1. Najstarsze zabytki języka polskiego „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią”
a. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości Uczeń:
• zna utwór „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią”,
• rozumie kontekst kulturowy utworu,
• rozumie interpretacje utworu literackiego.
ii. b) Umiejętności Uczeń:
• potrafi omówić tematykę utworu literackiego i obrazu,
• rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów,
• potrafi wypowiadać się na dany temat,
• potrafi pracować w grupie,
• potrafi wskazać w tekście archaizmy,
• potrafi dostrzec kontekst kulturowy utworu.
• potrafi zredagować list.
b. 2. Metoda i forma pracy
Praca w grupach, dyskusja, praca z tekstem, wizualizacja.
c. 3. Środki dydaktyczne
Tabela do wypełnienia w grupach Reprodukcje obrazów
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć. Na początku lekcji
uczniowie szukają wyrazów i związków frazeologicznych bliskoznacznych do słowa śmierć. ŚMIERĆ- zejście z tego świata , zgon, odejście na tamten świat ,przeniesienie na łono Abrahama, skonanie, agonia, koniec życia, kres doczesnej wędrówki.
ii. b) Faza realizacyjna
1. Uczniowie próbują określić, jakie uczucia wzbudza w nich myśl o śmierci. Nauczyciel
uświadamia uczniom, że ich lęk przed śmiercią jest identyczny jak ten, który odczuwali ludzie żyjący w innych epokach. Dlatego właśnie temat śmierci był i jest popularny w literaturze, filozofii, sztuce. Motyw śmierci szczególnie często przewijał się w twórczości późnego średniowiecza, kiedy to zarazy, epidemie i wojny powodowały śmierć milionów ludzi.
Zainteresowanie śmiercią towarzyszy również twórcom innych epok. Nauczyciel pokazuje uczniom ilustracje przedstawiające następujące obrazy: -Hieronim Bosch „Śmierć skąpca” ,- Hans Holbein „ Stara kobieta” . Wspólne krótkie omówienie tematyki obrazów, zwrócenie uwagi na sposób przedstawienia śmierci.
2. Przypomnienie znaczenia terminu archaizm (element językowy pochodzący z minionej epoki historycznej ,który wyszedł z powszechnego użytku). Uczniowie wyszukują przykłady
archaizmów w tekście. Archaizmy: uźżał, ostał, wielmi, miece, skarady, wzjawiła, żby, źwierza, rzeknąc, ułakomiła itp.
3. Nauczyciel objaśnia, że tekst zawiera liczne archaizmy, gdyż należy do najstarszych zabytków literatury polskiej. Autor „Rozmowy...” jest nieznany-anonimowy. Rękopis utworu, pochodzący z XV wieku, zaginął podczas II wojny światowej. „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” to literacka realizacja modnego w wiekach średnich motywu tańca śmierci (danse macabre).
4. Nauczyciel dzieli klasę na grupy, 5 zespołów. Są wśród nich wybierani liderzy, sprawozdawcy, lektorzy, sekretarze. Uczniowie w grupach wypełniają tabelkę, będącą analizą tekstu „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią” . Po wykonaniu zadań zespoły prezentują swoje wyniki na forum klasy, są one omawiane a wnioski zapisane do zeszytu (załącznik 1).
iii. c) Faza podsumowująca
1. Uczniowie wykonują polecenie: „Napiszcie list przekonujący Śmierć, że żyją na świecie ludzie, którzy nie powinni umierać”.
e. 5. Bibliografia
1. Bosch H., Śmierć skąpca, w: Bosing W., Hieronim Bosch ok. 1450-1516. Dzieła wszystkie.
Między niebem a piekłem, Edipresse, Warszawa 2001.
2. Holbein H., Stara kobieta, w: Kowalczykowi A., Arcydzieła malarstwa. Obraz a literatura - oczami polonisty. Objaśnienia, Stentor, Warszawa 2000.
3. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią, w: Bobiński W., Świat w słowach i obrazach .
Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego w klasie III gimnazjum, WSiP, Warszawa 2000.
4. Witczak T., Literatura średniowiecza. PWN, Warszawa 1990.
f. 6. Załączniki
g. a) Karta pracy ucznia
załącznik 1.
Kto jest bohaterem utworu?
Kim jest Polikarp?
Skąd się wzięła śmierć?
Jakich nauk udziela śmierć?
Jaki charakter ma utwór, jaki cel?
W jakiej formie jest napisany utwór?
i. b) Zadanie domowe
W imieniu Śmierci napisz przemówienie do współczesnych ludzi, w którym zawarte będą rady dotyczące tego, jak żyć.
h. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
i. 8. Uwagi do scenariusza
brak
