REALIZACJA PROJEKTÓW TECHNOLOGICZNYCH W PRZEDSIÊBIORSTWIE OGRODNICZYM

(1)

254

P. wierczek, L. Worobjow

STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU

Roczniki Naukowel tom VII l zeszyt 1

Przemys³aw wierczek, Leonid Worobjow

Akademia Rolnicza w Szczecinie

REALIZACJA PROJEKTÓW TECHNOLOGICZNYCH W PRZEDSIÊBIORSTWIE OGRODNICZYM

REALIZATION OF TECHNOLOGICAL PROJEKTS IN GARDENING PRODUCTION

S³owa kluczowe: projekt technologiczny, przedsiêbiorstwo ogrodnicze, jab³onie, forma superwrzecionowa

Key words: technological project, gardening production, apple-tree, form of spindle

Synopsis. Przedstawiono sposoby realizacji projektów technologicznych w przedsiêbiorstwach ogrodniczych z uwzglêdnieniem wymagañ do uzyskania mo¿liwoci skorzystania ze rodków i funduszy pomoco- wych, jakie mu mog¹ przys³ugiwaæ.

Wstêp

Polska jest krajem o dobrych warunkach uprawowych owoców, zw³aszcza jab³ek, truska- wek, wini i porzeczek, jednak op³acalnoæ ich produkcji jest znacznie ni¿sza ni¿ moglibymy uzyskaæ. Aby produkcja sadownicza mog³a byæ przoduj¹c¹ pozycj¹ w polskim handlu powin- nimy zadbaæ o lepsz¹ jakoæ uprawianych owoców, jak równie¿ potrzebne jest wdra¿anie nowych technologii produkowania owoców. W dzisiejszych czasach w miarê liberalizacji wa- runków wymiany z naszymi najbli¿szymi s¹siadami i integracji z Uni¹ Europejsk¹, gdy wzrasta konkurencyjnoæ na rynku ogrodniczym konieczny jest ci¹g³y rozwój przedsiêbiorstw ogrod- niczych. Powinny one ca³y czas ulepszaæ oraz unowoczeniaæ technologie produkcji przez realizacjê coraz to nowych projektów technologicznych.

Celem artyku³u jest przedstawienie sposobów realizacji projektów technologicznych w przed- siêbiorstwach ogrodniczych z uwzglêdnieniem wymagañ do uzyskania mo¿liwoci skorzysta- nia ze rodków i funduszy pomocniczych, jakie mu mog¹ przys³ugiwaæ.

Koszty i op³acalnoæ produkcji jab³ek

rednio, w latach 2002-2003, najbardziej kosztoch³onna (w z³ /kg) by³a produkcja malin,

porzeczek czerwonych, truskawek, wini i jab³ek, a najmniej produkcja liwek i porzeczek czar-

nych zbieranych kombajnem. Koszt jednostkowy produkcji zale¿y od wielkoci nak³adów na l

ha i wielkoci uzyskiwanych plonów. Najni¿szy poziom kosztów jednostkowych wyst¹pi³ w

produkcji jab³ek (0,68-0,66 z³/kg), a najwy¿szy w produkcji malin (2,53-2,86 z³/kg). W latach

1997-2003 szybciej wzrasta³y koszty jednostkowe produkcji owoców jagodowych ni¿ koszty

jednostkowe produkcji owoców z drzew.

(2)

255

Realizacja projektów technologicznych w przedsiêbiorstwie ogrodniczym

W latach 1997-2003 ca³kowite koszty produkcji jab³ek (w z³/ha) redniorocznie ros³y, a koszt jednostkowy (w z³/kg) by³ zró¿nicowany. Produkcja jab³ek charakteryzuje siê doæ nisk¹ op³a- calnoci¹, jedynie w latach 1999 i 2003 op³acalnoæ by³a wy¿sza, co spowodowane by³o wyso- k¹ cen¹ skupu (tab. 1).

W Polsce warunki naturalne sprawiaj¹, ¿e dominuj¹cym gatunkiem by³y i najprawdopodob- niej bêd¹ jab³ka. Tak wiêc podstawa polskiej produkcji sadowniczej, to jab³ka i owoce miêkkie.

Produkcja owoców mo¿e wzrosn¹æ, ale pod warunkiem intensywnej produkcji i zmian w dobo- rze odmian. Tylko wtedy mo¿emy siê spodziewaæ utrzymania op³acalnoci produkcji i konku- rencji na rynkach zagranicznych.

Wiele uwagi powinnimy powiêciæ poprawie jakoci. Obecnie jestemy bowiem jednym z najwiêkszych w Europie producentów owoców przemys³owych. Udzia³ owoców przetworzo- nych w zbiorach jest bardzo wysoki, jab³ek i truskawek siêga³ w ostatnich latach 70-80%. Na

wiecie najwiêcej przetwarza siê winogron (50%), jab³ek tylko 32%, a gruszek 22%. Jedynie wskaniki dla czereni i wini s¹ u nas porównywalne ze wiatowymi. W pozosta³ych przypad- kach polskie dane s¹ znacznie wy¿sze [Has³o Ogrodnicze 9/2002].

Prowadzenie jab³oni w formie superwrzecionowej

W tym systemie wysadza siê 5-8 tysiêcy kar³owych jab³oni na l hektar, pierwszy plon owoców zbiera siê w 6 miesiêcy po posadzeniu drzewa, a pe³ne plonowanie uzyskuje siê w drugim roku po za³o¿eniu sadu. Jednoroczne jab³onie szczepione na podk³adkach kar³owych M.9, M.27, P.22 wysadza siê w rzêdach pojedynczych, redniej rozstawie 2,8 m miêdzy rzêdami i 0,7 w rzêdzie, co odpowiada ok. 5000 drzew na l ha. Sadzi siê dobrze wyroniête jab³onie jednoroczne, które maj¹ jednoroczn¹ koronkê, lecz dwuletni system korzeniowy. Drzewo sk³ada siê z krótkiego pnia 40-50 cm, d³ugiego przewodnika 2,5-4 m i wielu drobnych ga³¹zek, które s¹ systematycznie odnawiane.

Po posadzeniu drzew nie przycina siê ich wcale, jedynie przywi¹zuje do podpór. Wiêkszoæ sadów musi byæ wyposa¿ona w urz¹dzenie do nawadniania kropelkowego, czêsto ³¹czonego z nawo¿eniem. W rzêdach utrzymywany jest ugór herbicydowy w pasie szerokoci 0,7-1,0 m, nato- miast miêdzy rzêdami murawa. Jeli posadzi siê drzewa z rozga³êzieniami, to ju¿ w pierwszym roku zakwitn¹ i zawi¹¿¹ owoce; w 2 roku plon wynosi rednio l-2 kg jab³ek z l drzewa, co daje 5- 10 t owoców z hektara. Jab³ka te s¹ s³abo wyronie. Plon w trzecim roku i powy¿ej 4 roku waha siê od 8,8 do 10,6 kg z l drzewa, co daje 40-50 t z l ha (rys. 1).

W wiêkszoci sadów nie stosuje siê ¿adnego ciêcia w pierwszym i drugim roku, ogranicza- j¹c zabiegi formuj¹ce do przywi¹zania przewodnika do podpory i podwi¹zania pêdów zbyt obci¹¿onymi owocami, by siê nie wy³ama³y. Superwrzeciono bowiem to drzewko maj¹ce prze- wodnik pokryty krótkopêdami owocononymi d³ugoci do 30 cm, natomiast nie ma ¿adnych ga³êzi. Od trzeciego lub czwartego roku wycina siê lub wy³amuje latem pêdy d³ugie powy¿ej 30 cm, pozostawiaj¹c krótsze.

3 0 0 2 - 7 9 9 1 h c a t a l w k e

³ b a j ij c k u d o r p æ

o n l a c a

³ p o i y t z s o K . 1 a l e b a T

e i n e i n l ó g e z c z s y

W J.m. 1990-

7 9 9

1 1998 1999 2000 2001 2002 2003 e

w o l d n a h y n o l

Posztyprodukcijogó³em Kednostkowekosztyprodukcij Jenyp³aconeproducentom Cskanikop³acalnoci W

a h /t/ha

³ zz/³kg

g k /³ z%

5 3 6 60,36

4 2 , 097

0 , 0 2450 2 1 0,62

0 5 , 081

0 , 7 1800 2 1 0,75

0 0 . 1133

0 , 7 1000 3 1 0,76

5 4 , 059

0 , 3 2800 4 1 0,64

0 5 , 078

0 , 2 2000 5 1 0,68

0 5 , 074

0 , 3 2200 5 1 0,66

5 7 , 0114 .r

3 0 0 2 ,

¯ G i R E I a w t c i n d o r g O i k i m o n o k E u d a

³ k a Z e j c a l u k l a K : o

³ d ó r

(3)

256

P. wierczek, L. Worobjow

Wdra¿anie technologii z rusztowaniem sadu

W tym samym roku rozpoczêto bu- dowê rusztowañ dla drzewek z betono- wych s³upów i drutu. S³upy do tego celu mia³y wysokoæ oko³o 2,8 m i formê ciê- tego sto¿ka, zbrojone 3 drutami redni- cy 6 mm z otworami na wysokoci 180 i 280 cm. S³upy wkopano na g³êbokoæ 80 cm w rzêdach drzew co 10 m. Wzd³u¿

rzêdów rozci¹gniêto druty rednicy 3 mm. Pierwszy prowadzono na wysoko-

ci oko³o l m, a drugi metr wy¿ej, od stro- ny zachodniej. Strukturê kosztów za³o-

¿enia rusztowañ przedstawiono na rysunku 2.

Ju¿ w pierwszym roku zakwitn¹ i zawi¹¿¹ owoce, w 2 roku plon wyniesie

rednio l2 kg jab³ek z l drzewa, co daje 5-10 t owoców z hektara. Jab³ka te s¹ s³abo wyronie. Plon w trzecim roku wy- nosi rednio 6 kg/drzewo i powy¿ej 4 roku 18 kg z l drzewa (rys. 3). Porówna- nie za³o¿eñ na wdra¿anie nowej techno- logii oraz zbiorów przedstawiono w ta- beli 1.

Podsumowanie

Z przedstawionych wy¿ej propozycji wynika, ¿e rozwi¹zanie problemów sa- downictwa wymagaæ bêdzie podjêcia ini- cjatyw przeciwdzia³aj¹cych hamowaniu jego rozwoju. Wielu jest adresatów tych wniosków i postulatów. Podmiotami od- powiedzialnymi za ich realizacjê s¹ organi- zacje, instytucje oraz przedsiêbiorstwa dzia³aj¹ce w sferze obs³ugi sadownictwa.

Czêæ wniosków dotycz¹cych systemo- wych uregulowañ powinna byæ kierowa- na do administracji pañstwowej, ale wie- le problemów musz¹ rozwi¹zaæ sami producenci. Dotyczy to zw³aszcza podejmowania w³aciwych decyzji pro- dukcji i prowadzenia racjonalnej gospo- darki sadowniczej.

Rysunek 1. Struktura plonu od 2 do 4 roku po posadzeniu sadu

ród³o: opracowania w³asne.

Rysunek 2. Koszty za³o¿enia sadu 1 ha przy rozstawie 2,8 x 0,7 m

Rysunek 3. Struktura plonu od 2 do 4 roku po posadzeniu sadu z rusztowaniem

2ZRFRZDQLH

RGPLDQ\

&KDPSLRQ

SRZ\ HM

URNXSR

SRVDG]HQLX

VDGX

NJGU]HZR

2ZRFRZDQLH

RGPLDQ\

&KDPSLRQZ

URNXSR

SRVDG]HQLX

VDGX

NJGU]HZR

2ZRFRZDQLH

RGPLDQ\

&KDPSLRQZ

URNXSR

SRVDG]HQLX

VDGX

NJGU]HZR

0DWHULDá

QDVDG]HQLRZ\

[]á

'UXWQD

Z\VRNR FLDFK

NPNP

[]á

7UDQVSRUW

[]á

5XV]WRZDQLH

[]á

2ZRFRZDQLH

RGPLDQ\

&KDPSLRQ

SRZ\ HM

URNXSR

SRVDG]HQLX

VDGX

NJGU]HZR

2ZRFRZDQLH

RGPLDQ\

&KDPSLRQZ

URNXSR

SRVDG]HQLX

VDGX

NJGU]HZR

2ZRFRZDQLH

RGPLDQ\

&KDPSLRQZ

URNXSR

SRVDG]HQLX

VDGX

NJGU]HZR

(4)

257

Realizacja projektów technologicznych w przedsiêbiorstwie ogrodniczym a h 1 i n h c z r e i w o p a n n o i p m a h C y n a i m d o o g e w o i n o

³ b a j u d a s y n z c i g o l o n h c e t t k e j o r P . 1 a l e b a T

e i n e i n l ó g e z c z s y

W Za³o¿enie[z]³ Zbiory[z/³kg]

a d a s z o

Rateira³nasadzeniowy Musztowanie

RTranspotr

m k 6 h c a i c

o k o s y w 2 a n t u r

DwocowanieodmianyChampionw2rokupoposadzeniusadu OwocowanieodmianyChampionw3rokupoposadzeniusadu OwocowanieodmianyChampionpowy¿ej4rokupoposadzeniusadu Ouma

S

7 , 0 x 8 , 2100x8 580x12 380x1,5 3kmx180 0

16kg/drzewo ,l,2kg/drzewo 68,0kg/drzewo 1 47730

0 0 8 0 44560

0 7 500 8 1 8,0

0 , 1 30,0 9100 7 0 1 .

e n s a

³ w a i n a w o c a r p o : o

³ d ó r

Literatura

Jarmoszko A., Worobjow L. 2004: Rozwój produkcji sadowniczej w Polsce. Roczniki Naukowe Stowarzy- szenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu. Tom VI, Zeszyt 2 Warszawa-Poznañ-Pu³awy: s.97-102.

Has³o Ogrodnicze, nr 9/2002.

Owoce, Warzywa, Kwiaty, nr 19/2002.

Kalkulacje Zak³adu Ekonomiki Ogrodnictwa IERiG¯, 2003.

Summary

The aim of the paper is presentation of the ways of realization of technological projects in gardening enterprises with consideration of requirements about reaching the possibilities of use support sources and funds, which may be profitable.

Adres do korespondencji prof. dr hab. Leonid Worobjow Akademia Rolnicza w Szczecine Katedra Ekonomii ul. ¯o³nierska 47 71-210 Szczecin tcl. (0 91) 487 69 71 e-mail: lworobjow@e-ar.pl

REALIZACJA PROJEKTÓW TECHNOLOGICZNYCH W PRZEDSIÊBIORSTWIE OGRODNICZYM

254

STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU

Przemys³aw wierczek, Leonid Worobjow

Akademia Rolnicza w Szczecinie

REALIZACJA PROJEKTÓW TECHNOLOGICZNYCH W PRZEDSIÊBIORSTWIE OGRODNICZYM

REALIZATION OF TECHNOLOGICAL PROJEKTS IN GARDENING PRODUCTION

S³owa kluczowe: projekt technologiczny, przedsiêbiorstwo ogrodnicze, jab³onie, forma superwrzecionowa

Key words: technological project, gardening production, apple-tree, form of spindle

Wstêp

Celem artyku³u jest przedstawienie sposobów realizacji projektów technologicznych w przed- siêbiorstwach ogrodniczych z uwzglêdnieniem wymagañ do uzyskania mo¿liwoci skorzysta- nia ze rodków i funduszy pomocniczych, jakie mu mog¹ przys³ugiwaæ.

Koszty i op³acalnoæ produkcji jab³ek

rednio, w latach 2002-2003, najbardziej kosztoch³onna (w z³ /kg) by³a produkcja malin,

porzeczek czerwonych, truskawek, wini i jab³ek, a najmniej produkcja liwek i porzeczek czar-

nych zbieranych kombajnem. Koszt jednostkowy produkcji zale¿y od wielkoci nak³adów na l

ha i wielkoci uzyskiwanych plonów. Najni¿szy poziom kosztów jednostkowych wyst¹pi³ w

produkcji jab³ek (0,68-0,66 z³/kg), a najwy¿szy w produkcji malin (2,53-2,86 z³/kg). W latach

1997-2003 szybciej wzrasta³y koszty jednostkowe produkcji owoców jagodowych ni¿ koszty

jednostkowe produkcji owoców z drzew.

255

W Polsce warunki naturalne sprawiaj¹, ¿e dominuj¹cym gatunkiem by³y i najprawdopodob- niej bêd¹ jab³ka. Tak wiêc podstawa polskiej produkcji sadowniczej, to jab³ka i owoce miêkkie.

Produkcja owoców mo¿e wzrosn¹æ, ale pod warunkiem intensywnej produkcji i zmian w dobo- rze odmian. Tylko wtedy mo¿emy siê spodziewaæ utrzymania op³acalnoci produkcji i konku- rencji na rynkach zagranicznych.

Wiele uwagi powinnimy powiêciæ poprawie jakoci. Obecnie jestemy bowiem jednym z najwiêkszych w Europie producentów owoców przemys³owych. Udzia³ owoców przetworzo- nych w zbiorach jest bardzo wysoki, jab³ek i truskawek siêga³ w ostatnich latach 70-80%. Na

wiecie najwiêcej przetwarza siê winogron (50%), jab³ek tylko 32%, a gruszek  22%. Jedynie wskaniki dla czereni i wini s¹ u nas porównywalne ze wiatowymi. W pozosta³ych przypad- kach polskie dane s¹ znacznie wy¿sze [Has³o Ogrodnicze 9/2002].

Prowadzenie jab³oni w formie superwrzecionowej

256

Wdra¿anie technologii z rusztowaniem sadu

rzêdów rozci¹gniêto druty rednicy 3 mm. Pierwszy prowadzono na wysoko-

ci oko³o l m, a drugi metr wy¿ej, od stro- ny zachodniej. Strukturê kosztów za³o-

¿enia rusztowañ przedstawiono na rysunku 2.

Ju¿ w pierwszym roku zakwitn¹ i zawi¹¿¹ owoce, w 2 roku plon wyniesie

rednio l2 kg jab³ek z l drzewa, co daje 5-10 t owoców z hektara. Jab³ka te s¹ s³abo wyronie. Plon w trzecim roku wy- nosi rednio 6 kg/drzewo i powy¿ej 4 roku 18 kg z l drzewa (rys. 3). Porówna- nie za³o¿eñ na wdra¿anie nowej techno- logii oraz zbiorów przedstawiono w ta- beli 1.

Podsumowanie

Czêæ wniosków dotycz¹cych systemo- wych uregulowañ powinna byæ kierowa- na do administracji pañstwowej, ale wie- le problemów musz¹ rozwi¹zaæ sami producenci. Dotyczy to zw³aszcza podejmowania w³aciwych decyzji pro- dukcji i prowadzenia racjonalnej gospo- darki sadowniczej.

257

Literatura

Summary

Przemys³aw wierczek, Leonid Worobjow

Celem artyku³u jest przedstawienie sposobów realizacji projektów technologicznych w przed- siêbiorstwach ogrodniczych z uwzglêdnieniem wymagañ do uzyskania mo¿liwoci skorzysta- nia ze rodków i funduszy pomocniczych, jakie mu mog¹ przys³ugiwaæ.

Koszty i op³acalnoæ produkcji jab³ek

rednio, w latach 2002-2003, najbardziej kosztoch³onna (w z³ /kg) by³a produkcja malin,

porzeczek czerwonych, truskawek, wini i jab³ek, a najmniej produkcja liwek i porzeczek czar-

nych zbieranych kombajnem. Koszt jednostkowy produkcji zale¿y od wielkoci nak³adów na l

ha i wielkoci uzyskiwanych plonów. Najni¿szy poziom kosztów jednostkowych wyst¹pi³ w

Produkcja owoców mo¿e wzrosn¹æ, ale pod warunkiem intensywnej produkcji i zmian w dobo- rze odmian. Tylko wtedy mo¿emy siê spodziewaæ utrzymania op³acalnoci produkcji i konku- rencji na rynkach zagranicznych.

Wiele uwagi powinnimy powiêciæ poprawie jakoci. Obecnie jestemy bowiem jednym z najwiêkszych w Europie producentów owoców przemys³owych. Udzia³ owoców przetworzo- nych w zbiorach jest bardzo wysoki, jab³ek i truskawek siêga³ w ostatnich latach 70-80%. Na

wiecie najwiêcej przetwarza siê winogron (50%), jab³ek tylko 32%, a gruszek 22%. Jedynie wskaniki dla czereni i wini s¹ u nas porównywalne ze wiatowymi. W pozosta³ych przypad- kach polskie dane s¹ znacznie wy¿sze [Has³o Ogrodnicze 9/2002].

rzêdów rozci¹gniêto druty rednicy 3 mm. Pierwszy prowadzono na wysoko-

ci oko³o l m, a drugi metr wy¿ej, od stro- ny zachodniej. Strukturê kosztów za³o-

rednio l2 kg jab³ek z l drzewa, co daje 5-10 t owoców z hektara. Jab³ka te s¹ s³abo wyronie. Plon w trzecim roku wy- nosi rednio 6 kg/drzewo i powy¿ej 4 roku 18 kg z l drzewa (rys. 3). Porówna- nie za³o¿eñ na wdra¿anie nowej techno- logii oraz zbiorów przedstawiono w ta- beli 1.

Czêæ wniosków dotycz¹cych systemo- wych uregulowañ powinna byæ kierowa- na do administracji pañstwowej, ale wie- le problemów musz¹ rozwi¹zaæ sami producenci. Dotyczy to zw³aszcza podejmowania w³aciwych decyzji pro- dukcji i prowadzenia racjonalnej gospo- darki sadowniczej.