Budowa portu Gdynia oraz Centralny Okręg Przemysłowy na tle dokonań gospodarki II Rzeczypospolitej

(1)

Budowa portu Gdynia oraz Centralny Okręg Przemysłowy na tle dokonań gospodarki II Rzeczypospolitej

Wprowadzenie Przeczytaj

Schemat interaktywny Sprawdź się

Dla nauczyciela

(2)

Wyobraź sobie bogato zdobione wnętrza, w których wiszą dzieła wybitnych malarzy, dopracowany jest każdy detal, łącznie z zastawą stołową oraz zagłówkami foteli, a wszystko to zaprojektowane przez kilkudziesięciu uznanych artystów; miejsce, w którym podawane są najróżniejsze potrawy z całego świata, a rozrywkom nie ma końca. Tak właśnie wyglądały dwa statki transatlantyckie, chluby II

Rzeczypospolitej: MS „Piłsudski” i MS „Batory”, które miały się stać „pływającymi salonami i ambasadami kultury polskiej”. Stały się symbolami rozwoju polskiej gospodarki. Jednak podróż takim statkiem była poza zasięgiem większości obywateli. Kto mógł pozwolić sobie na podróż do Nowego Jorku?

Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Twoje cele

Ocenisz najważniejsze dokonania w gospodarce II Rzeczypospolitej.

Wskażesz, ile kosztowały produkty spożywcze w przedwojennej Polsce, i zastanowisz się, czy było to dużo, czy mało w porównaniu z zarobkami.

Obliczysz, ile pieniędzy musiał odłożyć robotnik rolny, aby udać się na emigrację do Nowego Jorku na pokładzie „Piłsudskiego”.

Budowa portu Gdynia oraz Centralny Okręg Przemysłowy na tle dokonań gospodarki II Rzeczypospolitej

Transatlantycki statek pasażerski MS „Piłsudski” na Dworcu Morskim w Gdyni.

Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

(3)

Przeczytaj

Okno na świat – budowa portu w Gdyni

Na mocy traktatu wersalskiego Polska otrzymała 140 km wybrzeża. Wolne Miasto Gdańsk uzyskało autonomię pod ochroną Ligi Narodów, więc na całym odcinku polskiego wybrzeża brakowało większego portu, dzięki któremu państwo mogłoby rozwijać się gospodarczo. W lutym 1920 r. odbyły się uroczyste zaślubiny z Bałtykiem w Pucku, na które przybył gen. Józef Haller.

Obraz Zaślubiny Polski z morzem pędzla Wojciecha Kossaka, 1931 r. Sprawdź, skąd wywodzi się zwyczaj zaślubin z morzem.

Niecałe pół roku później inżynier Tadeusz Wenda został oddelegowany na Pomorze, aby znaleźć

najlepsze miejsce na przyszły port. Według niego to Gdynia, wówczas niewielka wioska letniskowa, miała najkorzystniejsze warunki. Został mianowany głównym kierownikiem oraz projektantem portu, którego budowa ruszyła w 1922 r. Początkowo prace przebiegały bardzo powoli, przyspieszono je w 1926 r. dzięki funduszom inwestycyjnym pozyskanym przez ministra przemysłu i handlu Eugeniusza Kwiatkowskiego.

Budowa portu w Gdyni trwała do 1937 r.

Fragment przemowy gen. Józefa Hallera podczas uroczystości

Oto dzisiaj dzień czci i chwały! Jest on dniem wolności, bo rozpostarł skrzydła Orzeł Biały nie tylko nad ziemiami polskimi, ale i nad morzem polskim. Naród czuje, że go już nie dusi hydra, która dotychczas okręcała mu szyję i piersi. Teraz wolne przed nami światy i wolne kraje. Żeglarz polski będzie mógł dzisiaj

wszędzie dotrzeć pod znakiem Białego Orła, cały świat stoi mu otworem.

Źródło: Fragment przemowy gen. Józefa Hallera podczas uroczystości, [w:] Artykuł Zaślubiny Polski z Bałtykiem, dostępny na portalu dzieje.pl, 2010.

“

(4)

Tadeusz Wenda. Kierował budową nowego polskiego portu, a od 1932 r. nadzorował prace jako naczelnik Wydziału Techniczno- Budowlanego Urzędu Morskiego w Gdyni. Jakie wcześniejsze doświadczenia pomogły mu w realizacji gdyńskiego projektu?

Źródło: Muzeum Miasta Gdyni, domena publiczna.

Eugeniusz Kwiatkowski (1888–1974) – inżynier chemik, minister przemysłu i handlu w latach 1926–1930, minister skarbu w latach 1935–1939. Zainicjował budowę portu w Gdyni, kierował opracowaniem czteroletniego planu inwestycyjnego, patronował Centralnemu Okręgowi Przemysłowemu. Rozwinął polski przemysł chemiczny, przyczynił się do powstania huty w Stalowej Woli. Po wybuchu wojny udał się do Rumunii. Do kraju powrócił w 1945 r. Ponownie zaangażował się w odbudowę gospodarki morskiej, jednak w 1948 r. został odsunięty od działalności publicznej. Zamieszkał w Krakowie. Od 1956 r. zajmował się pracą naukową. Dlaczego mężczyźni na zdjęciu, zwróceniu w stronę Eugeniusza Kwiatkowskiego trzymają kapelusze rękach?

Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna.

Fragment wspomnień Jana Żelewskiego, sekretarza Kierownictwa Budowy Portu w Gdyni

Jak było w Gdyni w roku 1920? Tak jak w Biblii. Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię, odłączył wodę od lądu i dodatkowo przylepił do tego ubogą, zacofaną wioskę rybacką Gdynię! To było wszystko, co zastał […] inicjator, jedyny

projektant i budowniczy portu w Gdyni inżynier Tadeusz Wenda. […] zostawił w Warszawie szczęśliwą rodzinę, bardzo obszerne luksusowe mieszkanie i duże miasto i przyjechał do Gdyni, gdzie był brak najelementarniejszych wygód bytowania.

Źródło: Fragment wspomnień Jana Żelewskiego, sekretarza Kierownictwa Budowy Portu w Gdyni, [w:] K. Budlewski, M. Głodek, J.

Gołębiewski, M. Stelmach, Inżynier Tadeusz Wenda "Ojciec" portu w Gdynii, Komorów 2018, s. 7.

“

(5)

Wokół portu powstawała niezbędna infrastruktura, która przyczyniła się do rozbudowy Gdyni. W ciągu zaledwie kilkunastu lat niewielka wioska licząca 1300 mieszkańców zamieniła się w prężnie działające miasto, które w momencie wybuchu II wojny światowej zamieszkiwało ponad 120 tys. osób. Port w Gdyni nie ustępował temu znajdującemu się w Wolnym Mieście Gdańsku, wypływały z niego towary takie jak węgiel, drewno oraz różne produkty pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, początkowo w kierunku krajów skandynawskich, a następnie całej Europy.

Ruch statków w latach 1924–1929

Rok Weszło statków Wyszło statków Razem

1924 27 27 54

1925 85 72 157

1926 298 303 601

1927 513 510 1023

1928 1108 1093 2201

1929 15502 3106 18608

„Jutro będzie gorsze niż dzisiaj” – walka z kryzysem gospodarczym

W związku z prowadzonymi walkami o granice polska gospodarka była wciąż nastawiona na cele wojenne. Aby sprostać narastającym wydatkom, konieczna była zwiększona emisja pieniądza, a więc dodruk banknotów bez pokrycia i powiększenie długu publicznego. Deﬁcyt budżetowy w 1921 r. sięgał 155 proc. W efekcie tego marka polska – obowiązująca waluta – podlegała inﬂacji. Towary drożały, a najlepszym wyznacznikiem kryzysowej sytuacji był kurs dolara, który gwałtownie rósł w stosunku do polskiej waluty.

Inﬂacja marki polskiej (mkp)

1918 1919 1920 1921 1922 1923 31.03.1924

Produkcja (1913 r. = 1) × 0,3 0,4 0,6 0,75 0,8 ×

Dług Skarbu (mld mkp) 0,1 6,8 60,0 221,0 676,00 111322,0 291700 Obieg pieniężny (mld mkp) 9,0 15,0 49,0 230,0 792,00 125372,0 596244 Kurs dolara (w mkp) 9,0 110,0 590,0 2923,0 17800,00 6375000,0 9250000 Ceny detaliczne (1913 r. = 1) × 25,0 136,0 560,0 2772,00 1524482,0 3447562

Źródło: Anna Wójtowicz, Grzegorz Wójtowicz, Historia monetarna Polski, Warszawa 2003.

Pod koniec 1923 r. państwo polskie znalazło się w bardzo trudnym położeniu. Jesienią trwająca już od kilku lat inflacja weszła w nowe stadium – hiperinflację. W warunkach kryzysu gospodarczego zaostrzały się konflikty społeczne. W całej Polsce doszło do licznych demonstracji i starć zbrojnych między

robotnikami a policją i wojskiem. W Krakowie wybuchło powstanie robotnicze, w którym zginęło kilkadziesiąt osób.

Źródło: Artykuł Port morski Gdynia, Wikipedia.org

(6)

Strajkujący przed Domem Robotniczym w Krakowie. Zastanów się, dlaczego strajki i demonstracje nasiliły się w listopadzie. Czy mogła mieć na to wpływ zbliżająca się zima?

Źródło: dziennikpolski24.pl, tylko do użytku edukacyjnego.

Rząd Wincentego Witosa nie był w stanie sprostać kryzysowi, a jego słowa „jutro będzie gorsze niż dzisiaj” podsumowywały niemoc władz. W grudniu 1923 r., kiedy kurs dolara sięgnął już

astronomicznych kwot, rząd Witosa podał się do dymisji, a na jego miejsce powołano nowy gabinet Władysława Grabskiego, który miał wyprowadzić Polskę z chaosu i uporządkować gospodarkę.

Specjalne uprawnienia pozwalające na podejmowanie pozaparlamentarnych działań otrzymał tzw. rząd fachowców.

Jednym z pierwszych kroków nowo powstałego rządu była reforma walutowa. Na początku 1924 r.

rząd ustanowił nową walutę – złoty polski – i powołał Bank Polski. Ponadto wprowadził jednorazowy podatek majątkowy (od osób

posiadających majątek powyżej 10 tys. ówczesnych złotych franków) oraz radykalne cięcia kosztów.

Władysław Grabski: „Plan mój polegał na tym, żeby pobierać podatek majątkowy w przyśpieszonym trybie tak, by starczył on na pokrycie deﬁcytu pierwszych kilku miesięcy. W ciągu zaś tych kilku miesięcy należało dokonać reformy walutowej, która by położyła kres ciągłej groźbie ponownego spadku waluty […]. W tej sytuacji zdecydowałem się na wydanie komunikatu, że w ciągu lutego i marca

płatne będą dwie raty zaliczki na podatek majątkowy, które nie zostaną potrącane z rat należnych w ciągu 1924 roku, a tylko w następnych, oraz że od 1 lutego zostanie całkowicie wstrzymany druk pieniędzy papierowych na potrzeby skarbu”.

Źródła cytatów: Wincenty Witos: „Wola Ludu” nr 41, 1923, s. 507; Władysław Grabski: Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej (1924–1925), Warszawa 1927, s. 32.

Rząd w Odezwie do Obywateli Rzeczpospolitej Polskiej, 27

Władysław Grabski (1874–1938) – ekonomista, działacz społeczny i niepodległościowy, poseł na Sejm, związany z Narodową Demokracją. Po raz pierwszy był premierem między 23 czerwca a 24 listopada 1920 r. Później był ministrem skarbu w rządach Władysława Sikorskiego i Wincentego Witosa. Drugi gabinet Grabskiego nie tylko rozruszał gospodarkę, ale też wypracował projekt reformy rolnej. Po tym, jak w listopadzie 1925 r. podał swój rząd do dymisji, wycofał się z życia politycznego i poświęcił się pracy naukowej w warszawskiej Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.

(7)

Przykład banknotu obowiązującego w międzywojennej Polsce. Kim jest postać przedstawiona na banknocie?

Centralny Okręg Przemysłowy

W 1926 r. ruszyła budowa magistrali węglowej (nazywanej potocznie Węglówką) – trasy kolejowej łączącej Górny Śląsk z Gdynią, co znacznie usprawniło transport polskiego węgla. Do użytku została ona oddana w 1933 r. Powstawały nowe fabryki, m. in. jedna z najnowocześniejszych fabryk w Europie- Zakłady Azotowe w Tarnowie‑Mościcach. Ostatnią wielką inwestycją przed II wojną światową był Centralny Okręg Przemysłowy budowany w latach 1937–1939. Do wybuchu wojny udało się tam stworzyć ponad 100 tys. miejsc pracy. Budowa była ogromnym przedsięwzięciem, którego budżet planowano na 3 mld zł (dla porównania roczny budżet państwa wynosił 2 mld zł). COP stanowił około 15% powierzchni II

Rzeczypospolitej.

Rząd w Odezwie do Obywateli Rzeczpospolitej Polskiej, 27 stycznia 1924 roku

Rząd żywi przekonanie, że wspólnym wysiłkiem własnym oraz całego

społeczeństwa zdoła w najbliższym czasie dokonać dawno oczekiwanego przez naród przełamania kryzysu ﬁnansowego. Cel ten da się osiągnąć przez wielkie natężenie sił płatniczych społeczeństwa, przez ograniczenie wielu nawet pilnych potrzeb oraz przez usilną pracę i oszczędność na wszystkich polach i przez wszystkie sfery. Oszczędności muszą być stosowane nie tylko w państwowej gospodarce, lecz i w prywatnej. Miernikiem wartości obywatelskiej w każdym nowożytnym państwie jest także rzetelne płacenie podatków, kierowanie się prawdą przy deklarowaniu stanu majątkowego i uiszczanie należności skarbowi we wskazanych terminach, lokowanie swoich oszczędności w kraju, a nie

w obcych walutach i nie za granicą. Gdy wszyscy spełnią swój obowiązek, szybko nadejdą czasy normalne.

Źródło: Rząd w Odezwie do Obywateli Rzeczpospolitej Polskiej, 27 stycznia 1924 roku, [w:] Wspomnienia i relacje o reformach Władysława Grabskiego, oprac. M.M. Drozdowski, Warszawa 2004.

“

(8)

Wizyta prezydenta RP Ignacego Mościckiego na terenie budowy zapory wodnej na Dunajcu i elektrowni wodnej w Rożnowie.

Inwestycję tę realizowano w latach 1935-1941 i była częścią COP-u. Zlokalizuj Rożnów na schemacie interaktywnym.

COP znalazł się w równej odległości od wschodniej i zachodniej granicy państwa, w regionie istniało ogromne przeludnienie wsi, a także dostępna była tania siła robocza. Budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego była więc odpowiedzią redukcję bezrobocia, które prowadziło w poprzednich latach do masowych strajków oraz protestów ludności. Miała także wymiar propagandowy, ukazując Polskę, zarówno na arenie międzynarodowej, jak i wśród jej mieszkańców, jako państwo dynamicznie się

rozwijające i nowoczesne. COP stał się rynkiem zbytu zarówno dla produktów rolnych ze wschodu kraju, jak i surowców z Górnego Śląska. Znajdowały się tam również bogate złoża gazu ziemnego.

Słownik

Centralny Okręg Przemysłowy

ośrodek przemysłu ciężkiego budowany w 1936–1939 w południowo‑centralnych dzielnicach Polski inﬂacja

wzrost cen przy spadku wartości pieniądza hiperinﬂacja

bardzo wysoka i gwałtowna inﬂacja spowodowana załamaniem systemu ﬁnansowego marka polska

(z niem. Mark, marc – sztabka metalu opatrzona znakiem) waluta obowiązująca na terenie królestwa Polskiego od 1916 r., a po I wojnie światowej tymczasowo obowiązująca w II RP; w wyniku reformy z 1924 r. została zastąpiona złotym polskim

złoty frank

(franc. franc) dawna jednostka rozrachunkowa, którą od 1930 r. do 1 kwietnia 2003 r. posługiwał się Bank Rozrachunków Międzynarodowych

Słowa kluczowe

Centralny Okręg Przemysłowy, Eugeniusz Kwiatkowski, port morski w Gdyni, inﬂacja, hiperinﬂacja, kryzys gospodarczy

(9)

Bibliograﬁa

Krzywicki L., Wspomnienia, t. 1‑3, Warszawa 1957‑59.

Wspomnienia i relacje o reformach Władysława Grabskiego, oprac. M.M. Drozdowski, Warszawa 2004.

Wójtowicz A., Wójtowicz G., Historia monetarna Polski, Warszawa 2003.

(10)

Schemat interaktywny

Polecenie 1

Zapoznaj się ze schematem interaktywnym. W jaki sposób rozbudowa kolei w II RP wspierała rozwój polskiego przemysłu i eksportu?

Polecenie 2

Które gałęzie przemysłu były charakterystyczne dla gospodarczej Polski B? Jaką rolę w tym symbolicznym podziale mógł pełnić COP?

Mapa: gospodarka II Rzeczypospolitej

Źródło: Krys an Chariza i zespół, licencja: CC BY-SA 3.0.

(11)

Sprawdź się

Ćwiczenie 1

Zdjęcia przedstawiają dwie najważniejsze postacie związane z budową portu w Gdyni. O kim mowa?

Źródło: Muzeum Miasta Gdyni, tylko do użytku edukacyjnego.

 



 



輸

(12)

Ćwiczenie 2

Na podstawie poniższego fragmentu Wspomnień oraz karykatury wskaż zjawisko, o jakim mówi autor.

Zaproponuj jego krótką deﬁnicję.

Napis na karykaturze: „Otrzymałem pensję miesięczną i nie wiem, co robić! Posiadam pieniędzy zbyt wiele, ażeby samemu udźwignąć, i zbyt mało, ażeby zapłacić dorożkarzowi za odwiezienie do domu”.

Ludwik Krzywicki

Wspomnienia

Pewien włościanin w lecie 1923 roku, chcąc kupić konia, sprzedaje krowę i rocznego byczka. Suma uzyskana wystarcza w dniu sprzedaży na kupno konia, jednak nie mogąc znaleźć okazu odpowiedniego, chłop odkłada transakcję na inny dzień. W jednym z najbliższych tygodni kwota poprzednia jest już niedostateczna, wobec czego chłop sprzedaje dodatkowo sztukę trzody chlewnej wagi 360 funtów.

Jednak i ta suma nie pokrywa ceny konia. A nawet po dodatkowej jeszcze sprzedaży jałówki, kupno konia staje się niedoścignionym marzeniem. Zrezygnowany

włościanin kupuje za całą sumę cztery cembrowiny do studni.

Źródło: Ludwik Krzywicki, Wspomnienia, t. 1-3, Warszawa 1957-59.

“

輸

(13)

Ćwiczenie 3

Porównaj rozmieszczenie linii kolejowych między rokiem 1914 a 1938. Na podstawie map oceń, co było największym wyzwaniem Polski po odzyskaniu niepodległości. Czy udało się mu sprostać?

Rozwój sieci kolejowej w latach 1914–1938.

Źródło: Magazyn I SLO z Maturą Międzynarodową im. Jam Saheba Digvijay Sinhji przy ul. Raszyńskiej 22 w Warszawie, IB World School 1531, tylko do użytku edukacyjnego.

Ćwiczenie 4

Na podstawie poniższego plakatu oraz informacji z lekcji uzupełnij zdania.

Źródło: Magazyn I SLO z Maturą Międzynarodową im. Jam Saheba Digvijay Sinhji przy ul. Raszyńskiej 22 w Warszawie, IB World School 1531, tylko do użytku edukacyjnego.

Ćwiczenie 5

Przeanalizuj wysokość zarobków w wybranych zawodach w II Rzeczypospolitej, a następnie odpowiedz na pytania.

輸

醙

(14)

Źródło: Mały Rocznik Statystyczny 1939, tylko do użytku edukacyjnego.

 



 



(15)

Ćwiczenie 6

Na podstawie informacji z poprzedniego ćwiczenia opisz, w którym sektorze gospodarki liczniejszą grupę stanowiły kobiety. O ile mniej miesięcznie kobiety zarabiały od mężczyzn wśród robotników?

Ćwiczenie 7

Najpopularniejsze statki II Rzeczypospolitej „Piłsudski” oraz „Batory” przewiozły do Ameryki tysiące

pasażerów. Dla jednych podróż ta była tylko rozrywką, dla innych możliwością emigracji i szukania lepszego życia za oceanem. Nie każdego było jednak stać na ten luksus. Porównaj ceny biletów z zarobkami podanymi w ćwiczeniu 5. Dolary zamień na złotówki według odpowiedniego kursu.

Źródło: ContentPlus.sp.z o.o. na podstawie Mathiasrex, Maciej Szczepańczyk, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ceny rejsów transatlantyckich

Źródło: Contentplus.sp. z o.o. na podstawie historia.org.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

醙

難

(16)

Ćwiczenie 8

Porównaj zarobki z ćwiczenia 5 z przykładowymi cenami z 1937 r.

Mąka pszenna 1 kg – 0,45 zł Ziemniaki 1 kg – 0,10 zł

Mięso wieprzowe 1 kg – 1,52 zł Mleko 1 l – 0,26 zł

Masło 1 kg – 3,98 zł

Jaja 1 kg (ok. 15 jaj) – 1,51 zł Cukier 1 kg – 1,00 zł

Chleb pszenny 1 kg – 0,66 zł Bułki pszenne 1 kg – 0,92 kg Kasza jęczmienna 1 kg – 0,40 zł Kasza jaglana 1 kg – 0,44 zł Kasza gryczana 1 kg – 0,60 zł Kasza manna 1 kg – 0,60 zł Ryż 1 kg – 0,72 zł

Sól 1 kg – 0,32 zł

Fasola biała 1 kg – 0,60 zł Cebula 1 kg – 0,25 zł

Kiełbasa wieprzowa 1 kg – 2,00 zł Szynka gotowana zadnia 1 kg – 4,50 zł

難

(17)

Dla nauczyciela

Autor: Stanisław Mrozowicz Przedmiot: Historia

Temat: Budowa portu Gdynia oraz Centralny Okręg Przemysłowy na tle dokonań gospodarki II Rzeczypospolitej

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XLIII. Społeczeństwo i gospodarka II Rzeczypospolitej.

Uczeń:

5) charakteryzuje i ocenia osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolitej z lat 30. (m.in. reformy Eugeniusza Kwiatkowskiego).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje cyfrowe;

kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

ocenia najważniejsze dokonania w gospodarce II Rzeczypospolitej;

wskazuje, ile kosztowały produkty spożywcze w przedwojennej Polsce, i zastanawia się, czy było to dużo, czy mało w porównaniu z zarobkami;

oblicza, ile pieniędzy musiał odłożyć robotnik rolny, aby udać się na emigrację do Nowego Jorku na pokładzie „Piłsudskiego”.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;

konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

analiza materiału źródłowego (porównawcza);

dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;

praca w parach;

praca w grupach;

praca całego zespołu klasowego.

(18)

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Uczniowie interpretują ilustrację okładkową, wskazując na jej powiązania z tematem i celami lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Pytania powinny dotyczyć takich zagadnień jak np. budowa portu w Gdyni, kryzys gospodarczy i powołanie rządu Władysława Grabskiego, inwestycje

realizowane przez polski rząd (w tym budowa COP). Wybrana osoba zbiera pytania do urny.

Uczniowie dzielą się na 5‑osobowe grupy, losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryﬁkują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z multimedium („Schemat interaktywny”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie numer 1 - „Zapoznaj się ze schematem interaktywnym. W jaki sposób rozbudowa kolei w II RP wspierała rozwój polskiego przemysłu i eksportu?”. Poleca uczniom, aby podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.

3. W następnym kroku uczniowie w zespołach dwuosobowych zapoznają się z poleceniem nr 2 - „Które gałęzie przemysłu były charakterystyczne dla gospodarczej Polski B? Jaką rolę w tym symbolicznym podziale mógł pełnić COP?” i wspólnie rozwiązują zadanie. Wylosowana para przedstawia swoje rozwiązanie, uzuasadniając odpowiedź. Nauczyciel w razie konieczności koryguje ją lub dopowiada ważne informacje.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia interaktywne nr 1‑4 z sekcji „Sprawdź się”, analizując przedstawione materiały źródłowe. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

5. Następne ćwiczenie nr 5 (analiza zarobków przedstawicieli wybranych zawodów w II RP) wyświetlone przez nauczyciela na tablicy uczniowie wykonują, pracując w parach. Podczas

wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

6. Kolejne ćwiczenie nr 6 (nawiązujące do danych z ćw. 5) uczniowie wykonują indywidualnie.

Nauczyciel kontroluje wskazywane przez uczniów odpowiedzi. Następnie uczniowie w parach dyskutują porównując swoje odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankietę ewaluacyjną z oceną lekcji, pracy własnej uczniów oraz pracy klasy.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

(19)

1. Opracuj podsumowanie tematu „Budowa portu Gdynia oraz Centralny Okręg Przemysłowy na tle dokonań gospodarki II Rzeczypospolitej” w formie pytań do krzyżówki.

2. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oﬁcyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Krzywicki L., Wspomnienia, t. 1‑3, Warszawa 1957‑59.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

Wspomnienia i relacje o reformach Władysława Grabskiego, oprac. M.M. Drozdowski, Warszawa 2004.

Wójtowicz A., Wójtowicz G., Historia monetarna Polski, Warszawa 2003.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie sekcji „Schemat interaktywny” przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.