Odporność jaj Ascaris lumbricoides na działanie środków odkażających z grupy hydroksykwasów aromatycznych

(1)

EUGENIUSZ WYSOCKI, MARIA NASIŁOWSKA

OPORNOSć

JAJ ASCARIS LUMBRICOIDES NA

DZIAŁANIE ŚRODKÓW ODKAŻAJĄCYCH

Z GRUPY HYDROKSYKWASÓW

AROMATYCZNYCH

Poszukiwanie nowych skutecznych

środków niszczących

jaja robaków

pasożytniczych

w

środowisku zewnętrznym

jest

wciąż

aktualnym zagad- nieniem.

Wśród

nowoczesnych

środków odkażających

o

dużej aktywności

prze- ciwbakteryjnej wymienia

się związki

z grupy arylidów hydroksykwa- sów aromatycznych.

Pokaźną liczbę

ty ch

związków

syntetyzowano w La- boratorium Technologicznym Dezynfekcji, Dezynsekcji, Deratyzacji.

Celem naszej pracy

było

przeprowadzenie

badań

biologicznych w kie- runku stwierdzenia

skuteczności działania

syntetyzowanych w naszym

zakładzie

arylidów na jaja Ascaris lumbricoides.

MATERIAŁ i METODYKA

Badane preparaty

są

trudno rozpuszczalne w wodzie, dlatego

uży

wano ich sole sodowe, z których

sporządzano

20/o roztwory wodne jako

wyjściowe

do dalszych

rozcieńczeń.

Jajeczka Ascaris lumbricoides

uzyskiwaliśmy

ze

świeżego kału

dzieci chorych na

glistnicę.

Jajeczka Ascaris suum

pochodziły

z odcinka

koń

cowego macicy robaków znalezionych w

świetle

jelita

świni.

Jajeczka izolowane

metodą flotacyjną

(Ascaris lumbricoides)

bądź

pobrane

bezpośrednio

(Ascaris suum) nanoszono w

ilości około

20 na

szkiełka

przedmiotowe z

wgłębieniem. Szkiełka

z

materiałem

pozosta- wiano kilka godzin w cieplarce przy 26 °C.

Następnie szkiełka

z przytwier- dzonymi w sposób naturalny jajami umieszczano w szklanych naczyniach

żeberkowych płaskich.

Do

naczyń

wlewano odpowiednio

stężony

roztwór wodny badanego

środka

tak , aby

szkiełka były

w nim zanurzone.

Całość

wstawiano do cieplarki w temperaturze 26°C. W

każdym

naczyniu umie- szczano po 5

szkiełek

z jajami obu gatunków.

śledzono działanie środka

.,WiudomoścJ Parazytologiczne", t. VI nr 213, 1960

(2)

186

^EUGENIUSZ WYSOCKI, MARIA NASIŁOWSKA

na jaja po

upływie

1, 2, 3, 5, 10 dni, kiedy to owe

szkiełka

wyjmowano,

opłukiwano wodą destylowaną i

przenoszono do innego

naczyńka żeber

kowego

zawierającego

roztwór izotoniczny soli kuchennej . W roztworze tym pozostawiano testy przez dalszy okres

doświadczeń.

Stan jej kontrolowano pod mikroslwpem co 3 dni,

zwracając uwagę

na

szybkość

rozwoju w poszczególnych stadiach oraz ewentualne niepra-

widfowości

morfologiczne.

Kontrolę stanowiły

testy umieszczone w 1 °/o i 50/o roztworach fenolu oraz testy w izotonicznym roztworze soli kuchennej , nie podane dzia-

łaniu

badanych substancji.

WYNIKI

Przeprowadzone badania

wykazały, że

mzeJ wymienione arylidy hy- dnoksykwasów aromatycz,nych, pochodne kwasu salicylowego

i

fenolu (roztwór 20/o), Illie

posiadają własności niszczących

w stosunku do jaj Ascaris lumbricoides i Ascaris suum w okresie

od

1 do 10 dni:

1. p-chloroanilid kwasu p-hydroksybenzoesowego, 2. p-chloroanilid kwasu a-naftoesowego,

3. p-chloroanilid kwasu m-hydroksybenzoesowego, 4. p-aminoanilid kwasu salicylowego,

5. o-aminoanilid kwasu salicylowego, 6. kwas 5-chlorosalicylowy,

7. anilid kwasu 5-chlorosalicylowego,

8. 2, 4-dwuchloroanilid kwasu 5-chlorosalicylowego, 9. 3, 4-dwuchloroanilid kwasu salicylowego, 10. 2, 4-dwuchloroanilid kwasu salicylowego.

Kilkudniowe

przedłużenie

czasu rozwoju jaj in vitro

powodowały:

1. p-chloroanilid kwasu 5-chlorosalicylowego, 2. 3, 4-dwuchloroanilid kwasu 5-chlorosalicylowego.

Hodowla kontrolna w warunkach optymalnych (w

płynie

izotonicz- nym) nie

wykazała odchyleń

i

nieprawidłowości

w rozwoju jaj , które w

ciągu

2 tygodni

osiągały

stadium larwy.

Próby kontrolne jaj traktowanych roztworami fenolu

wykazywały działanie niszczące

fenolu i

potwierdziły

nasze

wcześniejsze spostrzeże

nia. Stwierdzono,

że

10/o roztwór fenolu

działający

przez 1-2 dni, znacznie

opóźnia

rozwój jaj. Natomiast przy 5-dniowej ekspozycji zaledwie 100/o

jaj

osiąga

stadium larwy, podczas gdy w warunkach optymalnych w tym

samym czasie rozwija

się

prawie 1000/o jaj .

Dziesięciodniowy

kontakt

z 10/o fenolem

wywołuje już wyraźne

zmiany w budowie i rozwoju jaj,

w preparatach

występowały

protoplasty, sporadycznie stadium 2 bla-

stomerów oraz stwierdzano

powyżej

300/o jaj

zniekształconych.

(3)

SRODKI ODKAŻAJĄCE - JAJA GLISTY

187

WNIOSKI

1. Badania biologiczne nad

wpływem

arylidów hydroksykwasów aro- matycznych na rozwój jaj Ascaris lumbricoides i Ascaris suum

wykazały, że

roztwory soli sodowych w

stężeniu

do 20/o nie

wywierają

na nie

żad

nego

wpływu

podczas

działania

in vitro.

2. W

doświadczeniach posługiwano się metodą polegającą

na wysusza- niu zawiesiny wodnej jaj na

szkiełku

podstawowym z

wgłębieniem

w tem- peraturze 26°C,

kąpieli

tak przygotowanych testów w

płynie

badanym i

następnie

na przeniesieniu

materiału doświadczalnego

po

określonym

czasie do

płynu

fizjologicznego celem hodowli w warunkach opty- malnych.

Metoda wydaje

się

prosta, szybka i powtarzalna. Warunkuje

pewność

wyników przez

możliwość

obserwacji zawsze tego samego

zespołu

testów.

Każda

pracownia biologiczna jest w stanie

przeprowadzić opisaną metodą

badania

mające

na celu

ocenę wrażliwości

jaj robaków na

różne

sub- stancje.

Otrzymano 17 VIII 1959

E. WYSOCKI, M. N A SIŁO WSKA

Z Laboratorium Technologicznego Dezynfekcji, Dezynsekcji, Deratyzacji

Ministerstwa Zdrowia w Warszawie

RESISTANCE OF ASCARIS LUMBRICOIDES EGGS TO THE EFFECT OF ANTISEPTICS FROM THE GROUP OF AROMATIC HYDROXY ACIDS The effect of antiseptics from the aryl group of aromatic hydroxy acids on Ascaris lumbricoides and A. suum eggs was investigated by the method of direct contact (at 26°C). The preparations applied showed no destructive effect on the

€:ggs of the above mentioned worms.