Zbiorowiska ruderalne Sandomierza - Biblioteka UMCS

A N N A L E S

U N I V E R S I T A T I S MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN — POLONIA

VOL. XXXVIII, 12 SECTIO C 1983

Instytut Biologii UMCS Zakład Systematyki i Geografii Roślin

Halina KUCHARCZYK, Marek KUCHARCZYK

Zbiorowiska ruderalne Sandomierza

Py/iepaJibHbie cooótnecTna Can^OMeiKa Ruderal Communities of the Sandomierz City

WSTĘP

Badaniami objęto zespoły i zbiorowiska ruderalne miasta Sandomierza (ryc. 1, tab. 1—8). Zdjęcia fitosocjologiczne wykonano według metody Br aun-Blan- queta (10). Systematykę 16 zespołów i 9 zbiorowisk, ujętych w systemie jedno- klasowym K o r n a s i a (8), oraz wykaz stanowisk zdjęć fitosocjologicznych zesta­

wiono w tab. 2—7, a ich rozmieszczenie w terenie — na ryc. 1. W tabelach fito­

socjologicznych przy gatunkach podano numer zespołu lub zbiorowiska, dla którego dana roślina jest charakterystyczna — Ch lub wyróżniająca — D (7, 8).

W próbkach glebowych, pobranych z najbardziej reprezentatywnych płatów zbiorowisk ruderalnych, oznaczono (tab. 1): odczyn pH — w H2O i 1 M KC1 oraz zawartośoi: CaCOa — fotometrem płomieniowym, P2O5 i K2O — metodą Egnera w modyfikacji R h i e m a, Mg — spektrometrem do adsorpcji atomowej, całkowitą zawartość siarki (S) — spektrometrem rentgeno-fluorescencyjnym, N(NH4+), N(NOj~)

— kolorymetrycznie. Analizy wykonano w IUNG w Puławach.

Ś rodowisko przyrodnicze

Sandomierz zajmuje powierzchnię ok. 18 km1, zamieszkuje w nim ok. 20 tys.

mieszkańców. W mieście tym działa 18 zakładów przemysłowych, z których naj­

większe to: Huta Szkła Okiennego, Stocznia Rzeczna i Wytwórnia Pasz Treściwych.

Poza tym Sandomierz jest ważnym węzłem drogowym, a dzięki swej historii — interesującym ośrodkiem turystycznym.

Lewobrzeżna część Sandomierza zajmuje wysoką skarpę, stromo opadającą ku dolinie Wisły, stanowiącą płd.-wsch. granicę Wyżyny Sandomierskiej. Najwyższe wzniesienie w obrębie miasta osiąga 160 m n.p.m. Prawobrzeżna część miasta poło­

żona jest na terasie zalewowej Wisły, należącej do Kotliny Sandomierskiej (1, 15).

154 Halina Kucharczyk, Marek Kucharczyk

Ryc. 1. Rozmieszczenie stanowisk 99 zdjęć fitosocjologicznych zbiorowisk ruderal- nych, zestawionych w tab. 2—7, na terenie Sandomierza

Location of 99 phytosociological records of ruderal communities, presented in Tabs. 2—7 upon the Sandomierz area

Ryc. 2. Diagram klimatyczny dla Sando­

mierza za lata 1960—1965 (wg Rocznika Meteorologicznego, PIHM, Warszawa 1960—1965); 1 — średnie miesięczne sumy opadów w mm, 2 — średnie miesięczne temperatury w °C, 3 — wilgotny okres roku, 4 — ciepły okres roku (średnie mie­

sięczne minima >0°C), 5 — okres z mo­

żliwością przymrozków (najniższe minima temperatury w miesiącu <0°C), 6 — zim­

ny okres roku (średnie miesięczne minima

<0°C), t — średnia roczna temperatura powietrza, A — amplituda temperatury powietrza, H — położenie stacji meteoro­

logicznej w m n.p.m., R — roczna suma opadów

Climatic diagram for Sandomierz for the years 1960—.1965 (acc. to Meteorological

Annual, PIHM, Warsaw 1960—1965); 1 — mean monthly sums of rainfalls in mm,

2 — mean monthly temperatures in °C, 3 — moist season of the year, 4 — warm

season of the year (mean monthly minima >0°C), 5 — a season with a possibility

of occurring ground frost (the lowest temperaturę minima in a month <0°C), 6 —

Zbiorowiska ruderalne Sandomierza 155

Podłoże geologiczne stanowią lupki ilaste i kwarcytowe oraz kwarcyty. W pra­

wobrzeżnej części miasta zalegają na nich pokłady lessu o miąższości dochodzącej do 25 m, podścielone czwartorzędowymi glinami zwałowymi, piaskami i żwirami.

W dolinie Wisły występują mady ilaste i pylaste holocenu, zalegające bezpośrednio na utworach kambryjskich (1).

Zasadniczo na pokładach lessowych dominują gleby rędzinne i zdegradowane czarnoziemy, a na osadach akumulacyjnych Wisły — mady (15).

Pod względem klimatycznym Sandomierz należy do dzielnicy sandomiersko- -rzeszowskiej (3). Silnie urozmaicona rzeźba terenu miasta sprzyja występowaniu specyficznych, lokalnych warunków mikroklimatycznych. Między innymi zbocza o ekspozycji S i SE cechuje niższa wilgotność względna i wyższe amplitudy tem­

peratur niż zbocza N i NW (6).

Tab. 1. Niektóre właściwości chemiczne gleb 25 zbiorowisk ruderalnych Sandomierza (tab. 2—7), oznaczone w próbach pobranych na głębokości 5—20 cm pod powierzchnią Some Chemical properties of soils of 25 ruderal communities of Sandomierz (Tabs.

2—7), determined in the samples collected at the depth 5—20 cm under the surface

Nr Buro r inazwa zbiorowiska Z a w a rt o ś ć Co n t ant

Ho. of Number and name of codounity pB tg/iOOg gleby

3O Ij

32 OP M C-o

ffg/lOOg ofcoil

Sh £ r 2

r c km H20 KOI 0aCO3 P2°5 *2° S B/NH*/S/NOj/

1, 1, 1. bolygonn-nidentetuni ... 7,4 7,2 0,600 17,6 12,0 25,1 0,025 0,64 1,25 2. 9. 2. zb. /oorr./ Cannabis satlra ... 7,5 7,4 0,695 66,0 51,0 18,2 0,011 0,50 1,50 3. 11. 3. ab. /conr./ Broir.us tectorum... 7,s7,5 0,385 58,0 22,0 9,7 0,010 0,16 1,15 A. 14. 4. Sisyrobrietum loooelii •••••••••••■•• 7,6 7,4 0,760 64,0 40.3 9,7 0,010 0,64 1,75 5. 21. 5. Chenonodietum ruderola ••••••••••••• 7,6 7,4 0.935 54,0 39,0 19,5 0,010 0,44 1,55 fi. 25. 6. zb. /comn./ Lenićiun rudorale ... 7,5 7,5 1,025 38,0 46,0 20,7 0,010 0,04 0,40 7. ?fi. 7. zb./eonu./Tripiaurosnermum inodorum 7,8 7,6 0,960 5,0 6,0 19,50,010 0,05 1,20

a. pi. 9. Urtico-l alvetur... .. 7,6 7,4 0,025 52,0152,0 69,5 1,026 1,28 3,00 9. 39. 9. Senocioni-Puaoilaginetun... 7,7 7,5 0,075 5,4 14,0 30,40,010 0,20 1,20 10. 40. 10. -chio-l elilotetiun... 7,7 7,5 0,800 6,4 6,0 19,5 0,010 0,00 1,50

11. 45. 11. ^zb. /coniin./ Calamagrostlsepigeios• 7,6 7,4 0,775 6,8 15,2 10,9 0,010 1,00 1,50 12. 49. 12. zb. /comn./Rubus caesius... 7,6 7,4 0,920 6,4 14,4 11,1 ^0,010 0,25 1,45 15. 52. 13. zb. /córom./ Solidago serotina... 7,5 7,4 0,750 6,0 16,0 15,40,010 0,40 2,00 14. 54. 14. zb. /oomn./ Jlaholtzia nartini ... 7,4 7,2 0,785 58,0 96,0 15,2 0,014 1,48 1,05 15. 57. 15. Leonuro-Arctietum tomentoai ... 7,4 7,5 0,825 66,0 160,0 11,5 0,015 1,56 1,35 ifi. 62. 16. Tanaoeto-Artemisietum... 7,4 7,3 0,935 10,8 51,8 10,90,018 2,00 0,75 17. 71. 17. zb. /córom./ Vrt1oa dioica-Ruwex obt. 7,5 7,3 0,760 50,0 39,6 35,3 0,025 2,40 0,75

10. 74. 13. Uelinnthetur tuh^roni ... 7,6 7,4 0,500 24,0 28,8 10,90,022 0,74 1,00 19. 75. 19. Alliarlo-Chaerophylletum tero.ull .... 7,4 7,3 0,885 66,0 54,0 12.1 0,011 1,66 2,50 20. 76. 20. Juncetum "acri ... ... 7.5 7,4 1.025 86,0 26,0 48,60,052 2,00 1,00 21. 32. 21. Lolio-Clantagineturo... 7,4 7,4 0,650 25,0 26,2 12,2 0,010 1,40 1,15 22. 96. 22. Lolio- -'otentilloturo anserinae... 7,4 7.3 0,555 52,0 18,4 10,9 0,020 2,00 1,15 23. 90. 2>. rolygoneturo cuanidati ... 7,7 7.4 ^1,000 6,8 24,0 20,7 0,010 0,26 1.75 24. Anthrinco-Iycietur halli i folii ... 7,1 7,0 0.455 16,0 37,0 24,30,010 1,04 0,65 25. <17. 25. Sarobuco tumnieme ... 7,5 7,3 0,685 64,0 52,4 19,5 0,010 1,74 3,oo

PRZEGLĄD ZBIOROWISK RUDERALNYCH

1. Polygono-Bidentetum (tab. 2). Zajmuje podmokłe brzegi rowów przydrożnych i ścieków. Na siedliskach żyżniejszych i wilgotniejszych wykształca się w wariancie typowym z Bidens tripartitus i Polygonum

cold season of the year (mean monthly minima <0°C), t — mean monthly air temperaturę, A — air temperaturę amplitudę, H — location of meteorological station

in m a.s.l., A — annual sum of rainfalls

156 Halina Kucharczyk, Marek Kucharczyk Tabela 2

Klasa /.'lass/: Hudero-jncalietea 3r.-Bl. 195S. Rząd /Orcinr/: Sldentotall.

trlpartitae '^r.-Bl. et R.Tx. 1943, Zwl zek /llllance/: Riftenti-'n tripar - titae Nordh. 1940.

Zespół /Association/:

1. iolygono-Bidentetur.; /Koch 1926/ Lohm. 1950

Stanowiska, daty /Statione, dates/: 1 - Ul. Powiśle, zag'.;1 lanie terenu ze stojącą wodą, 18 VII 1981, 2 - Ul. Krucsa, brzeg oeielni, 26 VIII 1?U1, Ul. Głęboke, zaśmiecony, podmokły rów przydrożny, 26 Y/JI 1981, 4 - Ul.

Wierzbowa, brzeg ścieku, 26 VJ.i•.? 1961, 5 - Ul. Bosmańska, podrokły rów przydrożny, 18 VTI 1981, 6 - Ul. Krucza, brzeg ścieku, 26 7 '' i?f. 1, 7 - Ul. Powiśle, podmokły rów przydrożny, 18 VII 1981, 8 - VI. Luorco..' ,. oc.no- kły rów przydrożny, 18 711 1981.

Numer zbiorowiska /io. of.corruntty/

Wwrer wkireH / o. nf record/ ... 1 2 3 4 5 6 7 3

?a ' /-ffu of sambie ciot

25 30 20 30 20 35 10 a

Pokrycie warstwy runa w ?• /Oover of herb

80 100 100 100 100 100 100 100 Liczba gatunków w zdjęciu / Uumber of

species in record/ ... .. 15 11 U 13 10 12 9 11 R-S Chenooodiun: album /Ch:5/... ... + + 2- t Polyronun’ n<ite ... 2.1 1.? 1.2+ .1 3.3 4.5 5.5 5.5 Ba t Polygonum bydropiner /Ch:l/ •• • • • 1.1 2.2 2.2 1.1 2.2 1.1 + + Ba t Bidens trinartitus /B:1/ ... .. • 3.2 5.5 5.5 5.5 2,2 1.1 + +

Ruwex paluater ... 1.1 + •e

Ba t Bidens cemuus ... ... + + •

Ba t Alopecuru3 geniculatus ... • + • • • + 2.3 5-Va TrioleurosperBium inodorun /~:7 + • • + • • I- S-Va I entha arvensis ... •. • • + • • • + P-Sn Echinochloa crus—willi ... + +

Brtieadioica ^D:17/ ... + + +

Ca a Artemis!a trulgaris /Uh:16/ ... ... + + •

P-Pa Potentillć*. anserina /U:2?/ ... ... • + + + + • •

A-Rc Roriona 8ilveatris ... + +

A-Rc Runex cri3ous ... • • • • • • • + +

Poa annua + + +

Pn a Polygonur. nvieulnre... ... • + + + + Pha Alisma plantago-acuatica ... . • • • • • + • • • •ł- C cf Bnilobium caluotre... .. • • + + + • • •

V-Aa Poa prntennin ... + + +

A ron Achillea mlllefolium ... • • • • • + + • • An g Lycopus euronaeus... .... • + • • • • • Ub Ruoex conglomeratus ... + • + + • • 1.1 • Gatunki sporadyczne /Sporadic species/i A sv - Apera spić ~.-venti l/+» An-1 Arr.oracia la-athifolia 5/+, A-?.c - Agrostlz stolonif^ra ’/+, Pn a - l atri- caria diacoidea /Ch:2l/ 3/+, G-3n - Veronic?. anag.-l.lis 1/+, Glyceria flui- tans 2/+, Ka c - Lenchar/.psia cr.enpitosa 1/+, An g - Oolaaiua d uleci, ara ?/+, Son - Saliy alba c 4/+, Ub.- Lysirnchia r.uirjjplaria 7/+» TJa -Solidago sero- tina /D:13/ 1/+.

hydropiper (zdj. 1—5), a na suchszych i uboższych — w wariancie z Po- lygonum mite (zdj. 6—8).

2. Zbiorowisko z Cannabis sativa (tab. 3). Występuje na śmietniskach i nasypach ziemnych z udziałem gruzu. Wyróżnia się masowym wystę­

powaniem Cannabis sativa przy bardzo małym współudziale innych po­

spolitych roślin ruderalnych.

3. Zbiorowisko z Bromus tectorum (tab. 3). Niewielkie płaty tego zbio­

rowiska stwierdzono na piaszczystych lub żwirowych przydrożach i pla­

cach. Zbiorowisko buduje Bromus tectorum z nieliczną domieszką innych pospolitych roślin ruderalnych, jego skład florystyczny przypomina ze­

spół Bromo-Erigeretum canadensis (4).

Tabela 3

Klasa /Class/: Hudero-Secalietea Br.-BI. 1936. Hząd /Order/: Ooopordetalla acanthii Br.-Bl. et K.Tx. 1945. Związek /Alliance/: Slaywbrion R.Tx.

Lohm, et Prsg. 1950.

Zespoły i zbiorowiska /Associations and communities/:

2 - zbiorowisko Cannabis sativa, 3 - zbiorowisko Bromus tectorum, 4 - Sisymbrietum loeselii Gutte 1969. 5 - Chenopodietum ruderale Oberd. 1957.

6 - zbiorowisko Lepidium ruderale, 7 - zbiorowisko Tripleurospermum inodorum, 8 - Urtico-Malretuią/neglectae/ Lohm. 1950.

Stanowiska, daty /Stations, dates/: 9 - Ul. Energetyczna, śmietnisko z domieszką gruzu, 29 VI,1981, 10 - Ul. Podwale Górne, śmietnisko z domie­

szką gruzu, 29 VI 1981, 11 - Ul. Zamkowa, piaszczysty plac budowlany, 30 VI 1981, 12 - Ul. Żwirki i Wigury, brzeg żwirowej ścieżki, 30 VI 1981, 15 - Ul. Rybitwy, zaśmiecone przymurze, 30 VI 1981, 14 - Ul. Podwale Dolne, nasyp ziemny z gruzem, 29 VI 1981, 15 - Ul. Zamkowa, zaśmieć one pia­

szczyste pobocze, 30 VI 1981, 16 - Ul. Przedmieście Zawichojskie, nasyp ziemny z gruzem, 7 VII 1981, 17 - Ul. Żwirki i Wigury, gruzowo- piasz - czysty nasyp, 18 VII 1981, 18 - Ul. A.Czerwonej, gliniasto-żwirowy plac, 30 VI 1981, 19 - Ul. Krakowska, stary nasyp ziemny z gruzem,8 VII 1981 20 - Ul. Podwąle Dolne, świeży nasyp ziemny, 29 VI 1981, 21 - Ul. Wąska, zniwelowany, gliniasty plac, 12 VI 1981, 22 - Ul. Zamkowa, piaszczysty plac pobudowlany, 30 VI 1981, 23 - Ul. Dworcowa, zaśmiecone żwirowo-piaszczyste prrypłocie, 30 VI 1981, 24 - Ul. Żwirki i Wigury, gliniasty plac, 30 VI 1981, 25 - Ul. Browarna, gliniasty plac, 30 VI 1981, 26 - Ul. Żwirki i Wigury, gliniasty plac, 30 VI 1981, 27 - lewy brzeg Wisły piaszczysto-gruzowiskowy plac, 9 VII 1981, 28 - Ul. Powiśle, zdeptane, żyzne przydroże, 17 VII 1981, 29 - Ul. Podwale Górne, zaśmiecone przy- płocie, 29 VI 1981, 30 - Ul. Nadbrzeżna, żyzne, zdeptane przypłocie, 17 VII 1981, 31 - Ul. Powiśle, żwirowo-piaszczyste pobocze, 18 VII 1981, 32 - Ul. Nadbrzeżna, gliniasto-piaszczysty nasyp przy drodze, 27 VIII 1981,

Numer zbiorowiska /No. of community/ ...

Numer zdjęcia /Ng. of record/ •••..«••••

Powierzchnia w nr /Area of sample plot in m2/ •••••••••••...

Pokrycie warstwy runa w % /Cover of herb -layer in %/ •••••... ..

Pokrycie warstwy mszaków w % /Cover of moss-layer in %/ ... ..

Liczba gatunków w zdjęciu /Mumber of spe­

cies in record/ ... ..

R-S R-S P.-S P—R-S

R-S

3s t

Ca t 3a t E-Va S-Vs S-Va P-Ch P-Ch P-Sn P-Sn EPCh EFCh EPCh Ca c A sv A sv Ca a Ca a Ca a Oa a Ca a Ca a Ca a Syn Syn Syn Syn SynSyn Syn On a Cn a An 1 An 1 An 1 P-Fa P-Pa P-Pa A-Rc A-Rc A-Rc Fn a Fn a Pn a Ca f

>-Aa k-Aa K-Aa k-Aa K-Aa 'Aria Aron Aron Aron Cy c Son Son Uh Uk Uł Us Us Us Us Us Us

Chonopod j urn a lb i.t /Ch: 5/... . Capselh* bursa-pantorls /Ch:21/

Ci rsiyra arvcnse ...

Kelnnd ri urn a lbum ...

Stella r I•+ mad in ...

Atriplex patulum /D:5/ ...

Convolv.:lus aryensls ...

Polygonum nodosu* ...

Polygonum fcyd rop ipo r /Cb: 1/ ...

Polygonum ©i te ...

Sinapis aryensls... ..

Katricaria chamomllla ... ..

Tripleurosperojm inodorum /D:7/

Polygonum tomentosur. ...

Erysimum cneirentholdes ...

Amaranthus retroflexu3 ...

GalJLnsoga parvi flora ...

Sonchus asper... ..

Chenopodium polyspermum /D:5/ • Yeronica persica ...

Papaver rhoeas ... ...

Apera spica-vt?nti ... ..

Vicia angustifolia ...

Ballota nigra ... ..

Sonchus oleraceus ... .. • Urtica dioica /D:17/ ... ..

Artemisia yulgaris /Ch:16/ ....

Tanacetum yulgare /Ch:l6/ ...

Geranium pusillum ... ..

Erigeron canadensis /D:9/ •••••

Bromus tectorum /D:3/...

Descurainia sophla ...

Sisymbrium loeselii /Ch:4/ ....

Sisymbriura officinale ... ...

Lepidium ruderale /D:6/ •••••••

Urtica urens /Ch:8/...

Kalva neglecta /Ch:8/... ..

Hyoscyamus niger /D:8/ ...

Tussilago farfara /Ch:9/...

Arotium lappa ... ..

Chelidonium raaius... ..

Lamium album... ...

Agrostis alba ...

Plantago maior /Ch:21/ ...

Potentilla anserina /D:22/ ....

Agropyron repens ...

Rorippa silvestris ...

Agrostis stolonifera...

?oa annua ... ..

katricaria diseoidea /Ch:21/ ..

Polygonum aviculare ...

Potentilla supina ...

Poa trivialis ...

Phleum pratense ...

Poa pratensis ...

Trifolium pratense ...

Plantago lanceolata... ..

Bromus mollis ... ..

Taraxacum officinale ...

Trifolium repens ...

Achillea millefolium...

Lolium perenne /Ch:21/ ...

Populus alba c ...

Salix alba c...

Vitis vinifera...

Diplotaxis muralis ... ..

kedicago' lupulina ...

Cannabis sativa /D:2/ ...

Solidago serotina /D:13/ ...

Erigeron anr.uus ...

Hordęurn murinum...

Chenopodium hybridum...

Sinapis alba... .. ...

S-S Ceratodon ptdrpureus • Pn a Funaria hygrometrica Pn a Bryum argenteum ...

2 3 4 5 6 7 8

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

25 20 8 10 15 10 20 20 18 10 20 15 20 15 8 100 30 100 30 10 5 10 8 15

90 100 60 100 100 60 80 100 100 100 100 60 60 60 80 80 70 50 80 80 100 100 100 100

20 • • + + + • + 10 + + + 70 70 ♦ + • + •

12 12 19 15 19 18 27 18 22 19 22 33 31 28 18 23 22 19 26 16 16 20 11 13

+ + + + 2.1 + 4.4 3.3 3.4 3.3 3.3 3.3 ^♦ + + 1.1 + + +

+ + t- 1.2 + + + + ♦ ♦ 1.1 1.1 ♦

+ + + ♦

■t + + + . . ♦ + +

+ + + ♦

1.1 1.1 2.2 1.1 .

. + ♦

+ + + +

• . . + +

. . . + +

+ + + +

♦ ♦ +

♦ ♦ + 1.1 * + + + • ♦ 4.5 4.4 3.2 3.2 + ♦

+ + +

+ +

+ 1.1 ♦ + ♦ «

+ . +

+ + + +

+ + • +

+ + + + +

1.1 + • • +

+ + ♦ + • • ♦ ♦ + +

♦ • • • +

+ ♦ • •

+ + + ♦ + +

♦ + + ♦ ♦ + + + ♦

+ + + + ♦ + ♦ ♦ • • + ♦

• + + ♦

• • ♦ ♦

• • • ♦ ♦

4.4 4.4 • •

+ + ♦ + ♦

1.1 + 2.2 3.2 4.4 5.5 + + 1.1 + +

4.3 ♦ + + + ♦

• ♦ + ♦ + 4.4 + ♦ ♦ ♦

+ + ♦ ♦ +

4.4 5.5 5.5 5.5 5.5

+ 1.1 ?.1 +

2.1 + + + + 1.1

+ + + ♦ ♦

+ +

+ + + ♦

+ ♦

+ + + + + + + + + + 1.1 ♦ + •

. + +

+ ♦ + ♦ + ♦ + +

+ + + +

+ + + +

+ + + + + 1.2 • + + + + + + + + +

+ + + + + ♦ 2.1 + 3.3 + + + ♦ ♦ ♦

+ + + + + + + ♦ • + ♦ + 1.2 ♦ ♦

. + . + ♦

+ + ♦ 1.2 + . . +

♦ ♦ ♦

+ 1.2

♦ . +

. . . + +

+ + ♦

+ + 1.1 + + + ♦ ♦ ♦ ♦ + + ♦ . . •

+ 2.1 + + + + ♦

+ + + + ♦ . + + + + + ♦ ♦

+ + . + 3.3 + + ♦ + . ♦ . 1.2 + + ♦

. . + +

. + ♦

+ +

1.1 ♦ +

+ + + + + + 1.1 1.2

5.5 5.5 . •

+ + +

+ + 1.2 + + ♦ . + ♦ ♦ +

+ +

+ 1.1 2.2 1.1 + 1.2 1.2

• + 1.1 2.1

2.2 ♦ + + + 1.1 + + ♦ ♦ + + ♦ *

+ + + 1.1 +

• • • • • • + 3.2 4.3

Gatunki sporadyczne /Sporadic species/ : R-S - 0xalis stricta 20/ + , Anagallis arvensis 21/+, Polygonum persicaria 21/ + , Thlaspi arvęnse 21/+, Folygonum convolvu]us 22/+, Equisetum arvense 27/+, Torilis japonica 30/+, P-Ch - Erodium cicutarium 32/+, P-Sn - Echinochloa orus-galli 26/+, EPCh - Euphorbia helioscopia 22/ + , Lamium an;plexicaule 22/+, Ca c - Li thospermum arvense 21/ + , Cn d - Lathyrus tuberosus 12/ + , Oa a - Ruraex obtusifolius /D:17/ 10/ + , Onopordon acanthium 13/ + , Cichorium intybus 24/+, Cn a - Oer.othera biennis /Ch:10/ 27/+, Kelilotus albus /Ch:10/

29/ + , Artemisia absinthium 3C/ + , K-Aa - Vicia cracca 27/+, Cerastium yulgatum 30/ + , Aria - Heracleun. sibiricum 13/ + , Aron Arrhena the rura ela- tius 15/+, Dactylis glomerata 18/ + , Pastinaca satiya 22/+, F-B - Plantago media 21/ + , Poa ecmpressn 26/+, Kedicago falcata 32/2.2, An g - So- lanum dulcamara 17/+, P - Trifolium medium 17/ + , Uh - Anethum graveolens 15/+, Avena sativa 20/+, Brassica napus 20/ + , Triticum vulgare 20/♦, Petroselinum sativum 21/+, Secale ceresie 23/ + , Uk - Yeronica serpylll folia 11/+, Senecio yemalis' 1^/*, Veronica polita 21/ + , Verbascum phlo- moides 22/+, Ul - Chaerophyllum temulum /Ch:19Z 17/+, Uł - Agrostis yulgaris /D:20/,19/♦, Ur- Saglna nodosa 11/+, Glechoma hederace? *5. +, Js Erigeron acer 12/+, Kedicago sativa 14/+, Elsholtzia partini. /D:14/ 22/+.

Amiales UMCS, sectio C, vol. XXXVIII, 12 Halina Kucharczyk, Marek Kucharczyk

Tabela 4

Klasa /Class/: Rudero-Secalietea Br.-Bl. 1936. Rząd /Order/: Onopordetalia acanthiiBr.-Bl et R.Tx. 1949. Związek /Alliance / : Onopordion acanthii Br.-Bl. 1926.

Zespoły i zbiorowiska /Associations and communities/:

9 - Senecioni-Tussilaginetum Molier 1949, 10 - Echio-Melilotetum R.Tx. 1924, 11 - zbiorowisko Calamagrostis epigeios, 12 - zblo- rowisko Rubus caesius, 13 - zbiorowisko Solidago serotina.

Stanowiska, daty /Stations, dates/: 33 - Ul. Browarna, zniwelowany, gliniasty plac, 30 VI 1981, 34 - Ul. Przedmieście ZawichoJ - akie, nasyp ziemny ze żwirem i gruzem, 9 VII 1981, 35 - Ul. Żwirki i Wigury, gliniasty nasyp, 30 VI 1981, 36 - Ul. A. Czerwonej, gliniasto-gruzowiskowe wysypisko, 29 VI 1981, 37 - Ul. Staromiejska, wysypisko gruzu, 12 VI 1981, 38 - Ul. Staromiejska, świeży nasyp ziemny, 12 VI 1981, 39 - Ul. Żwirki i Wigury, płaszczysto-gruzowiskowy plac, 18 VII 1981, 40 - Ul. Zawichojska, zniwelowa­

ny lessowy plac, 9 VII 1981, 41 - Ul. Przedmieście żawichojskie , lessowy plac, 9 VII 1981, 42 - Ul. Zawichojska, zniwelowany lessowy plac, 26 VIII 1981, 43 - Ul. Dworcowa, iużlowo-piaszczysty plac przy torach, 18 VII 1981, 44 - Ul. Wierzbowa, gliniaste wyrobisko, 26 VIII 1961, 45 - Ul. Wierzbowa, gliniaste wyrobisko, 26 VIII 1981, 46 - Ul. Zawichojska, lessowy plac, 26 VIII 1981.

47 - tory kolejowe, nasyp z tłucznia, 18 VII 1981, 48 - tory kolejowe, nasyp z tłucznia, 18 VII 1981, 49 - tory kolejowe, nasyp z tłucznia, 18 YII 1981, 50 - Ul. Krakowska, gliniaste zaśmiecone przypłocie, 8 VII 1981, 51 - Ul. A. Czerwonej, zadrzewione zbocze lessowego wąwozu, 29 VI 1981, 52 - Ul. Podwale Dolne, zbocze lessowego wąwozu, 29 VI 1981, 53 - Ul. Browarna, gliniaste, zaśmiecone przypłocie, 30 VI 1981.

Numer zbiorowiska /No. of community/...

Numer zdjęcia /No^ of record/ ...

Powierzchnia w m* / Area of sample plot in m^/ ... ... ... ..

Pokrycie warstwy runa w % / Cover of herb-layer in % / ...

Pokrycie warstwy mszaków w % /Cover of moss-layer in % / ... ...

Liczba gatunków w zdjąciu / Number species in record / ...

of

33 34 35 36 37 38 20 10 20 20 30 20 100 90 80 80 90 80

23 ²⁰

. 4 10 20 28 18 18 23

10 39 40 41 42 43 35 8 15 30 25 90 tOO 90 100 100 70 ^{4 4} .10 22 26 24 18 17

11 44 45 46 30 25 35 100 100 100 10 . ⁴ 24 25 21

12

47 48 49 20 25 25 100 100 100

12 12 13

13 50 51 52 53 15 20 30 20 100 100 100 100

♦ . 10 . 12 14 8 15 R-S Cirsium arvense

R-S Senecio viscocus /D:9/ ... .. ^♦ • ^{4 ♦ ♦} R-S Chenopodium album /Ch:5/ ... . • • ^{♦ ♦} ♦

R-S Atriplex pntulum /D:5/ ... .. • ^{♦ ♦ ♦}

R-S Capsella bursa-pastoris /Ch:21/ • • ^♦ • • 4 • • • • • • • • •

R-S : elandrlum album... .. • • ♦ ♦ ♦ • ⁴ • ^{4 4} • • ^{4 4}

R-S Eąuisetum arvense ... •. • • • ^♦ • • ^{♦ 4}

R-S Cor.volvulus arvensis ... • • • • ⁴ • ^{♦ 4} • • • •

3-Va Tripleurospermum inodorum /D:7/ • ^{♦ ♦ ♦ 4} • ⁴ • • • • • • ⁴ •

EPCH + ^♦

A sv Apera spica-venti ... ^{♦ ♦} . . 4 4

Ca a Artemisia vulgjris /Ch:l6/ .... .. ^{4 ♦ ♦ ♦} • ^{4 ♦ ♦} 1.1 ^{4 4} •

Geranium, nusillum ... ⁴ ■f ⁴

Oa a Tanacetum vulgare /Ch:l6/ ... .. ^♦ a ♦ 4 . 4 4 4 ♦ . • ⁴ • . • 4

Ca a Urtica dioica /D:17/ ... • ⁴ 1.2 4 4 1.2 •

Ca a Rumex obtusifolius /D:17/ ... • • • • ⁴ • • • • • • • ⁴ •

Ca a Cichorium intybus ... • • . . . • • ⁴ 4 ♦ ♦ • • • • • •

Syn Sisymbrium loeselii /Ch:4/ .... ^{♦ ♦ ♦} . • 4 • • •

Syn Bromus tectorum /D:3/ ... ^{■4 4} • • • • • • • • • • ♦

Cn a Tussilago far fara /ShW •••••• 5.5 5.5 4.4 4.3 4.5 4.4 ⁴ 1.1 1.1 ^{4 4} • • • • ^{• 4} •

Cn a lilotus albus /Ch:10/ ... ^♦ • 4.4 3.3 3.3 5-5 5.5 ^{♦ 4}

On a He-.ilotus officinalis /Ch:10/ . • ^♦ . ⁴ 2.2 3.3 • • • • • • •

Cn a .chium vulgare /Ch:10/ ... ⁴ 4 4

On a Oencthera bienr.ls/Ch:10/... . • • • . . . • 1.1 • • • • • • 4

An 1 ^♦

F-Fa Plantago maior /Ch:2l/ ... ^♦ • ^{♦ 4 4 4}

P-Fa Potentilla anserina /D:22/ .... ^♦ . . ⁴ • • ⁴ • • • ⁴ • • • •

F-Fa Agrostis alba... ^♦ • • ⁴

Agropyron repens ... ^♦ + 1.2 ^♦ 1.2 ^{4 ♦ ♦ ♦}

Rum.ex crispus ... ^{♦ 4 ♦} A-Rc

A-Rc Ranunculus* repens...

Rorippa silvestris ...•• i • ♦

♦ • 4

- 4

+ 4 4 4

Fn a Hatricaria diseoidea /Ch:21/ .. • • ^{4 ♦ 4 4} . . • .

Polygonum aviculare ... ^{♦ 4 4 t ♦} 4

En a Calamagrostis epigeios /D:11/ . • . • . ⁴ 5.5 5.5 5.5 • • ^• .

Ca s Calystegia sepium... .. • • ^♦ • • • • • • • • ⁴ • • ⁴ • •

♦ e 2.2 ^{4 4} 1.2 1.2 ^{4 ♦ 4}

K-Aa Trifolium pratense ... • ^{4 4 4 4 4 4}

K-Aa Poa pratensis ... .. • • • • • ^{4 4 4} • • ^• •

K-Aa Cerastium yulgatum ... .. • • • • • ⁴ • • • ⁴ • • • • • ^• •

K-Aa Ranunculus acer ... • • • • . • • • • • ^{♦ 4}

K-Aa Euphrasia rostkoviana ... • • • • • • • • • • ⁴ • ⁴

K-Aa Lotus comlculatus ... • • • • • • • • ⁴ • ⁴ • • • • ^• •

T/-Aa Vicia cracea ... • • • • . • • • • • ⁴ • ⁴ • ^• •

4 4

Aria Daucus carota ... ⁴ 1.1 ^{4 4 4 4 4} • • • • ^• •

Arrhenatherum elatius ... ⁺ 2.2 ♦ 4 2.2

4 ♦ 4 4 ♦ 4 4 4 4 ♦ 4 4 4

Aron Dactylis glomerata... ... • • ^♦ • • • • ^{4 4} • • • • ^{4 4 •} •

Aron Trifolium repens •••••••••••••• •• ⁺_4- • • ^{4 4 4}

4 • ^{4 4}_{+ 4 4 4}

Aron Achillea millefolium ... • ^{♦ 4 4} 1.1 ^{4 4 ♦ 4 4 4 4 4} • • •

Aron Pastinaca sativa... ... • • • • • • ^{4 4} • • ^{4 4} Aron Knautia arvensis... • • • • • • • ⁴ • • ⁴

Aron Galium mollugo ... .. • • • • • • • • • ⁴ • 4 • 4 4 • • •

Aron Geranium pratense... • • • • • • • • • • • ⁴ • ^{4 4 4 4} •

Cy c Lolium perenne /Ch:2l/ ... • • ^♦ . ^{4 4 4 4} 2.2 ⁴

F-B Poa compressa ... • • • 1.1 ⁴ 1.2 • • • 1.2 • ^{4 ♦} • ⁴ • • •

F-B Kedicago falcata ... . ^♦ • • • • ⁴ • ^♦ 4 4 4 4 • ^• •

F-B Euphorbia cyparissias ... • • • • • • • • ^{4 4}

F-B Artemisia campestris... .. • • • • • • • 4 • • • ⁴ • • • • • •

F-B Plantago media ... • • • • • • • • • ^{4 4} 1.1 • • 1 • • • •

C-Bp Bromus inermis ... .. ... .. • 4 4 • •

Son Rubus caesius /D:12/ ... . . • • ⁴ • • ⁴ • ⁴ 5.5 5.5 5.5 1.2 ⁴ •

Fa s Aegopodium podagraria ... . • • • • • • • ^{« 4} 1.2 4

P Coronilla varia ... . • • • • • • ⁴ • • ^{4 4} • • • • •

V-Pa Solidago virga-aurea ... .. • • • • • • • • ⁴ • • ⁴ • • • • •

Ul Kedicago lupulina ... + +• 4 4 4 4 4 4 ♦ 4 ♦ •

Uł Cnonis spinósa ... .. • . . 4 1.1 1.1 • • •. • • •

Us Solidago seretina /D:13/ ... ^{♦ ♦} . • 4 4 4 4 4 4 • ⁴ • 1.1 5.5 5.5 5.5 5.3

Us Erigeron annuus ... ^-ł- + 4 4 4 ♦

Us Kedicago sativa ... ^{4 4} • ^•

Us Cdontites rubra ... •, h . • ^{4 4}

Us Galium aparine ... ... •• • • • • • • • • • • • ^♦ • 4

S-S Cpratodon punpureus ... ⁺ ♦ 4 1.1 1.1 ^{4 ♦ •} 1.1

Pn a Bryum argeńteura ... • ^{4 4} 1.1 ⁴ •

Pn a Funaria hygrometrica ... • • • • • • • ⁴ 2.3 • 4

Ul Barbula unguiculata ... .. •• • • • • 1.1 1.1 . • • • • • • • • • •

Gatunki sporadyczne /Sporadic species/ : S-Va - Sinapis arvensis 33/*» Qi d - Lathyrus tubę ro sus 36/*, Oa a - Erigeron canadensis /D:8/ 39/ + , Ballota nigra 5l/+, An 1 - Leonurus cardiaca /Ch:l5/ 55/+, Arctium tomentosum /Ch:15/ 53/+, Ca f - Potentilla supina 39/*, K-Aa - Holcus mollis 38/ + , Prunella vulgaris A5/ + , Ruraex acetosa 45/♦, Aria - Heracleum sibiricura 52/+,C - Trifolium hybri­

dum 38/+, Cy c - Leontodon autumnalis 39/*, F-B - Centaurea rhenana 41/*, Odontites lutea 46/*, Agrimonia eupatoria 49/4, Fa v - Scabiosa ochroleuca 46/*, Nia - Polygala vulgaris 46/*. Ub - Epilobium hirsutum 39/*, Kalachium aąuaticum 51/+, Uk - Dlplotaxis muralis 41/+, Erigeron acer 42/2.1, Falcaria yulgaris 42/1.1, Hieracium pratense 44/*, Ul - Galium vemum 37/+, Barbula convulata 39/2.3, Brachythecium rutabulum 44/4, Ur - Glechoma hederacea 35/+, Sagina nodosa 35/*, Us - Chenopodium hybridum 40/4, Hypericum perforatum 43z*.

Annales UMCS, sectio C, vol. XXXVIII, 12 Halina Kucharczyk, Marek Kucharczyk

Tabela 5

Klasa /Claas/: Rudero-Secalietea Br.-BI. 1936. Rząd /Order/: Onopordetalla acanthll Br.-Bl. et R.Tx, 1945. Związek/Alliance/: Arctlon lappae R.Tx. 1937 em. Sias. 1946./Zespoły i zbiorowiska, associations and communities 14-18/. Związek /Alliance/: Alliarion Oberd. 1962 /zbiorowisko, community 19/.

Zespoły i zbiorowiska /Associations and communities/:

14 - zbiorowisko Elsholtzia partini, 15 - Leonuro-Arctietum tomentosi /Felfoldy 1942/ Lohm. apud. R.Tx. 1950,16 - Tanaceto-Artemisietum Br.-Bl. 1931, 17 - zbiorowisko Urtica dioica-Rumex obtusifolius, 18 - Helianthetum tuberosi /Moor 1958/ Lohm. apud. Oberd. 1967,

19 - Alliario-Chaerophylletum /temuli/ /Kreh 1935/ Lohm. 1949.

Stanowiska ,daty /Stations, dates/: 54 - Ul. Topolowa, przydrożne śmietnisko, 26 VIII 1981, 55 - Ul. Podwale Dolne, zaśmiecone przypło- cie, 30 VI 1981, 56 - Ul. Podole, przydrożne, gliniaste śmietnisko, 30 VI 1981, 57 - Ul. Rybitwy, zaśmiecone, piaszczysto-gliniaste przypłocie, 30 VI 1981, 58 - Ul. Podwale Górne, śmietnisko z domieszką gruzu, 29 VI 1981, 59 - Ul. Browarna, zaśmiecone piaszczysto-gli niaste przypłocie, 30 VI 1981, 60 - lewy brzeg Wisły,nasyp z tłucznia wapiennego, 9 VII 1981, 61 - lewy brzeg Wisły, wysypisko gruzu i wapienia, 9 VII 1981, 62 - Ul. Wierzbowa, wysypisko gruzu ceglanego, 26 VIII 1981, 63 - Ul. Krakowska, wysypisko gruzu, 8 VII 1981, 64 - Ul. Kręta, zaśmiecone przypłocie, 8 VII 1981, 65 - Ul. Powiśle, zaśmiecone przypłocie, 18 VII 1981, 66 - Ul. Staromiejska, zaśmie­

cony nasyp ziemny, 30 VI 1981, 67 - Ul. A.Czerwonej, zaśmiecone zbocze gliniastego wąwozu, 29 VI 1981, 68 - Ul. Żeromskiego, zaśmiecone przypłocie, 12 VI 1981, 69 - Ul. H.Sawickiej, wysypisko śmieci i gruzu, 12 VI 1981, 70 - Ul. A.Czerwonej, dno lessowego wąwozu, 12 VI 1981, 71 - Ul. Przedmieście Zawichojskie, brzeg ścieku, 10 VII 1981, 72 - Ul. Powiśle, zaśmiecone przypłocie, 18 VII 1981, 73 -.Ul.Kra­

kowska, zaśmiecone przypłocie, 8 VII 1981, 74 - Ul. Portowa, zaniedbany, zaśmiecony ogród, 27 VIII 1981, 75 - stary port rzeczny, przy-

Numer zbiorowiska /No. of community/ 14 15 16 17 18 19

Niimpr łriippifl /No. of rpoorrt/ __ ______ 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75

Powierzchnia w m2 /Area of sample plot in

m2/ ... 18 25 15 10 10 20 30 18 32 25 10 18 15 30 20 30 20 80 20 10 18 15 Pokrycie warstwy runa w % /Cover of herb-

layer in %/ ... 100 100 100 100 100 100 80 100 100 100 100 100 100 100 100 100 90 100 100 100 100 100 Liczba gatunków w zdjęciu /Number of spe-

cies in record / ... 14 12 19 12 18 20 15 18 15 28 16 21 22 11 14 13 16 n 15 17 11 14

R-S Chenopodium album /Ch:5/ ... 1.1 ♦ ♦ ♦ + • . . ♦

+ ■f

R-S belandriuG- album... ♦ . ♦ + . ♦ •

R-S Cirsium arvense ... ♦ ♦ t ♦ + t

R-3 Convolvulus arvensis ... • ^♦ ■» •

S-Va Tripleurospermurc inodorum /D:?/ + • • ♦ .

A sv Apera spica-venti ... • • + • • + •

Ca a Balio ta ni gra ... 1.1 1.2 + ■» 1.1 ♦ + • • + .2 +

‘-a a Urtica dioica /D:17/ ... ♦ 2.2 2.2 ♦ ♦ 1.1 + • 1.2 + 5.5 5.5 5.5 1.2 4.4 1.1 + 1.2

Oa a Artemisia vulgaris /Ch:l6/ .... 1.1 1.1 -»• 2.2 + ♦ ♦ 2.2 ♦ 2.3 y + + ♦ 1.1 1.1 +

Ca a Tanacetum vulgare./Ch:16/ ... 1.2 3.3 4.5 5.5 5.5 5.5 4.5 4.5 • .

Oa a Rumex obtusifolius /D:17/ ... • + 2.1 2.3 2.1 5.5 2.2 •

+ +

Ca a Bromus sterilis ... ♦ * . + .

Oa a Impatiens parviflora ... • • + + •

Syn Descurainia sophia ... + + • • • •

Syn Sisymbrium officinale ... ♦ + • • • • •

Cn a Tussilago farfara /Ch:9/... ■+ + ■+ • • ♦ •

An 1 Leonurus cardiaca /Ch:15/ ... + 1.2 +.2 + 2.2 3.3 • • • . •

♦ 1.2 4.4 4.4 2.2 1.1 + 2.2

An 1 Arctium tomer.tosum /Ch:15/ .... 5.5 4.5 2.2 . 1.1 2.1 . 2.2 1.1 +

An 1 Chelidonium maius ... ■+ • • • • 1.1 + + +

An 1 Lamium album ... + + • • • +

An 1 Armoracia lapathifolia ... • • • • + + ♦ + •

P-Pa Plantago ma lor /Ch:2l/ ... + + + 1.1 + • + • • •

P-Fa Potentilla anserina /D:22/ .... • + + • • • •

A-Rc Agropyron repens ... -«■ _• ♦ + + • • .+ 2.3 + + 2.2 •

A-Rc Rorippa silvestris ... • ♦ + + • • • •

A-Rc Ranunculus repens ... • • • + + • + + •

■t ♦ 1.2 + . + + 1.2 1.2 +

*n a h-atricaria discoidea /Ch:21/ .. ♦ • • + + + •

Pn a Polygonum aviculare ... + ♦ + • • • • •

Ca s Calystegia sepium ... • + + + • • • + + •

+ 2.3 + 1.2 + 2.2 2.2 1.2 . 2.2 2.2 + 2.2

K-Aa Poa pratensis ... ^♦ + ♦ 1.2 •

M-Aa Symphytum officinale ... + + • -• • •

M-Aa Ranunculus acer ... • • • + + •

Ma c Descharcpsia caespitosa ... • + • . 2.3 2.3 •

Aria Heracleura sibiricura... + + + • • • •

Aria Anthriscus silvestris /Ch:24/ . • • • • • + •

♦ + + + + + + + + + + + + + + + ■+ +

-ł ♦ + + +

Aron Dactylis glomerata ... + 1.2 + + • ■* + + + •

Aron Trifolium repens ... + 1.2 + • • + • • •

Aron Crepis biennis ... • ♦ • • • • + •

Aron Geranium pratense ... • 2.2 • • • • + + •

Aron Arrhenatherum elatius ... • 2.2 + + • • + •

Aron Galium mollugo ... • + • • • ⁺ •

Cy c Lolium perenne /Ch:2l/ ... + + • + + • • • + +

C-Bp Bromus inermis ... + • « • +.2 •

Son Rubus caesius /D:12/ ... + • • • + + •

Fa s Aegopodium podagraria ... + • • • • + .2 + + •

Fa s Alliaria officinalis /Ch:19/ .. • • • • • 4.3

A-Pn Eąulsetum pratense ... + • • • + •

+ -t +

Ub Malachium aąuaticum ... + . + _l•

Ub Lysimachia nuramularia... + • • • ^♦

Ul Chaerophylluw temulum /Ch:19/ . • • • • 3.2

Uł Medicago lupulina ... + + • • • *

Us Elsholtzia partini /D:14/ ... 5.4 • • • • •

+ + + ♦ + + + +

Us Hordeum murinum ... + + + • , •

Us Solidago serotina /D:13/ ... + + + + + + + + ’+ +.2 + • •

Us Mentha piperita ... • + • • • + • •

Us Helianthus tuberosus /Ch:18/ .. • • • • • • 5.5 5.5 5.5 •

Gatunkl sporadyczne /Sporadic species/ : R-S - Capsella bursa-pastoris '/Ch:2l/ 61/+, Ba t - Polygonum nodosum 55/+, ^{S-V< -} Matricarla chamomilla 66/+, Polygonum conrolwulus 72/+, P-Cha - Erysitnum cheiranthoides 60/+, Geranium columbinum 63/+, EPCh - Sonchus asper 58/+, Chenopodium polyspermum /D:5/ 72/+, A sy - Vicia hirsuta 66/+, Oa a - Cichorium intybus 58/+, Syn - Sisymbrium loeselii /Ch:4/ 59/+, An 1 - Polygonum cuspidatum /Ch:23/ 70/+, P-Pa - Agrostis alba 61/+, A-Ro - Carex hirta 65/+, Phn - Phalaris arundinacea 71/+, M-Aa - Cerastium yulgatum 63/+, Trifolium pratense 63/+, Phleum pratense 65/+» Yeronica chamaedrys 65/+, Aron - Paatinaca satira 62/+, Herac- leum sphondylium 15l+, P- Picris hieraoioides 62/+, Uk - Senecio Jaoobaea 63/+, Erigeron acer 72/+, Us - Erigeron strigosus 57/+, Can-

nabia sativa /D:2/ 58/+. ______________________ _____________________ *

-- --- -— ■ i ■ '■ —--- - " ' ' ---iprur ■■ 1 ■

Annales UMCS, sectio C, vol. XXXVIII, 12 Halina Kucharczyk, Marek Kucharczyk

sraisaATTS

Zbiorowiska ruderalne Sandomierza 157

4. Sisymbrietum loeselii (tab. 3). Występuje na zaśmieconych, gruzo- wiskowych nasypach ziemnych oraz pod obmurowaniami domów i par­

kanami. Florystycznie cechuje się niepodzielnym panowaniem Sisym- brium loeselii.

5. Chenopodietum ruderale (tab. 3). Zespół pionierski na świeżych zwałach ziemi i gruzu. Z gatunków charakterystycznych masowo wystę­

puje Chenopodium album s.l., a z towarzyszących największe zwarcie osiągają Atriplex patulum i Chenopodium hybridum.

6. Zbiorowisko z Lepidium ruderale (tab. 3). Niewielki płat tego zbio­

rowiska odnaleziono na żwirowo-piaszczystym przypłociu na podłożu bo­

gatym w wapń. Florystycznie cechuje go obfite występowanie Lepidium ruderale.

7. Zbiorowisko z Tripleurospermum inodorum (tab. 3). Występuje w postaci dużych płatów na gliniastych, świeżo zniwelowanych placach.

Wyróżnia się niepodzielnym panowaniem Tripleurospermum inodorum.

8. Urtico-Malvetum (tab. 3). Niewielkie płaty tego zespołu występują na silnie znawożonych przez ptactwo domowe przyplociach. Wykształca się on w dwóch wariantach: z Hyoscyamus niger (zdj. 28, 29) na siedli­

skach uboższych i mniej zdeptanych oraz w wariancie typow7ym (zdj. 30—

32) na siedliskach żyźniejszych. Wariant z Hyoscyamus niger nawiązuje do zespołu Hyoscyamo-Maluetum (4, 9).

9. Senecioni-Tussilaginetum (tab. 4). Jest to pionierski zespół na bo­

gatych w wapń nasypach i osuwiskach. Podstawowym i jednocześnie charakterystycznym jego gatunkiem jest Tussilago jarjara. Nielicznie wy­

stępuje gatunek wyróżniający zespołu — Senecio uiscosus.

10. Echio-Melilotetum (tab. 4). Występuje na żwirowo-piaszczystych nasypach kolejowych i świeżo zniwelowanych lessowych placach. Spo­

śród gatunków charakterystycznych dla zespołu największe zwarcie osią­

gają Melilotus albus i niekiedy M. officinalis. Echium uulgare występuje nielicznie.

11. Zbiorowisko z Calamagrostis epigeios (tab. 4). Zajmuje ono suche i nasłonecznione lessowe skarpy, place i gliniaste wyrobiska. W tym ubo­

gim w gatunki zbiorowisku podstawową rolę pełni Calamagrostis epi­

geios.

12. Zbiorowisko z Rubus caesius (tab. 4). Jest to pionierskie zbiorowi­

sko na suchych, nasłonecznionych nasypach z tłucznia. W tych ubogich warunkach siedliskowych niepodzielnie panuje Rubus caesius.

13. Zbiorowisko z Solidago serotina (tab. 4). Zajmuje lessowe stoki oraz gliniasta place i przypłocia. Na skutek dużego zwarcia Solidago se­

rotina udział innych gatunków w tym zbiorowisku jest znikomy.

158 Halina Kucharczyk, Marek KucharczyK

14. Zbiorowisko z Elsholtzia partini (tab. 5). Jedyny płat tego zbioro­

wiska odnaleziono na przydrożnym śmietnisku. Wyróżnia się on maso­

wym występowaniem Elsholtzia partini. Towarzyszą mu pospolite rośliny ruderalne: Ballota nigra, Leonurus cardiaca, Artemisia uulgaris i Cheno­

podium album.

15. Leonuro-Arctietum tomentosi (tab. 5). Notowany na starych śmiet­

niskach, wysypiskach gruzu i zaśmieconych przypłociach. Główną rolę odgrywają tu Arctium tomentosum (zdj. 55, 56) lub A. lappa (zdj. 57—59).

Licznie występują również: Leonurus cardiaca, Ballota nigra i Urtica dioica.

16. Tanaceto-Artemisietum (tab. 5). Wykształca się na starych śmiet­

niskach i wysypiskach gruzu. Z gatunków charakterystycznych najobfi­

ciej występują Tanacetum uulgare i Artemisia uulgaris, a z towarzyszą­

cych — Urtica dioica i Poa trwialis.

17. Zbiorowisko Urtica dioica-Rumex obtusijolius (tab. 5). Zajmuje żyzne, zasobne w związki fosforu i azotu, stare śmietniska i przypłocia.

Podstawowymi gatunkami budującymi to zbiorowisko są Urtica dioica i Rumex obtusijolius. Towarzyszą im Artemisia uulgaris, Solidago sero- tina i Poa trwialis.

18. Helianthetum tuberosi (tab. 5). Występuje na zaśmieconych przy­

płociach i w zaniedbanych ogrodach. Wyróżnia się masowym udziałem Helianthus tuberosus, niekiedy wraz z Urtica dioica i Artemisia uulgaris.

19. Alliario-Chaerophylletum temuli (tab. 5). Jedyny płat tego zespołu odnaleziono na skraju przydrożnych zarośli. Największe pokrycie osią­

gają tu gatunki charakterystyczne zespołu: Alliaria ofjicinalis i Chaero- phyllum temulum. Towarzyszą im pospolite rośliny ruderalne.

20. Juncetum macri (tab. 6). Notowany na podmokłych drogach wśród łąk. Gatunkiem panującym jest Juncus macer. Licznie rosną tu również rośliny charakterystyczne dla zbiorowisk dywanowych, np.: Matricaria di­

scoidea, Plantago maior i Poa annua.

21. Lolio-Plantaginetum (tab. 6). Jest to zespół charakterystyczny dla silnie wydeptanych ścieżek, przydroży i boisk. Spośród niewielu wystę­

pujących tu roślin, najczęstsze i najliczniejsze są gatunki charakterystycz­

ne dla zespołu i jego związku: Lolium perenne, Matricaria discoidea, Plan­

tago maior, Poa annua i Polygonum auiculare s.l.

22. Lolio-Potentilletum anserinae (tab. 6). Notowany na przydrożach i przypłociach w miejscach umiarkowanie deptanych i silnie znawożo- nych przez ptactwo domowe. Największe pokrycie osiąga tu Potentilla anserina, której towarzyszą: Matricaria discoidea, Plantago maior i Poa annua.

23. Polygonetum cuspidati (tab. 7). Zespół ten zajmuje zbocza lesso­

wych wąwozów, obrzeża zarośli i zaśmiecone przydroża. Gatunkiem pa-