Ważniejsze artykuły i notatki z zakresu opieki i konserwacji zabytków województwa lubelskiego z lat 1944-1954 w wydawnictwach lubelskich

A. Rusińska-Kurzątkowska

Ważniejsze artykuły i notatki z

zakresu opieki i konserwacji

zabytków województwa lubelskiego z

lat 1944-1954 w wydawnictwach

lubelskich

Ochrona Zabytków 7/4 (27), 291-292

z r. 1601, oba o tym samym tem acie, co i fresk lubelski.

Odrzucając dotychczasowe atrybucje,

autorka uważa om awiane przez nią

m alowidło za dzieło Tomasza Muszyń­

skiego.. Wychodzi ona z faktu, że

był to malarz królewski, „famatus“

i że m alow ał w Lublinie i freski. Co do czasu powstania fresku, autorka nie podziela zdania prof. Tomkiewicza o pow ­ staniu go w latach po ustaw ie sejmowej z r. 1658 — wychodząc z założenia, że księgi ekspens konwentu lubelskiego wykazują równoczesność przebiegu robót sztukator- skich i malarskich. Co do Muszyńskiego, autorka sądzi, że jest on artystą „o dużej indyw idualności twórczej“ i że źródłem jego inw encji są ryciny.

Jako pew ne uzupełnienie, podaje autor­ ka na końcu wiadom ość o fresku kościoła w Zaw ieprzycach pod Lublinem, z lat ok. 1683— 1690, będącym „wierną, chociaż nie bardzo udaną kopią“ fresku u Dom inika­ nów lubelskich, w ykazującym obok wad w rysunku i w kolorystyce, szereg „ory­ ginalnych i pełnych humoru inow acji“ oraz wprowadzającym tendencje realistyczne, m. in. w krajobrazie.

Elżbieta Ł o s i ó w n a , „Malowidła w stal­ lach i ław kach kościoła Panny Marii Z w y­ cięskiej w Lublinie“. (1952).

Praca omawia obrazy umieszczone

na zapieckach stall, które dawniej

stały po obydwóch stronach prezbiterium kościoła ss. brygidek, obecnie wizytek w Lublinie. Pow stanie stall sięga 1. 1632— 1660, tzn. czasów k sien i Doroty Firlejówny. Stalle zdobiły m alowidła, w liczbie 17, w y ­ konane przez nieznanego artystę i przed­ staw iające sceny z życia św. Brygidy. Obecne stalle są rekonstrukcją dawnych, a część obrazów w staw iono w ławki, które stoją w kościele. Obrazy m alowane są na drzewie, techniką olejną i mają wymiary 39X103 cm, nie licząc dwu większych, o w ym iarach 52X103 cm. Rodzaj kartuszy nam alow anych u dołu obrazów, objaśnia ich treść. Początkowo tworzyły one „pe­ w ien chronologiczny cyk l“, obecnie zesta­ w ione są przypadkowo. Akcja rozwija się w obrazach w dwu poziomach: u dołu po­ stać św iętej, u góry postać Chrystusa lub Bogarodzicy otoczona obłokami. „Akcja rozgrywa się przeważnie w w ąskich i mro­ cznych wnętrzach, w których z w ielką drobiazgowością przedstaw ione są sprzęty codziennego użytku“. Czasem w ystępuje skrawek pejzażu, a na jednym z większych obrazów w idzim y ogród z epoki baroku. „Ruchu na obrazach mało, postacie usta­ w ione są raczej teatralnie... na twarzach w ciąż ten sam konw encjonalny uśmiech. Koloryt prosty, barw y kładzione są na

ogół jednolicie, bez zwalorowania i tworzą przeważnie dość dużą gładką płaszczyznę“. Dużo czerwonej barwy, obok której w y ­ stępuje biała z domieszką szarego oraz „dużo brązów i odcieni złotawych, którym i artysta zaznacza św iatło padające zazw y­ czaj z góry obrazu i n ikle tylko rozpra­ szające mrok, m ający podkreślić tajem n i­ czość akcji“.

W sprawie autorstwa obrazów autorka, nie m ając do rozporządzenia odpowiednich wskazów ek archiwalnych, stara się oprzeć na podobieństwach, jakie łączą obrazy przez nią om awiane z obrazami w kościele brygidek w Grodnie, m alowanym i w r. 1646 przez Jana Szrettera oraz na fakcie, że oba klasztory łączyły bliższe stosunki w czasie powstania zarówno jednych jak i drugich obrazów. Pisze ona: „Zarówno czas powstania obrazów, związki łączące oba klasztory, związki rodzinne przełożo­ nych, jak i cechy form alne i treściow e sa­ mych obrazów zdają się wskazywać, że m a­ larzem stall lubelskich jest Jan Szretter“. P. B o h d z ie w i c z WAŻNIEJSZE ARTYKUŁY I NOTATKI Z ZAKRESU OPIEKI I KONSERWACJI ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA LUBEL­ SKIEGO Z LAT 1944—1954 W WYDAW­ NICTWACH LUBELSKICH

OGÓLNE: W. H., K o n s e r w a c ja z a b y t ­

k ó w z i e m i lu b e ls k ie j, „Sz. L.“ ‘, 17. XII. 1945 (odbudowa 15 obiektów zabytkowych, m. in. w Radzyniu, Puławach, Kazimierzu, Zamościu i Lublinie); 85 mil. z ł na o d b u d o ­

w ę o t r z y m a w t y m r o k u w o j . lu b e ls k ie . S z k o l n i c t w o i z a b y t k i na p i e r w s z y m m i e j ­ scu, „2. L.“, 12. IV. 1947; 22 mil. z ł n a k o n ­

s e r w a c j ę z a b y t k ó w . P o sie d z e n ie W o j e w ó d z ­ k ie j R a d y S z t u k i, „Ż. L.“, 30. IV. 1948; St. B r o d z i a k , K il k a u w a g o z a b y t k a c h , m u ­

ze a c h i u p o w s z e c h n i e n iu k u lt u r y , „Sz. L.“, 17. III. 1951 (prace konserwatorskie w Ka­

zimierzu, Zamościu, Lublinie, Lubarto­

wie, Radzyniu i Puławach; nowa społecz­ na funkcja odbudowywanych zabytków); H. G a w a r e c k i , O chrona z a b y t k ó w na

te r e n ie L u b e ls z c z y z n y , „Szt. L.“, 7. IV. 1951. H. G a w a r e c k i , R e s ta u r u je m y z a b y t k i

k u lt u r y , „Z. L.“, 20. IV. 1953 (Kazimierz, Zamość, Radzyń, Lubartów, Czemierniki, Szczebrzeszyn, Lublin, Krasnobród); C en n e

z a b y t k i w p o w . b ił g o r a j s k im n a l e ż y o t o ­ c z y ć opie ką, „ Ż . L.“, 18. XI. 1948 (Biłgoraj, Tarnogród, Huta Plebańska, Kąty).

BIŁGORAJ: B iłgoraj d ź w ig a się z g r u ­

z ó w . K o ś c i ó ł p a r a f ia ln y j u ż p r a w i e o d b u ­ d o w a n y , „Ż. L.“, 24. II. 1948.

-1 S k ró ty ty tu łó w czasop ism : ,.Sz. L .“ — ,»Sztan­ dar L u d u “ , „2 . L .“—,,2ycie L u b elsk ie“ , ,,G. L .“ —

,.G azeta L u b e lsk a “.

CZEMIERNIKI: J. D., W pałacu h r a ­

b i o w s k i m u r z ę d n i c y m a g i s t r a t u lu b e l s k i e ­ go, „G. L.‘‘, 21. VI. 1946 (pałac zniszczony w 1944 r. po odbudowie przeznaczony na dom w ypoczynkowy); B la s k i i cienie d o m u

w C z e m i e r n i k a c h , „2. L.“, 14. XI. 1952 (ni­ szczenie zabytkowej bramy).

CZERNIĘCIN: H. G a w a r e c k i , T a m

g d z i e ż y ł i t w o r z y ł S z y m o n S z y m o n o w i c z —

d w o r e k w C zern ięcin ie b ę d z i e o d b u d o w a ­ n y , „2. L.“, 4. IV. 1953.

GOŁĄB: (rz), G ołą b n a d Wisłą, „Szt. L.“, 24—25. X. 1953 (odbudowa kościoła w Go­ łębiu).

HRUBIESZÓW: (aw), B a d a ć w a r to ś ć z a ­

b y t k o w ą d o m ó w p r z e z n a c z o n y c h do r o z ­ b ió r k i, „2. L.“, 21. VII. 1948 (znikają cenne dom y drewniane).

KAZIMIERZ: (tp), P r z e d w i e l k i m i d n ia ­

m i , „2. L.“, 8. IV. 1948 (z Min. Kult. i Szt. 7 m il. zł na odbudowę zabytków K azim ie­ rza); (m), P ra ce n a d r e k o n s tr u k c j ą i o d b u ­ d o w ą z a b y t k o w y c h b u d o w l i w K a z i m i e r z u D o l n y m , „2. L.“, 23. VIII. 1948; Z a b y t k o w y K a z i m i e r z D o ln y w z o r o w y m o ś r o d k ie m k o n s e r w a t o r s k i m , „2. L.“, 11. XI. 1948; K a ­ z i m i e r z w r ó c i d o d a w n e j św ie tn o śc i. Z a ­ b y t k o w e m i a s t e c z k o n a d W i s łą o ś r o d k ie m w c z a s ó w i t u r y s t y k i , „2. L.“, 13. V. 1949 (odnowienie kam ienic w rynku i kamienicy C elejow skiej, zabezpieczenie baszty zam­ k ow ej i trzech spichrzów, projektowane prace przy zamku i dalszych spichrzach); M. R u t a , U d o stęp n ien ie K a z im ie r z a D o l­

n e g o d la w c z a s ó w lu d z io m p r a c y , „Sz. L.“, 5. IV. 1950 (odnowienie 4 spichrzów, zam ­ ku i kam ienic Przybyłowskich i C elejow­ skiej); (hsb), K a z i m i e r z — urocze m i a s t e c z ­

k o p o ls k ie g o re n e s a n su o d z y s k u j e d a w n y w y g l ą d , „Sz. L.“, 17. VII. 1951 (prace przy zam ku, kam ienica przy ulicy Senatorskiej 15 i 17, przy bóżnicy i in.); J. K ł o s o w ­ s k i , W r e n e s a n s o w y m m ieście, „Sz. L.“, 5—6. VII. 1952; (is), D o m K r z y s z t o f a w K a ­

z i m i e r z u o d z y s k a s w ó j d a w n y w y g l ą d ,

„2. L.“, 15. IV. 1948.

KOCK: N isz c ze ją m u r y , „2. L.“, 17. IV. 1948 (niszczeje opuszczony pałac).

K 02Ł Ó W K A : (Gog.), P ałac m a g n a ta z a ­ m i e n i o n y n a d o m d z i e c k a P. K . O. S., „Sz. L.“, 28. III. 1947. KRASNOBRÓD: (g), K r a s n o b r ó d — raj d la d z i e c i w n a jb l iż s z y c h dn iach o t w o r z y s w e p o d w o j e , „2. L.“, 1. VII. 1948. LUBARTÓW: O d b u d u j e m y z a b y t k i s z t u ­

ki, „Sz. L.“, 3. IX. 1951 (pałac); P i ę k n y z a ­

b y t e k p ó ź n e g o baroku. O d n o w i e n ie kościo­ ła ś w . A n n y , „2. L.“, 8. X. 1948.

LUBLIN: O d b u d o w a L ublina, „Rzeczpo­ sp olita“, 12. VIII. 1944 (m. in. problem od­ budowy kościołów); Ochrona z a b y t k ó w L u ­

blina, „G. L.“, 16. II. 1954 (plany odbudowy lub rozbiórki na St. Mieście, Brama Kra­

kowska — już odnowiona, rem ont ratusza);

S p e c ja l n e k r e d y t y d l a L u b lin a na k o n s e r ­ w a c j ę z a b y t k o w y c h b u d o w li,

„2.

10-leciem P K W N . N a r a d a a k t y w u p a r t y j - n o-g o s p o d a rczeg o , „Sz. L.“, 9. II. 1954 (o od­ nowieniu Starego Miasta, Krakowskiego Przedmieścia i in.); R o z p o c z y n a m y w a l k ę 0 nadanie L u b li n o w i w ie l k o m i e js k i e g o c h a ­

ra k te ru . P r z e m ó w i e n i e t o w . W ojasa, I s e ­ k r e t a r z a K W P Z P R , „Sz. L.“, 11. II. 1954 (projektowane prace przy zamku, Starym Mieście, Krak. Przedm.); M. K n o r r , W. K o r n e l u k , P la n y ż y j ą , „Sz. L.“, 20— 21. II. 1954 (w zw iązku z pracami na 10- lecie PKWN w yw iady m. in. z w ojew ódz­ kim konserwatorem zabytków); J. J a r u ­ z e l s k i , L u b li n p a t r z y w p r z y s z ł o ś ć ,

„2.

ście p r z e p r o w a d z a się r o b o t y z a b e z p i e c z a ­ ją ce, „Sz. L.“, 5. XI. 1946 (2łota 5, Grodz­ ka 19, Brama Grodzka); (jg), C z y S ta r e

M iasto b ę d z i e zr e k o n s tr u o w a n e ? , „Sz. L.“, 11. VI. 1948; S p e c ja ln a K o m i s j a z b a d a m o ż ­

l iw o ści o d b u d o w y S ta r e g o M iasta , „Sz. L.“, 17. VII. 1948 (planowany jest remont Bra­ m y Grodzkiej, odbudowa Starego M iasta 1 m urów obronnych); L u b e ls k i e S ta r e M ia ­

sto o d z y s k a s w ó j p r z e d w i e c z n y w y g l ą d . P la n y r e k o n s t r u k c j i z a b y t k ó w ,

„2.

m urach. R e k o n s t r u k c j a z a b y t k ó w S ta r e g o M iasta,

„2.

cja z a b y t k ó w . L u b e ls k i e S ta r e M ia sto o d ­ z y s k a w y g l ą d s p r z e d k il k u w i e k ó w ,

„2.

p o częło się o d g r u z o w a n i e S ta r e g o M ia sta i P o d za m c z a ,

„2.

z u j e m y S ta r e M iasto i P o d z a m c z e ,

„2.

nesans S ta r e g o Miasta, „Sz. L.“, 20—21. II. 1954 (w związku z pracami na 10-lecie PKWN); M. M o r e l o w s k i , P r z e m ia n y

f o r m y lu b e lsk ie g o r a t u s z a w ś w i e t l e i n e d i ­ t ó w a r c h i te k t o n ic z n y c h D o m e n ik a M e r lin i z r. 1781, Roczniki Hum. Tow. Nauk. К. U. L., 1949; Z w i ą z e k C ech ó w R z e m i e ś l ­

n ic z y c h uch ro n i k a m i e n ic ę K l o n o w i c z a od d a ls z e j ru in y, „Sz. L.“, 11. IX. 1948; (ot),

R e m o n t z a b y t k o w e j k a m i e n ic y ,

„2.

6

A. R u s i ń s k a - K u r z ą t k o w s k a (D a ls z y ciąg w n a s t ę p n y m n u m e r z e )