Ulotna broszurka wesołego piórka

‘ :W«W

IA DOŻYNKACH,

w n o n w i e c z ó r

z

T A Ń C A M I I S Z T U K A M I

H u m o r y s t y k a ,

w dwóch Częściach*

Pozwolnno drukować z obowiązkiem złożenia w Komitecie Cenzury po wydrukowaniu prawem oznaczonej liczby exemplarzy.

"Wilno 28 Lutego 1852 roku.

Cenzor Paw eł Kukolhjk,

%

Palrz, żem. chroiny i fa rb a ly Jed n ak lubię śm ie s d i,.d rw in k l Nie dam. się w ząó bez zapłaty, Dla mnie w sz ę d z ie s§ dożynki!

U L O T N A B R O S Z U R K I W i m S G i P I Ó R K A .

■

P R Z E Z

K t ó r y chcąc starwać g r o s z a , D o sw e j p u stej k ie s z e n i, M o z o lić się n ie leni*

---- -o&mse---

Z e śp iew k iom , w ycinką, d ow clpkiem , morałkiem , Z śm ieszkam i, żartami, słow em w szystk o całkiem .

. WILII 0.

§8©

N a k ła d i druk T- CJltieksfoerga,

Księgarza i Typografa Wileńskiego Naukowego Okręgu.

tliKHMaftił 4$te.

J « f» I »Isa &ItóaM*Sfri

tE

t m ń M m o ia ,ja s & ti« fe ^ o k ; s>v-s f a' ‘si^^mtAue. islv

■.mtahftóo ośiitf^em m n n . s ,. i«s»l*rir - ,J.‘,«fiate«ateś S

J l a i w

.h,ji9di»;{łW9 .T .jjłsrns i fceSatólt \

55;»yi<ó o/mmim;?!. ^ p : (fen'.sIiW" t ś^iHjwbM -

Przyjaciołom ludzkości 9 miłośnikom w esołości, Protektorom talentów,

A I A f O I f t l

II®'wcipu ? sztuk 9 gry I akcentów,

Bystrej swej głowy olejek Kandydat żartów Maciejek Z ceną wspomnionych kopiejek

P O Ś W I Ę C A .

A u lo r W*

V

■' . ‘ ■. '

< S » a ® l © a a w i i i € ;: ^ o t f M

• v iib$U 9t$j& ą | - ę i H s t s a ? i i ^ i s w o t t

’• ’,. vwo% |9?ra $ ą ty j£;

isfoiafsM Y/uhBi Ifilł-flwifiH

* tijfaeiufoot^w msorE

-A & p i w « o -t

ś w ia t, w świat ruszaj moja córko Nie dam tobie ani grosza;

Pamiętaj na to broszurko , Że jesteś dzieckiem Biedosza,

Póki będziesz świćżym kwiatkiem , Nie splamiona, czysta , n o w a , Póty chcę być twoim tatkiem, A później bywaj mi zdrowa!

Nie wiem jak świat ciebie przyjmie;

Posłyszemy co powiedzą:

Czy pochwalą twoje imie ? Czy zganią, lub upośledzą?

Znajdzie się ten co pochw ali, Lecz częściej taki co zgani-—

Aby tylko kupow ali,

Zawsze będziesz sobie pani.

8

Wyszias w świat w śmiesznej koszulce, W ięc będą z ciebie się śm ie li;

Czyż ludziom wfoźyć ham ulce, I kazać żeby milczeli?

Owszem, niech się państwo cieszy Na teatrze tego ś w i a ta ,

Gdy twój dowcip ich rozśmieszy, To i ty będziesz bogata.

Wiele sióstr nierównych tobie, Z lepszem wychowaniem córek Wyszło w świat w pięknej ozdobie , A ostrych nie uszły piórek;

Cóż za dziw, źe ciebie plotką Za twoje figielki złają ? . . . Nie trać rezonu pieszezotko! ; Wszak młodości przebaczają.

Dumny nawymyśla trochę, Zekpa skąpa, zdziercza głowa, A może serduszka płoche Zmarszczą się za żartu słowa.

Zfuka cię pewnie mąż lichy I kokietka znienawidzi, Spali cię gach pełen pychy, Nawet „ a / w a j /“ gierkną żydzi,

Bo się utaić nie może

Pedant w swćm zdaniu uparty, Wytknie się jak szydło w w o r z e , I kłóć będzie twoje karty.

Ukorz się w rękach ezytaczy, I znoś cierpliwie ich wrzaski;

W szak kto cię zrozumieć raczy, Nie ubliży ci swej łaski,

A ja za ciebie odpowiem

W pełnem u cz u c iu , skromności:

„Że wesołość darzy zdrowiem,

„Że lepszy j,est śmiech od złości.—•

„Niech się do wad nikt nie przyzna ,

„Ni za dowcip nie rozgniewa" — Rodacy! u mnie golizna___

Kaźcie, niech córka zaśpiewa:

Może zarobi sukienkę.

W którćj z czemś lepszym wystąpi , A ja mą złożę podziękę

Wszystkim , którzy nie są sk ą p i! . . .

Garbułek 2

C K I S S C I .) I

D Z I E D Z I C .

K i e d y ś — przed l a t y . . . . stema, lub dwiestu, Nie w i ć m . . . . lecz na cóź to śledzić?

Bez chronologicznego szelestu Można coś przecię powiedzieć.

?.; f 5* i ... 'J" ’ Ł'"

Otoź przed l a t y . . . dobrze — przed l a t y , Lecz gdziez to ? Na U k rain ie,

Żył sobie dziedzic szurany, bogaty.

Miał pełne brogi i skrzynie.

Hardej był miny, opasłej tuszy, Ruchawość w całój postaw ie, B r w i , zawiesisty wąs aź za u s z y ,

Figury harbuza prawie!

11

Żył sobie tę g o , półgęski, szynka, Sandacze, grzyby, ozy ś liw y , Zmiatał potężnie, popijał w inka,

I tak był całkiem szczęśliwy.-—

Lecz chociaż sobie dogadzał stale, Nie chciał dbać o resztę św iata, Nad nędzą ludzką nie myślał w cale, Ni w bliźnim nie widział brata.

Naród roboczy jego dziedziny

Nie znał spoczynku, niedzieli, Nie mógł uświęcić żadnej festyny,

W szyscy gwałt cierpieć musieli.—

Ciągle swych włościan krzywdził i n ę k a ł , Dzień w dzień na pańszczyznę gonił, Płakał lud b ió d n y , narzekał, s tę k a ł:

Przeklinał, krwawe łzy ronił.

Lecz dumny dziedzic nie zważał na t o , Tucząc swój brzuszek przy w inku, I czy to zim a , w iosna, czy la to ,

Nie dawał ludziom spoczynku.

Chłop głodny, n ag i, wychudłe woły , Pole odłogiem ich l e ż y ,

Próżne izdebki * gumna, stodoły, Ani chleba s ni odzieży.

Zabronił la só w , więc zimne c h a ty , Cóż r o b ić , milczy gromada.

Bo pan choć srogi, ale bogaty, Trudna chłopowi z nim rada.-—

Jednak gdy przyjdzie godzina trwogi, Każdy zwątpi w pewnym względzie;

Różne Bóg ludziom zsyła przestrogi, Zobaczym co dalej będzie.

12

D Z I E Ń Ś W I Ą T E C Z N Y .

R a z , już pod jesień, na jakieś ś w ię to , Które co roku w y p a d a ,

Przed wschodem słońca pracę zaczęto, Zwija się chłopków gromada.

Nim dzwon powołał lud do kościoła Oddać należną cześć B o g u , W przód ich ekonom wypędził z sioła

Zżąć żyto i złożyć w brogu.

Z płaczem niewiasty żną , wiążą w sn o p y , Mężczyźni zaprzęgli w o ły ,

Jedni dźwigają i kładną w k o p y , Drudzy zwożą do stodoły.

Lecz źe się trudzą nie dosyć na tem , Daleki im wypoczynek;

Jeszcze ekonom wywija batem , Nieszczędzi łajań i drwinek :

„ H e j , c h ło p c i! — woła — i wy diwczaty Szwytko robyć kineć źnyw a,

Jak nycz liadyjde, budem bułaty:

Pan daśt horyłki i p y w a !“ —

GROMADA.

„Wzhlańte na Boha panyczu myły!

Poboda, żyto ne zhnyje , U ludej praznyk, a my bez syły

Praciujem jak woły tyje“ —

EKONOM

„Milczeć hołoto! . . . zawzięte ch am y ! Jeśli z was choć piśnie które, Albo tćż wspomni, źe święto mamy,

Batem poświęcę mu skórę — Zadrżeli b ie d n i, milczą jak niem i,

Więcćj juź o nic nie proszą,

To z sierpem w znoju gną się ku ziemi, Ci wiążą i w kopy znoszą.

Starcy, dziewczęta, wielcy i mali, Pracują jak mrówki skrom ne, Ekonom wrzeszczy i batem wali

Tych, których siły ułomne.

13

Po rżysku boso dziewczynka mała Biegnie z dzieckiem, płacze, woła!

Bo matka dziecku piersi nie dała, Rano musiała wyjść z sioła.

W ślad za nią chłopczyk idzie spłakany, W p ó łn ag i— (litość mieć trzeba!) Bo wcześnie ojciec z chaty Avygnany

Nie uśpiał chłopcu dać chleba.

Mija południe, trochę spoczęli. . . Co raz bliżej zachód słońca, Lecz choć nad siłę żniwiarze ż ę li,

Jeszcze daleko do końca.

t ■ Pan Osaułę przysłał wieczorem

Zapytać , czy skończą żniwo ? Bo na dziedzińcu czeka przed dworem

Chleb, s e r , gorzałka i piwo.

OSAUŁO (do Ekonoma).

„Darmo hromada tak rwetcia pane, Potomyłyś bidny l u d e ,

Honej desiatok żyta zostanę, Łyboń dożynok ne bude.

EKONOM.

„Słyszycie chłopy? kiedy dziś żniwa Hullaje skończyć nie chcecie, Zamiast dożynek, gorzałki, piw a,

Batog m ó j, lub djabła zjecie!“—•

14

Wieczór się zbliża, lud zmordowany, Słońce za góry zapada.

-Ekonom różne układał plany, Lecz już sił nie ma gromada.

EKONOM (z pochlebstwem).

„Kończcie już, kończcie moi kochani, Będziecie ucztę dziś mieli, Tam poszumicie sobie p ijan i,

Byleście pracy dopięli." — Lecz próżno p ro si, zachęca , k a rc i,

Legły pomęczone żn ieje!—-

„Niechże w as“— krzyknie— pioruny! czarci!"

Stracił dożynek nadzieję.-—

K A R Z E Ł .(

Z t ^.

niwiarze jednak po chwili w czasu, Znowu pracują jak m o g ą --- W tem jakiś człowiek wyjechał z lasu,

I w galop niknie się k’nim drogą.

Patrzą zdziwieni. . . a któż to taki Na siwym koniu pomyka?

Ani uzdeczki, ani k u lb a k i, A koń jak szalowy bryka.

Skierował konia i prosto leci, W padł między źnieje zdyszany,

„K o rlu k !“-— Krzyknęli starzy i dzieci —

„Cha cha c h a ! jakyź pohany! . . . “ — Prędko zsiadł z k o n ia , z każdym się w i t a ł ,

Uśmiechał się do dziewczynek, Później się skłonił i grzecznie s p y ta ł:

„Czy dziś nie będzie dożynek ?—■

Dziwią się kmiotki, karzeł brzuchaty, Twarz wielka, ogromna głowa, Tłusty, niezgrabny, brzydki, wąsaty ^

Na głowie mycka p ą so w a !

GROMADA.

„Z witkil korluk sej do nas zjawyusia ? Hładki jak kaban, płeczysty,

Ot se poroda! szczob ty zb esy u sia!

Może jaki duch neczysty.

EKONOM (do karła z uśmiechem mówi).

„Jakaż myśl ciebie panie przywiodła Który pieścisz Avdzięków tyle?

Jak piękny chłopiec jedzie bez sio d ła , Na takiej brzydkiej kobyle.—-

KARZEŁ (uprzejmie).

„Mój ekonomie! zostaw te drwinki, Widzisz , że wszystko w nieładzie, Zdaje się dzisiaj u was dożynki,

Trzeba dać pomoc gromadzie.

EKONOM kiwając głową.

„Od rana naród gorzko się tru d z i, Jednak zanocuje zboże,

Gdzie nic nie wskóra tak wiele ludzi , Cóż jeden karzeł p om oże?—-

G arbułek 3

1 7

58

KARZEŁ.

„Zaraz zobaczysz. Zatoczcie wozy ! Chłopcy ! zaprzęgajcie woły ! Dajcie mi grube tylko powrozy,

Zniesieni zboże do stodoły.

Zaprzęgli woły, składają sn o p y , P a trz c ie , co w karle za s iła ! Związał i podjął aź cztery kopy.

Dwie sam dźwignął, dwie kobyła.

Nie upłynęła jedna godzina , Już ostatnia niknie kopa, Zwinął się karluk i żąć zaczyna,

Zżął i zniósł wszystko do snopa.

Nisko się skłonił i grzecznie spyta :

„Jakąż znów dacie robotę?

Wszakże i kfoska niema już ż y t a , A ja mam jeszcze ochotę.

EKONOM przelękniony do osauły m ów i:

„To jakiś djabeł Samsona siłą Takie nam wyrabia z b y tk i, Zgiń ty przepadnij z swoją kobyłą!

Aź mi drżą ze strachu łytki. —

OSAUŁA zgłupiał i ściskając ramionami mówi

„Jakaś nelućka bisowa syta!

Trytciat kip uchwatyw żyta ,

A ta zdychlaka sywa kobyła Jak medwed’ perła % kopyta.

GROMADA zdziwiona.

„Dit’ko h.des wyrwau seho werbluda, Sylna pluhawa b ry d o ta !“

ŁANOWY.

„Nyski, mordaty, bruchaty, c z u d a ! Harny jak chochłyk z bołota.“—

Ledwo te słowa kmiotki w y rz e k li, Wszyscy się głośno rozśm ieli, Jak błyskawica szybko uciekli,

Ani się w tył obejrzeli.

Biegną do d w o ru , radzi bezpieczni, Że będą jedli i p ili:

Ekonom odszedł. Czemuż nie grzeczni, Karzełka nie zaprosili ?..

Gdyby nie jego pomoc tak dziarska, Nie jego ramiona m ę ż n e ,

Nie zdołałaby siła żn iw iarska, I nie byłoby okrężne.

Z tąd wściekłość w karle nagle urosła:

„Otoż — rzekł— ludzka nagroda ! Swego łaskawcę mają za o s ła ! —

Czyż dobrze czynić nie szkoda? — 19

\

„Gdy przed godziną gromada słabła Znużona pracą , bez ehleba,

Nie jeden w pomoc przyzyAYał d ja b ła , Teraz nikogo nie trzeba.

„Prawda, w ich oczach jestem straszydło, Ludzie bez uczuć, o św ia ty ,

Bo ciemny naród prawie jak b y d ło , Różni s i ę , źe nie rogaty.

„Ale się próżno nad tem zdumiewam;

Ja z innej sfery wzór biorę.

Żartuję tylko, lecz się nie gniewani.

Ach muszę stanąć na porę.

Patrzy się na zegarek.

Zgrzytnął zębami, skrzywił się św isn ął, Siadł na kobyłę i ruszył.

Za nim wiatr zawył, ogień zabłysnął.

Zagrzmiało i deszcz popruszył.

J u ż żeńce głodni w dziedzińcu stali, Pan z panią wyszedł na g a n e k : Spalone słońcem dziewki podali

Z kłosów upleciony wianek.

I śpiew się ozwał z piersi strudzonych, Lecz w niem harmonji m ało ,

Coś niby chrzęszczy z gareł spragnionych, Chrzęszczy— w końcu się u rw a ło ...

Dziękujem dzieci!——rzekł dziedzic dumnie, I rzucił im pieniądz złoty.—

„Dziś dla was suta biesiada u mnie, A j u t r o , . . znów do roboty !“ — To rzekł i odszedł, Chłopi krzyczeli;

„Daj Boli panu wiki zyty!

I wnet się chciwie do czarek wzięli:

„Budeni i s t y ! budem pyty I

„Do tebe kumo ! pyj zdorow H ry c iu ! Do tebe kumko hołubko!

Pijdem do karczmy na weczernyciu, Tam to potańciujem łubko 1“ — Jeden drugiego traktują śmieli,

Lud podpił, zaczął się b aw ić, Lecz źe pod oknem pańskim krzyczeli ;

Kazał do karczmy odprawić.

„Hej ekonomie! pójdź tam do żyda, Kaź dać im chleba , mięsiwa , Na mój rachunek niech Boruch wyda

Beczkę gorzałki i piwa !u—

EKONOM do gromady.

„Chodim do karczmy pana B o ru ch a, Tam bude besida n o w a " —

Chłop chce gorzałki, skoku dziewucha, W ięc wszyscy biegną od słowa.

Pełna oberża ! . . . Jedni zasiedli, Drudzy podskokiem kontenci, Ci więcej pili, tamci zaś jedli —

Żydek r a d , wszędzie się kręci.

Jak mógł ich durzył, m a j o f i s śpiewał Szachrajską metodą brzydką,

W ódkę i piwo wodą dolewał, A pisał podwójną krydką.

1

22

M iły , grzeczniutki, śmiejącej minki , Każdego uprzejmie t u l i ,

Miast’ wołowiny, dał im koźlinki, Pjani smaku nie czuli. "

Nawet bachory spać się nie kładli, Żyd zysku nie myślał stracić , Co jego dzieci ze stołu skradli,

Chłopom to kazał zapłacić. —

Krzesiwko, fajkę, nóż, lub miedź z kieski, Dziewcząt korale, bisiory

Sprytne bachorki kradną jak pieski, I wloką wciąż do komory.—

Tymczasem głośna biesiada wrzała — Tak się los biednych o b ra c a , Uciechy dla nich chwilka zbyt m a ła ,

Przez rok zaś cały — głód, p r a c a ! . . . 23

Ż E B R A K

e dw o rze; w lamą obitej sali Samowar błyszczał bronzow y, W ew nątrz jaskrawy węgiel go p a l i ,

Tuz serwis stał kryształowy.—

I cisza była. Kiedy z poduszek W ąs się ukazał dziedzica,

Dźwignął się wreszcie opasły brzuszek, W tem weszła postać kobieca.

A za nią dziewcze miłe, nadobne, Jasny włos na białeni czole, Usteczka kraśne, świeże i drobne,

W dzięk róży, która nie kole.

„W stań już mój p a p o , czas do h e rb a ty /4—

U słu ch ał. . . w s t a ł . .. spojrzał w okno -—

,,Cóż tam za djabeł— rzeknie — garbaty?

I jakieś dzieci w dżdżu] mokną.'—

A na dziedzińcu był nasz Garbulek, I troje dziatek w dni chłodne.

A były prawie źe bez koszulek — Każde i nich zziębłe i głodne.

Córka dziedzica wyszła z pokoi, I wzruszy się nad ich nędzą:

„Pójdźcie tu biedni.”— Dziadek się b o i, Gdyż słudzy kijami pędzą.

Dziewczę nieludzkich sług wnet ofuknie:

„Odejdźcie ! czegoź czekacie ? . . Że galon złoty zdobi wam suknie,

To już litości nie z n a c i e — Podbiegła prędko gdzie żebrak c z e k a ,

Spytała: — Kto jesteś dziadku ?“

„A ch! jam ubogi, stary kaleka, Cierpiący i w niedostatku.

DZI ECI .

„Nędza nam m atka, a my jej. dzieci, Zaczęliśmy żebrać m ali,

Lecz ludzie skąpi, chodząc dzień trzeci, Nigdzieśmy nic nie dostali.

DZI ADEK.

„Każdy nas łaje, bije, w y p ę d z a , Nie żałują biednych dziatek;

Nawet tam nie ma przytułku nędza.

Gdzie widać zbytni dostatek.

G a rb u le k 4

25

Jeszcze nie znają świata , za młodu Dotknął je cios nader rączy,

Wpośrodku bliźnich pomrzemy z głodu.

Tak się los żebraków kończy.

Z pośrodka świata wygnana cnota ! Ludzkość coś marzy w malignie !...

Co ma się rodzić biedna sierota, Niech w łonie matki zastygnie i ..

Serce Maryli objął żal w ielki, Uczuła* litość i trwogę:

„Masi mój staruszku, przyjm trzy rubelki, Bo więcej dać wam nie mogę.—

idź, idź mój ojcze nim ja tu j e s te m , Ruszajcie dziateczki zdrowe,

Jak słudzy wpadną z krzykiem, z szelestem, Jeszcze was skrzywdzić gotowe.*'—

Radzi nędzarze czoła uchylą, A wszyscy mile wyrzekli:

„Dziękujem tobie śliczna MaryloM—

To rzekłszy, nagle uciekli:

Dojrzeli tego sprośni lokaje, Dalej do pana z donosem;

Że ich panienka nie słucha, łaje, Rublami sieje jak prosem.

Na rozkaz pana słudzy przebiegli Chcą gonić i związać dziada;

26

Lecz znikł gdzieś.... nigdzie go nie spostrzegli., Powraca gońców gromada.

Spojrzał pan— wszyscy stoją na sali, Zmarszczył brwi i gniewem pała:

„Czemuście dziada mi nie schwytali?—

„Bo panienka nie kazała.“

„Papo !— Maryla wbiegła przelękła,

„Przebacz m i!— błaga ze łzami, Całuje r ę c e , u stóp uklękła,

Już dziadek poszedł z dziatkami.— ■

„ Ż o n o ! p a t r z ! co się tej dziewce marzy, Jeszcze niespełna ma la te k ,

A już włóczęgów rublami darzy, Strwoni nam cały dostatek.— • Zgromiły dziewczę wyrazy m a tk i,

Rzekła: — więc nie masz już wstążek; —

„Ach! zamiast wstążek, milsze mi kwiatki, Bom dała biednym szelążek.—

Tak się skończyło... postała chwilkę,..

Zganiona , że w ie trz n a , płocha , Mimo to , matka dobrą Marylkę

Nad inne SAve córki kocha.

Z trzech sióstr najmilsza Marylka ł a d n a , Szczęśliwy kto ją zaślubi;

Z starszych najmłodszej nie zrówna żadna, Ją kto ma serce, ten lubi;'’

Samowar zawrzał — brzękły filźanki y Zeszła się cała rodzina —

Zbielił c ie k c h iń s k i kolor śmietanki*

W tem ósma bije godzina.

WESOŁY WIECZÓR.

D z ie w ią ta godzina.

Otóż wieczór się zaczyna:

Patrzcie, macie scenę nową!

Jastrząb wyleciał z komina, Dalej w koperczaki z sową. —-

Po dziedzińcu wilk się zwija, Psy śpiewają, beczą kruki, Strzelec fuzję nabija, I w powietrzu strzela żuki,

Niedźwiedź z sarną tańczy w a lc a , Pudel po francuzku gada,

W ieprz przebrał się za służalca: — Jest to modna maskarada!

Pan zawołał sług i w a r t ę : Tłum lokajów z góry wali,

Przebóg! wszystkie drzwi zaparte, I karzeł weszedł do sali.

„Dobry wieczór! jak się macie?

Jestem Fokus Alchimista . . .

Krzyknął dziedzic : — Ruszaj bracie Bo dostaniesz kijów trzysta.

K A R Z E Ł .

„Ale niech się pan nie gniewa, Ja państwu darmo usłużę.

Ś w isnął: sto kanarków śpiewa, Salon w świeże ubrał ró ż e ! Zrobił z papieru dwie wazy, Dmuchnął: i fontanna trysła , W same szafiry, topazy, Po całej sali zabłysła.

Późniój trzy urny d o b y w a , Brząknął: tłum motylków leci;

W drugiej młody łabędź płytVa, W trzeciej żuraw karmi dzieci.

Kichnął: złoty ul się z ja w ił, Srebrne pszczółki wkoło brzęczą.

Obok dwa słupki postawił, Na słupkach boginie klęczą.

29

30

Zatrąbił: Nimfa w ypływ a, Jak wiosna w kwiaty u b ra n a » Nócąc na arfie przegryw a, Piosnkę dla pani i pana.

Gwizdnął: i wyskoczył nagi Kupidynek bawić grono, Napiął l u k , nabrał odwagi, I wystrzelił w Nimfy łono.

Brawo! brawo! pan w dłoń klasnął, Pani się to sztucznem zdało;

I Pannom się podobało -—

Brawo! cały dwór zawrzasnął.

„Może jeszcze ? — • Karzeł spytał — •

„ W ię c e j! w ię c e j! — dziedzic prosi.—

Dał znak: aloes rozkw itał, Gołąbeczka kwiatki nosi.

Zdjął myckę — i wnet dla gości Ubrany w wstęgi i kwiaty Spuścił się róg obfitości Sypiąc ruble i dukaty. — Lokaj z pokojówką zcicha

Chwytają złotko bez św iadka, Brzęcząc mile się uśmiecha Do Wincentego Agatka.

„W ara młodzi! to zła c h ę tk a ,—- Karzeł rzekł do tych co brali;

„To tylko na rybę wędka. 4‘ — I okręcił się po sali.

Wincusia przerobił w kozła, Agatka w małpę się zmieni, I małpa kozła powiozła Na czarnym byczku do sieni.

K rzyknęli:— „Cóź to się znaczy?

Kozioł i małpa w sukience ? — A Karzeł państwu tłu m aczy :

„Trochę mają długie ręce.

Wkrótce znów ludźmi wrócili, Oddali złoto w momencik — W tem Karzeł pięknej Maryli Zrobił kosztowny prezencik.

W ystrzelił: i gwiazdkę wskrzesił, Z gwiazdki wyszły dwie figurki, Oddały pereł dwa sznurki, I na szyi jej zawiesił.

Lecz tak bujne, piękne, rzadkie, Że nikt ceny nie odgadnie;

Białe, lśniące, krągłe, gładkie, Jakże w nich Maryli ła d n ie ! Patrzą siostry, ojciec, matka, B r a w o ! .., Maryla mu dyga,

Rzecze K arzeł:— „Kto wsparł dziadka.

Temu prezent, a wam f&ja! — 31

Głupi j e s te ś ! — Pan w ykrzyknął! —

„Pójdź p re c z ! “ — powtórzyła żona.—

Karzeł zręcznie się wysmyknął, I schował się do ważona.

A niechże go porwą kaci!

W klęsł w wazon z ciałem i duszą, Brawo! rezonu nie traci —

Zamiast gniewu śmiać się muszą.

„Cóź tam ro b isz, mości karle ? ‘4

„N ic, siedzę na dnie w wazonie, Bardzo mi coś sucho w g a rd le , W ięc odwilźam ziemią skronie.

„ H e j ! podajcie prędko w in a ! —- Kazał pan, cały dwór ruchnął.

Karzeł wskoczył do komina, I tymczasem w nogi dmuchnął.

„Cóź? gdzie k a r z e ł? — każdy szuka, Biegną na dziedziniec rychło,

Niema karła, stara sztuka!

Wszystko znikło i u c i c h ł o ! .. . Kiedy się karła pozbyli, Jeden został widok m iły, Na śnieżnej piersi Maryli,

Drogie perełki się lśniły.

Sama sobie nie dowierza,

Zdejmie, zegna i znów kładnię, 32

Mimo krzyża i pacierza

Jak błyszczą, tak błyszczą ładnie.—

Długo dumał pan zdziwiony, W arta wszystkie drzwi zaparła.

„Chodźmy spać — rzecze do żony,

„TNie pojmuję tego karła.

B I E S I A D A .

Je sz c z e w karczmie brzmi biesiada.

Każdy ma już łeb zalany, Sąsiad traktuje sąsiada,

Krzyk, szum, łoskot aż drżą ściany!

„Hdeby tut muzyku w ziaty, Chętnie karbowańcia-b dały, Nechajby naszy diwczaty Harneńko potańciowały. “ —

Ciągła wrzawa nie u sta je , Nawet baby, dzieci pijane, Pan Boruch na kredyt daje, Zamarkował całą ścianę.

Garbulek

34

W al kier zyku droższe trunki P a n t ys i ą c z n y spija senny, Tr ze j ma ją z żydki em r a c h u n k i » O n , o sauło i gumi enny.

Gur aienny u k r ad n ie z t o k u , Ty s ią c zn y zbiega nie w y d a ; A osauło co roku

Odbiera długi dia żyda.

A j ak tylko jakie li c ho , Zaraz żyd r u b la m i b r z ę k n i e , I w m o m e n t s z a ! będzie c i c h o ; Bo się i sam dziedzic zlęknie.

W k o ń c u gdy cały t ł um s ł a b n i e ; I z ac z ął dr ze ma ć nad b e c z k ą , W c i s n ą ł się do k a r c z m y zgrabnie P a n Ga rb ul ek ze s k rzy peczk ą.

Zalazł za p i e c , w k ąt się s c h o w a ł , P o s m a r o w a ł łojem s m y c z k a ,

N a s t r o i ł s k rz y p c ę , s p r o b o w a ł , I tni e solowego b y c z k a !

W s z y s c y ze s n u się z e r w a l i , N a r ó w n y c h nogach s t a n ę l i , D z i e w c z ę t a , star zy i m a l i , Po parze t ańczyć zaczęli.

G ar b ul ek wy lazł j uż z k ą t a , G r a , ś p i e w a i s kacze z n i e m i ;

W p ow i e t r z u n o g a m i pląta — Zda się nie do tykać ziemi.

Ślicznie t a ń c z y , choć sani s z p et n y, Ś l e p y 7 z g a rb em i k u l a w y ,

T w ó r t e n wcale nie ci ekawy, Ale a k c e n t , g e s t , szlachetny.

P r z e s t a ł g r a ć , w sk o c z y ł iia b e c z k ę , I r z e k ł : — „ot óż by cz e k c a ł y ! T r z e b a wypocząć t r o s z e c z k ę , Bo p an n om nóżki pomdlały.

P a n t y si ą cz ny w p a r ł się w b o k i , Osauło zgładził w ą s y ,

G umi enn y s pi ął pas s z e r o k i , I w s z y s c y trzej poszli w pląsy.

„ H r a j m u z y k o ! — zawołali — G a r b us znów w z ią ł się do s m y k a , I nim p lą sać nie p r z e s t a l i ,

G r a ł wesołego walczyka.

H e j d a ! całe chł opst wo w r u c h u , K r ę c ą s i ę , s kaczą nie z g r a b n i e , T e n p c h n i e , ten łokciem z ag ab ni e, Ani t a k t u , ani s ł u c h u . —

Nie ma r a d y z t ą s z a r a ń c z ą , T e n w b o k , t a m t e n t r ą c i n o g ą , D z i e wc zę t a ehoc nieźle t a ń c z ą , Za t ą c h a ł a s t r ą nie mogą.

Garbulek bawiąc hołotę Jak wężyk zwija się żwawo, Kiedy spędzili o chotę,

Krzyczą: — „Brawo! horbyl, b r a w o ! . , ,

TYSIĄCZNY.

Łepski chłopie nasz hor baty, Jak fizyk tumanyt' smykom, W in pobałuje diwczaty, To bida z takim muzykom!

O S A U Ł O .

„W alny ćwik horbyl motorriy v Urwipołeć ! bita sztuka!

Szwytki jucha i p ro w o rn y ! Łysz utnę , to noham rnuka!

GUMIEiNNY.

„Łychy horbacz , bisurmaneć ! To ridko takoho zucha!

Nechotiwszy pidesz w ta n e ć , Jak szmorhne smyczkom od ucha.

K O Z A K .

„Szczo nauka w świti znaczyt' ? Taki kocirtyst ne z h y n e ,

Słepy, krywy, a tak skaczyt', Jakby sztuk maj stor na łynie. “ —

36

Piękna dziewczyna Urszulka Pana tysiącznego c ó r k a , Prosi z ukłonem garbnika:

„Niech pan zagra nam mazurka.

ł

Garbus gotów ,— jakże wytnie Mazureczka z gustem , smakiem , A Urszulka tańczy sprytnie Z Dem itrem , pańskim kozakiem.

GROMADA.

„Zuch D niytro, chłopie bywałyt Znaje muzyku i t a k ty ,

Izdyu z panom czas ne mały, Do Kijewa na ko n tra k ty /6—

Kozak słysząc w górę pnie s ię ; Przetańczył i rzekł nadęty:

„ D u rn i! ja bywau w O desi!

P>aezyu more i okręty, “ — i

Wszyscy umilkli w tej chwili, Obnażyli z czapek głowy, Tylko pocichu mówili:

„Dmytro ezołowik świtowy ! — Djabeł zkądś wyrwał czumaka:

„Ja Odessu łuczszy znaj u ,

Szczo rik z pszenyciej b y w a ju /1-—

I zdetonował kozaka.

37

38

Kozak mierżąc w brodę rudę

R z e k ł: — patrz chamie ! czera to pachnie Lecz czumak w pysk jak go m achnie! . . W tem krzyknęli: — „ B u d e ! bude ! ,,Panowie i niech będzie zgoda , Prosi g a rb u s, dajcie słowo , Niech druh druhu rękę poda, Zagrał i tańczą na nowo.

Bez ładu chłopstwo się k r ę c i, Mało nie rozwalą chaty, Skaczą i krzyczą kontenci,

„Łepski chłopie , frant ho rb aty ! H a rn o ! h a rn o ! — woła zgraja:

„Metr h o rb y l! jak pajac żwawy f W in by zdausia na lokaja,

Jak Italjaneć ciekaw y! . . .

OSAUŁO (pokręcając wąsa). *

„Kamandyren pański n e m ie , Czy prańciuz, czorty ich znajut, I mechanik czuźozemić,

Tak na skrypci ne zahrajut.

GUMIENiNT (gładząc łysinę).

„I anhłyk gubernor pański Ne dokaźet takoj sztuki, I asesar wołościańśki Ne doszły do toj nauki.

TYSIĄCZNY (odtrąca wszystkich, poprawia czuprynę i z wysileniem m ówi:)

„Nawit farśki orhanyśtą Ne utnę tak w swoi d u d y , Ny pidsędok, ny ju ry sta , Ne pijdut' tak u prysiudy.

KOZAK (wparłszy się w boki);

„I tryjatr Odeśki fraszka ! Hde śpiwajut Italjańci, Kraszcza horbyla ihraszka, Jak ich opery i tańci. “ —

. 39

Garbus kontent źe go ch w alą, K rzyknął: — h e j ! ty to n iu , źydku ! Niech panowie fajki palą.

Daj zakąsek i nap itk u !

G ib b ro tn f,\ f i s z , f l e j s z , h i r i c h a ł y ! Żyd się zw in ął, niech go k a c i!.

Garbus dobył trzos nie m ały, I za wszystko hojnie płaci.

Częstował z kolei gości., Żyd trunki nosi a n o s i;

W końcu, pełen uprzejmości G arbus, do mazurka prosi.

Naprzód zagrał dla Urszulki, A później wszystkich rozśmiesza, W powietrzu wywraca kulki, Na suficie się zawiesza.

GROMADA.

, ,0 t seź mairn ostroloha!

Jak chwaćko mazurka płesze, Win i po źydyuśki bresze, Rozumny jak synahoha!

S O T N I I i .

„Zdajetcia kałykatura, A bohaćko znait sztuk!

Tak łechko kotyt' m azura, Jak mołdawśki cyhaniuL

K O Z A K .

„Sej metr musyt' z zahranyci, Z prańciuśkoj, czy z nimciu szkoły Tam wse bystryje uninyci ,

A do nas prychodiat h o ły !

TYSIAGZNY (z rozwagą).

„Czy ne perechryst u bisa ? Bacz, kuczerawa czupryna!

(wpatruje się).,

Dywyś i holowa łysa!

Z żydiu szachrajśka d e ty n a !

OSAUŁO (pijany, gładząc po głowie Garbulka):

„Dauno ty perechrystyusia 1 I zacz.au trefnuje źerty ? Na wołokytu pustusia,

Żyd żydom bude do s m e rty !

GlilMlENNY (całując w czoło).

„Bystro horbyl krutysz świtom, Taku w korczmi zawiu psiarku Jak niinci z kukłamy litom, Na Bardyceuśkim jarmarku.

41

Urszulka znowu podbiegła P ro sić , żeby pograł troszki;

„ G w a łtu ! — raptownie spostrzegła Na łbie u garbulka roźkil

„ P a p o ! p a p o ! — zakrzyczała Chodźcie t u t a j ! patrzcie s a m i!

Ach! ach! małom nie zemdlała,.

Wszakże to ten pan z rogami !

TYSIĄCZNY (zdziwiony).

„Z rogami? czy to być może?

(kłania się).

Pozwól panie garbus drogi Zdjąć kapelusz ; ją znów włożę.

Garbulek 6

Zdejmuje powoli garbusiowi kapelusz i prędko wHada,

A dalipan-że ma rogi!

GARBULEK.

„Różki dla mnie są rozkoszą, To moje rodzime zn ak i!

I mężowie rogi noszą, I są rożki do tabaki.

Na rogach grywają strzelcy, W rogi trąbi świat uczony, I panowie mają wielcy, Którym przyprawiają żony.

I sławę z rogiem malują, Róg znęca do wojskowości, A wszyscy cenią, szacują , Fortuny róg obfitości!

Róg do przekształcenia miękki, Piękne czasem działa sztuczki, Róg spina stanik panienki,

W róg żydzi trąbią przed k u c z k i.

OSAULO (podchodzi i zwolna maca);

„Prysiau Bohu win z rohamy!

A seż szczo za taka mara?

Jak czuczoło z wiuczej jam y, Czudo! horbyl z bisom p a r a ! . . .

4'2

GUMIENNY (z wielką ciekawością),

„ W samom dile win rohaty?

A nu podywymsia b ły sk o ___

(dotyka się ręką rożków garbusia i krzyczy).

Pek jo m u ! jak cap p ro klaty!

Ot seź jakiś czudow yśko! t .

KOZAK (uderzając po ramieniu Garbusia).

„To ty baczu ne u b o h y , Bajki szczo szpetna czortiaka, Maisz h r y s z , skrypci i r o h y , Mołodeć ! brawy b u rła k a ! “ Garbus milczy, cóź ma robić?

Chłopi wciąż się z niego śmieli, Gotowiby jeszcze po b ić;

Ale cicho, pić zaczęli:

BORUCH (rozgniewany).

„Durny naród, łysz napyusia, Hanbyt' źydiu jak skaźeny.

Może se Pynet zjawyusia, Bo win robyt' take sceny.

GUMIENNY (zataczając się):

„I Pynet tak ne zakrutyt' Hołowy naszoho b r a t a , —

43

44

OSAUŁO (kiwając się za stołem):

„ I sam bis tak neoczmutyt, Jak źydy, pohań proklata ! —

SOTNIK jeżąc na beczce:

„U Bardyczowi ich szajka ! Koły lacha hde ostupyt' Ne pomoże i nahajka, Do kopijoczki obłup y t '!

t •- "» - * ' 1 J J- * ■■\ M i ts l] \ 3 O BORUCH zły.

„ B u d e , bude sej rozm ow y! “ —:

Ponalewał czarki p ręd k o , I zadurzył pijanym głowy Inną zupełnie gawędką. —

C A Ł U S E K .t

Kiedy, nikt juz ilie tań co w ał, Garbulka zdjęła pokusa:

Cinok! Urszulkę pocałował, I 11 niej prosił całusa.

Zakrzyczała i odskoczy:

Precz brzydoto! djable z piekła ! Plunęła mu w same oczy,

I do alkierza uciekła.

Ojciec rzekł:— Tu nie przeliwki:

„Czekajno, garbaty z u c h u !

Jak ty śmiesz całować dziw ki?4' —•

I dźgnął garbusa po uchu.

KOZAK z miną dumną.

,,A ty szczo tu t za persona?

Take prypustyu an d ro n y ,

A ne pijdesz prócz worona !*•'—■

1 zajechał z drugiej strony.

Chłopi w głos zarohotali:

„A w kotorym zwonyt u c h u ? " — I z szyderstwem powtarzali:

„Horbyl dostau aplauchu!

OSAUŁO grożąc palcem.

„Zaś tobi, charłak proklaty !<e -—

Najeża w ąs z miną srogą,

„Jak śmiu durniu c iłow aty?” — I trącił Garbka w brzuch nogą.

W szedł gumienny i ten gdyra, Uchwycił go za czuprynę :

„Ne ciłuj diwczat p sia -w ira !“—

I podrapał mu łysinę.

Garbulek usta wykrzywił, Brwi nasunął, czoło chmurzy, Aź się cały tłum zadziwił, Jak nad przepowiednią burzy.

„Śliczny cwejdrych dzisiaj mamy“ — Rzecze Garbuś— Cóżem zgrzeszył, Żem was bawił, żem was śmieszył, Za to mię krzywdzicie chamy ? . . . A Urszulka cóź za dama?

9 '

Ze się tak d m ie , s tr o i, muska ? Bez oświaty, córka chama , Nawet nie warta cału sk a!

f

46

47

TYSIĄCZNY obrażony do Solnika.

„Soćki, żywo ! kłykny w a r t u ! Musyt se jakiś brodiaha:

A maisz ty pane kartu?

Otwiczaj hirki łeńtiaha!

Baczysz joho , złodejaka ! Chutkoż my tut tebe zwiażym,

do wchodzących wartowników:

Chłopci! beryć sioho szpaka, My tobi chamiu pokażym ! . . .

OSAUŁO z perswazją:

„Bacz jołope szczo złe b u d e ! Pan tysiacki człen ne cham ,

Byu wachmiśtrom w zemśkim sudi, Dałeko do joho nam !

GUMIENNY pocichu mówi ■

Znaje diła i pyśmenny Jak asesorski p y s e ć ,

Propau h o r b y l! — rzekł gumienny—

Tut tobi bude k in e ć !

W rzasnął tysiączny, tłum w p ad a, Garbulka wiązać zaczęli,

Pastwi się pijana grom ada, Bili, tłukli wiele chcieli:

W reszcie rzucili na ziem ię, Jęczy zmęczony, p o b ity ,

Czmycha , jeszcze chamskie plemię Jako zwierz zemsty nie syty.

U cich ło , wkrąg strzegą warty, Tysiączny coś pisze pijany;

Kapelusz garbka p o d arty , Frak w kawałki poszarpany.

Skrzypeczka wszczątki pobita, Smyk złamany i bez ł a d u , 0 mazurka nikt nie spyta, Wesołości ani śladu.

Urszulka stoi zdaleka,

Chłopi milczą, drzemią wszędzie, Nawet Boruch końca czeka.

Zobaczmy co dalej będzie.

To cierpliwość niepojęta!

Garbuś zgadza się z ich władzą:

Włożyli na niego pęta, 1 do sądu już prowadzą.

TYSIĄCZNY.

„Soćki! woźmit. z soboj wartu Szczob wam ne utik sej p ł u t;

Maisz tobi moju kartu, Wedyt' prameńko u sud.“

48

P O P I S G A R B U L K A

SOTNIK porywając z ludźmi.

„Pijdem h o r b y l! — ciągną gw ałtem , Garbus otrząsł się w ybladły,

Odmienił się dziwnym kształtem, T u p n ą ł. . . i wnet więzy spadły.

W tem szczątki skrzypiec i smyka Zeszły się do kupy z sobą,

Znowu zagrała muzyka — Jakby piekielną żałobą.

Patrzą . . . . garbus skrzypce trzyma , Zagrał — i zmienił ich w osły, Na łbach im rogi p o ro sły , A sam się mieni w olbrzyma ! Zaraz z pańskiego kozaka

Co się d ą ł,— z Urszulka pląsał, Zrobił ślepego szłapaka.

Którego bąk w nozdrze kąsał.

Garbulek

Czy mu pomogały biesy?

Bachory w słoje wpakował., Żydówki w piec zam urow ał, Jakby na S za b a s c y m e s y . W ropuchy przemienił m ę ź e , Dziewki przerobił w owieczki,

‘ Borucha wsadził do beczki — Baby się wiły jak węże.

Spoziera Urszulka W ada, Zwątpił tysiączny, gumienny,

Osaułę dreszcz napada, Garbus wyjął bat rzemienny.

,.A cóż teraz będzie z nami ?“

Spytał i złością się spienił, Skrzywił s i ę , zgrzytnął zębami;

Tysiącznego w lw a ' zam ienił, Z Osauły masz ty g ry sa, Z giimiennego wilk szalony, Tygrys z wilka krew w y sy sa, Lew w tygrysie topi szpony.

Słowem jakby menażerja Zrobiła się z tej gromady—

Spadła chamska fanaberja, S am e, zwierzęta i gady ! Biedna Urszulka u c ie k a ,

Lecz w drzwiach jej stanęła h rz o z a , 50

„S tó j! — krzyknął garbus • zdaleka, Z Urszulki robi się k o z a !

Lew z tygrysem osłów rw ali, Wilk lwa kąsa, ryk, pisk, jęki, Garbus b ro n i, batem w a li, Macha nie żałując ręki.

Całą walkę skończył rychło , X ew i tygrys go się boją.

Milczeć! i wszystko ucichło.

Zwierzęta jak wryte stoją.

Garbus wiąże miotły z brzozy,

„Jak się raasz IJrszuJko spyta?

Podszedł z miotełką do kozy, Pogroził tylko i kwita.

t

Dla owieczek kara mała , T e mnićj winne są nareszcie,

Każda pięć rózek dostała,

Wężom, ropuchom po dw ieście!

Żydówki z p ie c ó w , b ach u ry , Przekształcone w różne płazy, Wyciąga z kątów jak szczury,

I liczy bolesne razy.

Wreszcie rzekł: — „dosyć się bawić Tu mi każdy winy dow odź!

Lub będę jak gęsie pławić" — I uczynił w karczmie powódź.—

51

„Gdzież mój konik ? rzęsna grzywa, H e j ! podajcie mi rumaka,—

Wskoczył i na koniu pływa, A koń zmienił się wr kozaka.

Skąpał wszystkich; znowu sucho, Stoją skromni jak bez m ow y, W całej karczmie cicho, głucho, I chmiel i szum wyszedł z głowy,

GARBULEK (do znajomych).

„N o, napijmy się wódeczki” — Dotknął s ię . . . oba dna pękły, W yłazi pan Boruch z beczki, Zmokły , blady i przelękły.

„Zydek najlepiej zkorzysta!“

Mówił garbuś do Borucha.

Dał szczntka, żyd chucha, dmucha, Nic t o ! wziął bizunów trz y s ta ! Zerwał s i ę , trzęsie go febra ,

A j g w u ll! g w u ll! krzyk swój wysila, Garbuś osmagał mu ż e b r a ,

I zamienił w krokodyla !

„Do ciebie mam większe p r a w a ! — Próżno gwałtu łotrze krzyczysz ! Bo ty bestjo plugawa !

Nikomu dobrze nie życzysz.

Wszakże tą karczmą zawładłeś N a g i, jak owca bez w e łn y !

52

Lecz że szachrowałeś , k ra d łe ś, Za to dziś masz mieszek p e ł n y !“ — Chrząknął i plunął na węża — Płomień mu z gardła wybucha : Gad rozwija się , wytęża . . . Z krokodyla masz Borucha.

Stanął źydek w kątku cicho , W e łbie strzyka, bolą kości, D r ż y , by znów nie przyszło licho.

A garbuś traktuje gości:

„Proszę panów ! proszę szczerze!

Nalał gorzałki, roznosi, Każdy drżącą ręką b ie rz e , Lecz pie muszą kiedy prosi.

Garbuś wzniósł kielich na p r ę c ie ; W net wystrzelił piorun z chmury, Powstał szum i w tym momencie Przewrócił karczmę do góry.

„Ruszajcie bez drzwi i p ro g u !“

Kominem wyłazić kazał, Dał im po jednym batogu, I wszystkich w sadzę umazał._{•i ‘} Ledwo przez komin uciekli,

Bez duchu do wioski w p a d li, Nadal biesiady się zrzekli, I milczkicm spać się pokładli.

W karczmie nie stało ni d u c h a , Pusto, głucho, cicho wszędzie , Ani łudzi ni Borucha;

Zobaczym co dalćj będzie.

54

Ttrz e j garbulka przeciwnicy Przyrzekli nie spać do ra n a , Po odbytej naw ałn icy ,

Poszli na skargę do pana.

, , • , *

Dwór s p a ł; lecz gdy postukali, Widząc przestraszonych ludzi Lokaje, panu znać dali, I dziedzic ze snu się budzi.

S p y t a ł : — cóź tam mi powiecie Przychodząc w tak późnej porze ? Popiwszy się na bankiecie

Robicie rejwąch we d w o r z e !

TYSIĄCZNY.

„ A c h ! jaśnie wielmożny p a n ie ! Niech nas tylko pan wysłucha , Jakieś Boskie ukaranie !

Wicher przygnał złego ducha.

1

W karczmie jest człowiek garbaty, Ślepy, kulawy, z rogami,

Gra i skacze bez zapłaty, A musi się znać z djabłami.

Sprowadził piorun i chmury, Z ludzi porobił zwierzęta, Przewrócił karczmę do góry, Z nóg żelazne zerwał pęta.

OSAUŁO.

H/nnu ‘ic r-!'1 OJ ł r - W ' -

„Jakaś szatańska o hyda, Z diwezat porobyu jah n iaty ! U boczku ustromyu żyda , Bilsze straszno i skazały! —

GUMIENNY.

„Zydiwok u picz u p e r, Baby pererobyu w hady,

! pan tysiacki byu ż w ir, I ja spytau sej szłychtady ! “ — Wpada kozak zadyszany:

„ P a n e , w korczmi kineć ś w ita ! Zjawyusia zły duch pohany, Jakyś czaro w n y k , bandyta ! Pidniau szum , wozbudyu draku, Take łycho, take sceny,

A z mene utiaii skażeny S ta ru , słepuju koniaku!” —

55

Pan słuchał dosyć czas długi.

R z e k ł: — „To rzecz mi nie wiadoma.

Tym czasem krzyknął na sługi:

„Zawołajcie ekonoma!“

(wpatrując się.)

„Czyście nie w kominie spali ? Nie pamiętacie pijani

Źe się w sadzę uiuazali, Wyglądacie jak szatani! “ —

OSAUŁO (z ukłonem mówi:)

„To wse pane toj horbaty Robyt' łycho syłoj w rażej, Truboj w yper naród z chaty, Jak czortiu wymazau sażej.

PAN (do wchodzącego ekonoma:)

„Ekonom ie! ruszaj kędy Oni wskażą i pow iedzą;

Nie rozumiem ich gaw ędy, Coś mi tam o strachach bredzą.

Bają o jakimś garbatym ,

Dowiesz się co w karczmie było, Popili się i dość na t e m ,

Widać pijanym to się śniło.

Ruszajcie ! “ — I poszli prędko.

Rzekł ekonom: — „Ja nie wierzę : “ Lecz zdziwiony ich gaw ędką, Dubeltówkę i bat bierze.

O D W A Ż N Y

mm.

Przyszli. Trzćj tchórze za progiem Zostali, ekonom wskoczył;

Biega po karczmie z batogiem, Wtem garbuska nagie zoczył.

Ten za stołem smaczno drzymie, Leżą skrzypce, dwie świec płonie;

„W staw aj łotrze! jak masz iniie?

Krzyknął ekonom w rezonie.

Garbus nic nie odpowiadał, Ekonom weń wzrok utopił, Coraz w większy zapał w padał,

„W stań ! — i batogiem go skropił.

Garbus jeszcze snem się pieścił, Ekonom nie źle go w ita ł,

Lecz gdy batog zaszeleścił

„Co pan każe ? — grzecznie spytał.

Garbulek 0

„Kto jesteś , mów niedołęgo!

Coś porobił takie psoty?

Odpowiadajźe włóczęgo!

I znowu mu dał na poty.

Garbuś wylazł z za stolika, Skłonił się nisko i rzecze:

„Czego pan tak bystro bryka ? Upamiętaj się człowiecze!

Jestem trubadur ubogi, Ludzkiej mi pomocy trzeba, Powracam z dalekiej drogi, I szukam kawałka ehleba.

Kręta mię prowadzi ścieżka Gdzie dobroczynni być muszą, Gdzie wspaniała ludzkość m ieszka, Gdzie ludzie z sercem i duszą.

Ale pan nie masz lito śc i;

Jako siepacz wyuczony Bez uczuć, cnót, moralności, Tylko do bata stworzony. “ — Ekonom strzelbę w ym ierza, Garbuś u k lą k ł, ręce s k ła d a ,

„ G iń ! — strzelił, nabój w pierś wpada, Zabił Garbulka jak zwierza.

Upadł trup drgając na ziemię.

„ W iw at! pan ekonom śmiały!

TUT