Gleba jako źródło inwazji Ascaris lumbricoides i Trichuris trichiura

(1)

MARIAN DRYGAS (Poznań) Katedra Biologii Ogólnej AM

GLEBA JAKO ŻRÓDŁO INWAZJI ASCARIS LUMBRICOIDES I TRICHURIS TRICHIURA

rro~rnA KAK J1CToqHJ1K J1HBA3J1J1

ASCARIS LUMBRICOIDES U TRICHURIS TRICHIVRA

SOIL AS A SOURCE OF ASCARIS LUMBRICOIDES AND TRICHVRIS TRICHIURA INV ASIONS

[31]

Badania gleby na obecność jaj pasożytów, ze sz,czególnym uwzględnie

niem Ascaris ;i Trichuris, przeprowadzone były w PGR Teresa - pow.

Jarocin, Kobylniki - pow. Szamotuły, ,oraz w Spółdz. Produkc. Koszuty,

Żabikowo, Zielniki i Pławce - pow. Środa, w woj. poznańskim. Pobie- ranie prób ziemi odbywało się równolegle z badaniami koprologicznymi

ludności w miesiącach: w maju i na początku grudnia 1955 r. oraz w kwietniu 1956 r.

Glebę badano metodą Spindlera (1929) w modyfikacji W a s i 1 ko- we j - Gie ft er' a (1948). Z powodu braku filtrów planktonowych me-

todę tę zmodyfikowano w ten sposób, że po każdorazowym wirowaniu z •azotanem sodu powierzchniową warstwę (grub. 1 cm) roztworu zlewano do naczynia z niewielką ilością wody, a następnie sączono przez bibułę filtracyjną na lejku Btichnera, używając pompy próżniowej. Sączki wy- cinano z bibuły Whatmann'a Nr 1. Do prześwietlania używano oleju para- finowego, a to w celu dokładnego określenia stopnia rozwoju znalezionych jaj. Chcąc zbadać i upewnić się o ich żywotności, umieszczano je na sącz

ku w wilgotnej komorze w termostacie (temp. +24° C.).

Metodą tą wykryto 680/o jaj Ascaris i Trichuris. W as i 1 ko w a (1952) podaje, że metodą Spindlera w jej modyfikacji wykrywa się 600/o jaj.

Ziemię (w ilości 100 g) pobierano do szklanych słoików, z róż;nych

miejsc z powierzchni oraz z głębokości do 10 cm, na obszarze +2 m^{2 •} Ogółem zebrano 211 prób ziemi z następujących miejsc: -

przed wejściem do domu 52 próby na drogach, ścieżkach, gankach 51

„

z ogrodów 41

„

pomiędzy domami a chlewami 19

„

koło ustępów 24

„

z pola 8

„

koło studni, pomp 7

„

wzdłuż rowu melioracyjnego 5 „

z podwórz,a PGR 3

„

z piaskownicy 1

„

Wiadomości Pa,ra1Zytologlczne nr 5 - Supplementum

(2)

90 M. DRYGAS

Na ogólną liczbę 211 prób znaleziono:

Ascaris w 124 próbach tj. 58,8°/o Trichuris w 80 38,30/o Ascaris

+

^Trichuris ^w ⁶¹ ^,, ^28,90/o

negatywnych w 68

" ^32,20/o

W poniższej tabeli podano wyniki badań prób ziemi:

. · - --------·----------··- ·· ·-•---- --·----

I

Ilość ^Ij ^I Ilość Ilość

Miejsce pobrania

i

^Ilość ^prób ^% ^prób % ^prób ⁰^/ ^Ilość %

prób ziemi

I

^prób ^zak. ^zak. ^Asc.⁺ ^/^O ^prób

I

Âsc. ^Trich. ^Trich._--_- _---_-_- ûjemn. Î

p d o k p

rzed wejściem do domu

I

rogi, śdeżki, ganki I

grody I

oło ustępów i i

omiędzy domami a ⁱ

! 52

I

29

51 29

41 28

24 17

551 21 571 ²¹

! 68! 11

71 14

i

40 18 I

sa j

¹⁹ ³⁶

41 13 251 14 2

26 11 26 13 32

8

58 10 41 3 12

chlewami pola z k w

oło studni, pomp

zdluż rowu melioracyjnego

podwórza PGR ^I^I_i

19 11 i 53:

8 3 37!

7

!

2 2al

I

' ^!

I 1100

fi i _I ⁵ _I

3 I -

-

9 47 7

- -

-

1 19 -

2 ^I

I 40 2

- -

36, 7

-^I 5

-

4

40; -

-

I 3

I I

I

3 6 5 7 3 7

110-o

z

z , piaskownicy ! ¹

I

^-

I

--

^-

· ¹

l 10~

^- ^II

-\ ^-

^I ^-

Z zebranego materiału sk,ontrolowano na żywotność 645 jaj Ascaris.

Jaja w różnych stadiach rozwojowych, których stan wzbudzał wątpliwość,

umieszczano w cieplarce. Ogółem stwierdzono 75,50/o jaj żywych.

Z dotychczasowych badań wynika, że największym źródłem infekcji robakami pasożytniczymi są miejsca: wokół ustępów, ogrody oraz wokół

domów zamieszkałych przez ludzi zakażonych tymi pasożytami. Nie bra- kuje również postaci zakaźnych w miejscach najbardziej uczęszczanych,

jak drogi, ścieżki, ganki. Znaczne zanieczyszczenia ludzkim kałem wyka-

zują przejścia pomiędzy ogrodami, tereny za zabudowaniami i wdłuż rowu melioracyjnego (720/o) oraz otoczenie domów (63,50/o).

Szczególnie silne zakażenie jajami Ascaris i Trichuris stwierdza się

na ogół w miejscach najbardziej uczęszczanych przez zakażone dzieci.

W kwietniu br. pobrano 13 prób ziemi wokół kilku domów, których

mieszkańcy byli poprzednio poddani badaniom koprologicznym. Na 178 osób, 64, w tym 37 dzieci było zakażonych Ascaris, a 118, w tym 45 dzieci - Trichuris. W 12 próbach znaleziono jaja Ascaris, a w 8 - Trichuris.

W jednym tylko przypadku jaj nie znaleziono.

Ponad to, próbki ziemi zebrane :wstały w Żabikowie i Zielnikach pow.

Środa, a wyniki badania gleby niezupełnie pokrywają się z wynikami ba-

dań koprologicznych. Przebadano tu 180 osób i z robaków pasożytniczych

wykryto jedynie Trichuris u 83 osób. Badania ziemi przedstawiają się następująco: pobrano 32 próby - w 22 znaleziono jaja Ascaris, co stanowi

(3)

GLEBA JAKO ZRODLO INWAZJI ASCARIS LUMBRICOIDES I TRICHURIS TRICHIURA 91

690/o, w 19 próbach jaja Trichuris, co wyn:osi 590/o, .zaś 3 próby tj. 9,3°/o

były ujemne. Z tego można by wysnuć 2 wnioski; po pierwsze - jaja Ascaris mogły być świeżo naniesione, po drugie - co jest prawdopodob- ne - mogły to być jaja Ascaris suis. Zagadnienie to wymaga bliższego

opracowania.

Dalsze badania na terenie maj. Teresa mają ustalić kalendarz najwyż

szej i najniższej inwazyjności gleby i wpływ czynników klimatycznych na przeżywanie i szybkość dojrzewania jaj w różnorodnych niszach eko- logicznych. Próbki ziemi pobierać się będzie periodycznie w ,ciągu ca-

łego roku.

Gleba jako źródło inwazji Ascaris lumbricoides i Trichuris trichiura

„

„

„

„

„

„

„

„

+

I

i

I

I

I

I

sa j

!

-

-

-

-

I

I

I

-

l 10~

-\ -

^-

-\ ^-