Ks. prof. Marian Alfons Myrcha

Joachim Roman Bar

Ks. prof. Marian Alfons Myrcha

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 20/3-4, 5-10

P ra w o K anoniczne 20 (1977) n r 3—4

KS. PROF. MARIAN ALFONS MYRCHA

Ks. M arian Alfons M yrcba urodził się w Siedlcach w polskiej i katolickiej rodzinie jako syn A dolfa i B ronisław y L itw ińsk iej d n ia 8 IX 1907. Po złażeniu egzam inu dojrzałości w 1926 r. odbył pięcioletnie studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym S em inarium D uchow nym diecezji podlaskiej w Janow ie Podlaskim . Na k ap łan a został w yśw ięcony 28 VI 1931 w Janow ie Pódl.

S kierow any do zajęć duszpasterskich, p racow ał przez ro k (1931— — 32) jako w ikariusz, n a jp ie rw w Łosicach, potem w Stoczku Ł u k.t w reszcie w Ł askarzew ie. Pociągała go jed n ak nauk a, a n ie p raca duszpasterska, dlatego za zgodą swego biskupa odbył w lalkach 1932—1935 studia n a W ydziale P ra w a K anonicznego KUL. L icen­ c jat z p ra w a kanon, zdobył ks. Myrchia w 1934 r., a d o k to rat dnia 12 X II 1935. P rzed staw ił do d o k to ratu g ru nto w n ie przygoto­ w an ą rozpraw ę „Dowód ze św iadków w procesie kanonicznym ”, ogłoszoną drugiem w n astęp n y m roku.

P rofesorow ie KUL, zwłaszcza ks. J a n Roth, zachęcali ks. Myirchę, w idząc jego uzdolnienia do p ra w a kanonicznego, aby oddał się nauce. Nie m ógł jed n ak ks. M yrcha całkow icie uw olnić się od p racy w swej diecezji, dlatego w roku szk. 1935/36 uczył re lig ii w szkole podstaw ow ej w Siedlcach, w r. szk. 1936/37 w gim nazjum w Łukow ie, od r. szk. 1937/38 w gim nazjum w Siedlcach. Równo­ cześnie od jesien i 1937 r. objął pracę w Sądzie B iskupim w Siedl­ cach. Na pogłębianie znajom ości p raw a kanon, niew iele pozostało m u wolnego czasu, jednlak zam iłow anie do studiów n ie opuszczało go, dlatego u trzym yw ał stały k o n ta k t z W ydziałem P ra w a K anon. KUL jako asy stent w oluntariusz w latach 1936— 1939. W ty m o k re­ sie zaczął przygotow yw ać rozpraw ę do habilitacji. W latach o ku ­ p ac ji m usiał w ięcej oddać się p racy duszpasterskiej p rzy kated rze w Siedlcach (1939—1943), nie zryw ał jed n ak z książką naukow ą. Skoro więc znalazł się w W arszaw ie w 1943 r., za b rał się do stu ­ dium praw a cyw ilnego n a ta jn y m U niw ersytecie Wairsz. P rag n ą ł bow iem swe przygotow anie do p racy naukow ej w dziedzinie kanio- n isty k i uzupełnić głębszą znajom ością p ra w a polskiego. Te studia, rozpoczęte w nienorm alnych w arunkach, mógł ukończyć dopiero po w ojnie uzyskując 18 V II 1946 dyplom m ag istra praw . D ok to rat z p raw a cyw ilnego zdobył 31 III 1951 n a W ydziale P raw a i Naiuk Społ. KUL.

6

Po w ojnie nie w rócił już ks. M yrcha do .pracy duszpasterskiej, ale całkowicie oddał się działalności pedagogicznej i naukow ej. H abilitacja jego odbyła się 16 V I 1947 ma W ydziale Teologii Katol. Uniw. W arszaw skiego na podstaw ie rozpraw y „Sądy polubow ne w p raw ie kanonicznym , studium praw no-potów naw cze”. Zajęcia dydaktyczne p o d jął od ro k u akad. 1946/47 n a tym że W ydziale Teolog. (Sekcja p raw a kanon.) jako asystent, od r. akad. 1947/48 jako starszy asystent, a od k w ietn ia 1950 r., po śm ierci ks. prof. Ign. Grabowskiego, do 31 V III 1951 jako zastępca profesora. Od 1 IX 1951 do 31 V III 1954 p racu je ks. M yrcha jako ko ntrak to w y profesor nadzw yczajny. T ytuł naukow y profesora nadzw. otrzym ał 19 X I 1954 a profesora zw yczajnego 17 V II 1967.

Równocześnie z zajęciam i n a W ydziale Teologii K atol. Uiniw. Wairsz. był ks. M yrcha czynny jako w ykładow ca n a W ydziale P ra ­ w a K anon. KUL w latach 1947—1954. Z byt liczne zajęcia na dw u uczelniach n ie sp rzyjały osobistym badaniom naukow ym i pracy pisarskiej, ale był to okres, w k tó ry m szczególnie odczuwało się b ra k k ad ry naukow ej uszczuplonej w czasie w ojny. Pow oli zaczął ks. M yrcha ograniczać sw e zajęcia w L ublinie, a le jeszcze w latach akad. 1954/55— 1961/62 m iał w yk łady zlecone n a W ydziale P raw a K anon. KUL. Potem ju ż całkow icie skoncentrow ał się n a pracy naukow ej i dydaktycznej w W arszawie.

Po zorganizow aniu w W arszaw ie A kadem ii Teologii K atolickiej (ATK) w 1954 r., podjął ks. M yrcha w yk ład y na W ydziale P raw a K anon., głów nie z zakresu p ra w a karnego. N adto ks. M yrcha w łą­ czył się bardzo czynnie w p race W ydziału i Uczelni. P rzez szeseg la t m iał zlecone kierow nictw o kom órki w ydaw niczej ATK, od 1955 r. redagow ał k w a rta ln ik „Polonia sac ra”, od 1958 r. k w a rta ln ik „P raw o kanoniczne”, należał do różnych kom isji uczelni. W latach akad. 1960/61—1968/69, czyli przez 9 lat, p ełnił funkcję dziekana W ydziału P ra w a K anon. Na ty m stanow isku dbał przede w szyst­ kim o powiększenie liczby pracow ników n a u k i W ydziału, org an i­ zow ał zebrania n aukow e W ydziału i kanonistów z te re n u całej Polski. Dzięki tej ak cji m ożna było przeprow adzić n a W ydziale kilk a h ab ilita cji i podnieść pioziom i zasięg czasopisma „Praw o kanoniczne”. Liczne re fe ra ty w ygłaszane na zebraniach naukow ych i dyskusje przyczyniły się do lepszego poznania p ra w a posoboro­ wego i pogłębienia n au k i p ra w a kanonicznego a tak że ożyw ienia ru c h u w ydaw niczego z zak resu kanonistyki.

T rzeba jeszcze zaznaczyć znaczny udział ks. M yrchy przy o rga­ nizow aniu ATK i Wydiziału P ra w a K anon, tejże uczelni. Ocena jed n ak ty ch sp ra w w ym aga pew nej perspektyw y historycznej.

W ykłady ks. M yrchy riie są łatw e dla studentów , ale za to w prow ad zają ich głęboko w poznanie ogólnych n o rm p raw a kan o ­ nicznego i w skazują drogę d:o zrozum ienia s tru k tu ry tego praw a. S ta ra się bow iem ks. M yrcha w ykazać łączność m iędzy

poszczę-7

gólnym i "przepisami, pokazuje rozwój p raw a kanon., pobudza stu ­ d en tó w do sam odzielnego m yślenia, podając różne rozw iązania n asuw ających się trudności w in terp re tacji norm praw nych. Szcze­ gólnie gdy chodzi o praw o kanon, karne, u jm u je poszczególne jego zagadnien ia n a szerokiej płaszczyźnie różnych system ów karnych państw ow ych, w szczególności praw odaw stw a polskiego.

P rac e naukow e ogłoszone d rukiem skoncentrow ał ks. M yrcha początkow o na praw ie kanon, procesow ym (rozpraw a doktorska i habilitacyjna), później zajął się praw ie w yłącznie p raw em k an o ­ nicznym k arn y m i tu doszedł do św ietnych wyników . P race te od­ p ow iad ają w szystkim wymogom m etodycznym , pod n iek tó ry m i w zględam i przew yższają n aw et m onografie opublikow ane w róż­ n y c h językach z kanonicznego p raw a karnego, staw iając ks. M yr- ch ę w szeregu tak ich znawców p raw a karnego, ja k kard. Fr. Ro- b e r ti czy o. G. Mi-chiels.

S tosuje ks. M yrcha m etodę pozytywm o-egzegetycano-historyczną. W ychodząc od te k stu i ko ntekstu , opiera się na ogólnych norm ach p ra w n y ch i histo rii p raw a kanonicznego, a trzym ając się ścisłego rozum ow ania, przedstaw ia m yśl ustaw odaw cy. W yjaśnia n adto n a ­ suw ając się trudności, w skazuje drogę do udoskonalenia praw a k anon. Dzięki szerokiem u spojrzeniu na ko n k retn e przepisy, w p ro ­ w ad za ks. M yrcha czytelnika w głębsze poznanie p raw a i jego fu n k c ji społecznej. C zytelnik wid'zi poszczególne zagadnienia nie w oderw aniu, ale w całości system u p raw a karnego. Obiektywizm , n au kow a ścisłość i głęboka w nikliw ość zapew nią rozpraw om n a u ­ kow ym ks. M yrchy długą trw ałość. T ak się jed n ak złożyło, że p ra ce n au kow e druk ow ał ks. M yrcha przew ażnie w czasopismach nau ko ­ wych, podżielone na odcinki, co u tru d n ia nieco praktyczne korzy­ sta n ie z tnich.

N ajw ażniejszym osiągnięciem naukow ym ks. M yrchy jest obszer­ n e dzieło „P raw o k a r n e , tom II K ara, część I przepisy ogólne”

(W arsz. 1960), k tó re w 10-ciu rozdziałach ujm uje w szystkie podsta­ w ow e zagadnienia p raw a karnego w aspekcie kary . Oprócz źródeł w y k o rz y stał ks. M yrcha obszerną lite ra tu rę tak daw nych klasycz­ n y ch autorów , jak i nowsze opracow ania autorów z kół kanonistów rzym skich, francu skich i niem ieckich. P rzed staw ił też historyczny rozw ój poszczególnych zagadnień p raw a karnego, od początku Koś­ cioła do kodeksu praw a kanonicznego. Cenne też jest pokazanie zasad kanonicznego praw a karnego na tle system ów k arn y ch p ań ­

stw ow ych. W kw estiach spornych i dotychczas niero zstrzyg nię­ ty c h autory taty w n ie, daje ks. M yrcha własne, n ieraz oryginalne rozw iązanie d w ysuw a dezyd eraty de lege ferenda. T ak i znawca p ra w a karnego jak o. G. M ichiels uznał om aw iane dzieło ks. M yr­ ch y za najlep sze z dotychczas ogłoszonych po w yd an iu kodeksu p ra w a kanon.

Również wysoko należy ocenić m onograficzne prace o ekskom u­ nice, interdykcie, depozycji i degradacji, oraz o suspensie, ogło­ szone w czasopiśm ie „Priaiwo kanoniczne”.

W ażny jest tak że w k ład ks. M yrchy przy ocenie p ro jek tu now ego prarwa karn ego ułożonego przez P apieską Kom isję do rew izji ko­ deksu p ra w a kanon. U w agi krytyczne i w nioski ks. M yrchy, p rze­ dyskutow ane n a zebraniu kanonistów polskich w Watrszawie w 1974 r. z udziałem prof. P. C iprotti, relato ra d la p raw a karnego- w P apieskiej Komisji, będą m iały znaczny w pływ n a sform ułow a­ n ie odnowionego p ra w a karnego w Kościele.

Dor'obefc naukow y ks. M yrchy do 1976 r. obejm uje 34 poz., w ty m 3 obszerne pozycje książkow e i 13 pow ażniejszych arty k u łó w (mo­ nografii) z zakresu p ra w a kanOn. karnego.

O g ł o s i ł d r u k i e m :

1. Dowód ze św iadków w procesie kanonicznym , L ublin 1936 Tow„ Nauk. KUL ss. VIII, 163. R ozpraw y dokt., m agist. i sem in ary j­ ne II, W ydział P ra w a K an. Rozpraw y dokt. t. 3.

Rec.: Rejowicz Wł. ks., Przegl. powsz. 215 (1937)' 148.

2. Sp. ksiądz Edw ard K u cierzyń ski, Wiadom. diec, podlaskie 1937' s. 438—440.

3. Sądow nictw o polubow ne w praw ie ka no nicznym w Polsce, W iadom. duszpast. 3 (1947) 61—65.

4. Zdolność do działań praw nych w praw ie polskim , Ateneum, kapł. 46 (1947) 182—187.

5. U bezw łasnow olnienie w praw ie polskim , A teneum kapł. 46' (1947) 477—480.

6. K ościelne sądow nictw o polubow ne, A teneum kapł. 48 (1948)' 173— 178, 261—369.

7. Sądy polubow ne w praw ie kanonicznym , stu d iu m praw no-po-

rów naw cze, L ublin 1948 To w. N auk. KUL ss. 303,7 nlb. Roz­

p raw y Wydz. Teoil.-K an. t. 3.

Ręc.: K rzem ieniecki J. ks., Aten. kapł. 50 (1949) 191— 193; W ilanow ski B., P aństw o i P raw o 3 (1948) z. 9—10 s. 114— —116.

8. Rec.: P e tra n i A. ks., Zasada większości w praw ie kanonicznym,. L ublin 1947. •— A teneum kapł. 51 (1949) 102— 104.

9. Zbiorow a odpow iedzialność w k a rn y m u staw odaw stw ie ka n o ­

nicznym , p olskim i m iędzynarodow ym , Roczniki teol.-kan. L

(1949) 13*3— 181.

10. Rec.: B iskupski S. ks., K rzysztof Ż óraw ski polski kanonista; z XVII stulecia. — A teneum kapł. 53 (1950) 77-—79.

11. S k u tk i nieznajom ości praw a w k a rn y m ustaw odaw stw ie k a n o ­

12. Zagadnienie praw ne A ka d e m ii Teologii K atolickiej, P olonia sacra 7 (1955) 68—77.

13. Sp. ksiądz Piotr Bober, Polonia sacra 7 (1955) 233—239. 14. N ieśw iadom ość bezpraw ności a w ina w k a rn y m ustaw odaw ­

stw ie kan o n iczn ym i polskim , Polonia sacra 7 (1975) 276—374;.

8 (1956) 29— 124. Odb. ss. 195.

Rec.: M ichiels G. o., Polonia sacra 9 (1957) n r 1 s. 351—352;:, Papderkowski Z., tam że n r 2—3 s. 395—402.

15. A d m in istra cyjn y w ym ia r kar w K ościele, Polonia sacra 8 (1956)-' 125— 149.

16. W p ływ bojaźni na w ym ia r kar „latae sententiae” w p raw ie

kanonicznym , Polonia sacra 8 (1956) 349—380.

17. Zw alnianie z cenzur w św ietle przepisów praw a kanonicznego,. Polonia sacra 9 (1957) n r 1 s. 87—210.

18. Ś ro d ki praw ne przeciw ko sądow em u i adm ininistracyjnem u.

w ym ia ro w i kar, Polonia sacra 9 (1957) n r 2—3 s. 205—232.

19. E ksko m u nika, Polonia sacra 9 (1957) n r 4 s. 185—214; 10 (1958) n r 1 s. 81—176, n r 2 s. 15—81; P raw o kanon. 1 (1958) n r 1—2 s. 29— 183.

Rec. Bar. J. R. o., P raw o kanon. 3 (1960) n r 3—4 s. 396—397p K arłow ski K. ks. tam że s. 397—399.

20. In te rd y k t, P raw o kanon. 2 (1959) n r 1—2 s. 73—300. Odb. Rec.: jak w yżej do poz. 19.

21. D epozycja i degradacja, P raw o kanon. 2 (1959) n r 3—4 s. 125— —232.

Rec.:’ jak wyżej do poz. 19.

22. Stałe lub czasowe pozbaw ienie praw a noszenia szat duchow ­

nych, P raw a kanon. 3 (1960) n r 1—3 s. 289—297.

23. Prawo karne, ko m en ta rz do p iątej księgi kod eksu praw a kano­

nicznego. Tom. II K ara cz. I przepisy ogólne, W arszaw a 1960

A kadem ia Teologii K atol. ss. 1031, 1 nlb. Prace Wydz. Praw a. Kanon. ATK t. 2.

Rec.: M ichiels G. o., P raw o kanon. 5 (1962) n r 1-—2 s. 308—310; W ójcik W. bp, tam że n r 3—4 s. 295—302; P apierkow ski Z,,, tam że n r 3—4 s. 303—307; Z ubka J. ks., tam że 10 (1967) n r 1—2 s. 380—389; F ąk a M. ks., tam że 11 (1968) n r 1—2 s. 345—347. 24. T eryto ria ln y zasięg kary, P raw o kanon. 5 (1962) n r 1—2.

s. 189— 196.

25. Sp. ks. dr Bernard F ilipiuk, P raw o kanon. 6 (1963) 573-—581, 26. Problem w in y w k a rn y m ustaw odaw stw ie kanonicznym , P raw o

kanon. 8 (1965) n r 2 s. 3—34; 8 (1965) n r 3—4 s. 79—104; 14 (1971) n r 3—4 s. 69—148; 15 (1972) n r 1—2 s. 73—118; 15 (1972) n r 3—4 s. 135— 193; 16 (1973) n r 1—2 s. 205—275; 16 (1973) n r 3—4 s. 321—395; 17 (1974) n r 3—4 s. 141—205.

27. Sp. o. G om m arus a Booischot M ichiels doktor prawa kanonicz­

nego, P raw o kanon. 9 (1966) n r 3—4 s. 429—444.

1 0

28. Suspensa, P raw o kanon. 9 (1966) n r 3—4 s. 255—285; 10 (1967) n r 1—2 s. 89— 103; 10 (1967) n r 3—4 s. 171—233; 11 (1968) n r 3—4 s. 155—227; 12 (1969) n r 1—2 s. 161—272. Nadb. ss. 288. 29. Rec.: B ar J. R. o., P raw o stanów doskonałości Kościoła katolic­

kiego, W arszaw a 1966. — P raw o kanon. 10 (1967) n r 1—2 s. 394—395.

39. Ju bileusz ks. proj. Stefa n a B iskupskiego i ks. prał. K azim ierza

K arłow skiego, P raw o kanon. 11 (1968) n r 3—4 s. 373—377.

31. Rec.: P aw lu k T. ks., P rzyznanie sądowe stro ny w procesie k a­ nonicznym , O lsztyn 1969. — P raw o kanon. 13 (1970) n r 3—4 s. 365—373.

32. Rec.: S zafrański Wł. ks., K om petencja sądu w procesie kano­ nicznym (kan. 1556—1568). ■— Roczniki teol. kan. (Lublin) 17 (1970) z. 5 s. 99—120.

'33. De lege ferenda in iure poenali canonico anirnadversiones, P ra ­ wo kanon. 18 (1975) n r 3—4 s. 15—80.

'34. Ks. dr Jan Zubka, P raw o kanon. 19 (1976) n r 3—4 s. 232—247.