Rytlowa Anna

1

■

.

.

: ■ ’ ' •

■ ' •->- ^{• ■ . .}

■- '

■ ■ ■ ■

‘

SPIS ZAW ARTOŚCI TECZKI — . . i O F L O I y j Ą ...A: IN\

... S-d ____ .^ L V .ly w Y i-...

9 . 5 6 Ć U 9 K

I. Materiały dokum entacyjne

J K- V *3

1/1 - relacja właściwa • t

I/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora

I/3 - inne materiały dokum entacyjne dot. osoby relatora —

II. Materiały uzupełnieniające relację

III. Inne m ateriały (zebrane przez „relatora” ): — 111/1- dot. rodziny relatora —

III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r. —

III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1 9 4 5 ) — III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r. —

III/5 - inne... —

IV. Korespondencja .3?A .?ftv ;.

IC. (o , £>'

V. W ypisy ze źródeł [tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne"] ^ \

VI. F o to g ra fie \/ O )

■

' '

■ - .

. rf ‘:v. - r - i - ' " : T. , v V

;

■- -• ■ ' . •

• - - ' ' - ,• - . . . - t ■ -

2

3

Ryt Iowa Anna, z domu Illini.cz

Urodzona 29.XII. 1899 r.

Zginęła rozstrzelana w ruinach getta w Warszawie d. 26.IV.1944 r., pod nazwiskiem Antoniny Kończykowskiej.

Górka Anny i Antoniego Illiniczów.^ UŁoriczyła gimnazjum realne w Kijowie /bądź Winnicy/.

Żona Stanisława Rytla /ur. w 1897 r./, dr. filozofii, działacza ludowego, zmarłego w 1943 r. na terenie ZSRR.

Anna Ryt Iowa w okresie okupacji niemieckiej była członkiem AK.

Prowadziła kursy sanitarne, a następnie pracowała w "masce" dru­

karni "^WZW - V/—7 przy ul. Nowiniarskiej /jak podaje M. Wojewódzki - przy Płaca Krasińskich/. Posługiwała się w tym czasie fałszywymi papierami na nazwisko Antoniny Kończykowskiej. Pod tym nazwiskiem

została aresztowana przez gestapo 4.III.1944 r. przy wpadce dru­

karni, wraz z dwoma innymi jej pracownikami. W śledztwie nie wy-

<3Jała nic, nie przyznała się h k b k * do prawdziwego nazwiska.

Została rozstrzelana w d. 26.IV.1944 w zbiorowej egzekucji na tere- r nie getta, po czym na zwłoki ofiar zwalono ruiny domu.

W czasie wojny zginął starszy syn Anny Rytlowej - Stanisław Rytel

•

^

C\jy \ t y /ur. 31.2.1920/, podchorąży piechoty, odbywający w 1939 r. praktykę K\t ^ 0 ^

w 41 pułku z Dubna. Kontuzjowany 17.IX. 1939 r., został zastrzelony X %

w przez niemieckiego oficera.

Młodszy syn - Zygmunt Rytel "Szeliga" - był członkiem podziemia, więźniem Oświęcimia*, żołnierzem AK, uczestnikiem Powstania 1944 r.

^ m . i n . /

Anna Rytlowa jest/wymieniona w "Warszawskim pierścieniu śmierci" Wł.

Bartoszewskiego, II wyd., str. 394,395; w "Pawiaku" Domańskiej, , str. 430, 452; szersza wmmianka o niej w "W tajnych drukarniach War-

W kościele na Żoliborzu jest tablica poświęcona pamięci szawy 1939-1944" Michała Wojewódzkiego, wyd.II, str. 199-200, 287-

— \\\' o d o w kościele na Żo rodziny Rytlów.

TH n c r a m n n r * n o n w / n n v n n n n H a H

Biogram opracowany na podstawie informacji syna Anny Rytlowej -

Zygmunta Rytla /W-wa, ul.Krasińskiego 38 m.50, tel.33-28-72/ i wyżej

podanych źródeł drukowanych. 4

4

5

Ryt lewa Anna, z domu Illinicz - "Elżbieta”

Urodzona 29.XII. 1899 r.

Zginęła rozstrzelana w ruinach getta w Warszawie d. 26.17.1944 r., pod nazwiskiem Antoniny Końcżakowskiej.

Córka Anny i Antoniego IIliniezow. Ułończyła gimnazjum realne w Kijowie /bądź. Winnicy/.

Żona Stanisława Rytla /ur. w 1897 r./, dr. filozofii, działacza ludowego, zmarłego w 1943 r. na terenie ZSER.

Anna Rytlowa w okresie okupacji niemieckiej była członkiem AK.

Prowadziła kursy sanitarne, a następnie pracowała w "masce" dru­

karni * r z w - W-7 przy ul. Kowiniarskiej /jak podaje K. Wojewódzki - przy Płaca Krasińskich/. Posługiwała cię w tym czasie fałszywymi papierami na nazwisko Antoniny Kończykcwskiej. Pod tym nazwiskiem została aresztowana przez gestapo 4.III.1944 r. przy wpadce dru­

k a m i * wraz z dwoma innymi jej pracownikami. ?/ śledztwie nie wy­

tęż

tSała nic, nie przyznała się n w z * Ł do prawdziwego nazwiska.

Została rozstrzelana w d. 26.IV.1944 w zbiorowej egzekucji na tere­

nie getta, po czym na zwłoki ofiar zwalono ruiny domu*

W ezssie wojny zginął starszy syn Anny Rytlowej - Stanisław Rytel /ur. 31*X . 1920/, podchorąży piechoty, odbywający w 1939 r. praktykę w 41 pułku z Dubna. Kontuzjowany 17*IX.1939 r., został zastrzelony przez niemieckiego oficera.

Młodszy syn - Zygmunt Rytel "Szeliga" - był członkiem podziemia, więźniem Oświęcimią.żołnierzem AK, uczestnikiem Powstania 1944 r*

m.in./

Anna RytIowa jest/wymieniona w "Warszawskim pierścieniu śmierci" Wł*

Bartoszewskiego, II wyd., str. 394,395; w "Pawiaku" Domańskiej, str. 430, 452; szersza wmmianka o niej w "W tajny cli drukarniach War­

szawy 1939-1944" Kichała Wojewódzkiego, wyd.II, str. 199-200, 287- ' oco W kościele na Żoliborzu jest tablica poświęcona pamięci

rodziny Rytlów. ^

Biogram opracowany na podstawie informacji syna Anny Rytlowej -

Zygmunta Rytla /W-wa, ul.Krasińskiego 38 m*50, tel.33-28-72/ i wyże,

podanych źródeł drukowanych. 6

7

SCHEMAT RELACJI WOJENNEJ SŁUŻBY KOBIET

A. Relacja o własnej służbie wojennej, odbytej w latach 1939-1947, zarówno w kraju ja k i wojsku polskim za granicą

B. Relacja o wojennej służbie osoby nieżyjącej

Relację prosimy s p o r z ą d z i ć w s p o s ó b o p is o w y , uwzględniając punkty schematu, ale nie rozdzielając opisu na poszczególne punkty. Jeżeli relatorka służyła zarówno w kraju nie tylko w AK.

ale i w innych organizacjach konspiracyjnych w kraju i zagranicą, relację należy ująć chronologicznie z kolejnym opisem służby w poszczególnych formacjach. W razie nie posiadania pełnych informacji prosimy o podanie danych fragmentarycznych.

I. DANE OSOBO W E RELATORKI (osoby, której relacja dotyczy)

1. Nazwisko ( r o d o w e i n a s t ę p n e z d a t a m i z m ia n ) , imiona A N N A

la. pseudonimy.

1 b. używane nazwiska fałszywe. A w T <J w

i«j a Ko M c L y k o u s k ą v 2. Data i miejsce urodzenia (miejscowość, powiat, województwo). 1 0 iw '< 899 /*'.

3. Imiona rodziców, nazwisko rodowe matki, dane o aktywności zawodowej i społecznej rodziców:

rodzeństwo (imiona i daty roczne u r o d z e ń ) ./ł N T O N t A N U A i 0 S T A Ń K 0 t o Oz du 4. Obecny adres osoby składającej relację, nr telefonu.

tlttUJuA UL- 1 01' H9

II. DANE ŚR ODOW ISKOW E PRZEDW O JENNE - ujęte krótko

1. Wykształcenie (nazwy szkół i uczelni oraz lata uczęszczania do nich). cXo~^^^X 2. Przebieg pracy zawodowej i działalności społecznej. t</ o<fi/«vj&łw

3. Przynaiezność do PWK, PCK, ZHP lub innych organizacji przyspasabiających do udziału w wojnie (nazwa organizacji, okres przynależności do niej. miejscowość, w której działała organizacja, funkcja; wpływ uczestnictwa w organizacji na służbę wojenną). M w A ^źo

III. UDZIAŁ W KAMPANII WRZEŚNIOWEJ 1939 r.

1. Służba wojskowa lub udział w obronie cywilnej, przydział, funkcja, miejscowości, daty. AyCo

IV. ŻYCIORYS CYW ILNY W LATACH 1939-1947 - ujęty krótko

1. Miejsce zamieszkania, rodzina, zarobkowanie, udział w cywilnej samopomocy społecznej, udział

w tajnym nauczaniu. Ri/TOw v'c2 E P^D U N cg /M f N /U ft; Pm Te W/4 ( U l M oi. StO~

U Ac. K i g 6 0 5-^43 l

V. PRZEBIEG KONSP. SŁUŻBY ŻOŁNIERSKIEJ W LATACH 1939-1945 - ujęte szczegółowo 1. Wpływ przedwojennej działalności na wstąpienie do konspiracji (pkt. 11/3). Data i okoliczności

wstąpienia do organizacji konspiracyjnej. Jej nazwa i zasięg działania.

2. Kto, gdzie i w jakich okolicznościach odbierał przysięgę, wprowadził bez zaprzysiężenia ? tW**- 3. Teren działania (Okręg, Inspektorat, Obwód; względnie województwo, powiat, dzielnica), kolejne

przydziały konspiracyjne - nazwa i kryptonimy komórki, nazwiska, pseuda i funkcje przełożonych, nazwiska, pseuda i funkcje innych członków komórki. Opis funkcjonowania, liczebność komórki. i f A ( i £ A u / * X r o

4. Przebieg osobistej służby, funkcje, odbyte przeszkolenia, wykonane zadania, udział w akcjach, _ zapamiętane adresy, uzyskane odznaczenia. i z TO w l\ ty a 4JH.41 pAw»Al < Ł6{y4V 5. Aresztowania: relatorki, jej rodziny, członków komórki. Data, miejsce, okoliczności. Śledztwo,

więzienia, obozy, koncentracyjne, jenieckie. Zwolnienie.

6 . Dane o uczestnictwie w konspiracji członków rodziny, przyjaciół.

VI. PRZEBIEG SŁUŻBY W FORMACJACH ZAGRA NICZN YCH - szczegółowo \ 1. Dane o formacji, dokładna nazwa i struktura.

8

2. Data, miejsce, szczegółowe okoliczności wstąpienia do formacji.

3. Okresy i opis kolejnych etapów służby zagranicą.

4. Okoliczności zakończenia służby zagranicznej.

5. Powrót do kraju lub dalszy pobyt za granicą.

VII. PRZEBIEG DZIAŁALNOŚCI W TAJNYCH ORGA NIZACJACH 1945-1947 - szczegółowo

1. Ujawnienie (?). 5. Aresztowania, więzienia, inne represje.

2. Nazwa organizacji. Współoskarżeni. Nazwiska funkcjonariuszy

3. Okres i zakres działania. aparatu represji.

4. Przełożeni i uczestnicy.

VIII. DZIAŁALNOŚĆ POLITYCZNA 1 SPOŁECZNA w legalnych, niekomunistycznych formacjach funkcjonujących po 1945 r.

IX. PRZEBIEG SŁUŻBY W I I II ARMII WOJSKA POLSKIEGO

1. Nazwa formacji. 3. Przydziały.

2. Okres i miejsce służby. 4. Demobilizacja.

X. ŻYCIORYS POW OJENNY - krótko ujęty 1. Dalsze kształcenie się.

2. Warunki rodzinne.

3. Praca zawodowa i działalność społeczna.

4. Wpływ służby wojskowej na życie powojenne.

5. Przejście na emeryturę.

6. Dalsza działalność społeczna, kombatancka.

7. Jeżeli relacja dotyczy osoby poległej lub zmarłej należy podać miejscowość i dokładną datę i okoliczności śmierci, miejsce pochówku, uczczenie pośmiertne.

D O K U M EN TA CJA (oryginalna, skserowana lub do zwrotu)

1. Dokumenty i fotografie dotyczące przedwojennego pw i Kampanii Wrześniowej 1939 r.

2. Dokumenty, pamiątki i fotografie z okresu okupacji, działalności konspiracyjnej, służb) zagranicznej, własne i członków' konspiracji.

3. Dokumenty i fotografie z okresu konspiracji lat 1945-1947 (w tym f o t o g r a f i a p a s z p o r t o w a ,

może być współczesna).

4. Legitymacje odznaczeń

5. Wykaz literatury, w której wzmiankuje się o służbie relatorki, o j e j formacji wojskowej lub o j e j komórce konspiracyjnej. Jeżeli relacja dotyczy wybitnej lub bohaterskij kobiety-żołnierza należy podać szczegóły umożliwiające opracowanie sylwetki - dla przewidywanego zbioru Sylwetek wybitnych kobiet-żołnierzy.

r data podpis

Relację należy przysłać na adres:

Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”, Dział Archiw um WSK, ul. Wielkie Garbary 2.

87-100 Toruń (tel.: 56/65 22 186; www.um .torun.pl/archAK; e-mail: archA K @ um .torun.pl)

Prosimy o dołączenie do przesyłki znaczka pocztowego na korespondencyjne poświadczenie jej odbioru przez Archiw um WSK oraz o ewentualne wpłacenie na konto WBK Oddz. Toruń, nr 10901506- 4675-128-00-0 daru przeznaczonego na prace archiwalne.

W płynęło dnici ^ ^

L . W/ t 9

10

POLSKI CZERW ONY KRZYŻ ZARZĄD GŁÓWNY

B IU R O IN F O R M A C J I I P O S Z U K IW A Ń

Nr .13 5509/P

' K o n to w NBP IV O d d z ia ł M ie js k i N r 1 0 4 9 -4 4 4 4 -1 3 2

Warszawa, dnia ... ... 198

M o k o to w s k a 1 4 , T o l. 2 8 5 2 0 1

A d r e s p o c z to w y : 0 0 - 9 5 0 W a r s z a w a , s k ry tk a p o c z t. N r 4 7

Pan

RYTEL Zygmunt 05-980 Izabelin

W odpowiedzi na zgłoszenie Pana uprzejmie zawiadamiamy, że w imiennej ewidencji strat wojennych prowadzonej przez Polski Czerwony Krzyż figuruje:

KONCZYKOWSKA Antonina/RYTEL Anna, /bliższych danych personalnych brak/, która dnia 4.3.1944-r. przybyła do więzienia na Pawiak w Warszawie,gdzie dnia 26.4.1944r. została rozstrzelana.

Podstawa:!.str.PCK-27910,56263 Książka Reginy Domańskiej

"Więzienie Gestapo".

Z-ca Kierov#3ika Biura Informacji

dm

/Elżbieta U

;

W O S I W sp ó ln a S p ra w a z. 28/88 n . 15.000

V

oszukiwań Rejf/

11

12

13

14

15

16

Szanowna Pani

m n/

Dorota Kromp *vplyn*ło >ini. --- -- *

L J ł K S j / ^ o ;

Archiwum WSK

Fundacji "Archiwum Pomorskie Armii Krajowej"

W odpowiedzi na pismo z dn.11.X.2001 r. uprzejmie zawiadamiam, iż Mąż mój/ Zygmunt Rytel/zmarł 24.XII.1993 r. Matki Jego, Anny Rytel, nie z lałam, gd ż zginęła Ona pon d 2 lata przed naszym ślubem. -Yobec tego podaję o Annie Rytel dane z ane mi z relacji mojego Męża.

Anna Rytel z domu Zagard-Ilinicz używała podczas okupacji fałszywego nazwiska Antonina Konczykowska. Było to konieczne po ucieczce Jej Syna Zygmunta Rytla /mojego późniejszego Męża/ z "budy" po aresztowa­

niu na ulicy/kennkar.ta pozostała w rękach żandarmów/.

Anna Rytel urodz/^iła się 29.XII.1899 r. na Ukrainie. Rodzice - Ojciec Antoni Sagrd-Iliniez i tka Anna z Ostańkr.owiczów, byli obywatelami ziemskimi. Mieli dziesięcioro dzieci: Antoniego, Wincentego, Samuela, Emilię, Kamilę, Stanisławę, Marię, Wandę, Annę i Helenę. 0 wykształ­

ceniu Anny Rytel nic mi nie wiadomo. Nie pracowała zawodowo. W 1919 r . /lub w 1918/ poślubiła dr f'l. Stabisława Rytla i zamieszkali w War­

szawie. Po urodzeniu dwóch aynów /Stanisław 1920 r. i Zygmunt . 1922 n/

\

przenieśli się do Narutowicz pod Krzemieńcem /Wołyń/, gdzie Stanisław Rytel otrzymał działkę wojskową ja" o major rezerwy.

Anna Rytel nie pracowała zawodowo, nie należała też do PWK, PCK i ZHP oraz innych organizacji. ’e brała udziału w kampanii wrześniowej. .7 zimie 1939/40 przedostała się przez "zieloną granicę" do Warszawy,

■dzie miała rodzinę. Zamieszkała wraz z Synem Zygmuntem.!, który dostał się do Warszawy tą samą drogą. Mieszkanie Ich znajdowało się przy ul.

Słowackiego 5/13 nr-. Żoliborzu.

Starszy Syn Anny Iytel Stanisław,poległ we wrześniu 1939 walcząc jako pode orąży. Mąż został deportowany z Narutowicz do 'SI-R i osadzony w Starobielsku, skąd po zwolnieniu dotarł do powstającej Armii Pols­

kiej. Zmarł na tyfus w Guzar 5 .VI.1942 r.

Warszawa, 22 listopada 2001 r.

17

O działalności konspiracyjnej An y Rytel wiem tylko, że pracowała w tajnej drukari i w Warszawie na Starym I ieście. Anna Eytel została are­

sztowana wraz z całym personelem tej drukar i i przewieziona na Pawia!

4 . I I I . 1944 r. Rozstrzelano ęT w ruinac ^etta 2 6 . I Y . 1944 r .

Grób Jej nie istnieje. Pr ed laty ufundowaliśmy w kościele Stanisława Kostki tabl'cę upamiętniającą Stanisława i Annę Rytlów oraz Ich Syna Stanisława.

Uprzejmie proszę o przesłanie mi biogramu Anny Rytel, który Panie E.

Krasnowolska i I. Makowska prze1 azały Fundacji.

Z wyrazami poważania i pozdrowieniami

ul . _

01-779 ./arszawa Załączniki:

1 .Foto.^r fia Anny Rytel, 2.dokument z PCK,

3.akt zgonu,

4 . 2 znacz].i pocztowe

18

19

20

7 stycznia 2002 r.

‘'p ły n ę ło d n i« .— l.m i — »

* a * 3 & # * >>£/

Pani '' .. 0. ^

Dorota Kromp Fundacja

Archiwum Pomorskie Armii Krajowej

Szanowna Pani,

Bardzo dziękuję za biogram mojej Teściowej Anny Rytlowej. Jeżeli chodzi o zdjęcie, które Państwu przesłałam, to jak sądzę,było ono zrobione w latach 1941 - 1943, czyli na krótko przed Jej śmiercią

Łączę wyrazy szacunku iserdeczne pozdowienia.

\ Mr, . " 7

<\y

21

22

23

24

25

26

27

28

29