BIULETYN PAÑSTWOWEGO INSTYTUTU GEOLOGICZNEGO 459: 167–168, 2014 R.
DEWOÑSKA SERIA WÊGLANOWA W OTWORZE WIERTNICZYM TROJANOWICE 2
DEVONIAN CARBONATE SUCCESSION IN THE TROJANOWICE 2 BOREHOLE ANNATOMAŒ1
Abstrakt. Dewoñsk¹ seriê wêglanow¹ badano w otworze wiertniczym Trojanowice 2, usytuowanym na pó³nocny zachód od Krakowa.
Jest ona reprezentowana przez dolomity, z nielicznymi poziomami brekcji œródwarstwowych i warstwê wapienia mikrytowego. Dolomity zawieraj¹ œlady pierwotnych struktur, ziarn (bioklasty, peloidy, intraklasty, ooidy) oraz relikty substancji mikrytowej. Powsta³y one w wyni- ku wczesnej dolomityzacji wapieni mikrytowych, które osadza³y siê w p³ytkim, spokojnym, prawdopodobnie izolowanym œrodowisku morskim. Seriê dolomitow¹ z otworu Trojanowice 2 zaliczono do eiflu–¿ywetu dolnego na podstawie podobieñstwa do dolomitów wystê- puj¹cych w innych otworach w masywach górnoœl¹skim i ma³opolskim.
S³owa kluczowe: seria wêglanowa, mikrofacje, dewon, blok górnoœl¹ski.
Abstract. The Devonian carbonate succession was examined in the Trojanowice 2 borehole located northwest of Kraków. It is repre- sented by dolomites with infrequent intrastratal breccias and a micrite limestone layer. The dolomites contain traces of primary structures, grains (bioclasts, peloids, intraclasts and ooids) and relics of micritic matter. They formed as a result of early dolomitization of micrite lime- stones deposited in a shallow, quiescent and probably isolated marine environment. The dolomite succession from the Trojanowice 2 bore- hole has been assigned to the Eifelian–Lower Givetian based on the similarity to the dolomites known from other boreholes in the Upper Silesian and Ma³opolska blocks.
Key words: carbonates, microfacies, Devonian, Upper Silesian Block.
OPIS SERII WÊGLANOWEJ
Otwór wiertniczy Trojanowice 2 znajduje siê na pó³noc- ny zachód od Krakowa, na wschodnim brzegu masywu gór- noœl¹skiego. Dewoñska seria wêglanowa zalega tu na g³êbo- koœci 312,2–519,1 m, pomiêdzy silikoklastykami dewonu dolnego a utworami jurajskimi. Jest ona reprezentowana przez ciemnoszare i czarne dolomity, w których wystêpuj¹ nieliczne poziomy brekcji œródwarstwowych (dolomityczne, dolomityczno-marglisto-¿elaziste) i sporadyczne prze³awi- cenia margliste. Dolomity s¹ za¿elazione, spêkane i niekiedy kawerniste. S¹ one masywne lub wykazuj¹ warstwowanie faliste lub laminacjê. W samym stropie serii zalega warstwa dolomitu ¿elazistego lekko piaszczystego. Wœród dolomitów
wystêpuje pojedynczy poziom wapienia mikrytowego z mi- kroszcz¹tkami.
Z dolomitów wykonano 20 p³ytek cienkich, w których przeprowadzono obserwacje mikroskopowe. Nie wykaza³y one zró¿nicowania dolomitów uzasadniaj¹cego ich podzia³.
Dolomity s¹ reprezentowane g³ównie przez odmiany krystaliczne, dolosparyty i dolomikrosparyty, rzadko spoty- ka siê dolomikryty. Ich odmiany krystaliczne zawieraj¹ czê- sto relikty substancji mikrytowej w formie niewielkich gniazd, warstewek i smug. Substancja mikrytowa wystêpuje te¿ w obrêbie kryszta³ów dolosparytowych, w których zaz- nacza kszta³ty pierwotnych ziarn. Widoczne s¹ tak¿e œlady
1Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, Oddzia³ Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków; e-mail: anna.tomas@pgi.gov.pl
bioklastów, peloidów, intraklastów, ooidów oraz struktur or- ganicznych. Fantomy bioklastów spotyka siê w wiêkszoœci dolomitów lecz s¹ one nieliczne. Obecne s¹ zwi¹zki ¿elaza wype³niaj¹ce przestrzenie pomiêdzy ziarnami, stylolity i spêkania. Dolomity s¹ czasem zbioturbowane i zawieraj¹ fenestry wype³nione grubiej krystalicznym dolosparytem.
Na g³êbokoœci 430,4 m wystêpuje wk³adka wapienia mi- krytowego z bioklastami (otwornice jednokomorowe, glony kamenidy), intraklastami, peloidami i domieszk¹ kwarcu de- trytycznego.
Relikty pierwotnych ziarn i substancji mikrytowej wskazu- j¹ na wtórne pochodzenie czêœci dolosparytów. Pierwotnym osadem by³y wapienie mikrytowe, których sedymentacja od- bywa³a siê w bardzo p³ytkim, spokojnym, prawdopodobnie izolowanym œrodowisku, niekorzystnym dla rozwoju œwiata organicznego (p³ytki perylitora³). „Czyste” dolosparyty po- wsta³y prawdopodobnie w wyniku rekrystalizacji dolomi- krytów (Narkiewicz, Racki, 1984).
Omawiane utwory s¹ niemal pozbawione czytelnych szcz¹tków organicznych, a te lepiej zachowane nale¿¹ praw- dopodobnie do kalcisfer i/lub otwornic jednokomorowych.
Te ostanie (Bisphaera, Parathurammina) obecne we wk³ad- ce wapiennej mikrytowej nie wskazuj¹ na wiek osadu. Po- dobne serie dolomitowe wystêpuj¹ w innych rejonach masy- wu górnoœl¹skiego, w otworach Mogilany 1, G³ogoczów IG 1 oraz na masywie ma³opolskim, w otworach: Wyci¹¿e 1, Niepo³omice 3, Dziewin 2, Mniszów 16, Grobla 28, Strzelce Wielkie 1, Rajsko 3 (Tomaœ, Zaj¹c, 1996; Tomaœ, Tomaœ, 2008, 2009). Dolomity z otworu Trojanowice 2 ró¿ni¹ siê od nich rzadkoœci¹ prze³awiceñ marglistych i silikoklastycz- nych. Odpowiadaj¹ one tak¿e czêœci lub ca³oœci jednostek dolomitowych w rejonie Dêbnika (£aptaœ, 1983; Narkie- wicz, Racki, 1984; Narkiewicz, 2005). Seriê dolomitów z ot- woru Trojanowice 2, przez analogiê do tych wyst¹pieñ, zali- czono do eiflu–¿ywetu dolnego.
LITERATURA
£APTAŒ A., 1983 — Sedymentacja utworów wêglanowych dewo- nu œrodkowego rejonu Dêbnika. Stud. Geol. Pol., 75, 1: 61–100.
NARKIEWICZ M., 2005 — Seria wêglanowa dewonu i karbonu w po³udniowej czêœci bloku górnoœl¹skiego. Pr. Pañstw. Inst.
Geol., 182: 5–43.
NARKIEWICZ M., RACKI G., 1984 — Stratygrafia dewonu anty- kliny Dêbnika. Kwart. Geol., 28, 3: 513–546.
TOMAŒ Ad., TOMAŒ An., 2008 — Litostratygrafia i rozwój fa- cjalny dewoñsko-karboñskiego kompleksu wêglanowego na
masywie ma³opolskim. W: Ropa i gaz a ska³y wêglanowe po³udniowej Polski. Mat. konf., Czarna, 16–18 kwietnia 2008.
TOMAŒ Ad., TOMAŒ An., 2009 — Górnopaleozoiczny kompleks wêglanowy w po³udniowo-wschodniej Polsce.
TOMAŒ A., ZAJ¥C R., 1996 — The Younger Paleozoic deposits in the basement of the Polish Western Carpathians. Geol. Quart., 40, 4: 521–542.
168 Anna Tomaœ
