JOZEF POMIAN
W YSTĘPOW ANIE RĘDZIN FLISZOW YCH W ZALEŻNOŚCI OD RZEŹBY TERENU
K atedra G leb o zn a w stw a UM CS L ublin
W 1960 r. rozpoczęto bad an ia teren o w e gleb w ęglanow ych w y tw o rzonych z utw orów fliszow ych. G łów ny cel ty ch badań to w pływ rzeźby te re n u i erozji, a także skały m acierzystej na w ystępow anie ręd zin fli szowych.
W rejo n ach w ystępow ania znaczniejszych pow ierzchni ty ch gleb zba dano latem 1960 r. w iele profilów glebow ych oraz pobrano próbki gleb do dalszych badań lab o rato ry jn ych . B adania przeprow adzono w n a stę p u jących rejonach: Pogórze Ciężkowickie — okolice Brzostka, Pogórze D ynow skie — okolice K rzyw czy i Babic, W zgórza R ym anow skie — oko lice Beska, K otlina K rośnieńska — okolice M iejsca Piastow ego, Pogórze Śląskie — okolice Bielska i Skoczowa.
Na podstaw ie przeprow adzonych badań należy stw ierdzić, że skałą m acierzystą, z której pow stają rędziny, są najczęściej łupki m arglisto- -ilaste, często przeław icone w kładkam i piaskow ca (pyłówce). Sporadycz nie spotykano rędziny w ytw orzone z piaskow ców w ap nistych i m argli- stych.
U kład w arstw fliszow ych w m iejscach w ystępow ania rędzin najczęś ciej byw a zbliżony do pionowego lub nachylony pod znacznym kątem . R ędziny fliszow e w większości w y stęp u ją na kulm inacjach tereno w ych lub strom ych zboczach silnie erodow anych. Bardzo często zbocza te zn aj d u ją się pod upraw ą, k tó ra w dużym stopniu zw iększa erozję, a tym sam ym przyczynia się w pew nej m ierze do po w staw ania rędzin. W ydaje się, że pew ien w pływ na w ystępow anie rędzin m ają rów nież osuw iska spoty kan e często w ty ch rejo n ach (np. okolice Babic).
R ędziny fliszow e w ytw orzone z piasków m arglistych są z reg uły gle bam i p łytkim i, o składzie m echanicznym piasków gliniastych lub glin, ze znaczną zaw artością szkieletu w górnych poziom ach. R ędziny pow stałe z łupków m arg listych posiadają lepiej w ykształcony profil glebow y, są
Rędziny fliszow e w zależności od rzeźby terenu 605
to najczęściej gleby średnio głębokie, o m ałej zaw artości części szkiele tow ych w górnych poziom ach. G leby te c h a ra k te ry z u ją się ciężkim skła dem m echanicznym (ilasty i g liniasty ciężki) oraz bardzo m ałą p rze puszczalnością.
W 1961 r. zostaną przeprow adzone dalsze, bardziej szczegółowe ba dania. P ro je k tu je się w y konanie szeregu przekrojów niw elacyjno-glebo- w ych n a bardziej ciekaw ych elem entach m orfologicznych.
Pozostaje jeszcze do p rzedy sk u tow an ia spraw a, czy gleby fliszow e o niew ielkiej zaw artości СаСОз zaliczyć do rędzin, czy do inn y ch gleb w ytw orzonych z fliszu.
