Street art - problem granic w sztuce. Street art - problem granic w sztuce

(1)

Street art - problem granic w sztuce

(2)

Ważne daty

1977 - Pojawienie się na ulicach Manhattanu (dzielnica Nowego Jorku) buntowniczych napisów grafﬁti podpisanych SAMO- to początek działalności Jean‑Michel Basquiata, amerykańskiego prekursora współczesnego street artu.

1982 - Waldemar Frydrych PS. Major (lider Pomarańczowej Alternatywy w latach 1986‑1990) wraz z Wiesławem Cupałą malują pierwsze krasnale, pojawiające się w miejscach zamalowań po antykomunistycznych tekstach.

2008 - Shepard Fairey, amerykański artysta street art, projektuje plakat wyborczy Baracka Obamy.

2014 - W galerii londyńskiej S/2 należącej do jednego z największych domów aukcyjnych (Sotheby’s) odbyła się pierwsza retrospektywna wystawa Banksy’ego , zatytułowana Banksy: The Unauthorised Retrospective. Kuratorem był były agent artysty, Steve Lazarides. Banksy oﬁcjalnie miał nie wyrazić zgody na organizację wystawy.

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

Street art - problem granic w sztuce

(3)

I. Odbiór wypowiedzi i korzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń:

1) samodzielnie dociera do źródeł informacji na temat sztuki i zjawisk artystycznych, zawartych w podręcznikach, encyklopediach i różnych mediach;

2) śledzi w mediach bieżące wydarzenia kulturalne związane ze sztuką dawną i współczesną, orientując się w aktualnych trendach artystycznych i wydarzeniach;

3) rozpoznaje dzieła różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych, potraﬁ umiejscowić je w czasie i w przestrzeni geograﬁcznej;

4) przyporządkowuje twórczość poszczególnych artystów do stylów i kierunków, w obrębie których tworzyli;

5) zna twórczość najwybitniejszych artystów i potraﬁ wymienić dzieła, które stworzyli, rozpoznać najsłynniejsze z nich oraz określić w przybliżeniu czas ich powstania;

6) identyﬁkuje dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom (w tym zna plany i układy przestrzenne dzieł architektury najbardziej charakterystycznych dla danego stylu i kręgu kulturowego);

7) wiąże dzieło z miejscem, w którym się znajduje (muzea, galerie, kościoły, miasta);

8) zna i rozpoznaje podstawowe techniki plastyczne i określa ich cechy charakterystyczne, przypisując te techniki artystom, którzy się w nich specjalizowali;

9) wymienia dawne i współczesne dyscypliny artystyczne oraz potraﬁ wskazać dzieła współczesne, które wymykają się klasyﬁkacjom;

10) zna, poprawnie stosuje oraz deﬁniuje terminy i pojęcia z zakresu historii sztuki;

12) potraﬁ wskazać funkcję dzieła i określić, jaki wpływ ma ona na jego kształt.

II. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń:

1) porównuje style i kierunki, uwzględniając źródła inspiracji, wzajemne oddziaływania, wpływ mecenatu artystycznego, wydarzeń historycznych i kulturalnych oraz estetyki na cechy tych stylów;

3) formułuje samodzielne, przejrzyste i logiczne pisemne wypowiedzi na temat sztuki, uwzględniając właściwą kompozycję pracy, język i styl, opis ikonograﬁczny i formalny przytaczanych przykładów dzieł;

5) poddaje krytycznej ocenie pod względem artystycznym dzieła i zjawiska w sztuce.

III. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń:

1) dokonuje opisu i analizy porównawczej dzieł, uwzględniając ich cechy formalne (np. w architekturze:

układ przestrzenny, plan, bryła, konstrukcja, dekoracja; w rzeźbie: bryła, kompozycja, faktura;

w malarstwie: kompozycja, kolor, światłocień), a także potrafi wskazać te środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło i wskazują na jego klasyfikację stylową;

2) analizuje wybrane teksty pisarzy, ﬁlozofów i artystów, interpretując je i wskazując wpływ tych wypowiedzi na charakter stylów, epok i tendencji w sztuce oraz na kształt dzieła; analizuje także wypowiedzi krytyków na temat sztuki oraz potraﬁ się do nich odnieść, formułując własne zdania.

Nauczysz się

rozróżniać podstawowe techniki street art.;

rozpoznawać prace autorstwa wybranych twórców street art ze świata oraz z Polski;

odtworzyć tło historyczne wybranych wydarzeń związanych z rozwojem street art;

poddawać wartościowaniu i krytycznej analizie realizacje street art.

Street art jako zjawisko w sztuce

Street art jest zjawiskiem bardzo niejednoznacznym, które w ciągu ostatnich dekad wzbudzało wiele emocji i kontrowersji. Początkowo nielegalny i karany, w miarę upływu lat stał się cenionym zjawiskiem artystycznym, który wprowadził do pejzażu miasta treści o charakterze symboliczno‑ikonicznym. Jako ruch artystyczny kieruje się nieformalnymi zasadami, które podporządkowane są idei działania

publicznego.

(4)

Źródło: Włodzimierz Moch, STREET ART I GRAFFITI Litery, słowa i obrazy w przestrzeni miasta, Bydgoszcz 2016, s. 36

Za prekursora street artu w Stanach Zjednoczonych uznaje się Jeana‑Michela Basquiata, czarnoskórego artystę z Brooklynu, zapoczątkował w wieku 17 lat, tworząc grafﬁti na murach Nowego Jorku z dopiskiem SAMO (Same Old Shit).

Źródło: https://www.laminerva.pl/2017/07/malujac‑mysle‑o-zyciu‑nie‑o-sztuce‑jean.html (dostęp z dnia 31.03.2018)

1. Symbol korony o trzech wierzchołkach jest widoczny w wielu obrazach artysty.

2. Sam artysta nie wyjaśnia jej znaczenia, mówiąc, że każdy maluje korony.

J. Banasiak wyróżnia trzy nurty w street arcie: zaangażowany (będący

przejawem prowokacji kulturowej, walczący z komercjalizacją przestrzeni publicznej, łączący ekstremizm z humorem), projektowy – „ważny element designu początku XXI w.” – i artystyczny. W odniesieniu do tego ostatniego twierdzi, że jest to „artystyczna awangarda street artu zakorzeniona w tradycji ruchów awangardowych” (2011, 20‑21). Jednak nawet w przypadku pozostałych nurtów, może nieco „mniej artystycznych”, a bardziej utylitarnych, status street artu jako współczesnego gatunku sztuki, równoprawnego z innymi (w

przeciwieństwie do różnie postrzeganego grafﬁti), nie jest przez badacza podważany.

“

Treści tych kontrowersyjnych sloganów uderzały bardzo mocno

w konsumpcjonizm i politykę, prezentując światopogląd i głębokie, osobiste przemyślenia artysty. Ów projekt „ozdabiający” wagony linii metra D oraz ściany w pobliżu słynnej Galerii Soho, wzbudził wielkie zainteresowanie kreatywnego świata sztuki; niektórzy uznawali te działanie za zaplanowaną akcję jakiegoś słynnego współczesnego artysty. Basquiat ujawnił się jako ich autor na jednym ze spotkań w kultowym klubie The Mudd, gdzie odbywały się cykliczne akcje artystyczne i koncerty muzyczne. Niewiele później w przestrzeni miasta pojawiły się napisy „SAMO is dead”.

“

1

2

(5)

Jean-Michele Basquiat, „New York SAMO king”, ok. 1983

Techniki street artu

Sztuka street artu wykorzystuje obrazy oraz słowa, często łącząc je w komunikaty o mocnym ideowo przekazie. Jedną z metod tworzenia takich komunikatów jest adbusting, czyli subwersja, polegająca na nadaniu nowej treści już istniejącym obiektom, przykładowo przerabiając logo znanych ﬁrm tak, aby stworzony nowy przekaz był negatywny. Zwykle nowe znaczenie jest wymierzone przeciwko kulturze popularnej oraz przeciwko wielkim korporacjom.

Murale stały się popularne jeszcze w czasach PRL, kiedy za ich pomocą tworzono reklamy. Ogromne malowidła zajmujące ścianę budynku są przykładem street artowej działalności, która jest legalna. Polscy muraliści są obecnie bardzo cenieni w Europie i zapraszani przez największe europejskie stolice do współpracy przy ozdabianiu miast.

1. Mural powstał w ramach projektu wspierania przez Fundację Urban Forms prac dyplomowych studentów V roku realizowanych w formie murali.

2. Autor, Sainer, czyli Przemysław Blejzyk to absolwent Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi na wydziale Graﬁki i Malarstwa.

3. Niepozorna dziewczyna w kwiecistej bluzce ma około dwudziestu metrów wysokości i sześć metrów szerokości.

Sainer (grupa EtamCru), „Primavera”, przykład techniki muralu, Łódź, ul. Uniwersytecka, wikimedia.org, CC By 3.0

Szablonto obrazek albo napis wykonany za pomocą sprayu i wykrojonego wcześniej w kartonie lub plastiku wzoru. W zależności od umiejętności i czasu poświęconego na przygotowanie szablonu, obrazy mogą być jedno lub wielokolorowe.

1

2 3

(6)

1. Szablony są chętnie wykorzystywane przez artystów street artu ze względu na ich efektowność, możliwość wielokrotnego użycia tego samego wzoru oraz szybkie tempo pracy.

Banksy, Gentelmen Rat, technika szablonu, wikimedia.org, CC By 2.0

Wlepki są przyklejane głównie w środkach komunikacji masowej oraz w miejscach publicznych, takich jak na przykład przystanki autobusowe. Wlepki były szczególnie popularne pod koniec lat 90. i na początku XXI wieku.

1. Dziś te niewielkich rozmiarów naklejki doceniane są w szczególności przez kibiców różnych klubów sportowych.

Przykłady wlepek, wikimedia.org, CC By 3.0

Billboardy są to dużych rozmiarów tablice reklamowe. Billboardy street artu są tworzone przez artystów na kilka sposobów. Mogą to być realizacje w całości przygotowane przez twórcę i naklejone w miejsce legalnej reklamy, ale też mogą stanowić przekształcenie (subwersję) już gotowej realizacji, na przykład przez wycięcie jakiegoś fragmentu lub dopisanie jakiegoś słowa. Na zdjęciu billboard „Peace&LOVE”

autorstwa Petera Fussa.

1

(7)

Peter Fuss, This means love, przykład Billboardu

Cut‑out to wcześniej przygotowana duża powierzchnia papieru, na której maluje się lub drukuje obraz, a następnie wykrawa i przykleja do muru, stosując klej plakatowy. Jest to technika mniej inwazyjna niż szablon, ale też mniej trwała. Zaletą cut‑out jest jego dokładność pozwalająca na lepsze oddanie szczegółów oraz możliwość użycia wielu kolorów jednocześnie.

1. Zaletą cut‑out jest jego dokładność pozwalająca na lepsze oddanie szczegółów oraz możliwość użycia wielu kolorów jednocześnie.

Julien de Casabianca- Caumer, praca z cyklu projektu Ou ngs Project, przykład techniki cut-out

Tag to podpis wykonywany przez grafﬁciarzy i członków różnych subkultur. Najczęściej pisany jest przy pomocy grubego ﬂamastra lub markera jako jedna, mocno powyginana linia. Często mało czytelny, najczęściej zawiera imię, pseudonim, cytat, nazwę miejsca lub drużyny sportowej. Oprócz

indywidualnych tagów istnieją tagi crew - z angielskiego załoga, które przeważnie składają się z 2, 3 lub 4 liter. Tagi cenione są wśród grafﬁciarzy za dwie rzeczy: kompozycje oraz miejsce umieszczenia, tym lepsze, im bardziej niebezpieczne i trudno dostępne.

1

(8)

Graﬃ z przykładem tagu, wikimedia.org, CC By 3.0

Banksy – symbol street artu

Banksy (Robert Banks czy Robert Gunningham, Robin Baksy) urodził się w 1974 roku w Anglii. Artysta, mimo popularności, przez wiele lat ukrywał swoją tożsamość. W swoich działaniach nie ogranicza się do jednej formy ekspresji, jednak najpełniej odnajduje się w szablonach o wymownych kontekstach

ideowych. Tworzy, korzystając z połączenia grafﬁti i szablonu, zamieszczając je w nietypowych miejscach. Prace Banksy’ego zawierają często ironiczny komentarz rzeczywistości, pacyﬁzm i sprzeciw wobec komercji.

Źródło: Kultura Popularna 3 (21)/2008, Banksy i sztuka, Łukasz Biskupski BANKSY: „TA REWOLUCJA TO ATRAPA” https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/1887/Banksy.pdf?sequence=1 (dostęp z dnia 31.03.2018)

Zaangażowane szablony Banksy'ego, online-skills, CC BY 3.0

Zapoznawanie się z jego twórczością najlepiej zaczynać od strony internetowej www.banksy.co.uk. Brytyjczyk jest ulubieńcem mediów i notki o nim

pojawiają się w prasie z dużą częstotliwością (por. Collins, 2008). Mimo wielu spekulacji prasowych, jego tożsamość pozostaje niepotwierdzona - wiadomo tylko, że urodził się w 1974 roku i pochodzi z okolic Bristolu, gdzie pojawiały się jego pierwsze prace, (Rzetelną relację z debat na temat tożsamości Banksy’ego, jak i chronologiczną listę jego prac znaleźć można w Wikipedii: http://en.wikipedia.org/wiki/Banksy.) Prawie nie udziela wywiadów, nie udostępnił swojej fotograﬁi, a ze światem zewnętrznym komunikuje się ustami swojego menedżera Steve Lazaridesa będącego również fotografem i właścicielem galerii Laz.inc., która mieści się w dawnym sex shopie w Soho i sprzedaje, jak można przeczytać na stronie internetowej, prace artystów uznanych, ale ignorowanych przez wielkie galerie (www.lazinc.com). Banksy tak wyjaśnia to w jednym z trzech wydanych na własną rękę albumów: Jeśli chcesz coś powiedzieć tak, żeby ludzie cię słuchali, musisz założyć maskę. Jeśli chcesz być szczerym, musisz żyć w kłamstwie. Bycie sobą i tak jest przereklamowane.

“

(9)

Ćwiczenie 1

Przyporządkuj deﬁnicje do pojęć.

inaczej subwersja. Strategia wykorzystywana przez twórców street art. polega na takiej ingerencji w treść billboardów, plakatów oraz ogłoszeń, aby nadać im zupełnie nowe, często przeciwne znaczenie., naklejka wykonywana domowymi sposobami, przy użyciu niewielkich kawałków papieru samoprzylepnego, często rysowana odręcznie i powielana. Przyklejana głównie w środkach

komunikacji miejskiej oraz w miejscach publicznych (np. przejściach podziemnych, przystankach)., wcześniej przygotowana duża powierzchnia papieru, na której maluje się lub drukuje obraz,

a następnie wykrawa i przykleja do muru, stosując klej plakatowy., podpis grafﬁciarzy oraz członków subkultur. Najczęściej pisany jest przy pomocy grubego markera jako jedna, mocno powyginana linia.

Adbus ng

Cut-out

Wlepka

Tag

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj techniki przedstawionych poniżej prac.

Wlepka, Szablon, Mural, Cut-Out, Tag

Ćwiczenie 3

Zaznacz prekursora street artu.

Andy Warhol

Jean-Michel Basquiat Shepard Fairey

... ... ... ... ...

(10)

Ćwiczenie 4

Rozpoznaj autora pracy.

Ćwiczenie 5

Uzupełnij informacje na temat ilustracji.

Tytuł: ...

Technika: ...

Miasto, w którym się znajduje: ...

Ćwiczenie 6

Banksy jest znany pod trzema nazwiskami: Robert Banks, Robert Gunningham i ....? Podaj trzecie imię i nazwisko.

...

(11)

Ćwiczenie 7

Odpowiedz, w jakim państwie znajdują się poniższe prace Banksy’ego.

Słownik pojęć

Adbus ng

jest to strategia wykorzystywana przez twórców street art. Polega na takiej ingerencji w treść

billboardów, plakatów oraz ogłoszeń, aby nadać im zupełnie nowe, często przeciwne znaczenie; są to przeważnie działania alterglobalistyczne i antykonsumenckie, skierowane przeciwko korporacjom.

Cut‑out

wcześniej przygotowana duża powierzchnia papieru, na której maluje się lub drukuje obraz, a następnie wykrawa i przykleja do muru, stosując klej plakatowy.

Graﬃ

rodzaj malowideł wykonywanych farbą bądź sprayem; ze względu na tematykę rozróżniamy graffiti walczące, które jest zaangażowane ideowo, w tym politycznie, graffiti artystyczne, graffiti

hermetyczne, które jest zrozumiałe tylko dla wtajemniczonych oraz zwykłe bazgranie po murach, które jest przejawem aktu wandalizmu.

Mural

rodzaj monumentalnego malarstwa ściennego; nazwa pochodzi od hiszpańskiego słowa „mural” – ścienny.

Street art

wywodzi się ze starożytnego grafﬁto, które oznaczało wydrapywanie wzoru na powierzchni;

współcześnie, dziedzina z pogranicza sztuki i zjawiska kulturowego określająca ogół działań realizowanych w przestrzeni publicznej; street art nie posiada ściśle określanych reguł działania i struktur dzieła, a prace bardzo często są postrzegane jako akt wandalizmu, będący reakcją kontrkulturową.

Street art

Wywodzi się ze starożytnego grafﬁto, które oznaczało wydrapywanie wzoru na powierzchni.

Współcześnie, dziedzina z pogranicza sztuki i zjawiska kulturowego określająca ogół działań realizowanych w przestrzeni publicznej. Street art nie posiada ściśle określanych reguł działania

...

(12)

i struktur dzieła, a prace bardzo często są postrzegane jako akt wandalizmu, będący reakcją kontrkulturową.

Szablon

ang. stencil, obrazek albo napis wykonany za pomocą sprayu i wykrojonego wcześniej w kartonie lub plastiku wzoru.

Tag

podpis grafﬁciarzy oraz członków subkultur; najczęściej pisany jest przy pomocy grubego markera jako jedna, mocno powyginana linia.

Wlepka

vlepka, naklejka wykonywana domowymi sposobami, przy użyciu niewielkich kawałków papieru samoprzylepnego, często rysowana odręcznie i powielana; przyklejana głównie w środkach

komunikacji miejskiej oraz innych miejscach publicznych (np. przejściach podziemnych, przystankach).

Źródło: www.encyklopedia.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki

Banksy, Gentelmen Rat, technika szablonu, wikimedia.org, CC By 2.0

Sainer (grupa EtamCru), „Primavera”, przykład techniki muralu, Łódź, ul. Uniwersytecka, wikimedia.org, CC By 3.0

(13)

Bibliograﬁa

Kultura Popularna 3 (21)/2008, Banksy i sztuka, Łukasz Biskupski BANKSY: „TA REWOLUCJA TO ATRAPA” https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/1887/Banksy.pdf?sequence=1 (dostęp

Przykłady wlepek, wikimedia.org, CC By 3.0

Graﬃ z przykładem tagu, wikimedia.org, CC By 3.0

Julien de Casabianca- Caumer, praca z cyklu projektu Ou ngs Project, przykład techniki cut-out

 



 



(14)

z dnia 31.03.2018)

Włodzimierz Moch, STREET ART I GRAFFITI Litery, słowa i obrazy w przestrzeni miasta, Bydgoszcz 2016, s. 36 (dostęp z dnia 31.03.2018)

https://www.laminerva.pl/2017/07/malujac‑mysle‑o-zyciu‑nie‑o-sztuce‑jean.html (dostęp z dnia 31.03.2018)

http://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=119&artykul=2686 (dostęp z dnia 31.03.2018)