Stanisław Szymański
Zjazd konserwatorów w Łańcucie
Ochrona Zabytków 1/3/4, 164-166
KRONIKA
ZJA ZD K O N SE R W A T O R Ó W W ŁA Ń C U C IE
O góln op olsk i Zjazd K onserw atorów w Ł ańcucie zo rg a n izo w a n y p rzez Mini sterstw o K u ltu ry i S ztuki, a sy g n a lizo w a n y ju ż k om unikatem osta tn ieg o nu m eru „O chrony Z a b y tk ó w “, o d b y ł sit; w dniach 25—27 w rześnia br. w daw n ym p ałacu P otock ich b ęd ącym dziś P a ń stw o w y m O środkiem M uzealnym , w Ł ańcucie. Zjazd ten b y ł trzecim z rzę du po ostatn iej w ojn ie i zgrom adził w szy stk ich c z y n n y c h konserw atorów p ra cu ją cy ch w ram ach G łó w n eg o U rzę du K onserw atorskiego, P a ń stw o w y ch P racow n i K onserw atorskich oraz K on serw atorów W ojew ódzkich.
Zjazd ten o tw o rzy ł K onserw ator G e n era ln y prof, dr Jan Z ach w atow icz p o w o łu ją c do stołu p rezy d ia ln eg o prof, dra P iotra B iegańskiego — kon serw atora na M. St. W arszaw ę oraz p rof. J. Reinera i inż. J. W itk iew icza.
P orządek Zjazdu o b ejm o w a ł w p ierw szym dniu zw ied zan ie O środka M uzeal nego i referaty, których p u n k tem k u lm i n a cy jn y m b y ł za k o ń czo n y bogatą d y s kusją referat prof. Z ach w atow icza na tem at w czesnego baroku w Polsce, — w drugim dniu w y c ie c z k ę n au k ow o-k on serw atorską do K rasiczyn a, Przem yśla. Jarosław ia i P rzew orska. — w trzecim zaś referat sp ra w o zd a w czy dra Gerarda C iołk a u zu p ełn io n y d y sk u sją oraz d al sz y ciąg referatów .
O potrzebie o rgan izow an ia podobnych zja zd ó w oraz zain teresow an iu , jakie w zb u d za ją "wśród za w o d o w y ch p racow n ik ó w zatru d n ion ych p rzy ochronie za b y tk ó w sztuki i k u ltu ry p olsk iej, św ia d c z y ilość zgłoszon ych referatów ; — było ich 17:
1. B iegański P iotr — W arunki urbani sty czn e dla prac konserw atorskich na placu B an k ow ym w W arszaw ie. 2. B ohdziew icz P iotr — O d b u d ow a Ka
m ien icy „pod Sam son em “ w W ar szaw ie,
Borow ski Jan — Z abezp ieczan ie da ch ów i sklepień z a b y tk o w y ch w G dańsku,
4. D ąb row sk i Jan — P ałac K a zim ie rzow ski w W arszaw ie,
5. D u tk iew icz Józef — E lem en ty p la now ania w7 ochronie za b y tk ó w , 6. G rudziński Jan — K ościół św7. M ar
cina w" W arszaw ie i Jego od b u d ow a, 7. K rzym uska Zofia — M ateriały do
kościoła św. O ttona zam ku w7 S zcze cinie,
8. K uźnia M ieczysław — P rob lem y od b u d ow y elem entów daw nego m iasta W arszaw y,
9. M ieszkow ski B ronisław — Średnio w ieczn e m alow id ła ścienne w k o śc ie le św. K atarzyn y w G dańsku, 10. P aszkow ski W ład ysław — K onser
w acja pałacu B ranickich w B ia ły m stoku,
11. P odlew ski W acław — Z agadnienie od b u d ow y miast Pomorza Z achod niego,
12. R einer Jerzy — Sztuka a H istoria, 15. R ew ski Zbigniew — Z agadnienie
od-prusaczenia krajobrazu i za b u d o w y na Ziemiach O d zysk an ych a k on ser w atorstw o,
14. Saski K azim ierz: O d b u ch w a placu K rasińskich i pałacu R z eczy p o sp o li tej w W arszaw ie,
15. Starzyńska Janina — O los gotyku na Starym M ieście w7 W arszaw ie, 16. Zborowski Bruno — W zm acnianie
murów7 zagrożonych,
17. Żurowski T adeusz — S praw ozdanie z p oszukiw ań arch eologiczn ych na trasie W —Z w7 W arszaw ie.
Ze w zględu na szczu p łość czasu, w y głoszono zaled w ie część referatów7; — referaty te ukazyw 7ać się będą w7 czaso pism ach zain teresow an ych zagad n ien ia mi konserw atorskim i, w p ierw szym zaś rzędzie w7 „O chronie Z ab ytk ów “.
Zjazd u sta lił w y ty c z n e pod staw prac konserw atorskich i p o lity k i k on serw a torskiej na najb liższą przyszłość. W a runki geograficzne, h isto ry czn o -p o lity cz- ne i naukow e staw iają w y m o g i p ołą czenia p racy nad ochroną zabytków 7 z pracam i o charakterze gospodarczym i u ży tk o w y m , — skąd m oże p ły n ie ten dencja do podkreślanego tak siln ie
ty sty e z n c g o u jęcia p row ad zon ych prac kon serw atorskich oraz. p rzeniesienie punktu ciężkości na ob iek ty przede w szystk im z zakresu b u d ow nictw a. Idzie to po linii w y tk n iętej już na /j e ź d z ić w r. 1946 przez N aczeln ego D yrek tora Muzeów' i O chrony Z abytków w M ini sterstw ie K ultury i S ztuki prof, dr S ta n isław a Lorentza, w yp ow ied zian ej słó wkami: „P ogląd y w odniesieniu do spraw k onserw atorskich ulegają zm ianom i nie ty lk o przesłan k i naukow a ale i m etod y n ależy p rzed ysk u tow ać i u stalić na no wo, bo nie ty lk o ew olu cja stw arza k o nieczność rew idow ania poprzednich p o glądów lecz przede w-szystkim rzeczy w i stość przesuw a je na zupełnie inne p ła sz c z y z n y “. C hociaż „Zjazdy k onserw ator skie nie b y ły i nie mogą b y ć organem w ła d zy konserw atorskiej, u stan ow ion e są w celu w y m ia n y p ogląd ów i d y sk u sji“, m ają one doniosłe zn aczenie w p ra cy nad zachow aniem za b y tk ó w sztuki i kultury. Zjazd u ch w alił m iędzy innym i, następująco rezolucje:
1. O góln op olsk i Zjazd K onserwatorów stw ierdza, że isłużba konserw atorska, rea lizu jąca zadanie ochrony pomników* k u ltu ry w y m a g a zarów no sp ecjaln ych k w a lifik a c ji pracowników* jak i szero kich k o n tak tów z in sty tu cja m i i organ i zacjam i, które działają lub m ogą b y ć w łączon e do w sp ółd ziałan ia przy ochro nie i od budow ie zabytków*. Z u w agi na p o w y ższe słu żb ie konserw atorskiej w* ra m ach urzędów w ojew ód zk ich p ow in n a
b y ć zap ew n ion a n a leży ta p ozy cja i m o żliw o ść szerokiego d ziałan ia. Zgodnie z u sta w ą o ochronie zabytków* k onser w ator p ow in ien w p ełn i k o rzy sta ć z p rzy słu g u ją cej mu roli organu fa ch o w ego w o jew o d y i d ziałan ia n iezależn ie od n o w o p o w sta ły ch W yd ziałów K ultury i Sztuki. *
2. W ielkość i różnorodność zadań słu żby kon serw atorsk iej w y m a g a rozb u d o w y jej i tw orzen ia zesp ołu fachowców* z o d p ow ied n ią ilością sił pom ocn iczych i b iurow ych. N iezb ęd n e jest od p ow ied n ie w y p o sa żen ie u rzęd ów k on serw atorskich w środki dla prac, k ontroli i badań w terenie m. in. w sam od zieln y środek lokom ocji.
3. O góln op olsk i Zjazd K onserw atorów podkreśla k on ieczn ość p od jęcia prac nad kon serw acją ruin. które będąc często w y b itn y m i p om n ik am i k u ltu ry p o zb a w ion e są od w ielu lat n a leży tej opieki. Z byt szczu p ły zakres k red ytów p r z y zn a n y ch na zab ezp ieczen ia i k on serw a cję z a b y tk ó w p rzy n iesie w niedługim czasie zagład ę w ielu jeszcze dziś istn ie ją cy ch , lecz p o w a żn ie zagrożon ych ob ie k tów .
4. O góln op olsk i Zjazd K onserw atorów stw ierd za k on ieczn ość p od jęcia ak cji ra tow an ia tak cen n y ch dla k u ltu ry ob ie k tó w b u d o w n ictw a ludow ego. D o ty c z y to zarów no z a n ik a ją cy ch p rzy k ła d ó w b u d o w n ictw a lu d o w eg o na Ziem iach Za chod n ich lub m azurskich, ziem p rzyk
packic h (Ł cm kow szczyzna) jak i obie-
Z PIŚMIENNICTWA
któw u le g a ją c y c h lik w id a cji na skutekzm ian przy' p rzeb u d o w ie wsi. A kcja ta p ow in n a o b ją ć och ron ę obiektów n aj bardziej c h a ra k tery sty czn y ch z ew en tu a ln y m zn alezien iem dla nich u ży tk o w n ik a lub za ch o w a n iem j ako obiektów m u zealn ych .
5. O g ó ln o p o lsk i Zjazd K onserw atorów apeluje do N aczeln ej D y rek cji o n aw ią zanie sto su n k ó w z M inisterstw em R ol n ictw a celem u zy sk a n ia w p ły w u na de c y d o w a n ie o sp o so b ie u żytk ow an ia d w o rów z a b y tk o w y c h .
Z am yk ając ob rad y K onserw ator G e n eraln y z a s y g n a liz o w a ł program nastę pnego Zjazdu w 1949 r. pod ając jako jego m iejsce W rocław , — zaś jako zasad n i czy tem at w y su n ą ł zagadnienie konser w atorskie za b y tk ó w sztu k i okresu go tyku w P olsce.
S l u n i s h n o S z y m m h k i
IG OŁOM IA
W u zu p ełn ien iu a rtyk u łu doc. dr I. R eym ana o zab ezp ieczen iu w yk o p a lisk w Igołom i i p o d a jem y w ygląd w nętrza p aw ilon u (ryc. 124), jak i ustaw iono w tym roku nad d w om a w yk o p a n y m i piecam i. Paw ilon k r y ty gontem posiada z ze w nątrz charak ter c h a ty w iejskiej, w e w nątrz u rząd zon y jest w ten sposób, że ob iegająca w ok ół ścian galeryjk a ułatw ia obejrzenie ob iek tów . N a ścianach u m iesz czone będą m aterii ły naukow e dotyczące w y k op alisk .
R yc. 124. Igołom ia. W nętrze paw ilonu, och ran iającego od k ryte piece.
PRZEGLĄD LITERATURY ZA ROK 194?
M u z e a 1 n i c t w o, w yd . Z w iązku M u zeów w Polsce. K raków 194?. W części p ierw szej a rty k u ły o zagad n ien iach k o n serw atorskich. T. R eym an: „K onserw acja w y k o p a lisk zw łaszcza preh istoryczn ych " , R. M ękicki: „K onserw acja broni z a b y t k o w ej“, A. M adejski: „K onserw ow anie i restaurow anie rzeźb“, H. G ąsecki: „P o lichrom ow ane rzeźby d rew n ian e“, J. llo p liń sk i: „K onserw acja m alow ideł", St. Saw ick a: „K onserw acja i restauracja ry cin “, M. B oniecka: „K onserw acja n u m izm a tó w “, N. P ajzd ersk i i St. G e bethner: „K onserw acja tk an in “, K. Ja- chow ski: „K onserw acja ok azów n ow szej tech n ik i“. C ałość poprzedzona u w agam i w stęp n y m i T. D ob row olsk iego i u zu p eł niona b ibliografią.
Z czasopism : B i u l e t y n H i s t o r i i S z t u k i i K u l t u r y (nr. 1-2) p o św ię con y zagadnieniom konserw atorskim W arszaw y. Jan Z achw atow icz w a r ty kule: „Z abytki W arszaw y“ (s. 1—5) daje uzasadnienie rekonstrukcji zab ytk ów w W arszaw ie. J. B ień k ow sk i i B. Zbo row ski: „Z abezpieczenie b u d y n k ó w z a b ytk ow ych w W arszaw ie w 1945/46 r.“ (s. 51—56) p rzy ta cza ją m etod y r a to w a nia obiektów zagrożonych. W acław Pod- lew ski: „Projekt od b u d ow y Starego M iasta“ (s. 57—45) om aw ia problem o d b u d ow y tej d zieln icy i artykuł: „Studia nad uporządkow aniem Starego Miąjsta“ (s. 44—54). P iotr B iegański: „O rganiza cja i prace W y d zia łu A rchitektoniczno- Z abytkow ego w Biurze O d b u d ow y S to lic y “ zajm uje się stroną organ izacyjn ą prac k onserw atorskich w W arszaw ie. Z ygm unt Stępiński: „O dbudow a N o w e go Ś w iatu “ (s. 59—75) om aw ia p rojek ty i u zasadnienie rekonstrukcji dziś ju ż p raw ie ca łk o w icie zrealizow an ej u lic y N o w y Świat. Jan D ęb iń sk i: „O dbudow a p ałacu królew skiego w Ł azien k ach “ (74—85) daje h istorię zniszczenia pałacu, m ateriały a rch iw a ln o -in w en ta ry za cy jn e i projekt odb u d ow y. G. C iołek: „B ada nia i zagad n ien ia konserw atorskie“ (86—157) podaje w y g lą d obecny i
