj¹c¹ wagê, aby myœleæ o nich z najwiêksza uwag¹, szcze- gólnie w kontekœcie oczekiwañ spo³eczno-

œci akademickiej, jak i otoczenia, w tym prze-

³omowym momencie, jakim jest otwieraj¹- ca siê dla nas integracja europejska.

Jestem przekonany, ¿e niezale¿nie od wielu uzyskanych dotychczas osi¹gniêæ na- szej Alma Mater w zakresie badañ nauko- wych, jak i jej ugruntowanej pozycji w tej dziedzinie w Kraju, potencjalne mo¿liwo-

œci PG i szanse jej rozwoju s¹ daleko wiêk- sze. Na pewno bowiem staæ nas na wy¿sze miejsce w rankingach uczelni krajowych i na pewno równie¿ staæ nas na to, aby wiê- cej ni¿ tylko dwa wydzia³y PG legitymo- wa³y siê pierwsza kategori¹ i aby uczelnia nasza zaczê³a liczyæ siê równie¿ na forum europejskim, zarówno w sferze samych ba- dañ naukowych, jak i transferu technologii.

To ostatnie d¹¿enie, czy – jak kto woli– ma- rzenie, stanie siê w najbli¿szym czasie wa- runkiem sine qua non dalszego rozwoju naszej Politechniki w ogóle. Bez zbudowa- nia bowiem w najbli¿szym czasie mechani- zmów pozwalaj¹cych na prowadzenie ba- dañ i uzyskiwanie efektów badawczych na poziomie par excellence europejskim oraz ich wdra¿ania i komercjalizacji nie bêdzie mo¿liwe efektywne w³¹czenie siê do naj- wiêkszego przedsiêwziêcia paneuropejskie- go w tej sferze, jakim jest startuj¹cy w³aœnie 6. Program Ramowy Unii Europejskiej. Co wiêcej, wobec kunktatorskiej i krótko- wzrocznej polityki Rz¹du w zakresie finan- sowania badañ naukowych i mizeroty prze- znaczanych na to przez KBN funduszy, sze- rokie w³¹czenie siê w realizacjê 6. Progra- mu Ramowego wydaje siê g³ówn¹ szans¹ zdynamizowania rozwoju badañ nauko- wych, nie tylko dla PG, lecz dla wszystkich

instytucji naukowych w naszym kraju.

W takim ogólnym kontekœcie do najwa¿- niejszych zamierzeñ stanowi¹cych kontynu- acjê i rozszerzaj¹cych dotychczasow¹ dzia-

³alnoœæ Uczelni w sferze nauki i badañ na- ukowych, które chcia³bym realizowaæ roz- poczynaj¹c pe³nienie funkcji prorektora ds.

nauki, zaliczam nastêpuj¹ce dzia³ania.

l

Opracowanie strategicznego programu rozwoju badañ naukowych w Politech- nice Gdañskiej, który okreœli mo¿liwo-

œci i sposoby podniesienia rangi badañ do europejskiego poziomu, priorytety w zakresie kierunków badañ oraz wspó³pra- cy naukowej z zagranic¹, ze szczególnym uwzglêdnieniem 6. Programu Ramowe- go UE.

l

Wspieranie rozwoju kadry naukowej PG, a w szczególnoœci zdynamizowanie pro- cesu uzyskiwania tytu³u i stopni nauko- wych.

l

Zapewnienie utrzymania autonomiczno-

œci Uczelni oraz utrzymania praw aka- demickich posiadaj¹cych je wydzia³ów, jak i wspieranie d¹¿eñ w tej mierze po- zosta³ych wydzia³ów.

l

Nadanie wiêkszej rangi transferowi tech- nologii, szczególnie w kontekœcie za- pewnienia elastycznego ³¹czenia realiza- cji etapów prac badawczych i rozwojo- wych (B + R) oraz zbudowania na tere- nach PG – wraz z prorektorem ds. wspó³- pracy ze œrodowiskiem gospodarczym i inicjatyw europejskich – parku tech- nologicznego, co powinno zapewniæ efektywn¹ komercjalizacjê prac badaw- czych realizowanych w PG we wspó³- pracy z zainteresowanymi firmami za- awansowanych technologii.

l

Dalszy rozwój Biblioteki G³ównej PG i dopasowania jej struktury do aktualnych potrzeb oraz rozszerzenie jej funkcji na bibliotekê wirtualn¹ z szerokim dostêpem do literatury œwiatowej poprzez bazy da- nych on-line.

l

Rozszerzenie wspó³pracy naukowej z in- nymi uczelniami aglomeracji gdañskiej, w szczególnoœci w kontekœcie potencjal- nych mo¿liwoœci pozyskiwania du¿ych interdyscyplinarnych projektów europej- skich.

l

Uelastycznienie systemu realizacji prac umownych i zamawianych w PG, po- zwalaj¹cego na zwiêkszenie dochodów Uczelni oraz indywidualnych dochodów pracowników.

l

Szersze ni¿ dotychczas stymulowanie i wspieranie – m.in. przez stworzenie Cen- trum Konferencyjnego – organizacji przez jednostki PG miêdzynarodowych konferencji naukowych o europejskim i

œwiatowym wymiarze (jak np. zorgani- zowana w br. w Gdañsku, po raz pierw- szy w kraju nienale¿¹cym do Unii Euro- pejskiej 6. Europejska Konferencja z Akustyki Podwodnej ECUA2002), ze szczególnym uwzglêdnieniem konferen- cji o charakterze interdyscyplinarnym, jak planowana na 2004 rok w ramach ju- bileuszu 60-lecia PG Panba³tycka Kon- ferencja na temat Komercjalizacji Badañ Naukowych.

l

Zintensyfikowanie dzia³añ w ró¿nych obszarach dzia³alnoœci uczelni na rzecz szerszego uzyskiwania dotacji na dzia-

³alnoœæ naukow¹ ze Ÿróde³ zewnêtrznych, jak np. Fundusze Offsetowe, Œrodki Roz- woju Regionalnego UE i in.

l

Zwiêkszenie wagi prac badawczo-roz- wojowych (technologicznych) realizo- wanych w PG – jako akademickiej uczel- ni technicznej, zarówno w kontekœcie oceny dorobku naukowego pracowni- ków, jak i nagród rektorskich.

l

Zwiêkszenie roli kulturotwórczej PG w sensie popularyzacji nauki œwiatowej i polskiej, m.in. przez organizowanie w PG wyk³adów wybitnych uczonych i my-

œlicieli (np. noblistów).

prof. Andrzej Stepnowski

Prorektor ds. Nauki

Zespó³ Redakcyjny

W rozpoczynaj¹cej siê kadencji w³adz Politechniki Gdañskiej 2002–2005, w której podj¹³em siê pe³niæ obowi¹zki pro- rektora ds. organizacji, chcia³bym skoncen- trowaæ uwagê i dzia³ania na kontynuacji tych wszystkich przedsiêwziêæ podjêtych przez

naszych poprzedników oraz na zainicjowa- niu innych, koniecznych przedsiêwziêæ, któ- rych celem jest zasadniczy wzrost pozycji Politechniki Gdañskiej wœród uczelni pol- skich. Poprawa ta mo¿e byæ wynikiem roz- woju kadry naukowo-dydaktycznej i zaple-

cza technicznego szko³y, co pozwoli na roz- wój i wzrost poziomu dydaktyki i badañ naukowych decyduj¹cych o poziomie szko-

³y. Oczywiœcie moje dzia³ania na rzecz ww.

elementów bêd¹ mieœci³y siê w ramach pro- gramu wyborczego Rektora–Elekta prof. dr.

Prorektor ds. Organizacji

hab. in¿. Janusza Rachonia i bêd¹ dotyczy-

³y tego wycinka ¿ycia szko³y, za który – w efekcie nowego podzia³u kompetencji po- miêdzy czterech prorektorów – bêdê odpo- wiedzialny.

Uwa¿am, ¿e cel ten mo¿na osi¹gn¹æ przez:

1. Dzia³ania na rzecz zahamowania zauwa-

¿alnej w ostatnich latach autarkii wydzia-

³ów, prowadz¹cej do rozluŸnienia wiêzi miêdzywydzia³owych i w konsekwencji do obni¿enia poziomu dydaktyki, a tak¿e do uruchamiania mechanizmu niezdrowej konkurencji w zakresie dydaktyki.

2. Ujednolicenie, wzorem czo³owych uczel- ni w kraju, systemu kszta³cenia. Wpro- wadzenie systemu trójstopniowego: stu- dia in¿ynierskie, studia magisterskie, stu- dia doktoranckie – wymaga istnienia sil- nych wydzia³ów maj¹cych pe³ne prawa akademickie i du¿¹ liczbê studentów.

Fakt ten implikuje kolejn¹ grupê dzia³añ.

3. Wspieranie przedsiêwziêæ restrukturyza- cyjnych maj¹cych na celu:

– likwidacjê deficytów finansowych wy-

dzia³ów,

– zapewnienie trwa³oœci praw akademic- kich wydzia³om, które je maj¹ aktualnie,

– doprowadzenie do uzyskania praw aka- demickich przez wydzia³y, które ich nie maj¹,

– wygospodarowanie dodatkowych œrod- ków na rozwój uczelni.

Oprócz wymienionych wy¿ej zadañ d³u- gofalowych, maj¹cych charakter strategicz- ny, widzê piln¹ potrzebê podjêcia intensyw- nych dzia³añ o charakterze doraŸnym na rzecz:

1) ci¹g³ego rozwoju informatycznej infra- struktury uczelni, w tym bazy sprzêto- wej oraz systemów informacji nauko- wo-technicznej, zarz¹dzania uczelni¹, za- rz¹dzania dydaktyk¹ itd.;

2) systematycznego porz¹dkowania spraw lokalowych. Oddawany aktualnie do u¿ytku nowy budynek Wydzia³u Ekono- mii i Zarz¹dzania, a tak¿e kontynuowane prace remontowo-adaptacyjne w Gmachu G³ównym stwarzaj¹ szansê uregulowania docelowo przynajmniej czêœci najbardziej

nabrzmia³ych problemów lokalowych takich Wydzia³ów, jak Architektura, Fi- zyka Techniczna i Matematyka Stosowa- na, In¿ynieria L¹dowa. Analizy wymaga celowoœæ wynajmowania powierzchni u¿ytkownikom spoza PG;

3) kontynuowania prac remontowych i modernizacyjnych kolejnych obiektów uczelni oraz poprawy ³adu architekto- nicznego szko³y;

4) ujednolicenie w skali szko³y zasad two- rzenia nowych etatów oraz zatrudniania pracowników;

5) utworzenie Biura Karier dla absolwen- tów naszej szko³y.

Jestem œwiadomy, ¿e realizacja wymie- nionych przedsiêwziêæ wymaga wysi³ku, wytrwa³oœci i cierpliwoœci. Jestem rów- nie¿ œwiadomy faktu, ¿e realizacja nie- których z nich bêdzie bolesna. Jednak jestem równie¿ pewny, ¿e w d³u¿szej perspektywie realizacja wymienionych zamierzeñ bêdzie korzystna dla szko³y.

prof. Romuald Szymkiewicz

R ozpoczynaj¹c pe³nienie funkcji pro- rektora ds. kszta³cenia, znajdujê siê w dosyæ korzystnej sytuacji. W poprzedniej ka- dencji by³em bowiem prodziekanem na Wy- dziale In¿ynierii L¹dowej, zdo³a³em wiêc dobrze poznaæ problemy zwi¹zane z zarz¹- dzaniem procesem dydaktycznym. Obecnie zamierzam kontynuowaæ tê dzia³alnoœæ – w szerszej skali – wykorzystuj¹c zdobyte do-

œwiadczenie i staraj¹c siê wprowadzaæ nowe koncepcje, wynikaj¹ce zarówno z w³asnych przemyœleñ, jak równie¿ z sugestii zg³asza- nych przez w³adze uczelni, w³adze wydzia-

³ów, nauczycieli akademickich i studentów.

Wœród spraw o charakterze podstawo- wym, na czo³o wysuwa siê kwestia kszta³- towania w³aœciwych relacji w stosunkach pomiêdzy nauczycielami i studentami. Nie ulega w¹tpliwoœci, ¿e studenci oczekuj¹ po- wa¿nego, partnerskiego traktowania przez wyk³adowców. Szukaj¹ wzorców do naœla- dowania, autorytetów, które gotowi byliby zaakceptowaæ. Nauczyciele powinni sobie zdawaæ sprawê z tego, ¿e s¹ obserwowani i oceniani nie tylko z punktu widzenia posia- danej wiedzy, lecz równie¿ zdolnoœci peda- gogicznych oraz prezentowanej postawy etycznej. Ustalenie jasnych, przejrzystych zasad zaliczania zajêæ, sprawiedliwe ocenia- nie postêpów w nauce, unikanie jakichkol- wiek przejawów lekcewa¿enia czy te¿ non- szalancji w stosunku do studenta powinny zapewniæ ogóln¹ akceptacjê prowadzonej dzia³alnoœci dydaktycznej. Z drugiej strony

równie¿ studenci musz¹ pamiêtaæ, ¿e sza- cunek do nauczyciela jest wa¿nym elemen- tem osobistej kultury, a poszanowanie tra- dycji akademickich nie stanowi jedynie pu- stego frazesu w œlubowaniu sk³adanym pod- czas immatrykulacji. Dlatego niew³aœciwe zachowanie siê wobec nauczycieli, przeja- wy arogancji czy nawet agresji nie powin- ny mieæ miejsca w naszym œrodowisku i winny zostaæ powszechnie potêpione.

Kszta³tuj¹c nowe lub modyfikuj¹c istnie- j¹ce programy studiów, trzeba bêdzie ob- serwowaæ przebieg procesu boloñskiego. W Europie trwa obecnie dyskusja nad docelo- wym modelem kszta³cenia na poziomie wy¿szym. Nie zosta³a ona jeszcze zakoñ- czona, œcieraj¹ siê ró¿ne pogl¹dy, jednak musimy siê liczyæ z koniecznoœci¹ dostoso- wania siê do przyjêtego rozwi¹zania. Na razie wdra¿ane s¹ podstawowe elementy nowego systemu. System punktowy ECTS obejmie w bie¿¹cym roku akademickim stu- dentów IV roku, pojawi¹ siê zatem ju¿

pierwsi absolwenci na wy¿szych studiach zawodowych.

Zmiany w programach studiów, które bêd¹ zgodne z ogólnymi za³o¿eniami dekla- racji boloñskiej, powinny obj¹æ zw³aszcza pierwsze lata studiów. Wskazana jest unifi- kacja zajêæ z przedmiotów ogólnych, reali- zowanych dla grup wydzia³ów o zbli¿onym profilu. W ramach tych dzia³añ mo¿liwe bêdzie uruchomienie kursów wyrównaw- czych dla tych studentów, których przygo-

towanie do studiów, wyniesione ze szko³y

œredniej, oka¿e siê niewystarczaj¹ce. Prze- widuje siê uruchomienie nowych kierunków studiów, o charakterze miêdzywydzia³owym (m. in. dziennych uzupe³niaj¹cych studiów magisterskich w zakresie informatyki sto- sowanej, prowadzonych na Wydziale Fizy- ki Technicznej i Matematyki Stosowanej).

S¹ oczekiwane nowe inicjatywy w tym za- kresie, zw³aszcza z tych wydzia³ów, które maj¹ problemy z naborem kandydatów na studia. Wszystko to prowadziæ bêdzie do zwiêkszenia atrakcyjnoœci studiowania na naszej uczelni.

Osobnym zagadnieniem jest rozwój no- wej formy kszta³cenia – nauczania na odle- g³oœæ za poœrednictwem Internetu. Zostanie wkrótce utworzone konsorcjum z udzia³em wszystkich pañstwowych uczelni technicz- nych. Politechnika Gdañska musi w nim znaleŸæ nale¿ne jej miejsce, gdy¿ posiada ju¿ wieloletnie doœwiadczenie w tej dziedzi- nie. Internet mo¿e okazaæ siê ogromn¹ szan- s¹ na zwiêkszenie powszechnoœci wy¿sze- go wykszta³cenia, zw³aszcza wœród osób z ma³ych miejscowoœci, których nie staæ na pokrywanie kosztów pobytu w du¿ych oœrodkach akademickich.

Wœród spraw o charakterze organizacyj- nym na czo³o wysuwa siê kwestia opraco- wania nowych zasad kwalifikacji na studia.

Konieczne stanie siê równie¿ poprawienie i stworzenie jednolitego tekstu regulaminu studiów dziennych, gdy¿ od nastêpnego

Prorektor ds. Kszta³cenia

roku akademickiego wszyscy studenci stu- diuj¹cy tym trybem zostan¹ objêci systemem punktowym. Nale¿y przy tym siê zastano- wiæ, czy nie nale¿a³oby rozszerzyæ systemu ECTS równie¿ na studia zaoczne i wieczo- rowe. W ramach wymiany zagranicznej stu- dentów nale¿y jednoznacznie okreœliæ za- sady organizowania zajêæ dydaktycznych dla studentów obcokrajowców przez po- szczególne wydzia³y.

Niezwykle wa¿n¹ spraw¹, kluczow¹ dla pomyœlnej realizacji procesu dydaktyczne- go, jest wspó³praca z samorz¹dem studenc- kim. Bêdê wspiera³ dzia³ania podejmowa-

ne przez samorz¹d i szuka³ w nim wsparcia przy wprowadzaniu w ¿ycie wszelkich de- cyzji dotycz¹cych studentów. Doskonale pamiêtam, jak wa¿n¹ rolê odegra³ Samorz¹d studentów Wydzia³u In¿ynierii L¹dowej w minionej kadencji podczas wprowadzania przeze mnie niezbêdnych i – nie ukrywam

– doœæ radykalnych zmian w dotychczaso- wym sposobie egzekwowania obowi¹zków regulaminowych. Bardzo liczê na inicjaty- wê studentów w zakresie rozwoju studenc- kiej dzia³alnoœci naukowej, kulturalnej i sportowej. Ze spraw bie¿¹cych, pilnego roz- wi¹zania wymaga obecnie sposób przyzna-

wania stypendiów socjalnych.

Wa¿n¹ rolê w integrowaniu œrodowiska studenckiego powinno odgrywaæ Osiedle Studenckie. Domy Studenta to nie tylko miejsce zakwaterowania m³odych ludzi. Ich kierownictwo, maj¹c mo¿liwoœæ obserwa- cji codziennego ¿ycia studentów, powinno w³¹czyæ siê do akcji wychowawczej, prze- strzegaj¹c zasad postêpowania obowi¹zuj¹- cych kadrê dydaktyczn¹, organizuj¹c dla mieszkañców ró¿nego rodzaju imprezy o charakterze kulturalnym i sportowym.

prof. W³adys³aw Koc

W rozpoczynaj¹cej siê kadencji Rek- tor Politechniki Gdañskiej zapropo- nowa³ powo³anie czwartego prorektora PG ds. wspó³pracy ze œrodowiskiem gospodar- czym i inicjatyw europejskich. Poniewa¿ do pe³nienia tej funkcji zosta³a wybrana moja osoba (dr hab. in¿. Wojciech Sadowski, prof.

nadzw. PG – przyp. red.), w celu prezenta- cji strategicznych planów nowej ekipy w³adz Uczelni, poni¿ej przedstawiam ogólne za-

³o¿enia swojej dzia³alnoœci.

Najogólniej ujmuj¹c, bêdê siê koncentro- wa³ na przedsiêwziêciach integracyjnych na poziomie regionalnym i europejskim, na wspó³pracy z szeroko rozumianym œrodo- wiskiem gospodarczym oraz z uczelniami i instytucjami zagranicznymi, na wykorzysty- waniu wszelkich inicjatyw regionalnych i europejskich mog¹cych pozytywnie wp³y- waæ na wzrost potencja³u PG.

Szko³y wy¿sze postrzegane s¹ dziœ nie tylko jako placówki edukacyjne i oœrodki naukowe, ale tak¿e jako potencja³, który przez zbli¿anie do gospodarki mo¿e stano- wiæ impuls do jej dynamicznego rozwoju.

Przyspieszenie wzrostu gospodarczego kra- ju oraz przeciwdzia³anie negatywnym zja- wiskom na rynku pracy opieraæ siê powin- no na tworzeniu warunków stymuluj¹cych rozwój wiedzy i mechanizmów przenosze- nia jej rezultatów do praktyki gospodarczej.

Wskazuj¹ na to doœwiadczenia krajów Unii Europejskiej i innych rozwiniêtych krajów z ca³ego œwiata, podkreœlaj¹c jednoznacz- nie obustronne korzyœci p³yn¹ce ze œcis³ych zwi¹zków wy¿szych uczelni z ich gospo- darczym otoczeniem.

W ostatnich latach zjawiskiem nasilaj¹- cym siê jest dynamiczny wzrost liczby firm innowacyjnych zak³adanych i prowadzo- nych przez osoby ze œrodowiska akademic- kiego, szczególnie w obszarach zwi¹zanych

z wysokimi technologiami. Dzia³alnoœæ taka cieszy siê silnym poparciem Komisji Euro- pejskiej. Przyk³adem mog¹ s³u¿yæ projekty 5. Ramowego Programu UE, czy przedsiê- wziêcia krajowe, jak np.: brytyjska sieæ par- ków technologicznych, francuski program tworzenia inkubatorów technologicznych, czy bezpoœredni polski przyk³ad – Poznañ- ski Park Naukowo-Technologiczny. Uczel- nia nasza powinna aktywniej uczestniczyæ w ró¿nych formach transferu technologii, np.

poprzez sprzeda¿ w formie umów licencyj- nych i wdro¿eniowych swych praw do ko- rzystania z nowych rozwi¹zañ technologicz- nych i wynalazków, poprzez wykorzysty- wanie w komercyjny sposób swoich mo¿li- woœci us³ugowych na polu specjalistycznej aparatury badawczej wraz z wysoko wy- kwalifikowan¹ kadr¹ naukow¹, Ÿróde³ in- formacji naukowotechnicznej, czy metodo- logii prowadzenia badañ.

Moje najbli¿sze dzia³ania w aspekcie wspó³pracy ze œrodowiskiem gospodarczym i transferu naukowo-technologicznego bêd¹ zwi¹zane z:

- inicjowaniem wspó³pracy z w³adzami regionu w celu kreowania w³aœciwego, czytaj: pozytywnego wizerunku PG w regionie i kraju, pozyskiwania œrodków trwa³ych, finansowych w celu optymal- nego wykorzystania potencja³u naszej Uczelni;

- wspó³prac¹ z instytucjami gospodarczy- mi, firmami regionu w celu transferu technologii, tworzenia struktur gospodar- czych z udzia³em PG;

- wydzielenie w strukturze PG ma³ych firm tworz¹cych nowatorskie produkty, co mog³oby tworzyæ podstawê parku tech- nologicznego;

- zagospodarowanie nie w pe³ni wykorzy- stanych obiektów, powierzchni, czy te¿

nabytych terenów pod park technologicz- ny (b¹dŸ jego struktury);

- tworzenie œrodowiskowych struktur na- ukowo-eksperckich (specjalistyczne la- boratoria wykonuj¹ce ekspertyzy, atesty, specjalistyczne badania dla firm, przede wszystkim regionalnych itd.);

- wyeksponowanie, jako swoistej wizy- tówki Uczelni, ofert naukowo-badaw- czych, ró¿norodnych us³ug, dla zlecenio- dawców zewnêtrznych (internetowa baza danych);

- wykorzystanie tzw. firm sukcesu nasze- go regionu, czêsto tworzonych przez ab- solwentów PG, w celu lepszego profilo- wania procesu edukacyjnego, aktywizo- wania rynku pracy dla absolwentów PG.

Bardzo wa¿nym wskaŸnikiem presti¿u Uczelni jest jej pozycja miêdzynarodowa.

Politechnika Gdañska jest w czo³ówce uni- wersytetów technicznych Polski, które na arenie miêdzynarodowej uznawane s¹ za instytucje o znacz¹cej reputacji naukowej.

Program dzia³añ w³adz rektorskich w zakre- sie wspó³pracy z zagranic¹ musi uwzglêd- niaæ wszystkie aspekty dzia³alnoœci Uczel- ni, eksponuj¹c te, które w aktualnej sytuacji geopolitycznej mog¹ zadecydowaæ o roz- woju i pozycji Uczelni. Wspó³praca miêdzy- narodowa z krajami Europy, zw³aszcza z najbli¿szymi s¹siadami Polski, nabiera przy tym szczególnego znaczenia.

Pewne doœwiadczenia krajów Unii Eu- ropejskiej mog¹ w tym zamierzeniu okazaæ siê bardzo pomocne. Dostêp do nich wy- maga jednak zintensyfikowania wspó³pra- cy miêdzynarodowej w zakresie podstawo- wej dzia³alnoœci edukacyjnej i badawczej.

Lepsze wykorzystanie szansy, jak¹ do intensyfikacji takiej wspó³pracy stwarzaj¹ europejskie programy edukacyjne i badaw-

Prorektor ds. Wspó³pracy ze Œrodowiskiem Gospodarczym

i Inicjatyw Europejskich

cze, jest zadaniem konkretnym, którego re- alizacja polegaæ bêdzie na:

1) zdobywaniu pe³nej informacji o mo¿li- woœciach i warunkach pozyskiwania

œrodków na okreœlone cele edukacyjne i badawcze,

2) dystrybucji tych informacji pomiêdzy jednostki dydaktyczne PG w sposób za- pewniaj¹cy ich szybkie i skuteczne wy- korzystanie,

3) œcis³ej wspó³pracy z wydzia³ami w celu wspierania starañ i eliminacji wystêpu- j¹cych barier,

4) monitorowaniu efektów starañ i ewentu- alnej interwencji w instytucjach ze- wnêtrznych,

5) monitorowaniu naszej w³asnej skutecz- noœci w realizacji programów.

Nawi¹zanie partnerskich kontaktów po- miêdzy jednostkami badawczymi i gospo- darczymi ró¿nych krajów jest podstawo- wym wymogiem stawianym przez Uniê Europejsk¹ przy aplikacji o œrodki finan- sowe 6. Programu UE. Równoczeœnie udzia³ w tym Programie traktowany jest przez Komitet Badañ Naukowych jako miêdzynarodowe uznanie dla poziomu na- ukowego jednostki. Zatem, obok rozwija- nia kontaktów personalnych podejmowa- ne bêd¹ dzia³ania w kierunku powi¹zañ in- stytucjonalnych (umowy) z partnerami kra- jowymi i zagranicznymi, naukowymi i go- spodarczymi, zapewniaj¹cych skuteczny transfer rozwi¹zañ technologicznych do praktyki gospodarczej. Dostêpnoœæ do

œrodków Unii Europejskiej uwarunkowa- na jest zarówno przez merytoryczny cel programu, jak i istniej¹ce ju¿ wiêzy nauko- we z podobnymi jednostkami w krajach UE i krajów Europy Œrodkowo-Wschodniej.

Zatem wspieranie finansowe (w ramach dostêpnych œrodków) inicjatyw zmierzaj¹- cych do zapocz¹tkowania wspó³pracy na- ukowej (pozyskania partnerów do wspó³- pracy) jest równie¿ zadaniem W³adz Uczel- ni w bie¿¹cej kadencji.

Moje najbli¿sze dzia³ania w aspekcie wspó³pracy zagranicznej bêd¹ zwi¹zane z:

- konkretyzacj¹ podpisanych umów miê- dzynarodowych, aktywizacj¹ kontaktów z oœrodkami akademickimi i jednostka- mi badawczymi;

- aktywizacj¹ wspó³pracy z uczelniami za granic¹ wschodni¹ (np. pozyskiwanie stypendystów, doktorantów) oraz w ob- rêbie tzw. regionu ba³tyckiego;

- niezale¿nie od dotychczasowych form kooperacji miêdzynarodowej niezbêdne s¹ dzia³ania zmierzaj¹ce do przyci¹gniê- cia zagranicznych wyk³adowców i pra- cowników nauki do Polski (jedn¹ z ta- kich form mo¿e byæ np. oferta spêdze-

nia w PG tzw. „sabbatical”);

- udzia³em PG w programach europejskich o charakterze dydaktycznym, naukowo- badawczym, administracyjno-organiza- cyjnym (6 PR, Sokrates, Tempus, Centra Doskona³oœci i in.);

- szerok¹ akcj¹ informacyjn¹, przede wszystkim internetow¹, o programach europejskich, jak równie¿ w postaci warsztatów, szkoleñ, sympozjów o mo¿- liwoœciach uczestnictwa i pozyskiwania

œrodków finansowych;

- wspieraniem instytucji i firm œrodowi-

skowych informacjami dotycz¹cymi programów zwi¹zanych z integracj¹ europejsk¹.

Bardzo wa¿nym elementem mojej dzia-

³alnoœci bêdzie równie¿ aktywizacja podle- g³ych jednostek administracyjnych PG, za- pewniaj¹ca wysoki profesjonalizm i kre- atywnoœæ dzia³añ oraz wymaganie i wspie- ranie ci¹g³ego podnoszenia kwalifikacji od- powiadaj¹cych wymogom nowoczesnej administracji uczelnianej.

prof. Wojciech Sadowski

Uznanie dla GAMBIT-u, Programu Poprawy

Bezpieczeñstwa Ruchu Drogowego

Prof. zw. dr hab. in¿. Piotr Kowalik uro- dzi³ siê 7 wrzeœnia 1939 r. Ukoñczy³ II Liceum Ogól- nokszta³c¹ce w Gdañsku Wrzeszczu w r. 1956., gdzie siostra profesora A. Polaka z Politechni- ki Gdañskiej – Maria Polak – uczy³a go w matematyki, logiki i astronomii. W la- tach 1956-1961 odby³ studia wy¿sze na Politechnice Gdañskiej na Wydziale Bu- downictwa Wodnego (obecnie Budow- nictwa Wodnego i In¿ynierii Œrodowiska) na kierunku in¿ynierii sanitarnej. Pod- czas studiów byt cz³onkiem Uczelniane- go Parlamentu Studeneckiego Politech- niki Gdañskiej. W 1961 r. podj¹³ pracê w Katedrze Gruntoznawstwa, któr¹ do 1965 r. kierowa³ prof. I. Krzyszowski.

Obroni³ tam pracê doktorsk¹ w r. 1967 (promotor prof. W³. Wêdziñski). W la- tach 1965-1968 kierownikiem jego Ka- tedry by³ prof. Romuald Cebertowicz, cz³onek korespondent PAN. Prof. P. Ko- walik w latach 1968-1969 studiowa³ na Uniwersytecie Rolniczym w Wageningen (Holandia) na kierunku gleboznawstwo, w specjalnoœciach fizyka gleby oraz eko- hydrologia. W r. 1972 obroni³ pracê ha- bilitacyjn¹ i w r. 1973 zosta³ docentem Politechniki Gdañskiej. W latach 1973- 1975 by³ prodziekanem Wydzia³u, w la- tach 1978-1979 – kierownikiem Zak³a- du Gospodarki Wodnej, w latach 1979- 1983 – kierownikiem Zak³adu In¿ynierii Sanitamej, a od r. 1983 do chwili obec- nej jest kierownikiem Katedry In¿ynie- rii Sanitarnej PG. Nominacjê na profe- sora nadzwyczajnego uzyska³ w r. 1979, a na profesora zwyczajnego w r. 1988. W latach 1988-1990 by³ delega- tem Wydzia³u do Senatu PG oraz dele- gatem Senatu PG do Rady G³ównej Na- uki i Szkolnictwa Wy¿szego przy Premie- rze RP w kadenecji T. Mazowieckiego.

Obecnie (w r. 2002) zosta³ wybrany na cz³onka korespondenta PAN w dziedzi- nie hydrologii i gospodarki wodnej.Wy- k³ada³ w wielu zagranicznych uniwersy- tetach.

Z dorobku naukowego wymieniæ mo¿- na szereg ksi¹¿ek, m.in..

Idzie nowe...

Idzie nowe, idzie nowe, idzie nowe, Nowa w³adza, gabinety tak¿e nowe, Nowy uœmiech, nowy zapa³ - stare sprawy.

A wiêc nadszed³ czas poprawy i naprawy.

le nie bylo, ale byla dysharmonia Wybraliœmy wiêc sklad nowy i Rachonia.

Dalej skrzypki i altówki, wiolonczele, Czas melodiê jak¹œ zagraæ - nawet wiele, Niech symfoni¹ Beethovena jest nauka, Partytura rozpisana - tylko zagraæ - a to sztuka,

Wiêc nadzieja jest w pa³eczce dyrygenta, Pójdzie ³atwo, gdy grê Stryja siê pamiêta.

Czas problemy rozwi¹zywaæ w innej skali, I z fantazj¹ wspania³ego pana Dali.

A jak bêdzie? No, bez plamy na honorze, Wiêc do pracy! I dopomó¿ dobry Bo¿e!

Marek Biedrzycki Dzia³ Wspó³pracy z Zagranic¹

l

P. Kowalik (1973) Zarys fizyki grun- tów (Gdañsk) – ksi¹¿ka u¿ytkowana jako podrêcznik w wielu uczelniach w Polsce;

l

P. Kowalik (1976) Podstawy teoretycz- ne agrohydrologii ¯u³aw (Gdañsk);

l

P. Kowalik (2001) Polderowa gospo- darka wodna na ¯u³awach delty Wis³y (Warszawa) – ksi¹¿ki bêd¹ce naukowy- mi monografiami na temat ¯u³aw;

l

R. A. Feddes, P. Kowalik, H. Zaradny (1979) Simularion of field water use and crop yield (Wageningen, Holan- dia);

l

P. Kowalik, G. Sanesi (1980) Simula- zione della produttivita reale e poten- ziale del suolo (Firenze, Wlochy);

l

P. Kowalik (1985) Influence of land im- provement on soil oxidation (Uppsala, Szwecja);

l

K. L. Perttu, P. Kowalik (1989), Ener- gy forestry modelling (Wageningen Ho- landia)

l

P. Kowalik (1994) Flow of water and chemicals in terrestrial ecosystems (Fi- renze, W³ochy) – monografie nauko- we o zasiêgu miêdzynarodowym;

l

P. Kowalik, H. Obarska-Pempkowiak (1994) Zasady pracy ma³ych hydrobo- tanicznych oczyszczalni œcieków (War- szawa);

l

P. Kowalik (1996) Obieg wody w eko- systemach l¹dowych (Warszawa);

l

P. Kowalik (2001) Ochrona œrodo- wiska glebowego (Warszawa) - rozpowszechnione w Polsce opracowa- nia monograficzne i podrêcznikowe.

Prof. P. Kowalik jest odznaczony Krzy-

¿em Oficerskim Orderu Odrodzenia Pol- ski, Medalem Komisji Edukacji Narodo- wej, Medalem Mœciwoja II za Zas³ugi dla Miasta Gdañska. Jest te¿ laureatem

Œwiatowej Nagrody Edukacji Ekolo- gicznej (r. 1993).

Pe³ni obowi¹zki Przewodnicz¹cego Zespo³u ds. Stosunków Wodnych ¯u³aw delty Wis³y przy Gdañskim Oddziale PAN. Spo³ecznie pracuje w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim, gdzie jest wice- przewodnicz¹cym Rady Programowej Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego w Wie¿ycy i w Starbieninie.

Prof P. Kowalik jest ¿onaty z dr n. med.

Barbar¹ Sêp-Kowalikow¹ (psychiatria) oraz ma dwie córki: Katarzynê (lekarz pediatra) i Krystynê (prawo Unii Europejskiej).

Profesor Piotr Kowalik

cz³onkiem korespondentem PAN Z teki limeryków

Panienka i filozof

Raz pewien filozof niem³ody Panience j¹³ prawiæ wywody O bycie, nicoœci,

Systemach wartoœci...

Odrzek³a: „A masz choæ na lody?”

Panienka i polityk

Raz pewien polityk centrowy Rzek³; „Nie mam do tego g³owy”

„A po co ci g³owa? - Odrzek³a zmys³owa

Panienka w hotelu sejmowym.

S³uszna uwaga rozwa¿nej Doroty

Stwierdzi³a raz pewna Dorota

¯e pewnie dosta³em ju¿ kota

„Od tej filozofii Dostaniesz atrofii.

Do ¿ycia ci przejdzie ochota!”

O pewnej artystce

Raz pewna malarka z Mys³owic Tak rzek³a swojemu mê¿owi:

„Dziœ na noc nie wrócê, Oddajê siê sztuce...

Gdzie jestem nie musisz siê g³owiæ!”

O ró¿nych paniach

Stefan Zabieglik

Wydzia³ Zarz¹dzania i Ekonomii

W ydarzenia, które mia³y miejsce po zakoñczeniu I wojny œwiatowej, a dotycz¹ce Gdañska i Ziemi Gdañskiej, czekaj¹ jeszcze na szerokie opracowanie historyczne przy wziêciu przede wszyst- kim pod uwagê rzeczywistych przyczyn umieszczenia Polski w granicach, w któ- rych dotrwa³a do wybuchu II wojny œwia- towej oraz przyczyn powstania Wolnego Miasta Gdañska.

Losy politechniki w Gdañsku zale¿a³y od pocz¹tku od decyzji podejmowanych w odniesieniu do Gdañska, i chyba tak nale¿y t³umaczyæ fiasko polskich starañ o tê uczel- niê w latach 1918-1921. Niezale¿nie od tego, celowe wydaje siê przedstawienie pewnych faktów historycznych, które mia³y bezpo-

œredni lub poœredni wp³yw na losy uczelni.

Fakty te s¹ nastêpuj¹ce:

8.01.1918 – og³oszenie 14-punktowego pokojowego programu prezydenta Sta- nów Zjednoczonych Wilsona; punkt 13.

mówi³ o niepodleg³ej Polsce z dostêpem do morza: „An independent Polish State should be erected which should include the territories inhabited by indisputably Polish populations, which should be as- sured a free and secure access to the sea, and whose political and economic inde- pendence and territorial integrity should be guaranted by international covenant”

(„Powinno byæ utworzone niepodleg³e pañstwo polskie, które powinno obejmo- waæ ziemie zamieszka³e przez ludnoœæ bezspornie polsk¹, mieæ zapewniony wolny i bezpieczny dostêp do morza; jego niezawis³oœæ polityczna, gospodarcza oraz ca³oœæ terytorialna powinna byæ za- gwarantowana uk³adem miêdzynarodo- wym”) (¯arnowski, J. (1982): Listopad 1918. Wydawnictwo Interpress, Warsza- wa, 1982).

9.11.1918 – abdykacja cesarza Wilhelma II i upadek monarchii pruskiej– zakoñcze- nie dzia³añ politechniki w Gdañsku jako Królewskiej Wy¿szej Szko³y Technicz-

nej w Gdañsku. Skreœlenie w dokumen- tach, pieczêciach itp., przymiotnika „Kró- lewska”. Wprowadzenie nazwy: Wy¿sza Szko³a Techniczna w Gdañsku (Techni- sche Hochschule zu Danzig).

11.11.1918 – podpisanie w Rethondes za- wieszenia broni miêdzy Niemcami a mocarstwami zachodnimi – zakoñczenie I wojny œwiatowej – odzyskanie przez Polskê niepodleg³oœci – powstanie for- malnych warunków przejêcia politech- niki w Gdañsku przez Polskê.

12.1918 – powstanie polskiej organizacji studenckiej „Zwi¹zek Akademików Gdañskich-Wis³a” w wyniku reaktywo- wania „Zwi¹zku Akademików Gdañ- skich” za³o¿onego 3.5.1913 (Bukowski B. (19..): Polskie Organizacje Studenc- kie 1904-1939 maszynopis Wieloch R.

(1987): Polska Spo³ecznoœæ Akademic- ka w Gdañsku w latach 1904-1939. Ze- szyty Naukowe Politechniki Gdañskiej, Budownictwo L¹dowe XLIII, Nr.

406,1987 str. 239-253).

28.01.1919 – powo³anie przez premiera rz¹- du polskiego Delegata Rz¹du Polskiego w Gdañsku (The Delegate of the Polish Government) w osobie Mieczys³awa Ja-

³owieckiego (Mikos, S. (1971): Dzia³al- noœæ Komisariatu Generalnego Rzeczypo- spolitej Polskiej w Wolnym Mieœcie Gdañ- sku 1920-1939, Pañstwowe Wydawnic- twa Naukowe, Warszawa 1971).

28.06.1919 – Mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone podpisuj¹ traktat poko- jowy z Niemcami (tzw. traktat wersalski).

Decyzja o utworzeniu Wolnego Miasta Gdañska. Artyku³ 104. w punkcie 5. g³o- si³: „Pomiêdzy Rz¹dem Polskim a Wol- nym Miastem Gdañskiem zawarta zo- stanie konwencja; ...; konwencja ta: za- pewni, i¿ ¿adne ró¿nice nie bêd¹ czynio- ne w Wolnym Mieœcie Gdañsku na nie- korzyœæ obywateli polskich i innych osób polskiego pochodzenia lub mówi¹cych po polsku;” (Podlaszewski M. (1966):

Ustrój polityczny Wolnego Miasta Gdañ- ska w latach 1920-1933. Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1966).

11.08.1919 – uchwalenie konstytucji we- imarskiej; krajowy rz¹d pruski utrzymu- je polityczne stosunki z Gdañskiem i nad- zór nad politechnik¹ w Gdañsku. Pruskie ministerstwo edukacji (Kultusministe- rium) utrzymuje politechnikê w Gdañ- sku jako uczelniê poza granicami kraju (Auslandshochschule).

1.09.1919 – ratyfikacja traktatu wersalskie- go przez Polskê.

1919 – zjazd profesorów uczelni polskich w Warszawie i podjêcie uchwa³y o roz- poczêciu starañ o przyznanie politechni- ki w Gdañsku Polsce.

10.1919– opublikowanie przez rektora po- litechniki w Gdañsku prof. F. W. O.

Schulze memoria³u dotycz¹cego przeka- zania uczelni Wolnemu Miastu Gdañsk.

Memoria³ dostarczono osobiœcie, udzie- laj¹c stosownych wyjaœnieñ wszystkim zainteresowanym urzêdom w rz¹dzie nie- mieckim i pruskim.

1919 – opublikowanie w Zurichu broszury pt. „Die deutsche Technische Hochschule in Danzig” (Niemiecka Wy¿sza Szko³a Techniczna w Gdañsku), w której profe- sorowie Aumund, Krüger, Kalähne, Mat- thaei i Schulze uzasadniaj¹ koniecznoœæ przyznania politechniki w Gdañsku Wol- nemu Miastu Gdañsk.

10.01.1920 – wejœcie w ¿ycie postanowieñ traktatu wersalskiego i wy³¹czenie Gdañ- ska oraz Ziemi Gdañskiej z terytorium i zwierzchnictwa pañstwa niemieckiego.

Powo³anie pe³nomocnika G³ównych Mocarstw Sprzymierzonych i Stowarzy- szonych, administratora Wolnego Miasta Gdañska (11.02.1920) i Wysokiego Ko- misarza Ligi Narodów (13.02.1920) w osobie Sir Reginalda Towera, obywatela brytyjskiego. Wysoki Komisarz popiera starania Wolnego Miasta Gdañska o przy- znanie mu politechniki w Gdañsku.

01.1920 – Politechnika w Gdañsku staje siê cz³onkiem, od chwili jego za³o¿enia w Halle, Zwi¹zku Niemieckich Szkó³ Wy-

¿szych i cz³onkiem rokrocznie organizo- wanej pruskiej konferencji rektorów.

08.02.1920 – rozpoczêcie dzia³ania Komi- sarza Generalnego Rzeczypospolitej Pol- skiej w Gdañsku w osobie Macieja Bie- siadeckiego.

13.03.1920 – delegacja polskiego Minister- stwa Wyznañ Religijnych i Oœwiecenia Publicznego sk³ada wizytê w Gdañsku i przeprowadza rozmowy z Wysokim Ko- misarzem Ligi Narodów Sir Reginaldem Towerem na temat przekazania politech- niki w Gdañsku Polsce, wrêczaj¹c w tej

Politechnika w Gdañsku w latach 1918 – 1941

Polsko-gdañskie starania o politechnikê w Gdañsku i powo³anie

Wy¿szej Szko³y Technicznej Wolnego Miasta Gdañska

sprawie odpowiedni memoria³ (Wrzosek, A. (1921): Polska a politechnika w Gdañ- sku. Dziennik Poznañski, 18 maja 1921).

20.05.1920 – walne zebranie Bratniej Pomo- cy w Politechnice Warszawskiej domaga siê poczynienia starañ o podporz¹dkowa- nie politechniki w Gdañsku polskiemu Ministerstwu Wyznañ Religijnych i Oœwiecenia Publicznego (Mikos, S.

(1987): Polacy na politechnice w Gdañ- sku w latach 1904-1939. Pañstwowe Wy- dawnictwa Naukowe, Warszawa 1987).

11.08.1920 – uchwalenie przez Zgromadze- nie Konstytucyjne Konstytucji Wolnego Miasta Gdañska, bêd¹cej podstaw¹ ustro- ju tego miasta.

09.11.1920 – podpisanie konwencji pary- skiej bêd¹cej podstawowym aktem praw- nym reguluj¹cym stosunki polsko-gdañ- skie (art. 33. precyzuje zobowi¹zania Wolnego Miasta Gdañska wobec Pola- ków traktowanych w tej konwencji jako mniejszoœæ narodowa).

15.11.1920 – oficjalne proklamowanie Wol- nego Miasta Gdañska, które przechodzi pod opiekê Ligi Narodów.

18.11.1920 – powo³anie przez Radê Amba- sadorów Miêdzysojuszniczej Komisji Podzia³u Mienia Pañstwowego.

27.07.1921 – podpisanie umowy polsko- gdañskiej w sprawie pewnych uprawnieñ Polaków studiuj¹cych na politechnice w Gdañsku; umowa ta stanowi zrzeczenie siê przez Polskê politechniki w Gdañsku, któr¹ Miêdzysojusznicza Komisja Po- dzia³u Mienia przyznaje Wolnemu Mia- stu. W negocjacjach brali udzia³: Komi- sarz Generalny RP Pluciñski, Minister Edukacji Madejski, Prezydent Wolnego Miasta Sahm, Senator Wolnego Miasta Struk i urzêduj¹cy rektor Schulze (Schul- ze, forward (1931): Die Entwicklung der Danziger Technischen Hochsch7ule.

Danziger Allgemeine Zeitung, 13 Febr.

1931).

28.07.1921 – oficjalne przejêcie politechni- ki w Gdañsku przez Senat Wolnego Mia- sta Gdañska jako Wy¿szej Szko³y Tech- nicznej Wolnego Miasta Gdañska (Tech- nische Hochschule der Freien Stadt Dan- zig). Oficjalnie politechnika w Gdañsku podlega Senatorowi ds. Oœwiaty, Sztuki i Nauki (Senator für Volksbildung, Kunst und Wissenschaft).

20.09.1921 – za³o¿enie polskiej organizacji

„Towarzystwo Pomocy Naukowej” z sie- dzib¹ w Gdañsku (Polak, H. (1965): M³o- dzie¿ polska na politechnice w Gdañsku w latach 1920-1939. Gdañskie Zeszyty Humanistyczne, 1965, nr. 13, str. 91-120).

24.10.1921 – podpisanie w Warszawie umo- wy polsko-gdañskiej, reguluj¹cej po³o¿e-

nie obywateli polskich w Wolnym Mie-

œcie Gdañsku (Drzycimski, A. (1978);

Polacy w Wolnym Mieœcie Gdañsku (1920-1933). Polityka Senatu Gdañskie- go wobec ludnoœci polskiej. Wydawnic- two Ossolineum, Wroc³aw 1978).

22.11.1921 – zalegalizowanie przez rektora politechniki w Gdañsku powsta³ej w dniu 29 czerwca 1921 r. organizacji studen- tów polskich o nazwie „Bratnia Pomoc

– Zrzeszenie Studentów Polaków Poli- techniki w Gdañsku”, jako zrzeszenia o charakterze reprezentacyjno-samopomo- cowym wszystkich Polaków studiuj¹- cych na politechnice w Gdañsku. Roz- wi¹zanie „Z.A.G. – Wis³a” (Wieloch, R.(1993): Polscy studenci i ich organi- zacje na politechnice w Gdañsku w la- tach 1904 -1939. Pismo PG nr. 1 (93), str. 5-7)

06.03.1922 – memoria³ Komisarza Gene- ralnego Rzeczypospolitej Polskiej i Miê- dzysojuszniczej Komisji Podzia³u Mie- nia w sprawie ponownego rozpatrzenia uprawnieñ Polski na politechnice w Gdañsku.

17.03.1922 – utworzenie w Berlinie Towa- rzystwa Przyjació³ Politechniki w Gdañ- sku (Gesellschaft von Freunde der Dan- ziger Hochschule) maj¹cej na celu udzie- lenie pomocy finansowej niemieckim studentom, którzy studiuj¹ w Gdañsku.

Nawo³ywanie Niemców do studiowania w Gdañsku. Opublikowanie w tej spra- wie memoria³u prof. F.W.O. Schulze. To- warzystwo to zosta³o reaktywowane w dniu 17.09.1955 w Düsseldorfie pod na- zw¹ „Gesellschaft der Freunde der Tech- nischen Hochschule Danzig e.V.”.

13.05.1922 – zatwierdzenie konstytucji Wolnego Miasta Gdañska przez Radê Ligi Narodów.

09.08.1922 – wprowadzenie przez Senat Wolnego Miasta Gdañska nowego statu- tu politechniki w Gdañsku, z moc¹ obo- wi¹zuj¹c¹ od 1 sierpnia 1922.

08.12.1922 – utworzenie niemieckiej orga- nizacji studenckiej „Deutsche Studenten- schaft an der TH Danzig”.

10.09.1923 – podpisanie protoko³u polsko- gdañskiego w sprawie ograniczeñ w przyjmowaniu studentów polskich na politechnikê w Gdañsku.

24.07.1924 – za³o¿enie pierwszego polskie- go studenckiego ko³a naukowego pod nazw¹ Zwi¹zek Studentów Polaków Techniki Okrêtowej „KORAB”.

08.09.1926 – przyjêcie Niemiec do Ligi Narodów; rozpoczêcie bardzo aktywnej wspó³pracy niemiecko-gdañskiej w Li- dze – starania Wolnego Miasta Gdañska o traktowanie go jako sk³adowej czêœci

wielkich Niemiec; wprowadzenie sta³e- go niemieckiego programu pomocy dla Wolnego Miasta Gdañska.

30.09.1930 – wniesienie przez rz¹d polski skargi do Wysokiego Komisarza Ligi Narodów z powodu niedostatecznego zabezpieczenia praw polskich studentów na politechnice w Gdañsku.

28.10.1930 – za³o¿enie Towarzystwa Pomo- cy Studentom Polakom Politechniki w Gdañsku z siedzib¹ w Warszawie.

16.11.1930 – w wyniku wyborów do Volks- tagu utworzony zostaje nacjonalistyczny Senat Wolnego Miasta Gdañska.

1932 – Zarz¹d Bratniej Pomocy Studentów Politechniki w Gdañsku rozpocz¹³ kam- paniê propagowania studiów w Gdañsku.

27.09.1932 – uchwalenie przez Senat Wol- nego Miasta Gdañska nowego statutu dla politechniki w Gdañsku, obowi¹zuj¹ce- go z dniem 1 paŸdziernika 1932.

20.06.1933 – przejêcie w³adzy przez partiê narodowo-socjalistyczn¹ (NSDAP) i utworzenie monopartyjnego senatu Wol- nego Miasta Gdañska.

18.09.1933 – podpisanie uk³adu polsko- gdañskiego w sprawie traktowania oby- wateli polskich i innych osób jêzyka lub pochodzenia polskiego na obszarze Wol- nego Miasta Gdañska (Art.15: „Obywa- tele polscy i inne osoby pochodzenia lub jêzyka polskiego bêd¹ traktowani na po- litechnice w Gdañsku na równi ze stu- dentami obywatelstwa gdañskiego naro- dowoœci niemieckiej”).

13.10.1933 – uniewa¿nienie dotychczaso- wego statutu uczelni, wprowadzenie

„Führera” uczelni, którego zobowi¹za- no do opracowania nowego statutu od- powiadaj¹cego zasadom obowi¹zuj¹cym w pañstwie niemieckim (nach Führer- prinzip).

26.01.1934 – podpisanie polsko-niemiec- kiej deklaracji o niestosowaniu prze- mocy.

14.11.1934 – powstanie narodowo-socjali- stycznego niemieckiego zwi¹zku studen- tów (Nationalsozialistische Deutsche Stu- dentenbund) (Leidreiter, G. (1954): Die Deutsche Studentenschaft Danzig. W:

Technische Hochschule Danzig1904- 1945, Teil I, Wuppertal 1954, str. 24-49).

14.02.1939 – uchwalenie przez zgroma- dzon¹ na wiecu polsk¹ m³odzie¿ stu- diuj¹c¹ na politechnice w Gdañsku tek- stu rezolucji, w której wzywa spo³e- czeñstwo polskie do obrony zagro¿o- nych praw w Gdañsku (Feit, M. (1949):

Wspomnienie z pracy w Bratniej Po- mocy. Jednodniówka Bratniej Pomocy Studentów Politechniki w Gdañsku.

Gdañsk 1949, str. 15-24.).

27.02.1939 – kulminacja zajœæ antypol- skich na politechnice w Gdañsku, w wyniku których czêœæ polskich studen- tów zosta³a wydalona z uczelni (Bur- chardt, C.J. (1960): Meine Danziger Mission 1937-1939. München 1960) . 15.03.1939 – sporz¹dzenie protoko³u ko- misji polsko-gdañskiej w sprawie zajœæ na politechnice w Gdañsku, przywra- caj¹cego mo¿liwoœæ studiowania pol- skim studentom, tak¿e wydalonym, z dniem 18 marca 1939.

marzec 1939 – zakoñczenie semestru zi- mowego i pozbawienie mo¿liwoœci dal- szego studiowania 420 studentów pol- skich na politechnice w Gdañsku w se- mestrze letnim rozpoczynaj¹cym siê 12 kwietnia 1939 roku.

01.09.1939 – w³¹czenie Wolnego Miasta Gdañska do Rzeszy Niemieckiej.

29.04.1941 – przejêcie politechniki w Gdañsku przez administracjê rz¹dow¹ jako wy¿szej szko³y rz¹dowej (Reich- shochschule). Przejêcia dokona³ mini- ster rzeszy ds. oœwiaty Rust (Reichse- rziehungsminister).

Organizacja Uczelni

Przejêcie politechniki w Gdañsku w dniu 28 lipca 1921 roku przez Senat Wolnego

Miasta Gdañska jako Wy¿szej Szko³y Tech- nicznej Wolnego Miasta Gdañska (Techni- sche Hochschule der Freien Stadt Danzig) nast¹pi³o przy zachowaniu, w odniesieniu do organizacji wydzia³ów, statutu obowi¹- zuj¹cego w latach 1904-1921. Nale¿y tylko zaznaczyæ, ¿e 28 lipca 1921 roku utworzo- no tzw. Instytut Zewnêtrzny (Ausseninsti- tut), który prowadzi³ dokszta³canie dla osób z zewn¹trz g³ównie w dziedzinach gospo- darczych.

Istotne zmiany nast¹pi³y w wyniku uchwa³y Senatu Wolnego Miasta Gdañska z dnia 12 lipca 1922 roku, kiedy to wpro- wadzono obowi¹zuj¹cy z dniem 1 sierpnia 1922 roku nowy statut (Verfassung der Tech- nischen Hochschule zu Danzig, 1.8.1922) i regulamin studiów (Vorschriften für die Stu- dierenden und Hörer der Technischen Hoch- schule zu Danzig, 1.8.1922) oraz powo³ano zamiast szeœciu oddzia³ów trzy wydzia³y, a mianowicie:

l

Wydzia³ I Nauk Ogólnych (Fakultät I für Allgemeine Wissenschaften),

l

Wydzia³ II Budownictwa (Fakultät II für Bauwesen),

l

Wydzia³ III Techniki Maszyn, Techni- ki Okrêtowej i Elektrotechniki (Fa- kultät III für Maschinen-, Schiffs- und Elektrotechnik).

Wprowadzone zmiany by³y zgodne z przyjêt¹ w 1922 roku przez pañstwo pru- skie we wszystkich uczelniach technicznych organizacj¹ wydzia³ow¹, przy czym odpo- wiedni statut wzorcowy zosta³ zatwierdzo- ny przez pruskie ministerstwo 15 czerwca 1922 roku.

Wydzia³y dzieli³y siê na oddzia³y (Abte- ilung), a mianowicie:

Wydzia³ I

a) Oddzia³ Humanistyczny (Abteilung für Geisteswissenschaften).

b) Oddzia³ Matematyki i Fizyki (Abte- ilung für Mathematik und Physik).

c) Oddzia³ Chemii (Abteilung für Chemie).

Wydzia³ II

a) Oddzia³ Architektury (Abteilung für Architektur).

b) Oddzia³ In¿ynierii Budowlanej (Ab- teilung für Bauinge- nieurwesen).

Wydzia³ III

a) Oddzia³ Techniki Maszyn (Abteilung für Maschinentechnik).

b) Oddzia³ Techniki Okrêtowej (Abteilung für Schiffstechnik).

c) Oddzia³ Elektrotechniki (Abteilung für Elektrotechnik).

W semestrze zimowym 1925-1926 utworzono w Oddziale Chemii Studium Rolnicze (Landwirtschaftliche Studium), dysponuj¹ce o pow. 130 ha. gospodar- stwem rolnym.

W roku akademickim 1926/1927 zmie- niono nazwê wydzia³u III, na Wydzia³ Bu- dowy Maszyn, Elektrotechniki oraz Tech- niki Okrêtowej i Lotniczej (Fakultät III für Maschinenbau, Elektrotechnik, Schiffs- und Flugtechnik).

Zmianie uleg³y tak¿e nazwy oddzia³ów:

a) Oddzia³ Budowy Maszyn (Abteilung für Maschinenbau).

b) Oddzia³ Elektrotechniki (Abteilung für Elektrotechnik).

c) Oddzia³ Techniki Okrêtowej i Lotniczej (Abteilung für Schiffs- und Flugtech- nik).

W roku akademickim 1938/1939 nast¹- pi³a kolejna zmiana nazwy wydzia³u III, a tym razem na Wydzia³ Maszynowy (Fa- kultät III für Maschinwesen), przy pozosta- wieniu liczby oraz nazw oddzia³ów.

Ostatnia zmiana dotyczy³a wydzia³u I.

Przeprowadzono j¹ z dniem 7 stycznia 1941 roku, a wiêc bezpoœrednio przed w³¹czeniem politechniki w Gdañsku do Rzeszy Niemiec- kiej. Wydzia³ otrzyma³ nazwê Wydzia³u Nauk Przyrodniczych oraz Przedmiotów Uzupe³niaj¹cych (Fakultät I für Naturwis- senschaften und Ergänzungsfächer), z po- dzia³em na oddzia³y:

a) Oddzia³ Matematyki i Fizyki (Abteilung für Mathematik und Physik).

b) Oddzia³ Chemii (Abteilung für Chemie).

c) Oddzia³ Nieprzyrodniczych Przedmiotów Uzupe³niaj¹cych (Abteilung für nichtna- turwissenschaftliche Ergänzungsfä- cher).

Rok akademicki podzielony jest na se- mestry. Semestr zimowy rozpoczyna siê 1 paŸdziernika, semestr letni - 1 kwietnia. Wa- kacje trwaj¹ od 1 sierpnia do 30 wrzeœnia oraz dwa tygodnie w okresie Œwi¹t Bo¿ego Narodzenia i cztery tygodnie w okresie

Œwi¹t Wielkiej Nocy.

W roku akademickim 1939/1940 i 1940/

1941 dokonano podzia³u roku akademickie- go na trymestry, a mianowicie:

1. trymestr jesienny 1939 – od 1 paŸdzier- nika 1939 do 22 grudnia 1939 r.

2. trymestr 1940 – od 8 stycznia 1940 do 21 marca 1940 r.

3. trymestr 1940 – od 15 kwietnia 1940 do 19 lipca 1940 r.

4. trymestr 1940 – od 16 wrzeœnia 1940 do 20 grudnia 1940 r.

5. trymestr 1941 – od 7 stycznia 1941 do 29 marca 1941 r.

Semestr letni 1941, roku akademickiego 1940/1941, rozpocz¹³ siê 24 kwietnia 1941 roku.

Przeprowadzone zmiany spowodowane by³y prowadzonymi od 1 wrzeœnia 1939 dzia³aniami wojennymi.

W wyniku decyzji Senatu Wolnego Mia- sta Gdañska nastêpuj¹ z dniem 1 sierpnia Rzut przyziemia: a - ciemnie, b - maszynow-

nia, c - biblioteka, d - warsztat, e - stolarnia, f -pokój dyrektora, g - zasilanie

Rzut wysokiego parteru: a - zbiór pomocy na- ukowych do wykladów, b - zbiór pomocy na- ukowych do æwiczeñ, c - pomieszczenia zajêæ praktycznych

Budynek Instytutu Fizyki przekazany do u¿yt-

ku 20 lipca 1929 r.

1922 i z dniem 1 kwietnia 1932 roku zmia- ny regulaminów egzaminów dyplomowych (Diplom-prüfungs-Ordnung für die Techni- sche Hochschule der Freien Stadt Danzig.

Durch Verfügung des Senats der Freien Stadt Danzig, Abtg. für Wissenschaft, Kunst und Volksbildung vom 9. August 1922 W.922/

22 mit Gültigkeit vom 1. August 1922 in Kraft gesetzt.) (Diplomprüfungs-Ordnung für die Technische Hochschule der Freien Stadt Danzig. Durch Verfügung des Senats der Freien Stadt Danzig, Abtg. für Wissen- schaft, Kunst, Volksbildung und Kirchen- wesen mit Gültigkeit vom 1. April 1932 in Kraft gesetzt.), natomiast z dniem 8 maja 1924 roku regulaminu promocyjnego dok- tora in¿yniera (Dr.-Ing.) oraz doktora in¿y- niera honoris causa (Dr.-Ing. Ehren halbe) (Technische Hochschule der Freien Stadt Danzig. Promotions-Ordnung für Erteilung der Würde eines Doktor-Ingenieurs. Der Senat der Freien Stadt Danzig. Abteilung für Wissenschaft, Kunst und Volksbildung vom 8.Mai 1924.).

Do tego czasu obowi¹zywa³ regulamin z dnia 19 czerwca 1900 r., wa¿ny dla wszyst- kich wy¿szych uczelni Prus (Promotionsord- nung für die Erteilung der Würde eines Dok- tor-Ingenieurs durch die Technische Hoch- schule Preussens vom 19. Juni 1900.).

W dniu 29 grudnia 1928 roku Senat Wol- nego Miasta Gdañska przyzna³ politechni- ce w Gdañsku prawo nadawania stopnia doktora nauk technicznych (Dr.rer.techn.) (Promotions-Ordnung für die Erteilung der Würde eines Doktors der technischen Wis- senschaften (Dr.rer.techn.) an der Techni- schen Hochschule Danzig. Der Senat der Freien Stadt Danzig. Abteilung für Wissen- schaft, Kunst und Volksbildung vom 29.

Dezember 1928.).

Wszystkie uchwalone przez Senat Wol- nego Miasta Gdañska regulaminy by³y zgodne z regulaminami obowi¹zuj¹cymi w

pruskich wy¿szych szko-

³ach technicznych, co umo¿liwi³o przechodzenie studentów z jednej szko³y do drugiej oraz zdawanie okreœlonych egzaminów.

W dniu 27 wrzeœnia 1932 roku uchwalony zostaje przez Senat Wolnego Miasta Gdañska nowy statut dla politechniki w Gdañsku, który obowi¹- zuje z dniem 1 paŸdzier- nika 1932.

Od roku akademickie- go 1934/1935 w ramach Wydzia³u Nauk Ogólnych mo¿liwe jest uzyskanie stopnia naukowego doktora filozofii (Dr.

phil.) wed³ug regulaminu doktora nauk technicznych (Dr.rer.techn.) z dnia 29 grudnia 1928 r. Nale¿y przy tym zazna- czyæ, ¿e profesorów politechniki w Gdañ- sku powo³ywa³ w latach 1921-1933 Se- nat Wolnego Miasta Gdañska.

Bior¹c pod uwagê zasady obowi¹zuj¹ce w pañstwie niemieckim z chwil¹ przejêcia w³adzy w Niemczech przez Hitlera (nach

„Führerprinzip”), Senat Wolnego Miasta Gdañska w dniu 13 paŸdziernika 1933 r.

uniewa¿ni³ obowi¹zuj¹cy dotychczas statut i poleci³ kieruj¹cemu obecnie uczelni¹

„Führerowi” opracowanie nowego statutu spe³niaj¹cego powy¿sze zasady. Odpowied- nie ustawy dotycz¹ce budowy Rzeszy Nie- mieckiej, utworzenia Ministerstwa Rzeszy ds. Nauki, Kszta³cenia i Oœwiaty Ludowej i przekazania temu Ministerstwu wszystkich niemieckich szkó³ wy¿szych ukazuj¹ siê w pocz¹tkach roku 1934.

Rozwój uczelni w latach 1921 - 1941

Okres po zakoñczeniu I wojny œwiato- wej a¿ do oficjalnego przejêcia politechni- ki w Gdañsku przez Senat Wolnego Mia- sta Gdañska nie zaznaczy³ siê budow¹ trwa-

³ych obiektów. Dokonano jedynie prze- kszta³cenia kuchni szpitalnej zlokalizowa- nej pomiêdzy gmachem g³ównym a Wy- dzia³em Chemii, natomiast dziêki zakupo- wi dwóch baraków, które ustawiono w re- jonie kuchni, uzyskano pomieszczenia spe³niaj¹ce funkcjê sto³ówek dla studentów i kadry nauczaj¹cej (Zwanzig Jahre Tech- nische Hochschule Danzig 1904-1924.

Danzig 1924.).

W roku akademickim 1924/1925 rozpo- czêto realizacjê nowoczesnej elektrocie- p³owni z turbogeneratorem 500 kW. Elek- trociep³ownia, któr¹ oddano do u¿ytku 1 paŸdziernika 1925 roku, pozwoli³a na pe³-

ne pokrycie potrzeb w zakresie energii elek- trycznej i ciep³a.

W latach 1926 - 1929 zbudowano i wy- posa¿ono laboratorium hydromechaniki i aerodynamiki.

Wiêksz¹ inwestycj¹ by³ budynek prze- znaczony dla Instytutu Fizyki (Wolf, F.

(1930): Das neue physikalische Institut der Technische Hochschule Danzig. Siemens- Zeitschrift, Januar 1930.), który zosta³ uro- czyœcie przekazany do u¿ytku w dniach 18 - 20 lipca 1929 roku. Istotnym elementem by³o Auditorium Maximum z 400 miejsca- mi siedz¹cymi.

W roku 1929 nast¹pi³a rozbudowa labo- ratorium maszynowego, natomiast w roku 1934 Instytutu ¯elbetnictwa, a w roku 1935

– laboratorium hydromechaniki i aerody- namiki.

Dalsza dzia³alnoœæ inwestycyjna objê³a budowê Instytutu Kolejnictwa (1935), bu- dowê Instytutu Technologii Procesów Prze- twarzania i Gospodarki Cieplnej za Insty- tutem Elektrotechniki (1938) oraz przekry- cie podwórzy gmachu g³ównego, gdzie urz¹dzono wystawê modeli i urz¹dzeñ ba- dawczych dla Wydzia³u Maszynowego i Katedry Kolejnictwa.

Z obiektów dodatkowych wymieniæ na- le¿y wykonane w latach 1921-1923 stadion sportowy i boisko szczypiorniaka wraz z przebieralni¹, zlokalizowane na terenie o powierzchni 9800 m

, wydzier¿awionym od miasta. W latach 1928-1930 powiêkszono obiekty sportowe poprzez przejêcie terenu po drugiej stronie ulicy Siedlickiej i wybu- dowanie na nim stadionu i boiska (Pellny, W. (1954): Der Bau der beiden Sportplätze an der Technischen Hochschule als Geme- inschaftsleistung der Danziger Studenten, w:

Technische Hochschule Danzig, Teil 1, Wuppertal 1954, str. 68-73).

W roku 1928 oddano natomiast do u¿ytku budynek dla organizacji studenc- kich, obecnie tzw. Bratniak (Phleps,H.(1929): Das deutsche Studen- tenhaus in Danzig. Ostdeutsche Monat- shefte 10 (1929), Nr.5.) (Pohlhausen,E.

(Wyd.) (1930): Die Technische Hochschu- le Danzig. Berlin 1930).

W³adze akademickie uczelni

Z chwil¹ wprowadzenia nowego statutu (1 sierpnia 1922 roku) nast¹pi³y tak¿e zmiany we w³adzach uczelni, którymi s¹ jak poprzednio rektor i senat, w sk³ad któ- rego wchodzi rektor jako przewodnicz¹- cy, prorektor, dziekani wydzia³ów i po dwóch przedstawicieli ka¿dego wydzia-

³u, wybieranych w maju na okres jednego roku, z rozpoczêciem urzêdowania z dniem 1 lipca.

Plan sytuacyjny obiektów politechniki w Gdañsku

Statut z roku 1932 (1 paŸdziernika 1932) ustala jednoroczn¹ kadencjê rektorsk¹ z mo¿liwoœci¹ ponownego wyboru. Rektor wybierany w styczniu zatwierdzany jest przez Senat Wolnego Miasta Gdañska i obej- muje urzêdowanie z dniem 1 lipca.

Oddzia³y obejmuj¹ przydzielonych na- uczycieli i asystentów oraz zapisanych stu- dentów i wolnych s³uchaczy. Oddzia³y re- prezentowane i zarz¹dzane s¹ przez kole- gium oddzia³u sk³adaj¹ce siê z profesorów zwyczajnych oraz przedstawicieli profeso- rów nadzwyczajnych. Na czele oddzia³u stoi kierownik oddzia³u wybierany w maju przez kolegium oddzia³u spoœród profesorów zwy- czajnych na okres jednego roku z rozpoczê- ciem urzêdowania 1 lipca. Mo¿liwy jest ponowny wybór.

Oddzia³y tworz¹ wydzia³, na czele któ- rego stoi dziekan. Dziekanem wybrany zo- staje na podstawie ustalonej na danym wy- dziale procedury jeden z kierowników od- dzia³ów na okres jednego roku z mo¿liwo-

œci¹ ponownego wyboru.

Zestawienie rektorów, prorektorów, dzie- kanów i kierowników oddzia³ów sprawuj¹- cych swój urz¹d w latach 1921/1922 do 1940/1941 mo¿na znaleŸæ w publikacji [1]

dostêpnej w Bibliotece G³ównej PG.

Liczba studentów

Na podstawie statutów obowi¹zuj¹cych w politechnice w Gdañsku w okresie jej pod- leg³oœci Senatowi Wolnego Miasta Gdañ- ska (œciœle: senatorowi do spraw oœwiaty, sztuki i nauki - Senator für Volksbildung, Kunst und Wissenschaft), uczêszczaj¹cy na zajêcia dzielili siê na trzy grupy:

1. Studenci

(Studierende) przyjmowani zgodnie z § 32, 33, 34 i 35 na pocz¹tku ka¿dego semestru po przyrzeczeniu przestrzegania praw uczelni i zarz¹dzeñ w³adz akademickich; dotyczy³o to w szczególnoœci studentów i wolnych s³ucha- czy (Vorschriften für die Studierenden und Hörer der Technischen Hochschule zu Dan- zig.). Ka¿dy student wybiera w sposób dowol- ny okreœlony oddzia³. Na zakoñczenie seme- stru, jak i przy opuszczaniu uczelni studentom na ich wniosek mo¿e byæ wystawione zaœwiad- czenie uczêszczania na okreœlone wyk³ady i æwiczenia.

2. Wolni s³uchacze

(Hörer) s¹ to zgodnie z § 36 statutu (Verfassung der Technischen Hochschule Danzig) osoby, które nie maj¹ wymaga- nego przygotowania ze szko³y œredniej, a zosta³y za zgod¹ oddzia³u przyjête decy- zj¹ rektora na wybrany oddzia³. Gdy ist- niej¹ w¹tpliwoœci w sprawie spe³nienia warunków przyjêcia, decyduj¹ w³adze pañstwowe. Wolnym s³uchaczom mog¹

byæ wydane zaœwiadczenia o uczêszcza- niu na wyk³ady i æwiczenia. Inne œwia- dectwa akademickie nie by³y wystawia- ne. 3. Goœcie bior¹cy udzia³ w zajêciach (Gastteilnehmer) maj¹ zgodnie z § 37 statutu prawo uczestniczyæ w wybranych wyk³adach i æwiczeniach za zgod¹ rektora i w porozumieniu z prowadz¹cym te zajêcia nauczycielem.

W roku akademickim 1939/1940 nastê- puje zamiana na studentów z du¿¹ matry- ku³¹ (mit grosser Matrikel), z ma³¹ matry- ku³¹ (mit kleiner Matrikel) i s³uchaczy go-

œcinnych (Gasthörer). Runderlass 29 April 1939.

Liczbê osób uczêszczaj¹cych na zajêcia z podzia³em na poszczególne grupy, wydzia-

³y i oddzia³y, przedstawiono w publikacji [1].

Zwraca uwagê fakt, ¿e do roku akademic- kiego 1928/1929 uwzglêdniano w statysty- kach studentów urlopowanych z ró¿nych powodów.

Liczba absolwentów

Liczbê absolwentów z podzia³em na wydzia³y i oddzia³y zestawiono w publika- cji [1]. Zestawienie obejmuje okres lat aka- demickich 1921/1922 do 1940/1941 oraz absolwentów, którzy w wyniku zdania eg- zaminu dyplomowego uzyskali tytu³ in¿y- niera dyplomowanego (Dipl.-Ing) potwier- dzony odpowiednim dyplomem. Nale¿y zaznaczyæ, ¿e obowi¹zywa³o zdanie wstêp- nego egzaminu dyplomowego (Diplo- mvorprüfung).

Liczba promocji doktorskich

Liczbê osób, które uzyska³y promocje doktorskie od roku akademickiego 1921/

1922 do roku akademickiego 1940/1941, zestawiono z podzia³em na wydzia³y i od- dzia³y w publikacji [1]. Przewody prowa- dzono zgodnie z regulaminami promocyj- nymi doktora in¿yniera i doktora nauk tech- nicznych, natomiast od roku 1933 równie¿

doktora filozofii w ramach Wydzia³u Nauk Ogólnych. Zgodnie z regulaminami promo- cyjnymi przyznawano tak¿e doktoraty ho- noris causa.

Warunki przyjêcia na studia

W roku akademickim 1919/1920, a wiêc w zasadzie przed utworzeniem Wolnego Miasta Gdañska, rozró¿nia siê kandydatów na studia nale¿¹cych do pañstwa niemiec- kiego (Angehörigen des Deutschen Re- iches) i cudzoziemców (Ausländer). W roku akademickim 1920/1921 wyró¿nia siê kandydatów nale¿¹cych do Wolnego Mia- sta, pañstwa niemieckiego i Polski (An- gehörigen des Freistaates, des Deutschen Reiches und Polens) oraz nale¿¹cych do

pañstw obcych (Angehörigen fremder Sta- aten). Po przejêciu politechniki w Gdañ- sku przez Senat Wolnego Miasta Gdañska, zaostrzone zostaj¹ wymagania w sprawie

œwiadectw ukoñczenia szko³y œredniej, z tym jednak, ¿e podzia³ na kandydatów na- le¿¹cych do Wolnego Miasta Gdañska, pañstwa niemieckiego i Polski z jednej stro- ny oraz kandydatów nale¿¹cych do pañstw obcych utrzymuje siê nadal. Stan taki utrzy- muje siê do semestru letniego roku akade- mickiego 1938/1939 w³¹cznie. Nale¿y za- znaczyæ, ¿e tak obywatele Wolnego Mia- sta Gdañska, jak i obywatele pañstwa nie- mieckiego i Polski przyjmowani byli bez czterotygodniowego okresu oczekiwania, który obowi¹zywa³ cudzoziemców.

Istotne zmiany nastêpuj¹ w roku akade- mickim 1939/1940, kiedy mówi siê tylko o obywatelach pañstwa niemieckiego (An- gehörigen des Deutschen Reiches) i oby- watelach pañstw obcych (Angehörigen fremder Staaten). Wymaga siê jednak do- wodu pochodzenia z krwi niemieckiej (Nachw eis der deutschblütigen Abstam- mung), przy czym podkreœla siê, ¿e ¯ydzi nie bêd¹ przyjmowani (Juden werden nicht aufgenommen). Utrzymuje siê to tak¿e w roku akademickim 1940/1941, z tym ¿e okreœla siê dodatkowe udogodnienia dla Niemców i osób wspólnej krwi (artver- wandten Blutes), pochodz¹cych z terenów okupowanych i zobowi¹zuj¹cych siê w ka¿dej chwili dzia³aæ dla narodowo-socja- listycznego pañstwa.

Okreœlone przywileje otrzymuj¹ tak¿e powo³ani do wojska w kampanii wrzeœnio- wej i innych dzia³aniach wojennych Nie- miec. Przyk³adowo osoby takie zwolnione s¹ z przedstawienia pracy dyplomowej, a jedynie zdaj¹ egzamin dyplomowy koñco- wy po uprzednim zdaniu egzaminu dyplo- mowego wstêpnego (pó³dyplomu).

Niezale¿nie od powy¿szego nale¿y stwierdziæ, ¿e praktyki studenckie odbywa- no tak¿e w Polsce.

Mimo i¿ oficjalnie przejêcie politech- niki w Gdañsku przez administracjê rz¹- dow¹ nast¹pi³o w dniu 29.04.1941, to ju¿

od pocz¹tku roku 1940 wprowadzono za- miast nazwy „Technische Hochschule der Freien Stadt Danzig” nazwê „Technische Hochschule Danzig”. Wydawane œwia- dectwa oraz indeksy nosi³y ju¿ now¹ na- zwê uczelni.

Boles³aw Mazurkiewicz Wydzia³ Budownictwa Wodnego i In¿ynierii Œrodowiska

[1] Mazurkiewicz B.K. (1999): „ród³a i materia³y do dziejów politechniki w Gdañsku”, Gdañsk, 1999. Wyd. w³asne