Zasada lojalności
definicja
Zasada lojalności wobec klienta
polega na nakazie ochrony zaufania do adwokata lub radcy prawnego
przez konsekwentną pomoc w
realizacji jego interesu. Można ją zrekonstruować z wielu przepisów ustaw zawodowych i postanowień kodeksów etyki zawodowej.
Art. 86 § 1 KPK
Formułuje dla obrońcy nakaz działania
wyłącznie na korzyść
oskarżonego.
Art.2 RadPrU
„Pomoc prawna
świadczona przez radcę prawnego ma na celu
ochronę prawną interesów podmiotów, na których
rzecz jest wykonywana”.
Art. 14 RadPrU
Zgodnie z tym artykułem radca prawny prowadzi samodzielnie sprawy przed organami
orzekającymi, dbając o należyte
wykorzystanie przewidzianych przez prawo środków dla ochrony
uzasadnionych interesów jednostki organizacyjnej.
Na poziomie kodeksów etyki zawodowej zasadę lojalności wyrażają postanowienia
kodeksów etyki adwokackiej i radcowskiej. § 6 ZZEAiGZ stanowi, że celem
podejmowanych przez adwokatów czynności zawodowych jest ochrona interesów klienta.
Art. 8 KERP, zgodnie z którym: „Radca
prawny świadcząc klientowi pomoc prawną postępuje lojalnie i kieruje się dobrem
klienta w celu ochrony jego praw”.
Prawo rozpoznaje różne interesy podmiotów i chroni je. Przy takim ujęciu zadaniem prawnika jest
wykorzystanie wszelkich zgodnych z prawem możliwości, aby interesy te zostały zrealizowane. Pojęcie
ochrony praw jest węższe,
ponieważ tylko niektóre interesy są chronione w formie praw
podmiotowych.
Prawo do obrony i prawo do sądu
Wynika z Konstytucji z art. 42 ust. 2 oraz art. 45 ust. 1.
„Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postepowania. Może on w
szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie
korzystać z obrońcy z urzędu”.
Prawo to obejmuje zarówno obronę w sensie
materialnym, a więc możliwość przeciwstawiania się przez
oskarżonego tezie oskarżenia;
jak i obronę w sensie
formalnym, a więc możliwość
korzystania z pomocy obrońcy.
Wyrok TK z 17.02.2004 r.
„Konstytucyjne prawo do obrony należy rozumieć szeroko, jest
ono bowiem nie tylko
fundamentalną zasadą procesu
karnego, ale też elementarnym
standardem demokratycznego
państwa prawnego”.
Prawo do sądu
„Każdy ma prawo do
sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki
przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły
sąd”.
Prawo do obrony i prawo do sądu mają w znacznej mierze funkcje gwarancyjne w
stosunku do pozostałych praw i wolności, co związane jest z ich proceduralnym
charakterem. Możliwość ich
urzeczywistnienia jest zatem co do zasady warunkiem skutecznej ochrony pozostałych praw człowieka i obywatela. Prawo do
obrony i prawo do sądu to dwa
konstytucyjne prawa powiązane ze sobą funkcjonalnie.
Interes klienta
Interes jest w znacznej mierze pojęciem
opisowym, przy pomocy którego można dokonać rekonstrukcji sytuacji społecznej danego
podmiotu. Rozumie się przez nie dążenie
jednostki, grupy społecznej lub jej organizacji do wstąpienia, zmiany lub wystąpienia z
określonego stosunku społecznego (lub układu stosunków społecznych) – w zależności od tego, czy stwarza on, zwiększa lub zmniejsza
możliwość zaspokojenia pewnej potrzeby / potrzeb danego podmiotu.
Posiadanie określonych
interesów przez klienta jest kwestią faktów, nawet jeśli nie zawsze jasne jest, co
stanowi potrzebę czy korzyść klienta w konkretnych
okolicznościach.
Dobro klienta
Dobro jest pojęciem ocennym, wymaga wartościowania i jest
zrelatywizowane do jakiejś ogólnej
koncepcji dobra. Nie jest ono kwestią faktów, lecz określonych
przekonań moralnych. W
zależności od przyjętej koncepcji etycznej dobro klienta może być
wielorako rozumiane. Dla przykładu:
inaczej ono będzie pojmowane na gruncie etyki religijnej, a inaczej w świetle etyki świeckiej.
Zasada zaufania
Zasada lojalności powiązana jest z
zasadą zaufania, ponieważ indywidualne zaufanie pomiędzy klientem i prawnikiem jest warunkiem skutecznego
wykonywania reprezentacji.
Art. 45 KERP „Stosunki pomiędzy radcą prawnym a klientem powinny być oparte na zaufaniu. Utrata zaufania może być podstawą wypowiedzenia
pełnomocnictwa przez radcę prawnego”.