Zbiorowiska ruderalne i elementy flory synantropijnej miasta Tarnobrzegu - Biblioteka UMCS

UNI VERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN — POLONIA

VOL. XXXVII, 28 SECTIO C 1982

Instytut Biologii UMCS Zakład Systematyki i Geografii Roślin

Florian SWIĘS, Marek KUCHARCZYK

Zbiorowiska ruderalne ielementy flory synantropijnej miasta Tarnobrzegu

Py/iepaJibHbie cooBmecTBa u ojieMeiiTbi cmiaHTpoiiHOM (pjiopbi ropowa TapnoójKera Ruderal Communities and Elements of Synantropic Flora in the Town of Tarnobrzeg

WSTĘP

Na tle lokalnych warunków fizjograficznych scharakteryzowano zi­

dentyfikowane w latach 1978—1980 zbiorowiska ruderalne i elementy flory synantropijnej na terenie miasta Tarnobrzegu (ryc. 1, 2, tab. 1—10).

Materiał zdjęć fitosocjologicznych zebrano i zestawiono w tabelach zgod­

nie z powszechnie stosowaną metodyką (18). Zbiorowiska i zespoły ru­

deralne ujęto w systemie jednoklasowym Kornasia (16), podanym wraz z wykazem stanowisk zdjęć fitosocjologicznych w tab. 2—8. Po­

nadto w tabelach zdjęciowych umieszczono przy gatunkach skrót nazwy jednostki fitosocjologicznej, wyjaśniony w tab. 9, oraz odpowiednio przy­

jęty (tab. 1) numer zespołu, dla którego daną roślinę uznano za charakte­

rystyczną (15, 16). W klasyfikacji geograficzno-historycznej roślin wy­

korzystano głównie opracowania: Kornasia (9), Krawiecowej (12), Krawiecowej, Rostańskiego (13), Sicińskiego (20) oraz Zająca (28).

W pobranych jesienią 1980 r. próbkach glebowych z najbardziej re­

prezentatywnych stanowisk zbiorowisk ruderalnych oznaczono (tab. 1):

1 — odczyn pH — pehametrem produkcji krajowej, 2 — zawartość CaCO3

— fotometrem płomieniowym, 3 — P2O5 i K2O — metodą Egnera w modyfikacji Rhiema, 4 — Mg — spektrometrem do adsorbcji ato­

mowej, 5 — całkowitą zawartość siarki (S) — japońskim spektrometrem

352

rentgeno-fluorescencyjnym, 6 — N-NH4+ i N-NOj" — kolorymetrycz­

nie (14). Powyższe analizy wykonano w Instytucie Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach.

Ś

Najstarsza osada na terenie miasta Tarnobrzegu znana jest już z XII wieku.

Założono ją na terenie targowym Miechocina, w pobliżu rezydencji rodu Tarnow­

skich w Dzikowie (ryc. 1). Prawa miejskie uzyskała w r. 1593. Rozwój przemysłu w tym mieście przypadł na lata 1936—1939. Tarnobrzeg, po rozpoczęciu w r. 1953

Ryc. 1. Rozmieszczenie stanowisk 81 zdjęć fitosocjologicznych zbiorowisk ruderal- nych, zestawionych w tab. 2—8, na terenie miasta Tarnobrzegu

Distribution of stands of 81 phytosociologic records of ruderal communities set up in Tables 2—8 from the area of the town Tarnobrzeg

Ryc. 2. Diagram klimatyczny dla Tarnobrzegu za lata 1961—1965 (wg Rocznika Meteorologicznego, PIHM, Warszawa): 1 — średnie miesięczne sumy opadów w mm, 2 — średnie miesięczne temperatury powietrza w °C, 3 — wilgotny okres roku, 4 — ciepły okres roku (średnie mie­

sięczne minima>0°C), 5 — okres z możliwością przymrozków (najniż­

sze minima temperatury w miesią- cu<0°C), 6 — zimny okres roku (średnie miesięczne minima<0°C), t — średnia roczna temperatura po­

wietrza, A — amplituda temperatu­

ry powietrza, H — położenie stacji meteorologicznej w m n.p.m., R —

roczna suma opadów '1 '^'2 EH 3 I Iś EZ35 Hi 6 years 1961—1965 (after Meteorological Climatic diagram for Tamobr^g for the

Yearbook, PIHM, Warsaw): 1 — mean monthly precipitation in mm, 2 — mean monthly air temperaturę in °C, 3 — humid period of the year, 4 — warm period of the year (mean monthly minima >0°C, 5 — period with possible frosts (lowest monthly minima <°C), 6 —■ cold period of the year (mean monthly minima <°C, t — mean annual air temperaturę, A — amplitudę of air temperatures, H — localization

of meteorological stations in m above sea level, R — annual total precipitation eksploatacji i przeróbki złóż siarki w okolicznych miejscowościach, gwałtownie rozwinął się przemysłowo i urbanistycznie. Do najbardziej charakterystycznych inwestycji przemysłowych w tym mieście należą Zakłady Kopalni i Przetwórcze Siarki. W r. 1975 Tarnobrzeg stał się stolicą województwa. Aktualnie miasto to, liczące ok. 30 000 mieszkańców, obok typowej XVI—XVIII-wiecznej architektury, rozbudowuje się w wielu nowoczesnych dzielnicach.

Geograficznie Tarnobrzeg zajmuje północno-zachodnią część wąskiego, wydłu­

żonego wzniesienia zwanego Garbem Tarnobrzeskim, usytuowanego na północno- -zachodnim skraju Kotliny Sandomierskiej (8). Płaskie zrównania tego wzniesienia osiągają wysokość ok. 45 m nad szerokim, terasowym dnem doliny Wisły. Podłoże skalne tworzą trzeciorzędowe iły mioceńskie. Nakryte są one plejstoceńskimi gli­

nami morenowymi i utworami żwirowo-piaszczystymi.

Na badanym terenie w warunkach naturalnych dominują gleby bielicowe wy­

tworzone z piasków słabogliniastych i glin lekkich. Mozaikowo występują tu rów­

nież czarne ziemie i rędziny wytworzone z glin i iłów (25). Aktualnie gleby te na terenie zurbanizowanym są znacznie zmienione (tab. 1).

Pod względem klimatycznym Tarnobrzeg i jego okolice wyróżniają się najniż­

szymi w Kotlinie Sandomierskiej średnimi opadami atmosferycznymi oraz najwyż­

szymi średnimi temperaturami powietrza w ciągu roku (17).

W Tarnobrzegu i okolicach z licznych zakładów eksploatacji i przeróbki siarki dostają się do atmosfery, a z opadem atmosferycznym — do gleb i wód gruntowych, różnorodne postacie tlenków i pyłów siarki oraz związków fluoru i azotu. Powodują one ogólne skażenie środowiska (26); tab. 1.

23 Annales, sectio C, t. XXXVU

354

Tab. 1. Niektóre właściwości chemiczne gleb 25 zbiorowisk ruderalnych Tarno­

brzegu (tab. 2—8) z prób pobranych na głębokości 5—20 cm pod powierzchnią gleby Some Chemical properties of soils in 25 ruderal communities in Tarnobrzeg (Tables

2—8) from samples taken from the depth of 5—20 cm below ground surface

Nr

Mo. of Numer i nazwa zbiorowiska

Number and name of comazunitjr pH

3 » 4 H H *) r! m °m MM po »-» Ołj M -o «, v o O. O. Mb

Zawartość

% mg/lOOg

Eg/l00g

C o n t e n t gleby

of soli

1.

8.

12.

13.

14.

18.

21.

22.

23.

25.

26.

27.

13. 31.

14. 34.

15. 39.

16. 44.

17. 47.

18. 51.

19. 53.

20. 55.

21. 60.

22. 61.

23. 66.

24. 67.

25. 71.

26. 72.

27. 74.

28. 81.

Polygono-Bidentetum ..

Chenopodietum ruderale Bunietum orientalia ..

Sisymbrietum aophiae . Tanthietum atrumarii . Urtico-Malvetum ...

Onopordetum acanthii . Carduetum acanthoides

zb. /comm./ Calamagrostis epigeios zb. /comm./ Eąuisetum palustre . zb. /comm./ Rubus caesius ...

zb. /cottsn./ Oenothera biennis ..

Echio-Melilotetum ...

Potentil.oArtemisietum absinthii Senecioni-Tuasilaginetum ...

Leonuro-Arctietum tomentoai ....

Tanaceto-Artemisietum ...

Helianthetum tuberoai ...

zb. /comm./ Solldago serotina zb. /comm./ Urtica dioica ....

21. zb. /comm./ Armoracia lapathifolia 22. zb. /comm./ AeaoDodium ooda«raria.

-■» / Alliaria officinalis, Impatiens parviflora . 24. Lolio-Plantaginetum ...

25. Anthriaco-Lycietum halimifolil ...

7,6 7,2 7.6 7,0 7.2 6,7 7.8 7,5 7.9 7,7 7.7 7,2 7,” 7,4 7.5 7,3 7.5 7,3 7.5 7,1 7.6 7,2 7.7 7.1 7.9 X,5 7.3 6,9 9.9 7,2 7.5 6,9 7.5 7,1 7.5 7,5 7.3 6,9 7.4 7,0 7.6 6,7 7.7 7,4 7.5 7,2 7.6 7,4 7.4 7,3 7.7 7,3 7.9 7,3 7,6 7,4

Cj£O5 P2°5 0,750 41,8 0,9251 30,0 0,953 25,6 1,163 9,6 0,950 16,2 0,963 31,0 1,096 22,1 0,740 25,6 0,505 27,6 0,980 10,3 1,075 38,0 0,^50 6,6 0,143 8,4 0,275 15,8 0,800 9,9 0,518 30,0 0,800 46,0 0,558 22,4 0,408 21,6 0,410 22,4 0,425 27,6 1,100 50,0 1,11.' 50,0 0,815 45,1 0.950 41,8 1,050 24,8 0,370 30,0 0.463 18,2

V N« 3 N/NH4/ N/NO,,

26,6 15,8 0,042 3,00 0,35 25,6 14,1 0,014 0,70 0,40 19,0 6.1 0,026 1,10 0,45 6,6 15,00,019 0,66 0,50 8,2 8,0 0,016 0,10 0,45 16,6 6,6 0,022 0,70 0,45 29,0 9,0 0,036 1,18 0,93 20,1 7.6 0,017 1,63 0,82 14,6 16,80,037 1,80 0,20 10,7 8,1 0,210 0,61 0,43 29.0 11.30,031 1,38 0,40 3.6 2,0 0,010 0,41 0,05 11,0 11.3 0,022 0,60 0,82 10,6 5.9 0,013 1,20 2,25 7.0 8.3 0,016 0,40 0,40 35,6 9.5 0,082 0,10 0,77 24,0 8,8 0,026 2,41 0,32 28,6 9.5 0,023 2,00 1,30 28,6 7,5 0,020 1,50 0,62 29,0 10,0 0,014 1,20 0,25 15,0 11.5 0,030 1,80 0,50 43,0 8,0 0,043 2,20 0,65 47,4 41,0 0,-57 4,68 0,80 32,0 23,0 0.031 2,91 0,95 46,8 16,80,046 2,80 0,45 120,0 14.1 0,019 1.52 0,35 17.4 9,5 0,025 2,14 0,15 21,0 17,2 0,013 0,52 0,22

PRZEGLĄD ZBIOROWISK RUDERALNYCH

Na terenie miasta Tarnobrzegu zidentyfikowano 16 zespołów i 9 zbio­

rowisk ruderalnych o nie określonej ściśle przynależności fitosocjologicz- nej. Systematykę fitosocjologiczną, występowanie i skład florystyczny kolejno omawianych zespołów i zbiorowisk ruderalnych zestawiono w tab. 2—8, a rozmieszczenie zdjęć w terenie — na ryc. 1.

1. Polygono-Bidentetum (tab. 2). Zajmuje podmokłe brzegi rowów przydrożnych i dna lokalnych zagłębień. Z roślin charakterystycznych dla rozpatrywanego zespołu i jego związku największy udział mają: Po­

lygonum hydropiper, P. nodosum, P. mite i Bidens tripartitus. Ponadto zespół ten na siedliskach żyznych i umiarkowanie wilgotnych cechuje gromadne występowanie Potentilla anserina (zdj. 6, 7).

2. Chenopodietum ruderale (tab. 3). Najczęściej wykształca się na świeżych usypiskach żyznej ziemi. Charakterystycznym gatunkiem, for­

mującym zespół, jest Chenopodium album s.l. Znamienna jest tu również

obecność wielu roślin charakterystycznych dla związku Polygonion avi-

Tab. 2. Systematyka oraz stanowiska i struktura fitosocjologiczna zespołu ruderal- nego ze związku Bidention tripartitae

Systematics, station, and phytosociologic structure of a ruderal association from the union Bidention tripartitae

Klasa /Class/: Rudero-Secelietea Br.-BI. 1936. Rząd /Order/:

Bidentetalia tripartitae Br.-BI. et R.Tx. 1943. Związek Al- liance/: Bidention tripartitae Nordh. 1940.

Zespół /Association/:

1. Polygono-Bldentetum /Koch 1926/ Łohn.. 1950______- Stanowiska /Stations/, daty /dates/: 1 - Mokrzyszów, podmokła ściana rowu przydrożnego, 5 IX 1980. 2 - Ul.!oksryBzowska, ba­

gniste zbooee rowu przydrożnego, 21 VIII 1980. 3 - Ul. Zamkowa, podmokłe zbocze rowu przydrożnego, 5 IX 1980. 4 - Mokrzyszów, bagniste zbocze rowu odwadniającego, 5 IX 1980. 5 - Kokrzy- szów, torfowiskowa łąka utrwalona żużlem, 5 VII 1980. 6 - Ul.

Zamkowa, zbocze bagiennego rowu przy szosie,5 VIII 1980. 7 - Mlechocln, podmokły L zdeptany trawnik, 10 IV, 5 IX 1980.

Numer zbiorowiska /No. of commu-

nity/ ... .. 1 1

Numer zdjęcia /No. of record/ ... 1 2 5 4 5 6 7 Powierzchnia w mZ/Area of sample

plot in m2/ ... .. 20 20 15 15 10 10 10 Pokrycie warstwy runa w % /Cover

of herb-layer in %/ ...

Liczba gatunków w zdjęciu /Number

95 90 95 95 90 95 100 of sneclea in record/... .. 14 14 11 14 7 10 7 Ba t Polygonum mite ... 1.1 2.5 . . Ba t Polygonum nodosum ... 3.3 1.1 2.2 1.1 4.5 5.2 4.4 Ba t Polygonum hydropiper /i/ .... 2.5 + 5.5 5.5 1.2 3.2 2.2 4.5 5.5 5.5 2.1 3.2 4.4 1.1 Oa a Urtioa dioica ... 4- . 4- 1.1 • Syn Malva neglecta /6/ ... . • 4- ♦ An 1 Armoracia lapathifolia ... 1.1

An 1 Lamium album ... + 4- • An 1 Arfttjum lappa ... 4- P-Pa Potentilla ansarina ... + + 4- + 2.2 2.2 A-Rc Rum«x crispus ... 1.1 4- M-Aa Plantago lanceolata ... 4- 4- • • M-Aa Prunella vulgaris ... 4- 4-

Aron Taraxacum offlcinale ... 4-

Cy e Lolium perenne /24/ ... .. 4- 4- + 2.2 4- 4- Us Mentha piperita... .. 4- 4- 4- 4-

— Gatunki sporadyczne /Sporadic species/: R-S - Senecio viscosus /15/ 3/+, Cirsium arvense 4/+. S-Va - Anagalii arvensis 6/+, » Oa a - Nepeta catharia /16/, 3/+, Arte:isia vulgaris /l7/» l/+»

A-Rc - Ranunculus repens 4/*. Pn a - Poa annua 5/+» M-Aa - Ve- ronica chamaedrys 6/4. Ma c - Juncus effusus 4/2.2. P-P - ly- thrum salicaria 2/+. C - Myosotis palustris 3/+. Ara - Daucus carota 4++. Aron - Achillea millefolium 1/+, Cy c - Bellis per- ennis 2/+. Pa s - Scrophularia nodosa 1/2.1. Ub - Peucedanum palustre 1/+. Uk -Senecio jacobaea 2/+. Ur - Glechoma hederacea

cularis: Capsella bursa-pastoris, Matricaria discoidea, Polygonum avicu- lare i Poa annua.

3. Bunietum orientalis (tab. 3). Jedyne stanowisko tego zespołu od­

naleziono na żwirowato-piaszczystym nasypie torów kolejowych. Z roślin charakterystycznych największe pokrycie osiąga Bunias orientalis, a z to­

warzyszących — Rumex obtusifolius.

4. Sisymbrietum sophiae (tab. 3). Zidentyfikowano go na zwietrzałym

gruzowisku fundamentów zburzonego budynku. Z gatunków charakte-

356 Florian Swięs, Marek Kucharczyk

Tab. 3. Systematyka oraz stanowiska i struktura fitosocjologiczna 5 zespołów rude- ralnych ze związku Sisymbrion

Systematics, station, and phytosociologic structure of 5 ruderal associations from the union Sisymbrion

Klasa /Class/: Rudero-Secalietea Br.-BI. 1956. Rząd /Order/* Onopordetalla aatfitfclA Br.-BI. et R«. Tx. 1945- Związek /Alllaace/: Sisymbrion R.Tx., Lohm. et Prag. 1958.

Zespoły /Associations/:

2 - Chenopodietum ruderale Oberd. 1957- 5 - Bunletum orlsntalls Mjałkeweki 1978.

4 - Sisymbrletum sophlae Kreh 1955. 5 - lanthietum strmmmrll Pmea 1941. 6 - Irtl- co-Malretum /neglectas/ Lohm. 1950.

Stanowiska, daty/Stations, dates/: 8 - Ul. Kopernika, światy nasyp sleany, 22 T, 15 VIII 1980. 9 - Ul. Działkowców, gruzowiskowo-piaszczysty plao budowlany, 16 VI 1980.

10 - Ul. Jędrusiów, piaszczysty nasyp, 22 VII 1980. 11 - Stacja kolejowa, stare wysy­

pisko gruzu pobudowlanego, 8 VII 1980. 12 - 3tacja kolejowa, żwirowato-pląssosyety nasyp torów kolejowych, 8 VII 1980. 15 - Ul. Pornalsklej, zniweiowue gruzowiszo po budynku, 22 VII 1980. 14 - Ul. Kopernika, piaszczysto-gruzowiskowe pobeoze nile/, 16 VI 1980. 15 - Ul. Kopernika, piaszezysto-gliniaste poboese drogi, 5 VIII 1980. 16 - Osiedle nr. 4, plaszcsysto-grwzowiskowy plac budowlany, 22 VII 1980. 17 - Ul.Sienkie­

wicza, stare śmietnisko przy budynku, 16 VI 1980. 18 - Ul. Mokssyszowska.piassosyste- gliniaste podpłocie koło budynku, 21 VIII 1979. 19 -kieohocln, tużlowato-piaezczyeta klepisko pod płotem, 5 II 1980. 20 - Ul. Zamkowa, piaszczyste przypłoclo, 5 VII 1988.

Numer zbiorowiska /No. of cownu­

si ty/ ...

Numer zdjęcia /No. of record/ ...

Powierzchnia w m2 /Area of sample plot in m2/ ...

Pokrycie warstwy runa w % /Corer of herb-layer in %/ ...

Pokrycie warstwy mszaków w % /Co­

rer of moss-layer in %/ ...

Liezba gatunków w zdjęciu /Number of species in reeord/ ...

S-S Rumex acetosella ...

P-Sa Cerastium arrense ...

R-S Cirsium arrense...

R-S Cirsium lanceolatum...

R-S Stellarla media -... • R-S Polygonum persicaria ....

R-S Bąuisetum arrense ...

R-S Chenopodium album /2/ ...

R-S Capzella bursa-pastorls /24/

R-S Melandrium album ...

Ba t Rorippa palustris ...

Ba t Polygonum nodosum ...

Ba t Bidens tripartitus ...

Ba t Polygonum mite... . S-Va Polygonum conrolrulus ...

S-Va Sonchus arrensis ...

S-Va Spergula arrensis ...

S-Va Matrlcaria chamowi11a ...

8-Va Trlpleurospermum inodorum S-Va Slnapis arrensis ...

S-Va Viola arrensis ...

S-Va Anagallis arrensis ...

S-Va Yeronica arrensis ...

P-Ch Eryslmum cheiranthoides • P-Ch Geranium columbinum ...

P-Sn Gallsoga parriflora ...

Ca c Paparer rhoeas ...

A sr Apera spica-renti ...

Oa a Artemisia rulgaris /17/ . Oa a Erigeron canadensis /6/ . Oa a Geranium pusillum ...

Oa a Linaria rulgaris /17/ ...

Oa a Urtica dioica ...

Syn Lepidlun ruderale ... ..

Syn Doecmrainia sophia /4/ ..

Syn Slsymbrlum officinale ....

Syn Urtica urena /6/ ...

Syn Malra neglecta /6/ ...

On a Oenothera blennis /15/ ..

An 1 Lamium album ...

2 3 4 5 6

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

20 20 40 30 20 50 8 10 5 40 10 10 10

95 70 95 60 95 60 50 100 90 90 100 88 90

50 . ,0 ♦ • • 40 • ♦ 28 • ⁴

20 20 40 31 21 30 8 10 5 40 10 10 10

. 4 • . • • 4-

. + . • • ^{4 4}

4 • . ⁴ • •

. . 1.1 • 4 • •

• 4 ♦ • •

. 4 • + • ^♦ •

♦ . ^{4 4} . • 4-

5.4 3.2 5.4 3.3 . 2.2 1.1 ⁴ 2.5

♦ 1.1 ⁴ 1.2 + 4 4 4

♦ • ^{4 4 ♦} • 4 4

. 4 ♦ ⁴

1.2 4 • . • 4 *2.2

4 r 2.1

. • • . • 4 4

. 4 • 4

4 4 ♦ • • • •

. 4 4

♦ 1.1

♦ 4 . . ⁴

. 1.1 • . ♦ 4 4 4

• ♦ 4 . • •

♦ • • . • ⁴

• • • • . ⁴ 4

’ 4 . . 4 • • •

4

4 4 ♦ ♦ • 2.2 • ⁴ • ^{4 m}

4 • • • ⁴ •

♦ • 4 • • • •

♦ 4 . ♦ ♦ • ⁴ • •

. • ♦ • ♦ • • •

♦ ♦ • • • 4

1 . ♦ • 4 •

♦ • • ♦ • ^• 2.2 ⁴

♦ ♦ . • • •

4 ♦ 3.2 4 4 4 4

4- . 4 • • ⁴

♦ . • ^• • • ⁴ 1.

. • • • 2.2 5.5 5.4 2.

♦ ♦ 4 . • • • 4 •

♦ ⁴

Ciąg dalszy tab. 3 — Table 3 conttaued

rystycznych występuje w nim jedynie Descurainia sophia i to w niewiel­

kim zwarciu. Z innych roślin najliczniejsze są: Chenopodium album, Xan- thium strumarium, Poa annua i Galinsoga paruiflora.

5. Xanthietum strumarii (tab. 3). Zajmuje zaśmiecone miejsca na pla­

cach budowlanych oraz na poboczach szos i dróg. Jedynym gatunkiem Panującym i zarazem charakterystycznym w tym zespole jest Xanthium strumarium.

6. Urtico-Malvetum (neglectae) — tab. 3. Wykształca się na podwór­

kach i pod płotami, w miejscach silnie znawożonych przez ptactwo. Z roś­

lin charakterystycznych dla zespołu najczęściej i najobficiej występuje

Afalua neglecta, rzadziej Urtica urens. W niektórych płatach tego zespołu

358

duży stopień pokrycia mają również: Polygonum nodosum, Bidens tri­

partitus lub Polygonum mite.

7. Onopordetum acanthii (tab. 4). Jedyne stanowisko tego zespołu odszukano na zaśmieconym wysypisku ziemi i gruzu pobudowlanego.

Tab. 4. Systematyka oraz stanowiska i struktura fitosocjologiczna 5 zespołów i 4 zbiorowisk ruderalnych ze związku Onopordion acanthii

Systematics, station, and phytosociologic structure of 5 associations and 4 ruderal communities from the union Onopordion acanthii

Klas* /Claas/: Rudero-Secaliete* Br.-Bl. 1956. Rząd /Order/: Onopordetalla acanthii Br.-Bl. et R.Tx. 1945. Związek /Alliance/: Onopordion acanthii Br.-Bl. 1926.

Zespoły 1 sblorowlsk* /Associations and commnnltiee/:

7 -Onopordetum acanthii Br.-Bl. 1926, 8 - Carduetum acanthoides Morariu 1945, 9 - Calamagrostis epigelos, 10 - Eąuisetumpalustre, 11 -Rubuscaeeius, 12 - Oenothera blennie, 15 - Echio-kelilotetum R.Tx. 1924, 14 - Poten- tlllo-ATtemisletuaabstnthii Fallń:’kl 1965, 15-Senecioni-Tussllaginetua Miler 1949.

Stanowiska,daty /Stations, dates/: 21 - Ul. Zwierzyniecka, świeżynasypgliniasto-piaazczyety, 22VII 1980. 22 Ul. Wiejska, stary nasyp zieany, 5 IX1980. 25 - Stacja kolejowa, gruzowisko pod ogrodzeniem, 8 VII1980.24 - Sta­

cjakolejowa, twlrowate boczne torowisko, 5 IX 1980. 25 - Stacja kolejowa, źużlowato-piaszczyste torowisko,8Tli 1980. 26 - Stacja kolejowa, żwirowato-plaszczysty nasyptorówkolejowych, 27 -Ul. Czerwonego Krzyża, piaszczysty nasynpod ścianą garażu, 16 VI 1980. 28 - Cmentarz, stare usypisko plasku, 16VI 1980. 29 - Stacja kolejowa, stare usypisko żużlu igruzu, 8 VII 1980. 50- Stacja kolejowa,nasyp corowlskowy ztłucznia i piasku, 8 VII 1980. 51- VI. Sienkiewicza, zaśriecony, gliniasto-piassczysty ogród, 22 VI 1980. 52 - Stacja kolejowa, nasyp torowiakowy zbu­ dowany z tłucznia, 8 VII 1980. 55 - Stacja kolejowa, nasyp torowiakowy ztłucznia i żwiru, 8 VII 1980. 54 - Ul.

Zwierzyniecka,stary nasyp piaszczysty, 11 VIII 1980.55 - Ul. Zwierzyniecka, wysypisko, gruzu pobudowlanego,11 VII 1980. 56 - Stacja kolejowa, piaszczysty nasyprampy kolejowej, 8 VII 1980. 57 - Osiedle nr 4, piaszczysto-gruzowls- kowy placbudowlany, 22VII 1980. 58 -Ul. Kopernika, nasyp piaszczysto-gliniasty, 22VII 1980. 59 -Ul. Kopernika, świeże usypiskotynku i cegły, 8 VII 1980. 40 -Ul.Janeczki, piaszczyste pobocze, 22 VII 1980. 41 - Ul. Działkow­ ców, gruzowiskowo-plaszczysty placbudowlany, 12 V, 16 VIII 1980.

Numer zbiorowiska /No. of comnu- nity/ ...

Numer zdjęcia /No. of record/ ...

Powierzchnia w n2 /Area ofsample plotin m2/ ...

Pokrycie warstwyrunaw% /Corer ofherb-layer in %/ ...

Pokryciewarstwy mszaków w %/Co­

rer ofmos?-layer in </ ...

Liczba gatunków w zdjęciu /Number of species in record/ ...

Cn b Cerasus arium b/c...

S-S Rumex acetosella ...

S-S Trifollum arrense ...

F-Sa Cerastium arrense ...

R-S Chenopodiumalbum /2/ ...

R-S Conrolrulus arrensis ...

R-S Clrsiumarrense ...

R-S Eąuisetum arrense ...

R-S Polygonum perslcaria ...

R-S Melsndrium album ...

R-S Capsella bursa pastoris/24/

R-S Stellaria media ...

R-S Seneclo riscosus /15/ ...

Ba t Polygonum nodosum ...

S-VaHatricaria chamomills...

1-VaPolygonum conrolrulus ...

S-Va Tripleurospercum inodorum ..

S-Va Myosotis arrensis ...

S-Va Anagallis arrensis ...

S-Va Slnapls arrensis ...

P-ChErodium cicutarium ...

P-ChGeranium oolumbinum ...

P-Sn Gallnsoga parrlflora ...

A sv Vicia tetrasperma ...

Oa a Urtica dioica ...

Oa a Artemlsia vulgaris /17/ ....

Oa aOenothera biennis /l5/ ...

Oa aGeranium pusillum ...

Oa aTanacetum rulgare/17/ ...

OaaLinariarulgaris /17/ ...

Oa a Clohorium intybus ...

Oa a Rumex obtuslfol.ua ...

Oa a Zchlum rulgare /15/ ...

Syn Descurainia sophla /4/ ...

Syn Lepidium ruderale ...

On a Artemlsia Abai.tthium /14/ ..

On a Berteroa lncana ...

An 1 Arctium tomentosum/16/ ....

An 1 Arctium lappa ...

An 1 Armoracia lapathifolla ...

7 8 9 10 11 12 15 14 15

21 22 25 24 25 26 27 28 29 50 51 52 55 54 55 56 57 58 59 40 41 50 15 10 10 50 20 10 50 50 50 20 20 40 10 100 50 10 15 80 50 55 95 100 100 100 85 100 70 90 100100 100 80 80100 100 100 100 90 70 80 70

+ 50 10 + ♦ ♦ 4 20 4 20 10 4 • 4

15 25 29 25 19 24 24 26 44 17 51 57 55 16 40 52 15 28 12 19 50

• ... 4 • 4

2.2 ♦ 2.1

♦ 4 4

♦ 4

♦ ♦ ♦ ♦ 1.2 • 4 4 2.2

+ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ 4 4 4 4

♦ ♦ * 1.2 ♦ 4 1.1 2.1 1.1

♦ * ♦ 2.2 4 4 4

4 . 4

♦ ⁴ 4 4

4 ♦ 4 . 4 4 4 4

4 4

4 4

♦ . . 4 4 4

+ . ♦ .

4 ♦ «■ 4 4 4 4 4

♦ 2.2 4 4 4 4 4

+ 4

4 4

. 4 4

♦ r

4 4

4 4

♦ 1.5 .

♦ ♦ . 2.2 4

+ 4 ♦ + 4 2.2 5.2 1.2 2.5 2.2 4 1.2 4

* 5.55.2 4 2.2 4 4 2. 4 2.2 1.2

. 4 4 4 4

1.2 4 1.2 + 4 4

♦ ♦ ♦ /r/

♦ ♦ 4

♦ 1.2

4- 4 2.2 1.1

. /r/ . 4

4 4 2.2

♦ . 4 . 5. 5.4 5.5

. 4 4 4 4

♦ r . .

♦ ♦ ♦ . .

5.2 4

Ciąg dalszy tab. 4 — Table 4 continued

Uwaga: obecność Calamagrostis epigeios w zdj. 23 jako 5.5 omyłkowo wpisano w zdj. 25.

358 Florian Swdęs, Marek Kucharczyk

duży stopień pokrycia mają również: Polygonum nodosum, Bidens tri­

partitus lub Polygonum mite.

7. Onopordetum acanthii (tab. 4). Jedyne stanowisko tego zespołu odszukano na zaśmieconym wysypisku ziemi i gruzu pobudowlanego.

Tab. 4. Systematyka oraz stanowiska i struktura fitosocjologiczna 5 zespołów i 4 zbiorowisk ruderalnych ze związku Onopordion acanthii

Systematics, station, and phytosociologic structure of 5 associations and 4 ruderal communities from the union Onopordion acanthii

Klasa /Class/: Rudero-Secalietea Br.-BI. 1936. Rząd /Order/: Onopordetalla acanthii Br.-BI. et R.Tz. 1945. Związek /Alliance/: Onopordion acanthii Br.-BI. 1926.

Zespoły i zbiorowiska /Associationsandcommnnlties/:

7 -Onopordetum acanthii Br.-BI. 1926, 8 - Carduetum acanthoidesUorariu 1943, 9 - Calamagrostis epigeios, 10 - Eąuiseturn palustre, 11 - Rubuscaesius, 12 - Oenothora biennis, 13 -Echio-kelilotetumR.Tz. 1924, 14 - Poten- tillo-ATtesdsletuaabsinthii Palińnki 1965, 15 - Senecioni-Tussllaginetum UBller1949.

Stanowiska, daty /Stations, dates/: 21 - Ul. Zwierzyniecka, świeżynasypgliniaato-piascczysty, 22 VII 1980. 22 Ul. Wiejska, stary nasyp ziemny, 5 IX 1980. 23 -Stacja kolejowa, gruzowisko pod ogrodzeniem, 8 VII1980.24 - Sta­ cja kolejowa, 'wirowate bocznetorowisko, 5 IX 1980. 25 - Stacja kolejowa, żużlowato-piaezczystetorowisko,8 VII 1980. 26 - Stacja kolejowa, żwirowato-plaszczystynasyp torów kolejowych, 27- Ul.Czerwonego Krzyża, piaszczysty nasynpod ścianągarażu, 16 VI 1980. 28 - Cmentarz, stare usypisko plasku, 16 VI 1980. 29 - Stacja kolejowa, stare usypisko żużlu 1 gruzu, 8 VII 1980. 30 - Stacja kolejowa, nasyp corowlskowy z tłucznia 1 piasku, 8 VII 1980. 31 -

■1. Sienkiewicza, zaśriecony, glinlasto-piaszczysty ogród, 22 VI1980. 32 - Stacja kolejom, nasyp torowiskowy zbu­ dowany z tłucznia, 8 VII 1980. 33 - Stacjakolejowa, nasyp torowiskowy z tłucznia i żwiru, 8 VII 1980.34 - Ul.

Zwierzyniecka, stary nasyp piaszczysty, 11 VIII 1980. 35 - Ul. Zwierzyniecka, wysypisko, gruzu pobudowlanego,11 VII 1980. 36 - Stacja kolejowa, piaszczysty nasyp rampy kolejowej, 8 VII 1980. 37 - Osiedle nr4, piaszczysto-gnłzowls- kowy placbudowlany, 22VII 1980. 58 - Ul.Kopernika, nasyp piaszczysto-gliniazty, 22 VII 1980. 39 - Ul. Kopernika, świeże usypisko tynku i cegły,8 VII 1980. 40 - Ul.Janeczki, piaszczyste pobocze, 22 VII 1980. 41 -Ul. Działkow­ ców, gruzowiskowo-plaszezysty placbudowlany, 12 V, 16 VIII 1980.

Numerzbiorowiska/No. of commu­ nity/ ...

Numer zdjęcia /No. of record/ ...

Powierzchnia w m2 /Areaof sample plot ln m2/ ...

Pokrycie warstwy runa w % /Corer ofherb-layer in %/ ...

Pokrycie warstwymszaków w *4/Co­ rerof mosH-layer in4/ ...

Liczba gatunków w zdjęciu /Number of speciesin record/ ...

CnbCerasus ariumb/c S-S Rumex acetosella... ..

S-S Trifolium arrense ...

P-Sa Cerastium arrense ...

R-S Chenopodium album /2/ ...

R-S Conrolrulus arrensls ...

R-S Cirsiumarrense ...

R-S Eęuisetum arrense ... ..

R-S Polygonum perslcaria... . R-S Melandrium album ...

R-S Capsella bursa pastorls /24/

R-S Stellaria media ...

R-S Sensclo riscosus /15/ ...

Ba t Polygonumnodosum ...

S-Va Matricaria chamomilla ...

1-Va Polygonumconrolrulus ...

S-VaTripleurospermum inodorum..

S-Va Myosotis arrensls ...

S-VaAnagallis arrensls ...

S-VaSlnapis Arrensls ...

P-Ch Erndium cicutarium ...

P-ChGeranium, oolumbinum...

P-Sn Galinsoga parrlflora ...

A sr Vicia tetrasperma ...

Oa a Urticadioica ...

Oa a Artemisiarulgarls /17/ ....

Oa aOenothera biennis/13/ ...

Oa a Geraniumpusillum. ...

Oa a Tanacetum rulgare /17/ ...

Oa a Linariarulgarls /17/ ...

Oa a Ciohorium intybus ...

Oa aRumex obtusifolius ...

Oa a Echium rulgare /13/ ...

Syn Descurainiasophia /</ ...

Syn Lepidlum ruderale ...

On a Artemisia absi.lthium /14/ ..

On a Bertsroalncana ...

An 1 Arctlum tomentosum/16/ ....

An 1 Arctlum lappa ...

An 1 Armoracla lapathlfolia ...

7 8 9 10 11 12 13 14 15

21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 30 15 10 10 30 20 10 30 30 30 20 20 40 10 100 30 10 15 80 30 35 95 100 100 100 85 100 70 90 100 100 100 80 80100 100 100 100 90 70 80 70

♦ 30 10 * ^{4- ♦ ♦} 20 ^♦ 20 10 4- • ^♦

15 23 29 23 19 24 24 26 44 17 31 37 35 16 40 32 13 28 12 19 30

• • ... ^{. .} . ♦ • • ^♦

2.2 ♦ 2.1

♦ ♦ ♦

♦ ♦

+ + * ^4- 1.2 ^{♦ ♦} 2.2 •

+ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ • ^{♦ 4-}

♦ ♦ ♦ 1.2 ^{♦ ♦} . 1.1 2.1 1.1

♦ ♦ ♦ 2.2 ♦ ♦ ♦

♦ ♦

♦ . ♦ + ♦ .

♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦

♦ 4- ♦

♦ ♦ 4- 4-

♦ ^♦

♦ ♦ ♦ * 4- ♦ ♦ ♦ .

2.2 ♦ ♦ ♦ 4- ♦

+ +■

. ♦ 4-

♦ 4-

* r

♦ ♦

♦ ^♦

♦ 1.3

♦ + 2.2 ♦

+ + + ♦ + 2.2 3.2 1.2 2.3 2.2 + 1.2 * .

3.33.2 ^♦ 2.2 ^♦ 4- 2.1 ♦ 2.2 1.2

♦ + 4- 4- 4-

1.2 ^4- 1.2 * ♦ . 4-

+ ♦ ♦ /r/ .

+ ♦ +

♦ 1.2

4- 4- 2.2 1.1

/r/ . +

♦ ♦ 2.2

5.55.4 5.5

. + 4- ♦ •

+ ♦ ♦ .

. 3.2 ♦