Myśliński, Jerzy
"Katalog prasy wojennej Ludowego
Wojska Polskiego 1943-1945", Paulina
Pakier, Warszawa 1965 : [recenzja]
Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego 6/1, 283-284
R E C E N Z J E 283
uznać trz e b a za in te re su ją c e i m etodologicznie bardzo cenne. W szelako osiągnięcie w sk azany ch w e w stęp ie celów okazało się pon ad w łasn e siły autorki.
J e r z y Ł o je k
II
K a t a l o g p r a s y w o j e n n e j L u d o w e g o W o j s k a P o l s k i e g o 1943— 1945, o p racow ała
P a u lin a P а к i e r, W arszaw a 1965. W y d a w n ic tw a C entralnej B ib lio te k i W ojskow ej. D od atek do K o m u n i k a t u bi b l io g r a fi cz n eg o , t. 29: 1965, z. 1, s. 22.
Z u znan iem pow itać n ależy in ic jaty w ę C e n tra ln e j B iblioteki W ojsko w ej oraz a u to rk i opracow ania Katalogu prasy w o je n n e j Lud o w eg o W o j
ska Polskiego, obejm ującego sw ym zasięgiem chronologicznym okres od
początku fo rm ow an ia się 1 D yw izji im. T adeusza K ościuszki aż do zw y cięstw a n a d hitle ry z m em . K w e re n d a do Katalogu objęła 100 bibliotek, m uzeów , archiw ów i in sty tu tó w k rajo w y c h i d a ła w rez u lta c ie zestaw i obraz s ta n u zachow ania 35 ty tułó w , w ty m 10 gazetek pow ielanych.
J e s t to w łaściw ie w ięcej niż katalog, raczej połączenie bibliografii z katalogiem , p rz y czym w opisie bibliograficznym uw zględniono jed y nie opis pierw szego n u m e r u czasopisma, w szelkie zaś zm ia n y elem en tó w bi bliograficznych um ieszczono w obfitych ad n o tacjach . Szkoda tylko, że w owych a d n o tacjach nie rozróżniono d an y ch pochodzących z au to psji i z in n y ch źródeł. Pożyteczne było b y także sygnalizow anie objętości po szczególnych czasopism.
W ydaje się, że Katalog jest w zasadzie k o m pletny, gdy chodzi o ilość ty tu łó w w y d a w an y c h d ruk iem . Z au w aży łem jed y n ie b r a k czasopisma w y d aw an eg o p rzez wojsko dla ludności cyw ilnej pt. „N ow iny Ino w ro c ław sk ie ” (luty — m a rz e ’è 1945, dalej pt. „B iu lety n In o w rocław ski”), k tó r y to t y tu ł nie zachow ał się praw dopodobnie w zbiorach publicznych, o raz czasopisma „P od cho rąży ” , któreg o p ierw szy n u m e r u k a z ał się 15 IV 1945 r. P onadto należało by jeszcze przeprow adzić poszukiw ania n a s tę p u ją c y c h ty tu łó w : „ B iu lety n B ojow y” (IV 1945), „B iu lety n M arszow y” (6 DP), „Nasze Echo” (25 pp), „Żołnierz B ezpieczeństw a” (Katowice, od 1 V 1945) oraz „B iu lety n Z a rzą d u Pol.-W ych. Je d n . W ojsk. 3682” (K ra ków). Nie w iadom o jednak, czy ta o statn ia pozycja zaczęła się ukazyw ać przed 9 m a ja 1945 r.
T y tu ł Katalogu su g eru je, iż au to rce chodzi o całą p rasę w ojskow ą om aw ianego okresu. T e rm in bow iem „p ra sa w o je n n a ” s u g e ru je raczej prasę w ojskow ą z okresu w ojny, w przeciw ieństw ie do „ p ra sy f ro n to w e j” , k tó ry to te r m in jest jednoznaczny. Jeśli czyteln ik ta k może t ł u m aczyć znaczenie ty tu łu , dziwi nieco pom inięcie czasopisma „L ekarz W ojskow y” , k tó re uk azyw ało się (a p rzy n a jm n ie j było datow ane) w L u
284 R E C E N Z J E
blinie od stycznia 1945 r. J e s t to p re te n s ja ty m bardziej uzasadniona, że
Katalog o b ejm u je takie np. czasopisma, ja k „B ellona” czy też „Polska
Z b ro jn a ” .
Jeśli na to m iast chodzi o pow ielane gazetki m niejszych jed n o stek i pododdziałów, większość z nich zaginęła zapew ne bezpow rotnie i, jak się zdaje, n ig d y nie u d a się zestawić ich k o m p letn ej listy. Być może j a kieś r e z u lta ty w ty m względzie d a ły b y poszukiw ania w arch iw ach r a dzieckich, te re n o w y c h a rch iw ach k rajo w y ch , a p rzed e w szystkim w zbio ra c h p ry w a tn y c h .
W yjątkow o pracow icie zestaw iła a u to rk a sta n zachow ania poszcze gólnych n u m eró w czasopism w różnych bibliotekach i in sty tu ta c h , u ł a t w iając ty m n iesły chan ie p rac ę h isto ry k o m okresu. U w aga k ry ty c z n a w ty m względzie dotyczy pew n ej niejednolitości, m ianow icie tylk o zbio r y C e ntralnej Biblioteki W ojskow ej, zresztą stosunkow o obfite, o p a trz o ne są sy g n a tu rą biblioteczną.
Bardzo w łaściw y i pożyteczny w y d a je się chronologiczny u k ła d t y t u łów w edług d a ty u k azan ia się pierw szego n u m e ru czasopisma. Całość opatrzono in d ek sem alfab ety czny m , indeksem ty tu łó w w edług jed n o stek w ojskow ych oraz in d eksem red ak toró w . W ty m o statn im je d n a k nie ro z w iązano trz e c h imion.
W sumie Katalog jest bardzo pożyteczny i w y su n ię te tu ta j uw agi w ż a dnym stop n iu nie u m n ie jsz a ją jego w arto ści i p ra k ty c z n e j p r z y d a t ności. C e n tra ln e j Bibliotece W ojskow ej życzyć by należało dalszej owoc nej p rac y n a d podo b ny m katalo g iem p ra s y Ludow ego W ojska Polskiego, ob e jm u jąc y m okres późniejszy, choćby na początek do 1956 roku.
J e r z y M yśliń ski
III
L i t e r a t u r a p o l s k a n a o b c z y ź n i e 1940— 1960. P ra ca zbiorow a w y d a n a staran iem
Z w iązk u P isa rzy P o lsk ic h na obczyźnie pod redakcją T ym o n a T erleck iego, t. 1 oprać. B. S w id ersk i, L on d yn 1964, ss. 6;06; t. 2 oprać. B. Ś w id e r sk i, L o n d y n 1965, ss. 797.
W ro k u 1964 u k a z ał się pierw szy, a w 1965 r. d ru g i tom obszernego opracow ania zbiorowego liczącego w sum ie ponad 1400 stro n d ru k u pt.
Literatura polska na obczyźnie 1940— 1960. R e d a k to r tom u, T ym on T e r
lecki, we w stępie słusznie zw raca uwagę, że zakres p ro b lem aty k i, k tó ry obejm uje książka, lepiej od d aw ałb y term in : piśm iennictw o. W yd aw n ic two w istocie rzeczy jest p rzeg ląd em polskiej, p ro d u k cji pisarsk iej na em igracji, ze słabszym uw zg lęd nien iem piśm ien n ictw a n a te re n a c h ZSRR, Przekroczone zo stały także r a m y chronologiczne zaznaczone w ty tu le
