Formy wokalne – motet
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z muzyczną formą wokalną – motetem. Omówienie pochodzenia formy i jej właściwości. Przedstawienie budowy motetu i omówienie jego rodzajów. Ukazanie wpływu motetów na kształtowanie się muzyki wokalnej. Przedstawienie kompozytorów tworzących motety. Omówienie tematyki poruszanej w motetach. Wysłuchanie wybranych części mszalnych.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Wyjaśnić pochodzenie motetu.
2. Omówić formalną budowę motetu.
3. Omówić motet w ujęciu historycznym.
4. Wskazać najważniejsze elementy i czynniki tworzące motet.
5. Przedstawić kompozytorów piszących motety.
6. Wskazać tematykę poruszaną w motetach.
2. Metoda i forma pracy
Metoda opisu z elementami poganki. Aktywna praca uczniów – analiza dzieła muzycznego.
Percepcja muzyczna.
3. Środki dydaktyczne
1. Podręcznik – Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999 2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.
3. Nagranie utworów:
a) „Motet” - G. de Mauchaut b) „Motet” – Josquin des Prés
4. Partytury wyżej wymienionych utworów.
5. Karta pracy ucznia
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza
1. Powitanie, czynności organizacyjno – porządkowe.
2. Sprawdzenie zadania domowego.
3. Powtórzenie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.
4. Podanie tematu lekcji.
(10 min)
b. Faza realizacyjna
i. Wysłuchanie „Motetu” Josquin des Prés.
ii. Metodą opisu, zapoznanie uczniów z pojęciem motetu. W ujęciu historycznym rozpatrzenie motetu jako formy wokalnej. Wskazanie tematyki podejmowanej przez twórców motetów.
Notatka:
Motet - jedna z najstarszych wielogłosowych form wokalnych, od XIII stulecia wpływająca na rozwój technik polifonicznych. Motet cechował na ogół temat religijny, choć początkowo zdarzały się także kompozycje o charakterze świeckim (erotyczne, satyryczne, panegiryczne).
Od 1430 roku stał się formą przede wszystkim religijną, wykonywaną a capella do następujących tekstów: prioprium missae, hymnów, psalmów, lamentacji. Klasyczną formę motetu stworzył N. Gombert, a rozwinęli ją G.P. Palestrina i O. di Lasso. W szkole weneckiej motet stał się formą polichóralną, korzystającą z instrumentów. W okresie Baroku A. Willaert, G. Gabrieli usamodzielnili partie instrumentalne, wprowadzili także głosy solowe (tzw. motet koncertujący). W Niemczech motet wszedł w obręb formy kantatowej. Równolegle rozwijał się motet palestrinowski aprobowany przez Kościół (G.M. Nanino, F. Soriano). Jan Sebastian Bach tworzył zarówno motety nawiązujące do szkoły weneckiej, jak i jego odmianę kantatową.
iii. Metodą opisu, omówienie podstawowych rodzajów motetów.
Notatka:
Podział motetów:
1. Motet zawierający cantus firmus.
2. Motet pieśniowy - powstał w XVI wieku, w Niemczech. Jako cantus firmus wykorzystuje chorał protestancki, przeprowadzany w tenorze bądź sopranie, na wzór pieśni tenorowej.
3. Motet przeimitowany - stanowi kulminację franko-flamandzkiej polifonii wokalnej. Nie zawiera cantus firmus, wszystkie głosy rozwijają się równorzędnie na podstawie motywu soggetto.
4. Motet o przejrzystej formie – zastosowanie techniki nota contra notam, stosowanie przeciwstawnych odcinków dwugłosowych.
5. Motet jako utwór polichóralny – z udziałem instrumentów, które pełnią pomocniczą rolę.
6. Motet koncertujący – występują tu głosy solowe, partie instrumentalne.
(25 min)
c. Faza podsumowująca
i. Wysłuchanie „Motetu” G. de Mauchauta. Analiza dzieła – praca z partyturą.
ii. Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min)
5. Bibliografia
a. Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999
b. Ekiert J., Bliżej muzyki. Encyklopedia, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1994
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji pt. Formy wokalne – motet.
b. Zadanie domowe
