Struktura krajobrazu œrodkowej Wielkopolski– eksperyment kartograficzny II

(1)

Aka de mia Wy cho wa nia Fi zy cz ne go im. E. Pia se c kie go

ul. Ry ba ki 19, 61-884 Po znañ pie trzak@tir.awf.po znan.pl In sty tut Tu ry sty ki

Pa ñ stwo wa Wy ¿sza Szko³a Za wo do wa im. J.A. Ko me ñ skie go

ul. Mi c kie wi cza 5, 64-100 Le sz no mpie trzak@neo stra da.pl

Struktura krajobrazu œrodkowej Wielkopolski – eksperyment kartograficzny II

Lan d s ca pe stu c tu re of the central Wielkopolska (Gre at Po land) – car to grap hi cal experiment II

Abs tract: In 1998 a car to gra p hic ex pe ri ment was con du c ted by the au tor (Pie trzak 1998), ai ming at ve ri fi ca tion of the the sis of ob je c ti ve (on to lo gi cal) cha ra c ter of lan d s ca pe units. It con si sted of pre pa ra tion of me zo sca le lan d s ca pe maps of the ana ly sed test area in the central Wielkopolska.

The ex pe ri ment was pre a pred by ex perts from le a ding Po lish lands cape-e colo gi cal cen tres as well as ana ly sis and ex p la i ning dif fe ren ces and simi li la ri ties be twe en them. As a re sult, the fol lo wing was di s co ve red:

– as it was pro ved by ex pe ri ment, the fact of una mbi gu o us de li mi ta tion of dif fe ren ces, can not be an ar gu ment in fa vo ur of ob je c ti ve exi sten ce of geo com p le xes,

– wi t ho ut una mbi gu o us fo r mu la tion of in stru c tion and ru les of con stru c ting lan d s ca pe maps it shall not be po ssi b le to su sta in any lon ger the the sis on the ir la r ge pra cti cal sig ni fi can ce, espe cial ly in the area of phy si cal plan ning; as fre e dom on map con stru c ting may evo ke ju sti fa b le fe ars con ce r ning re lia bi li ty, espe cial ly exp li ci t ness of plan ning and de sign de ci sions taken on their basis.

In this work an ana lo gi cal ex pe ri ment was con du c ted (for the same area and sca le) con ce r ning mo del “patch – cor ri dor – ma trix”. Four maps was ana ly sed and the fo cus was made also to show dif fe ren ces and si mi la ri ties be e twen them and the ir re a sons. This ana ly sis show dis simi la ri ties in me t hods of maps con stru c tion and co m pre hen sion of “lan d s ca pe con tent” of the re units. It is cle ar that in this si tu a tion pa t ches, cor ri dors and ma trix can not be treated as universal “operational landscape units”.

Key words: lan d s ca pe stru c tu re, geo com p le xes, ma trix, pa t ches, cor ri dors, car to grap hi cal ex pe ri ment

S³owa klu czo we: stru ktu ra krajo bra zu, geo kom p le ksy, ma try ce, p³aty, ko ry ta rze, eks pe ry ment kar to gra ficz ny

Wa r sza wa 2006

(2)

Wpro wa dze nie

Opra co wa nie nawi¹zuje do prze prowa dzo ne go wcze œ niej przez au to ra eks - pe ry men tu karto grafi cz ne go (Pie trzak 1998), któ re go g³ow nym ce lem by³o do sta r cze nie do wo dów na ne ga cje twier dze nia, i¿ jed noz na cz ne wy zna cze nie gra nic geo kom p le ksów przez ró ¿ nych au to rów, zw³asz cza na œred nio ska lo - wych ma pach krajo bra zo wych (w ska li 1:100 000), mo¿e byæ ar gu men tem na rzecz ich (geo kom p le ksów) obie kty w ne go ist nie nia. Po zwo li³ on ta k ¿e na sfo - r mu³owa nie wnio sku, i¿ bez jed noz nacz ne go spre cy zo wa nia in stru kcji i za sad kon stru o wa nia map krajo bra zo wych nie bê dzie mo ¿ li we d³u¿ej utrzy ma nie tezy o ich du ¿ym zna cze niu dla dzia³añ plani styczno -proje kto wych, stwier - dzo na bo wiem du¿a od rê b noœæ i niepo równy wa l noœæ uzy ska nych t¹ drog¹ map mo¿e pro wa dziæ do nie jedno znacz no œci po dej mo wa nych de cy zji.

Za³o¿e nia eks pe ry men tu, jego prze bieg i uzy ska ne wy ni ki, wraz z ich ka r to - gra ficzn¹ wi zu a li zacj¹ oraz pod su mo wa niem, zawiera cytowane opracowanie autora (Pietrzak 1998).

Obe c nie – po przesz³o 10 la tach – na dal wy chodz¹c z za³o¿e nia, i¿ po jê cie

„stru ktu ry krajo bra zu” i spo sób jej uj mo wa nia ca³y czas pe³ni¹ fun da men taln¹ rolê w me to do lo gii eko lo gii krajo bra zu (Pie trzak 2005), po sta no wio no prze - pro wa dziæ ana lo gi cz ny eks pe ry ment (dla tego sa me go ob sza ru i w tej sa mej ska li) w od nie sie niu do mo de lu „p³at – ko ry tarz – t³o”. Wie lu au to rów wi¹¿e z tym mo de lem nad zie je na obie kty wi za cjê ujêæ stru ktu ry krajo bra zu i tra ktu je siê go czê sto jako zde cy do wa nie opo zy cy j ny wo bec mo de lu „geo kom p le ksu”, choæ wy ra ziæ mo ¿ na przy pu sz cze nie, i¿ – zw³asz cza na grun cie plani styczno - -proje kto wym – sta no wi on byæ mo¿e je dy nie szcze gó l ny jego przy pa dek, a p³aty i ko ry ta rze sta no wi¹ ty l ko spe cjaln¹ ka te go riê geo kom p le ksów. W tym celu po no w nie zwró co no siê do eks per tów (tych sa mych b¹dŸ re pre zen - tuj¹cych t¹ sam¹ „szko³ê” eko lo gii krajo bra zu)¹ o wy ko na nie od no œ nej mapy przy uwzglêdnieniu nastêpuj¹cych za³o¿eñ:

– ce lem jest ka me ra l ne wy ko na nie œred nio ska lo wej mapy krajo bra zo wej w ska li nie mnie j szej ni¿ 1:100 000, pre zen tuj¹cej stru ktu rê krajo bra zu w na wi¹za niu do wspo mnia nej kon ce pcji,

– wszy s cy wy ko na w cy ko rzy staj¹ z tych sa mych ma te ria³ów wyj œcio wych (mapy topo gra fi cz ne i te ma ty cz ne w ska lach od 1:50 000 do 1:200 000), – au to rzy maj¹ ca³ko wit¹ swo bo dê w za kre sie wy bo ru kry te riów wy dzie leñ,

ro dza ju, wie l ko œci i ran gi jed no stek,

– pod sta wo wym d¹¿e niem jest, aby wy ko na na mapa od zwie rcie d la³a jak naj - le piej aktu a l ne pogl¹dy jej au to ra na wy ko rzy sta nie kon ce pcji „t³a – ko ry ta - rzy – p³atów” dla po trzeb przed sta wia nia stru ktu ry krajo bra zu.

1 W eks pe ry men cie udzia³ wziê li: dr Gra ¿y na Bez ko wska (Uni we r sy tet £ódz ki), dr Aga ta Cie sze wska (SGGW) i mgr Bar ba ra Korwe l-Le j ko wska przy wspó³pra cy dr. hab. Ma riu sza Ki s - to wskie go (Uni we r stet Gda ñ ski).

(3)

Wy ni ki eks pe ry men tu

W ni nie j szym opra co wa niu ana li zu je siê wstê p nie trzy wer sje map, uzy ska - ne w efe kcie eks pe ry men tu, kon cen truj¹c siê na kar to gra ficz nej wizu a li za cji ró ¿ nic i po do bieñstw miê dzy nimi. W da l szym eta pie ba dañ pla nu je siê na - tomiast – po ujed no li ce niu fo r my gra fi cz nej – bar dziej pre cy zy j ne („ilo œcio we”) ich wy ra ¿e nie.

Cha ra kte ry stykê uzy ska nych map (opart¹ czê œcio wo na pod sta wie ujêæ au to rów, co po zwa la do da t ko wo na pe³nie jsze roz po zna nie ich pogl¹dów w przed mio to wej spra wie) przed sta wio no po ni ¿ej.

Mapa A

Na ma pie wy zna czo no ³¹cz nie 10 ty pów jed no stek stru ktu ra l nych o li cze b - no œci od 2 do 24 jed no stek (tab. 1, ryc. 1).

Tab. 1. Cha ra kte ry styka jed no stek krajo bra zo wych na ma pie A Tab. 1. Cha rac te ri stic of lan d s ca pe units on map A

Typ Li cze b noœæ

ty pu Cha ra kte ry styka

Ma try ce 1 3 P³askie lub fali sto- ¿wi ro we po wie rz ch nie g³ów nie

wyso czy z no we u¿y t ko wa ne jako grunty orne

2 8 P³askie lub fali sto- ¿wi ro we po wie rz ch nie g³ów nie

wyso czy z no we u¿y t ko wa ne pod lasami

3 19 P³askie lub fa li ste gli nia ste po wie rz ch nie g³ów nie

4 2 P³askie lub fa li ste gli nia ste po wie rz ch nie g³ów nie

P³aty 5 10 Pa gór ki i wzgó rza po ro œ niê te la sa mi

6 8 Pa gór ki i wzgó rza u¿y t ko wa ne jako grun ty orne

7 9 Za ba g nio ne ob ni ¿e nia te re nu

8 24 Ob ni ¿e nia te re nu z je zio ra mi

Ko ry ta rze 9 12 Wyd³u¿o ne ob ni ¿e nia te re nu ze sta³ymi cie ka mi (do li -

ny rze cz ne) o dy na mi cz nych pro ce sach prze mie sz cza - nia materii i energii

10 19 Wyd³u¿o ne ob ni ¿e nia te re nu ró ¿ nej ge ne zy, okre so wo

od wad nia ne z dyna mi cz ny mi pro ce sa mi prze mie sz - cza nia materii i energii

Jako ma try ce po tra kto wa no geo kom p le ksy po do b ne do sie bie pod wzglê - dem struktu ralno- funkcjo nal nym, za j muj¹ce zwy kle wiê ksze po wie rz ch nie, któ rych fun kcjo no wa nie, w za le ¿ no œci od sza ty ro œlin nej i spo so bu u¿y t ko wa - nia, jest w ró ¿ nym sto p niu mody fi ko wa ne przez cz³owie ka.

(4)

£¹cz nie wy ró ¿ nio no czte ry typy ma tryc, wy stê puj¹cych jako 32 jed no stki.

Ich fun kcjo no wa nie jest zró¿ ni co wa ne i za le ¿ ne prze de wszy stkim od cech fi - zy cz nych utwo rów powie rz ch nio wych (pa ro wa nie, in fi l tra cja, sp³yw po wie rz - ch nio wy) i w³aœci wo œci po kry wy ro œlin nej. Nie ma tu wy ra Ÿ nie do mi nuj¹cych pro ce sów zwia za nych z po to ka mi materia lno-ene rgetycz ny mi, a w ty pach 1 i 3 wy stê pu je an tro pi cz na mo dy fi ka cja pro ce sów ze wzglê du na u¿y t ko wa nia ro l ni cze. Jako p³aty przy jê to zwy kle geo kom p le ksy nie wie l kich roz mia rów, wy ró ¿ niaj¹ce siê stru ktur¹ i fun kcjo no wa niem na tle ma tryc, z prze wag¹ od da - wa nia lub ku mu la cji ma te rii i ene r gii, obe j muj¹ce wklês³e b¹dŸ wy puk³e fo r - my te re nu. Wy ró ¿ nio no czte ry typy p³atów obe j muj¹cych 51 jed no stek. Jako na le¿¹ce do dwóch ty pów ko ry ta rzy zi den tyfi kowa no 31 jed no stek, wy ró ¿ - niaj¹cych siê wyd³u¿o nym kszta³tem i ogromn¹ dy na mik¹ pro ce sów prze ka - zy wa nia ma te rii i ene r gii.

Ryc. 1. Mapa jed no stek krajo bra zo wych A (le gen da – patrz: tab. 1) Fig. 1. Map of lan d s ca pe units A (le gend – see: tab. 1)

(5)

Mapa B (ryc. 2)

Ryc. 2. Mapa jed no stek krajo bra zo wych B Fig. 2. Map of lan d s ca pe units B

(6)

Przy wy zna cza niu jed no stek krajo bra zo wych przy jê to na stê puj¹ce za sa dy:

– p³aty s¹ ob sza ra mi w mnie j szym sto p niu prze kszta³co ny mi antro poge ni cz - nie o cha ra kte rze le œ nym i ³¹ko wym o ran dze re gio na l nej lub lo ka l nej, – p³aty wod ne za wie raj¹ siê w ko ry ta rzach,

– ko ry ta rze to jed no stki w za sa dzie wy³¹cz nie hy dro geni cz ne, od po wia daj¹ce uk³ado wi ry nien je zio r nych z do mi nuj¹cym pod³o¿em or ga ni cz nym, wype³nio ne je zio ra mi i/lub p³ata mi ³¹ko wy mi (leœnymi),

– do da t ko wo jako bio cen tra po tra kto wa no re ze r wa ty przy ro dy,

– w opa r ciu o ana li zê za gro ¿eñ antro poge ni cz nych wy zna czo no ta k ¿e wêz³y jako ob sza ry kon fli kto we, ne ga ty w nie wp³ywaj¹ce na ci¹g³oœæ uk³adu prze - strzen ne go oraz ba rie ry (dro gi o du ¿ym na tê ¿e niu ruchu).

£¹cz nie wy ró ¿ nio no trzy typy ko ry ta rzy (re gio na l ne hy dro geni cz ne wod - no-³¹kowe, lo ka l ne – ³¹czni ki wod ne bez pasa ro œlin no œci wy so kiej, lo ka l ne –

³¹czni ki wod ne z pa sem ro œlin no œci wy so kiej), trzy typy p³atów (re gio na l ne leœ ne, lo ka l ne le œ ne, lo ka l ne ³¹kowe) oraz wspo mnia ne bio cen tra, ba rie ry i wêz³y an - tro poge nicz ne.

Mapa C

W ob rê bie ba da ne go te re nu zi den tyfi kowa no je den ro dzaj ma try cy, piêæ ty pów p³atów i czte ry typy ko ry ta rzy. Za ma try cê uz na no wy so czy z nê mo re - now¹ p³ask¹ i fa list¹, zbu do wan¹ prze de wszy stkim z gli ny, pia sków i ¿wi - rów, u¿y t ko wan¹ ro l ni czo. Ze wzglê du na u¿y t ko wa nie te re nu wy ró ¿ nio no p³aty: le œ ne (g³ów nie lasy igla ste na san drach), hy dro logi cz ne (sta wy ry b ne oraz kom ple ksy pod mok³oœci i ma³ych je zior wy to pi sko wych), ³¹kowe, sa - dów i ogró d ków dzia³ko wych, an tro poge nicz ne (mia sta, wsie, osie d la re kre - acy j ne w la sach). Ko ry ta rze roz pa try wa no g³ów nie pod k¹tem fun kcjo no wa - nia abio ty cz nej czê œci krajo bra zu, a zw³asz cza obie gu wody i zwi¹za ne go z nim cy klu erozyj no-sedy mentacy jne go. Wy ró ¿ nio no ko ry ta rze: geomorfo - logiczno -hy dro lo gicz ne (ryn ny za jê te przez je zio ra przep³ywo we; ryn ny za - jê te przez rze ki; ryn ny z pod mok³oœcia mi; dro b ne do lin ki i pa ro wy roz ci - naj¹ce wy so czy z nê, okre so wo od wad nia ne; do li ny rze cz ne o p³askim, pod - mok³ym dnie, u¿y t ko wa ne jako ³¹ki i czê œcio wo ska nali zo wa ne), le œ ne, za - drze wieñ i za krze wieñ li nio wych, an tro poge nicz ne (li nie ko le jo we, dro gi g³ówne i dru go rzêd ne). Dla wiê kszej czy te l no œci oso b no wy ko na no mapê p³atów i mapê ko ry ta rzy (ryc. 3 i 4).

(7)

Ryc. 3. Mapa jed no stek krajo bra zo wych C (p³aty) Fig. 3. Map of lan d s ca pe units C (pa t ches)

(8)

Ryc. 4. Mapa jed no stek krajo bra zo wych C (ko ry ta rze) Fig. 4. Map of lan d s ca pe units C (cor ri dors)

(9)

Wnio ski

Przed sta wio ne po wy ¿ej opi sy, ta be le i ry ci ny do bi t nie do ku men tuj¹ za rów - no od mien no œci w po dej œciu do kon stru kcji od no œ nej mapy przez eks per tów, bior¹cych udzia³ w eks pe ry men cie, jak i od mien no œci w po j mo wa niu przez nich „tre œci krajo bra zo wej” ma tryc (t³a), p³atów i ko ry ta rzy. Po twier dzaj¹ to ta k ¿e dane za wa r te w tab. 3.

Tab. 3. Li cze b noœæ ty pów jed no stek krajo bra zo wych na ana li zo wa nych ma pach Tab. 3. Nu m ber of lan d s ca pe units type on ana ly sed maps

Li cz ba wy ró ¿ nio nych

ty pów jed no stek Mapa A Mapa B Mapa C

Ma try ce 4 – 1

P³aty 4 3 5

Ko ry ta rze 2 3 4

Je œli za tem przy j mie my (Pie trzak 2004), i¿ pod sta wo we ce chy ope ra cy j nej jed no stki krajo bra zo wej to:

– jed noz na cz noœæ de fi ni cji i iden ty fi ka cji,

– wzglêd na ³atwoœæ (sfor mali zo wa nej) de li mi ta cji,

– sto so wa l noœæ w ró ¿ nych ty pach krajo bra zu, o ró ¿ nym sto p niu he me ro bii, – od zwier cied la nie czaso - prze strzen nej zmien no œci (cho ro-, chro no- i eto -

stru ktu ry) krajo bra zu,

po twier dzo ne zo staj¹ w wy ni ku prze prowa dzo ne go eks pe ry men tu wcze œ - nie j sze uwa gi au to ra (Pie trzak 2004), i¿ przed mio to we jed no stki wy mo gów tych nie spe l niaj¹, a to g³ów nie za przy czyn¹ nie pre cyzy j nych de fi ni cji (por.

Tu r ner i in. 2001) oraz zbyt du ¿ej dozy su bie kty wiz mu w iden ty fi ka cji ele - men tów tak uj mo wa nej stru ktu ry krajo bra zu. Po ja wiaj¹ siê tu ta k ¿e do da t ko - we, wa ¿ ne z meto dy cz ne go i apli kacy j ne go pun któw wi dze nia py ta nia i w¹tpli wo œci ta kie, jak:

– czy mapy „t³a – p³atów – ko ry ta rzy” mo ¿ na wy ko ny waæ w ska li 1:100 000?

– czy wy ko ny waæ je mo ¿ na ka me ra l nie na pod sta wie „sprzê ¿o nej ana li zy kom - po nen tów” czy te¿ w opa r ciu o te re now¹ ana li zê prze bie gu „info rma cy j - nych po to ków materia lno-ene rgety cz nych”?

– czy mo ¿ na je wy ko ny waæ „w ogó le” czy ty l ko jako de dy ko wa ne okre œlo - nym pod mio tom w krajo bra zie (pro ce som, or ga ni z mom)?

Nie ule ga wat p li wo œci, i¿ udzie le nie w naj bli ¿ szej przysz³oœci od po wie dzi na po wy ¿sze py ta nia jest wa run kiem da l szej efe kty w nej sto sowa l no œci od no œ - nej kon ce pcji w iden ty fi ka cji i kwan ty fi ka cji stru ktu ry krajo bra zu.

(10)

Li te ra tu ra

Pie trzak M., 1998: Syn te zy krajo bra zo we – za³o¿e nia, pro ble my, za sto so wa nia. Bo gu cki Wy daw ni c two Na uko we, Po znañ: 1–168.

Pie trzak M., 2004: Ma try ce, p³aty i ko ry ta rze jako ope ra cy j ne jed no stki tery to ria l ne – mo¿ - li wo œci i ogra ni cze nia [w:] Cie sze wska A. (red.), P³aty i ko ry ta rze jako ele men ty struk - tu ry krajo bra zu – mo ¿ li wo œci i ogra ni cze nia kon ce pcji. Pro ble my eko lo gii krajo bra - zu, tom XIV, Wy daw ni c two SGGW, Wa r sza wa: 45–51.

Pietrzak M., 2005: Ewo lu cja pogl¹dów geo gra fi cz nych na krajo braz [w:] Ma i ka W., Rem - bowska K., Su li bo r ski A. (red.), Ge o gra fia jako na uka o prze strze ni, œro do wi sku i krajo bra zie., Pod sta wo we idee i kon ce pcje w ge o gra fii, tom 1, £ódz kie To wa rzy - stwo Na uko we, £ódŸ: 152–161.

Tu r ner M.G., Gar d ner R.H., O’Neill, 2001: Lan d s ca pe Eco lo gy in The o ry and Pra cti ce.

Pat tern and Pro cess. Sprin ger- Ve r lag, New York, Be r lin, He i de l berg: 1–401.

(11)

Tab. 2. Cha ra kte ry styka jed no stek krajo bra zo wych na ma pie C Tab. 2. Cha rac te ri stic of lan d s ca pe units on map C P³atyMe to da wy zna cza niaPro ble my i w¹tpli wo œci Le œ neg³ów nie lasy igla ste na san - drachgra ni ce wy zna czo no na pod sta wie u¿y t ko wa nia te re nu na ma pie w ska li 1:100 000ze wzglê du na ska lê opra co wa nia nie do ko na no po dzia³u na typy sie d li sko we Hy dro logi cz nesta wy ry b ne(jw.) i mapy hy dro gra ficz nej w ska li 1:500 000sta wy ry b ne ko³o Ki sz ko wa za li czo no do p³atów, gdy¿ mimo po³o¿e nia w ko ry ta rzu ryn no wym, ich po³¹cze nie z Ma³¹ We³n¹ jest ogra ni czo ne i przep³yw ma te rii nie jest do mi nuj¹cym pro ce sem w ich ob rê bie; po do b nie po tra kto - wa no je zio ro Dêbiniec wraz z otoczeniem

kom p le ksy pod mo k³oœci i je - ziorwy to pi sko wych (nie - przep³ywo wych) £¹kowepoza dna mi do lingra ni ce wy zna czo no na pod sta wie u¿y t ko wa nia te re nu na ma pie w ska li 1:100 000 Sa dów i ogró d ków dzia³ko wych(jw.) An tro poge nicz nemia stagra ni ce wy zna czo no na pod sta wie u¿y t ko wa nia te re nu na ma pie w ska li 1:100 000 uw z glêd niaj¹c sku pi sko co naj mniej 5 bu dyn ków od da lo nych od sie bie nie wiê cej ni¿ o 100 m

p³aty le œ ne i ³¹kowe mog¹ zna j do waæ siê w ob rê bie ko ry - ta rza ryn no we go, co w ta kiej sy tu a cji zmie nia jego fun - kcjo no wa niewsie (nie tworz¹ce stru ktur li nio wych wzd³u¿ dróg) osie d la re kre acy j ne Ko ry ta rzeMe to da wy zna cza niaPro ble my i w¹tpli wo œci Geomorfo lo giczno - -hydrolo gicz neryn ny za jê te prze de wszy - stkim przez je zio ra prze - p³ywo we

spo œród cie ków nie zwi¹za nych z uk³ada mi ryn no wy mi i wy ra Ÿ ny mi do li na mi uwz glê d nio no je dy nie cie ki sta³e (ana li za na pod sta wie mapy hy dro gra ficz nej w ska li 1:50 000). Gra ni ce ry nien po pro wa dzo no w opa r ciu o ma pê geo mor fo lo giczn¹ 1:200 000 i ry su nek rze Ÿ by te re nu w ska li 1:100 000; gra ni ce ko ry ta rzy rze cz nych pro wa dzo no w opa r ciu o prze bieg hy droi zo ba ty 1 m, rze Ÿ bê i ro dzaj pod³o¿a; w mie j s cach, gdzie ¿ad ne z tych kry te riów nie mia³o za sto so wa nia prze pro wa - dzo no gra ni ce w od leg³oœci 50 m od cie ku (dwa przy - pa d ki) w mie j s cach, gdzie do chodz¹ mnie j sze cie ki okre so we – nie uwz glêd nia ne w ana li zie – po pro wa dzo no gra ni ce „nie pewn¹” czy te¿ „otwart¹”, dla ³atwie j sze go po rów na - nia ko ry ta rzy, za³o¿o ne go w eks pe ry men cie, jed nak ze œwia do mo œci¹ cza so we go pod³¹cza nia mnie j szych ko ry ta - rzy do g³ów nej sie ci; po do b nie do mkniê to ko ry ta rze ryn - no we; szcze gó l nie ostro ¿ nie zo sta³a po tra kto wa na gra ni ca ryn ny prze bie gaj¹cej przez Po bie dzi ska, gdy¿ tak du¿y ob szar za bu do wa ny de fo r mu je pie r wo t ny jej uk³ad; w ki l - ku mie j s cach kra wêdŸ ko ry ta rza zo sta³a po pro wa dzo na gra nic¹ miê dzy dwiema jednostkami geomo rfo lo gicz ny - mi; niektóre granice niepewne pokrywaj¹ siê z bramami w dzia le wodnym

ryn ny za jê te przez rze ki ryn ny z je zio ra mi i pod - mok³oœcia mi (od cin ki o akty - w no œci okre so wej) do lin ki i pa ro wy roz ci naj¹ce wy so czy z nê do li nyrze cz ne o p³askim, czêœcio wo pod mok³ym dnie, czê sto zme lio ro wa ne o gra ni cach „nie pe w nych”

(12)

Ko ry ta rzeMe to da wy zna cza niaPro ble my i w¹tpli wo œci Le œ neko ry tarz le œ ny wy zna czo no na pod sta wie mapy topo - gra fi cz nej w ska li 1:100 000, kie ruj¹c siê jego li nio - wymprze bie giemi pra wdo podo b nym³¹cze niem p³atów le œ nych ko³o Cze r nie je wa i Swa rzê dza, a ta k ¿e w pewnym stopniu Puszczy Zie lon ki Za drze wie nia i za krze wie niagra ni ce wy zna czo no na pod sta wie oz na czeñ na ma pie w ska li 1:100 000. Jako ale je i szpa le ry drzew zi den - tyfi kowa no za drze wie nia wzd³u¿ mnie j szych dróg w cen tra l nej czê œci ob sza ru ba dañ oraz li nio we za drze - wie nia œrodpolne

do da no tu rów nie¿ za drze wie nia wzd³u¿ cie ku zi den tyfi - kowa ne na ob sza rze ba dañ w jed nym przypadku An tro poge nicz neli nie ko le jo wegra ni ce wy zna czo no na pod sta wie oz na czeñ na ma pie w ska li 1:100 000, uw z glêd niaj¹c do da t ko wo od cin ki wzd³u¿ któ rych ist niej¹ ci¹gi za bu do wañ od dzie laj¹ce ko ry tarz od ma try cy (zaznaczone szrafem pionowym) ogra ni czo no siê do wy mie nio nych dróg, gdy¿ uw z glêd - nie nie wiê kszej ich ilo œci wy da je siê ce lo we przy bar dziej dok³ad nych ba da niach (rów nie¿ te re no wych) w wiê k - szych ska lach; w po ni ¿ szym opra co wa niu ta kie za gê sz - cze nie za cie mnia³oby je dy nie ogólny rozk³ad g³ównych po³¹czeñ

dro gi g³ówne dro gi dru go rzêd ne dwu- i jed - noje zd nio we po zo sta³e dro gi utwar dzo ne dwu- i jed noje z d nio we