Prac. P
Biblioteka Główna UMK Toruń
omorz
0 9 0 5 «
S P R A W O Z D A N I A
T O WA R Z Y S T W A N A U K O W E G O W T O R U N I U
20
1 I 1966 - 31 XII 1966
WYDAWNICTWA TOWARZYSTWA NAUKOWEGO W TORUNIU za rok 1967
SPR A W O ZD A N IA TN T
N r 19 (za o k re s 1 I — 31 X II 1965) T o ru ń 1967, s. 63 zł 12,—
R O C ZN IK I
M A ŁEK JA N U S Z : U sta w a o rzą d zie (R eg im en tsn o ttel) P ru s K siążęcych z r. 1542, T o ru ń 1967, s. 322, R. 72, z. 2, zł 40,—
G U M O W SK I M A R IA N : B ib lio g rafia n u m iz m a ty k i p olskiej, T o ru ń 1967, s. X V I + + 213 + 1 nlb., R. 72, z. 3, zł 30,—
GULDON ZENON: M apy ziem i d o b rzy ń sk ie j w d ru g ie j połow ie X V I w. I. P odziały a d m in istra c y jn e . II. R ozm ieszczenie w łasności ziem sk iej, T o ru ń 1967, s. 65 + 2 m apy, R. 73, z. 1, zł 18,—
FO N TES
IIE JN O S Z W O JC IE C H , W A LU SZEW SK A JA N IN A : Ź ró d ła do dziejó w ekonom ii m a lb o rsk ie j, t. 4, T oruń 1967, s. 313 + 1 nlb., F o n te s 58, zł 59,—
A k ta sta n ó w P ru s K ró lew sk ich , t. 4, cz. 2, w yd. M a ria n B iskup, T o ru ń 1967, s. 366 + X X V , F o n te s 59, zł 50,—
STU D IA IU R ID IC A
K U N IC K A -M IC H A L S K A B A R BA RA : F ałszy w e o sk a rż e n ie w p ra w ie k a rn y m P R L n a tle p raw n o p o ró w n a w c zy m , T o ru ń 1967, s. 180. Tom 7, z. 3, zł 40,—
Z A P IS K I H IST O R Y C Z N E TOM 32 z. 1, T o ru ń 1967, s. 143 + 1 nlb., zł 25,—
TOM 32 z. 2, T o ru ń 1967, s. 108, zł 25,—
TOM 32, z. 3, T o ru ń 1967, s. 153 + 3 nlb., zł 25,—
TOM 32, z. 4, T o ru ń 1967, s. 143 + 1 *nlb„ zł 25,—
P R A C E W Y D ZIA ŁU F IL O L O G IC Z N O -F IL O Z O F IC Z N E G O
K U L IK O W S K A ANNA: B a d an ia e k s p e ry m e n ta ln e nad szty w n o ścią o p era cji p ojęcio
w ych u dzieci w w iek u la t 7— 10. T o ru ń 1966, s. 93 + 1 nlb. Tom 18 z. 2, zł 18,—
STY C ZY Ń SK A ADELA: R ealizm pow ieści T om asza H a rd y ’ego, T o ru ń 1967, s. 182 + + 2 nlb. Tom 18 z. 3, zl 35 —
K S IĘ G A p a m ią tk o w a kii czci K o n ra d a G órskiego. Pod re d a k c ją A r tu r a H u tn ik ie w i- cza, T o ru ń 1967, s. 454 + 2 nlb. T om 19 z. 1, zl 70,—
(C ią g d a l s z y n a I I I s t r . o k ł a d k i )
SPRAWOZDANIA
TOWARZYSTWA NAUKOWEGO W TORUNIU
2 0
i I 1966 - 31 XII 1966
S P R A W O Z D A N I A
T O WA R Z Y S T WA N A U K O W E G O W T O R U N I U
20
1 I 1966 - 31 XII 1966
RED A K TO R N A CZELN Y W YDAW NICTW TNT A r t u r H u tn i k i e w i c z
K o m i t e t r e d a k c y j n y
P rzew o d n iczący : B ożena O s m ó ls k a -P is k c r s k a C złonkow ie:
B ro n isla w W łodarski, R a j m u n d Galon
W YDAW ANE Z Z A SIŁ K U W O JE W Ó D Z K IE J RADY NA RO DO W EJ
W BYD GOSZCZY
P a ń stw o w e W ydaw nictw o N aukow e O ddział w P o zn an iu , 1968
W y d a n i e I. N a k ł a d 550 + 80 e g z . A r k . w y d . 3,5. A r k . d r u k . P a p i e r d r u k . s a t . k l . V 70 g, 70 .X 100. P o d p i s a n o d o d r u k u 1968 r . D r u k u k o ń c z o n o w l u t y m 1968 r . C e n a z ł 12,—
09OÏO
Z ak ład y G ra ficz n e w T o ru n iu . Z am . n r 2299 - H-14
S P R A W O Z D A N I A
T O W A R Z Y S T W A N A U K O W E G O W T O R U N I U
N R 20
1 I 1966 - 31 XII 1966
S P IS RZECZY
I. DO RO CZNE W ALNE ZE B R A N IE TO W A RZY STW A
P rz em ó w ie n ie p re z e sa K o n ra d a G ó r s k i e g o ... 7 P ro to k ó ł W alnego Z e b ra n ia T o w arzy stw a N aukow ego w T o ru n iu z d n ia
20 lu te g o 1967 r ... ... 13 S p ra w o z d an ie z czynności T o w arzy stw a za ro k 1966 • • • ■ . . 15 S p ra w o z d an ie s k a rb n ik a T o w arzy stw a za ro k 1966 ... 28 P ro to k ó ł K o m isji R e w izy jn ej . . . - ... 30 Z m ian y w sk ład zie T o w a r z y s t w a ...31
II. SPR A W O ZD A N IA Z P O S IE D Z E Ń
W Y D ZIA Ł I
G R O T Z., K oła polsk ie w se jm ie p ru sk im i p a rla m e n c ie R zeszy (ref.
K a ro l G órski) ...34 G R U D Z I Ń S K I T., P e r tr a k ta c je m e rse b u rsk ie .z ro k u 1135 • 34 P O W I E R S K I J., R ola P o m o rz a w sto s u n k a c h p o lsk o -p ru sk ic h w ok resie
p rz e d k rz y żac k im (ref. B. W ł o d a r s k i ) ... 34 C Z A C H A R O W S K I A., W a lk a o N ow ą M a rc h ię w X IV w iek u (ref.
B. W łodarski) 34
Z I E L I Ń S K A K., U k ład k ę p iń sk i 1282 r. m iędzy M szczujem i P rz e m y sła w em II. Z d ziejó w zjed n o czen ia P o m o rz a G dańskiego z W ielko
p o lsk ą (ref. K. Ja siń sk i) 34
P o sied z en ia K o m isji H i s t o r y c z n e j ...• ■ . . . . 35
W Y D ZIA Ł II
K R Z E W I Ń S K A A., P ieśń ziem iańska, a n ty tu r e c k a i re fle k s y jn a . S tu d ia o trze ch w y b ra n y c h g a tu n k a c h sta ro p o lsk ie j liry k i X V I i X V II w.
(ref. B. N a d o l s k i ) ... ... ... 26 F R I E D E L O W N A T-, K a te g o rie p lu r a le ta n tu m w ję zy k u polskim (ref.
H. T u r s k a ) ... 37 K R U P I A N K A A., Formacje czasownikowe z przedrostkiem o- (ob-)
w ję z y k u polsk im (ref. H. T u r s k a ) ... 37
M A C I E J E W S K I J., S ło w n ictw o g w a ry ch ełm iń sk iej i d o b rzy ń sk ie j (ref.
H. T u r s k a ) ... 37
G O Ł A W S K A J., B a ro k o w a sn y c e rk a w T o ru n iu (ref. Z. K ru szeln ick i) 37 P O K L E W S K I J., K ościół i k la sz to r p o b e rn a rd y ń sk i w Z a m a rte m koło C hojnic (ref. Z. K r u s z e l n i c k i ) ... 37
K R U S Z E L N I C K A J., D aw n y o łta rz P ię k n e j M adonny T o ru ń sk iej (ref. Z. K r u s z e l n i c k i ) ... 37
K R U S Z E L N I C K I Z.( T rzy sy m u ltan iczn e p a n o ra m y : w T u ry n ie, M o n a ch iu m i T o r u n i u ...37
P o sied zen ia K o m isji F i l o l o g i c z n e j ... 38
P o sied zen ia K o m isji F ilozoficznej . . . •... 38
P o sied zen ia K o m isji H isto rii S z t u k i ... 38
P o sied zen ia K o m isji B ib lio g rafii i B ib lio te k o z n a w s tw a ...39
W Y D ZIA Ł III B A S I Ń S K A H .t T Y L Z A N O W S K A D., B a d an ia n ad sk ła d em osadów w y trą c a ją c y c h się w r e a k c ji P 12(SC>4)3 + M e4Fe(CN)o, gdzie Me = Li, N a, K w ro ztw o rze w o d n y m (ref. H. B a s i ń s k a ) ...39
C Z E R W I Ń S K I Z., N O W A K O W S K I R., G R A B O W S K A G., W łasności e le k try c z n e w a rs tw ad so rp c y jn y ch , p o w sta ją c y c h n a g ran ic y fazy k ry sta lic z n e j K H 0P O 4 i jeg o 'ro ztw o ró w nasyconych (ref. Z. C zerw iński) 40 G Ą S K A S., S ta ty s ty k a o rb it m a ły ch p la n e t (ref. W. Iw an o w sk a) . . 40
G R U D Z I Ń S K A S., O becność s e rii P a sc h e n a w e m isji w id m a zm iennej dług o o k reso w ej o C eti (ref. W. I w a n o w s k a ) ...40
T U R Ł O Z., B a d a n ia in te rfe ro m e try c z n e ce n tró w p ro m ie n io w a n ia r a d io w ego n a S łońcu (ref. W. I w a n o w s k a ) ... 41
Z A L E S K I L., E fek ty w n o ść te le sk o p u S c h m id ta 60/90 cm. II. W yznaczanie głębokości lin ii (ref. W. I w a n o w s k a ) ... 41
C E Y N O W A M., Z b io ro w isk a ro ślin n o śc i k se rc te rm ic z n e j n ad doln ą W isłą (ref. J. W a l a s ) ... 41
M A Z U R L„ M in e ra ły siarczan o w e z D o b rz y n ia n a d W isłą (ref. R. G alon) 41 K R I E S E L G., B a d a n ia an tro p o lo g icz n e m łodzieży żeńskiej ze szkół śred n ic h o g ó lnokształcących r e jo n u P o m o rz a i K u ja w (ref. W. S tę ś- l i c k a - M y d l a r s k a ) ... 41
P o sied z en ia K o m isji A s tr o n o m ic z n e j... 41
W Y D ZIA Ł IV K U N I C K A - M I C H A L S K A B., F ałszy w e o sk a rż e n ie w p ra w ie k a rn y m P R L n a tle p ra w n o -p o ró w n aw c zy m (ref. J. Ś liw ow ski) . . . . 42
B I S K U P S K I K., P ro b le m y u s t r o j o z n a w s t w a ...( 42
III. M A TER IA ŁY B IO - I B IB L IO G R A F IC Z N E CZŁON KÓW W YD ZIAŁÓ W W y d z i a ł I W ojciechow ski M a r i a n ...43
W y d z i a ł I II B o row iecki L u c j a n ... 44
L esiak T a d e u s z ... 45
S ied le w sk i J a n u s z ... 47
W y d z i a ł IV K ra je w s k i J a n ... 49
6
I
DOROCZNE WALNE ZEBRANIE TOWARZYSTWA w d n iu 20 lutego 1967 r.
PR Z E M Ó W IEN IE PR E Z ES A TO W A RZY STW A KO NR A D A G Ó R SK IEG O
O tw ie ra jąc p u b liczn ą część W alnego Z e b ran ia T o w arzy stw a N au k o
wego w T o run iu , p rag n ę zgodnie z tra d y c y jn y m zw yczajem uczcić pam ięć naszy ch członków z m a rły c h w okresie, k tó ry nas dzieli od poprzedniego W alnego Z eb ran ia. O puściło n a s w ty m czasie c zterech zasłużo n ych ludzi:
astro n o m F e lic ja n K ęp iń sk i, ro m a n ista W a le ria n P re isn e r, h isto ry k M a r
cin D ra g a n i a rc h ite k t S te fa n N arębski.
P ro f. d r F e lic ja n K ępiński, członek W ydziału III TNT, u ro d ził się w P io trk o w ie T ry b u n a lsk im 29 IV 1885 r. T am też ukończył g im n azju m k lasy czne w 1903 r. S tu d io w ał n ap rzó d w W arszaw ie, a po s tr a jk u szkol
n y m 1905 r. k o n ty n u o w a ł stu d ia filozoficzne, m ate m a ty cz n e i a stro n o m iczne w u n iw e rs y te ta c h niem ieckich: w L ipsku, G ety n dze i B erlin ie, gdzie uzy sk ał sto pień d o k to ra filozofii. W la ta c h 1915— 1918 praco w ał w O b serw ato riu m w B erlinie, od r. 1918 o bjął stanow isko a d iu n k ta O b
s e rw a to riu m U n iw e rsy te tu W arszaw skiego. H ab ilito w ał się w W ilnie, a w r. 1927 został pro feso rem n ad zw y czajn y m a stro n o m ii sfery cznej i p ra k ty c z n e j w P o litech n ice W arszaw skiej. W 1937 r. został m ian o w an y p ro feso rem zw y czajn y m tam że. W y k ład ał rów n ież w Szkole T opografów W ojskow ego I n s ty tu tu G eograficznego w W arszaw ie. Po w o jn ie b y ł p rz e w odniczącym P od k om isji K om et przy K om itecie A stron o m iczn ym PA N . O głosił przeszło 100 p rac n au k o w y ch w języ kach : polskim , angielskim , fra n c u sk im i n iem ieckim . Poza ty m b y ł a u to re m licznych a rty k u łó w okolicznościow ych i polem icznych. Z m arł 8 IV 1966 r.
Doc. d r W alerian P re isn e r, członek W ydziału II TNT, u ro d ził się w Sieniaw ie (pow. Jaro sław ) 1 listo p ad a 1894 r. Po ukończeniu g im n a zju m klasycznego w Ja ro sła w iu (1916 r.) zaczął studio w ać w e Lw ow ie, n ap rzó d n a W ydziale P ra w a , a w la ta c h 1919— 1923 filologię ro m ań sk ą na W ydziale Filozoficznym . W lata ch 1922— 1934 uczył łacin y i język a fran cu sk ieg o w gim n azjach lw ow skich. Od ro k u 1923 zaczął pracow ać w B ibliotece U n iw e rsy te c k ie j w e L w ow ie i o d tąd pośw ięcił p ra c y biblio
te k a rsk ie j w iele la t sw ego życia. W 1929 r. u zy sk ał sto pień d o k to ra filo-
zofii, w 1930 r. stop ień m a g istra filologii ro m ań sk iej. W czasie w o jny p raco w ał n a d a l w B ibliotece U n iw e rsy te tu J a n a K azim ierza w e Lw owie.
Po przy b y ciu do T o ru n ia w 1945 r. zaczął pracow ać jednocześnie w B iblio
tece G łów nej UM K i jako le k to r języ k a w łoskiego na W ydziale H u m a n istyczn ym , prow adząc zarazem w y k ła d y zlecone z lite r a tu r y w łoskiej.
U zyskaw szy sto pień d ocen ta filologii ro m ań sk iej, opuścił B iblio tek ę G łów ną UM K i s ta ł się członkiem k a te d ry H istorii L ite r a tu r y P olsk iej; odtąd p ro w adził w y k ła d y i egzam iny z z ak resu lite r a tu r y pow szechnej dla s tu d e n tó w filologii polskiej. B ył członkiem w ielu to w a rz y stw n auk ow y ch i Z w iązku B ib lio tek arzy i A rch iw istów P olskich. W iększość p ra c jego dotyczy sto su n ków lite ra c k ic h polsko-w łoskich; z n ich n ajw ażn iejszą pozycją je s t D ante i jego dzieła w Polsce, w y d an ą w 1957 r. przez TNT.
Poza ty m doc. P re is n e r b y ł a u to re m licznych a rty k u łó w i studiów , m. in.
0 C arduccim , M au riacu , G oldonim , Pulcim , A rrigo Boito i in. D okonał ló w n ież w ielu p rzek ład ó w z lite r a tu r y w łoskiej. U czniow ie jego pod
k re śla li n ie je d n o k ro tn ie w ielką w dzięczność za w szystko, co im daw ał jak o św ie tn y znaw ca języ k a w łoskiego i m iłośnik lite r a tu r rom ańskich . Z m a rł 22 czerw ca 1966 r.
Doc. d r M arian D rag an , członek W ydziału I TNT, uro dził się w C hyro- w ie d nia 11 XI 1882 r. Po ukoń czen iu g im n azju m klasycznego w Bochni (1902) stu d io w a ł filozofię w e Lw ow ie, u zy sk u jąc w 1908 r. d o k to ra t z za
k resu h isto rii pow szechnej i śred n iow iecznej. Do I w o jn y św iato w ej był n au czycielem w g im n azjach w B ochni i w e Lw ow ie. W la ta c h 1914— 1920 b y ł u czestn ikiem w o jn y św iato w ej i przeszedł do re z e rw y w sto p n iu m ajo ra. Po la ta c h spędzonych w L u b lin ie w c h a ra k te rz e nau czy ciela gim n a z ju m p rzen ió sł się w 1925 r. do G dańsk a i tu pozostaw ał do w y b uchu d ru g ie j w o jn y św iato w ej, p ra c u ją c jako nauczyciel, od r. 1927 jako P re ze s T o w arzystw a P rz y ja c ió ł N au k i i S z tu k i w G dań sk u o raz badacz sto su nk ów p o lsk o-gd ań sk ich i zag adn ień pom orskich. S tu d ia sw oje ów czesne o p iera ł n a m ate ria ła c h , k tó re znalazł w A rch iw u m P ań stw o w y m 1 bibliotece m iejsk iej w G dańsku. Po w ybu ch u w o jn y został areszto w an y (12 IX 1939), a po w y p uszczeniu n a w olność u d a ł się do K ra k o w a i tu p raco w ał w ta jn y m n au czaniu . Po w ojnie objął k ierow nictw o A rch iw u m P ań stw ow ego w G dańsku, odb ud o w ał gm ach tegoż a rc h iw u m i n ad al p ro w ad ził in te n sy w n ą p rac ę n auk o w ą. W 1954 r. u z y sk ał sto p ień docenta.
B ył hono row y m członkiem P olskiego T o w arzy stw a H istorycznego i ho
n o row y m p rezesem G dańskiego T o w arzy stw a N aukow ego. O głosił liczne stu d ia n au k o w e z zak resu filozofii, h isto rii Kościoła, h isto rii śre d n io w iecznej, h isto rii G d ań sk a i Pom orza; jego p ió ra są rów nież liczne a r ty k u ły w P o lskim S ło w n ik u B io g ra ficzn y m . Z m a rł d n ia 9 lipca 1966 r.
P ro f. d r S te fa n N arębski, członek W ydziału II TNT, u ro d ził się na K auk azie 23 I 1892 r. Po ukończen iu szkoły re a ln e j stu d io w ał a rc h ite k tu rę w P e te rs b u rg u (w la ta c h 1911— 1915). W ojna p rz e rw a ła te studia;
N a rę b sk i ukończy ł je dopiero w 1922 r. n a P olitęch n ice W arszaw skiej.
8
W la ta c h 1922 1928 p ra c u je jak o a rc h ite k t w e W łocław ku; re d a g u je w ty m czasie m iesięcznik „Życie W łocław ka i okolicy ” . W 1928 r. p rz e nosi się do W ilna, gdzie p ra c u je jako a rc h ite k t. Od 1935 r. prow adzi w y k ła d y zlecone i ćw iczenia z z ak resu a rc h ite k tu ry w n ę trz n a W ydziale S z tu k P ię k n y ch U n iw e rsy te tu S te fa n a B ato reg o w W ilnie, a w 1937 r.
zostaje p ro feso rem n ad zw y czajn y m tegoż przed m io tu n a ty m że W ydziale.
B ył członkiem W ileńskiego T o w arzy stw a P rz y ja c ió ł N auk, prezesem W i
leńskiego O ddziału S to w arzy szen ia A rc h ite k tó w P olskich, członkiem W ileńskiego T o w arzy stw a A rty stó w P la sty k ó w i członkiem R ady W ileń
skich Z rzeszeń A rty sty czn y ch , gdzie re p re z e n to w a ł p lasty k ó w w ileńskich.
Podczas w o jn y b ra ł udział w ta jn y m n auczan iu. U w ięziony w e w rześniu 1943 r. jako z ak ład n ik u n ik n ą ł w p raw dzie ro zstrz e la n ia , ale został zesłany do obozu p ra c y w P ra w ien isz k ac h pod K ow nem , dzieląc ten los z w ielom a n a jw y b itn ie jsz y m i przed staw icielam i e lity u m y słow ej W ilna. W w ileń skim okresie swego życia N aręb sk i w y k o n ał w iele p rac a rc h ite k to n ic z n y ch o w y b itn y m zn aczeniu a rty sty c z n y m i b ra ł ud ział w ko n serw acji cen ny ch zabytków , m. in. ra tu s z a w ileńskiego. Po w ojn ie osiadł w T o ru n iu i tu w ziął w y b itn y udział w o rg anizacji W ydziału S z tu k P ię k n y ch UMK. K iero w ał K a te d rą A rc h ite k tu ry W n ętrz. P rzez 6 la t b y ł dziekanem , pi zez 2 la ta p ro d ziek an em W ydziału S z tu k P ięk n y ch . W ykonał w ty m ok resie w iele p rac a rc h ite k to n ic z n y ch i k o n serw ato rsk ich . On p ro je k to w ał i w y k o n ał po m n ik b itw y pod Płow cam i, k iero w ał odbudow ą z a b y t
kow ego b u d y n k u w G ru d ziąd zu i ad a p to w ał go n a m uzeum , on b y ł głów - n y m p ro je k ta n te m ro b ó t arch ite k to n ic z n o -k o n se rw a to rsk ic h p rz y odn o w ieniu staro m iejsk ieg o ra tu s z a w T o run iu. W ielokrotn ie odznaczony i w ie lo k ro tn ie n a g ra d z a n y za sw oje p race położył szczególne zasługi dla w ojew ództw a bydgoskiego. B ył rów nież a u to re m w ielu p rac z z a k resu h isto iii sztuki, zarów no o cenn y ch b udow lach, ja k i o działalności w y b itn y c h a rty stó w . C złow iek o niep oszlakow anym c h a ra k te rz e , n iezw y k ły m u ro k u osobistym , s u b te ln y m h u m o rze i życzliw ym sto su n k u do każdego, z kim go życie zetkn ęło — pozostaw ił po sobie pam ięć in d y w idu alno ści bardzo n iezw yk łej i p ociągającej. Z m a rł 16 listo p ad a 1966 r.
U czcijm y pam ięć ty ch, co odeszli, chw ilą m ilczenia.
T o w arzystw o w kroczyło w dziew ięćdziesiąty d ru g i ro k istn ien ia, za
tem p raw ie w iek cały p e łn i sw e zadanie, p ra c u ją c n a d rozw ojem n a u k i oraz życia um ysłow ego i k u ltu ra ln e g o w naszym regionie, p rzy czym na szczególne p o d k reślen ie zasłu g u je p io n iersk a p ra c a T o w arzy stw a nad sze
rzen iem k u ltu r y polskiej i św iadom ości n aro do w ej n a P om orzu w okresie zaboru. W iem y, że re z u lta te m p o lity k i p ru sk ie j n a P o m o rzu było w y b itn e osłabienie polskich sił społecznych, a zw łaszcza rosnące z la ta m i p rz e rzed zenie szeregów in te lig e n c ji pom orskiej, co odbiło się fa ta ln ie n a s ta nie życia k u ltu ra ln e g o te j dzielnicy. R ów nocześnie ożyw ił się n a P om o
rzu n iem ieck i ru c h nauko w o -b ad aw czy, zw łaszcza od chw ili założenia
w T o ru n iu w 1954 r. C o pp ern icu s-V erein f u r W issensch aft u n d K u n st.
In s ty tu c ja ta ro zw in ęła b ardzo ożyw ioną działalność n a polu stu dió w h isto ry czn y ch i o d eg rała d użą ro lę w ru c h u n a u k o w y m P ru s Z achodnich.
Choć społeczeństw o polskie na P om o rzu zd y stansow an e przez żyw ioł obcy, nie m ogło przeciw staw ić pow ażn em u k a p ita ło w i n a u k i niem ieckiej w ła s
nego d orob k u — gdyż nie m ogło w y tw o rzy ć go w nie sp rz y ja ją c y ch w a ru n k a c h , n a rzu co n y ch przez zaborcę, to je d n a k w śró d P olak ów budziło się u silne p rag n ie n ie odbudow y polskiej k u ltu r y n arodo w ej i p rzeciw d ziałan ia hegem onii niem ieckiej. R ozw ijała się w ięc św iadom ość koniecz
ności zespolenia sił in te le k tu a ln y c h i zorganizow an ia n a P om o rzu ośrod
k a n a u k i polskiej. T ak zrodziła się m y śl u tw o rze n ia T o w arzy stw a N a u kow ego w T o ru n iu.
O działalności T o w arzy stw a w ro k u spraw ozdaw czym szczegółowe d an e złoży se k re ta rz g e n e ra ln y w d ru g ie j części naszego zebran ia. O g ra
niczę się w ięc do p o d an ia ty lk o c h a ra k te ry s ty k i te j działalności i k ilk u in fo rm a c ji ilu s tru ją c y c h n a jisto tn ie jsze p rze jaw y życia T o w arzy stw a w 1966 r.
T ow arzystw o liczyło n a końcu tego roku 325 członków , w ty m 136 członków W ydziałów i 189 członków zw ykłych. W sto su n k u do ro k u ubiegłego stan o w i to w zro st liczby członków W ydziałów o 7, a liczby członków zw y kły ch o 14. W ra m a c h T o w arzy stw a d ziałają 4 W ydziały i 20 K o m isji i K o m itetó w red a k c y jn y c h . K om isje liczyły 76 członków i 126 w spółpracow ników .
O ak ty w n o ści n au k o w ej i społecznej T o w arzystw a św iadczyły już w czasach zaboru i św iadczą obecnie jego w yd aw n ictw a. T ow arzystw o w ydało od początk u swego istn ien ia do końca 1966 r. 625 pozycji o łącznej objęto ści 4911,50 ark., w ty m w okresie zaboru (od 1887 do 1920) 93 pozycje o objętości 697 ark . T o w arzystw o w y d aje obecnie 8 serii w ydaw niczych, a m ianow icie: Roczniki, F o ntes, Z apiski H istoryczne, P ra c e Filologiczno- -Filozoficzne, S tu d ia Iu rid ica, S tu d ia S ocietatis S c ie n tia ru m T orunensis, S p raw o zd an ia TN T i serię P ra c P o p u larn o n au k o w y ch .
W ro k u spraw o zd aw czy m w y dało T ow arzy stw o 27 pozycji o objętości 301,75 ark . J e s t to w sto su n k u do p ro d u k cji w ydaw niczej w ro k u po
p rzed n im w ięcej o 81,75 ark . Z naczn y te n w zro st tłu m aczy się w y d an iem w ro k u spraw ozdaw czym prócz pozycji o b jęty c h plan em w ydaw niczy m n a ro k 1966 — jeszcze sied m iu pozycji z poślizgu z ro k u poprzedniego.
W y d aw nictw a T o w arzy stw a — ob słu gujące cały niem al reg io n ziem po
m o rsk ich — poza w k ład em do n au k i polskiej, poza udziałem w w alce z rew izjon izm em n iem ieckim , sp e łn ia ją jeszcze inne, niem n iej w ażne za
danie, b u d zą in ic ja ty w ę m łodszych p racow ników n au k i, u ła tw ia ją c im s ta r t n au k o w y przez p u b lik o w an ie ich p rac. I ta k z w y d a n y c h przez To
w arzy stw o w ro k u sp raw ozd aw czy m 27 pozycji, o łącznej objętości 301,75 ark ., 14 pozycji o łącznej o bjętości 135,75 ark . to p race m łodszych p r a
10
cow ników n au k i. S tan o w i to 52% w y d a n y c h w ty m ro k u pozycji oraz 45% w y d a n y c h ark u szy .
W zak resie d ru g iej, tak że w ażnej działalności T ow arzystw a, tj. b a- d a ń n a u k o w y c h — k o n ty n u o w ało T ow arzystw o w ro k u sp raw o zdaw czym długofalow e b ad an ia z la t ubiegłych, w szczególności p rzygo to w an ie dalszych tom ów A k tó w S ta n ó w P ru s K ró le w sk ic h , b a d a n ia n ad osadn ictw em o b ro n n y m w e w czesnym średniow ieczu n a te re n ie K u ja w 1 ziem i ch ełm iń sk iej, i d alej: b ad an ia n a d d ziejam i g im n azju m to ru ń sk ie go w zw iązku z p rz y p a d a ją c ą n a 1968 r. c z te re c h se tn ą rocznicą założenia tego g im n azju m , b a d a n ia zw iązane z p rzy p a d a ją c ą w 1973 r. pięćsetn ą rocznicą uro d zin M ik o łaja K o p ern ik a, a m ianow icie p rac e badaw cze n a d b ib lio g rafią K o p ernik o w sk ą, spisem książek w yw iezion ych z W arm ii do Szw ecji w X V II w. i m o n o grafią Ł u kasza W atzenrodego, w u ja i p ro te k to ra K o p ern ik a; w zak resie geo grafii k o n ty n u o w a n o b a d a n ia n a d zag ad nien iem : C zw arto rzęd i rzeźba W ysoczyzny C hełm ińskiej.
T ow arzystw o prow adziło n a d a l ro zległą w y m i a n ę sw oich w y - d a w n i c t w , a to z 62 in sty tu c ja m i n a u k o w y m i w k ra ju i z 184 in s ty tu c ja m i zagran iczny m i w 27 k ra ja c h , przezn aczając n a te n cel około 30%
swoich w y d aw n ictw . W ro k u sp raw ozdaw czym w ysłało T ow arzystw o 2562 eg zem p larzy w y d a w n ic tw (łącznie z w y ró w n a n ie m zaległy ch p rz e syłek), a o trzy m ało 1718 eg zem plarzy w y d a w n ic tw nau k o w y ch od in n y ch in sty tu c ji. K sięgozbiór T o w arzy stw a liczy obecnie po nad 37 000 pozycji dzieł naukow ych.
W ażną, służącą tak że p o trzebo m n a u k i placów k ą T o w arzy stw a jest P r a c o w n i a M i k r o f i l m o w a . W ykonała ona w ro k u sp raw o zd aw czym 35 100 zdjęć m ik ro film o w y ch i 7522 fotokopii, o bsługując p raw ie w szystkie k a te d ry i zak ład y n au k o w e U M K o raz liczne in n e in sty tu c je n au k o w e i p raco w n ik ó w n a u k i spoza T orunia. Liczące pon ad 1000 zdjęć arc h iw u m P ra co w n i M ikrofilm ow ej w zbogaciło się o dalsze cenn e po
zycje, ja k o m ik ro film zn ajd ująceg o się w B ritis h M uzeum w L ondy n ie ręk o p isu „A re la tio n of th e s ta te of P o lo n ia ” , k ilk ad ziesiąt m ik ro film ó w w y b ra n y c h d o k u m en tó w z G etyngi, 3195 zdjęć k a ta s tru k o n try b u c y jn eg o P r u s K rólew sk ich , 575 pow iększeń z m ik ro film u d o k u m en tó w a rc h iw u m pokrzyżackiego w G etyn d ze, d alej kopię ręk o p isu dzieła K o p e rn ik a De re- u o lu tio n ib u s i T r a k ta tu Toruńskiego. P rz e s ta rz a ła już a p a ra tu r a P ra co w n i M ikrofilm ow ej została dzięki d o tac ji o trz y m an e j z P re z y d iu m W RN w Bydgoszczy unow ocześniona, co pozw oli n a jeszcze sp ra w n ie jsz ą dzia
łalność P raco w ni.
T ow arzystw o nasze, sk u p iające w szeregach sw oich po nad 300 p raco w ników n a u k i ró żn y ch dyscy plin , szczególnie pow ołane je s t do p ro w ad ze
n ia ak cji u p o w s z e c h n i a n i a n a u k i . D ziałalność ta je s t w p la n a c h T o w arzy stw a w p e łn i uw zględn iona. F o rm y upow szech nian ia n a u k i
sto su je T ow arzy stw o różne. I ta k o d b yły się w ro k u sp raw ozdaw czym
nicach i w C hełm nie, oraz 1 s e s ją og ó ln okrajow a, tj. p rzy g o to w a n a w spól
nie z P o lskim T o w arzy stw em H isto ry czn y m 4-dniow a S esja H istory kó w P olskich. Poza ty m o d były się 4 n au k o w e odczyty publiczn e w T oruniu , k tó re w ygłosili p releg en ci spoza T o ru n ia, oraz 1 odczyt w W ąbrzeźnie.
W zw iązku z p ięćd ziesiątą rocznicą śm ierci H e n ry k a S ienkiew icza zo r
ganizow ało T ow arzystw o w ieczornice sienkiew iczow skie w T oru niu, W ło
cław k u i Bydgoszczy, n a k tó ry c h w ygłoszono 8 re fe ra tó w .
N ow a fo rm a p o p u lary z ac ji w iedzy stosow ana przez T ow arzystw o to serie w y k ład ó w o tem a ty c e reg io n a ln e j, rozłożone n a o k reślo n y czas.
Są to tzw . S tu d ia W iedzy o Regionie. S tu d iu m tak ie odbyło się ju ż w W ą
brzeźnie, a po jego zakończeniu w lu ty m 1966 r. zorganizow ało T ow a
rzy stw o d ru g ie w C hełm nie. N a stu d ia c h ty ch w ygłoszono w ro k u s p ra w ozdaw czym 15 w ykładów . S tu d ia reg io n aln e cieszą się w ielkim z a in te reso w aniem nauczycieli, działaczy k u ltu ra ln o -o św iato w y c h , m łodzieży klas w yższych szkól śred n ich i in n y ch g ru p społeczeństw a. T ow arzystw o m a z a m iar stu d ia te k o n ty n u o w a ć i objąć n im i kolejn o m ożliw ie w szy st
kie p o w iaty w o jew ó d ztw a bydgoskiego.
Począw szy od r. 1966 p o d staw ą m a te ria ln ą o rg anizacji TN T je s t p rz e de w szy stk im d o ta c ja u d z ie lan a przez P re z y d iu m W ojew ódzkiej R ady N arodow ej w Bydgoszczy. Z w dzięcznością i u zn an iem m uszę stw ierdzić, n a ty m m iejscu życzliw y sto su n e k do naszego T o w arzy stw a i zrozum ie
nie jego p o trzeb ze stro n y P re z y d iu m WRN, ja k i ze stro n y K o m itetu W ojew ódzkiego P Z P R . P o lsk a A k adem ia N au k n a d a l o p iek uje się w y d a tn ie T ow arzystw em , u d zielając m u zleceń n a p race w ydaw n icze i um o żliw iając w y d an ie w szy stk ich p lan e m o b jęty c h pozycji. W im ien iu Z a
rzą d u TN T sk ład am w ięc gorące podziękow anie d la w ym ien io n y ch w ładz i in sty tu c ji, ja k ró w nież dla w ładz m iejsk ich m. T oru nia, d la O ddziału P ań stw o w eg o W yd aw n ictw a N aukow ego w P o z n a n iu oraz d la T oru ń sk ich Z ak ładó w G raficznych.
K ończąc w y ra ż am rów nież gorącą w dzięczność d la m oich najb liższy ch w spółpracow ników , a więc dla w szy stkich członków Z arządu , zwłaszcza dla se k re ta rz a gen eraln eg o TN T prof. d ra M arian a B iskupa, dla re d a k to ra naczelnego naszych w y d a w n ic tw pro f. d ra A rtu ra H utn ik iew icza, dla sk a rb n ik a m ec. d ra S te fa n a D em bińskiego i d la całego B iu ra Z arządu , dla S e k re ta ria tu W ydaw nictw , d la P ra co w n i M ikrofilm ow ej i w reszcie dla d y re k to ra ad m in istra c y jn eg o TNT, m g ra A lojzego K irste in a , którego o fia rn ej p ra c y i sp rę ż y ste m u k iero w n ictw u T ow arzystw o nasze bardzo w iele zaw dzięcza.
P R O T O K Ó Ł
D O RO CZN EGO W A LN EG O Z E B R A N IA TO W A RZY STW A NAUK OW EGO W TO R U N IU
Z D N IA 20 LU TEG O 1967 R.
P o r z ą d e k o b r a d Część I — p u b liczn a
1. Z ag ajen ie i om ów ienie działalności T o w arzy stw a — prezes.
2. W ykład: „ P rac e n ad P olskim A tlasem E tn o g ra fic z n y m ” — doc. d r Ja d w ig a K lim aszew ska.
Część II — zam k n ięta 3. W ybór P re zy d iu m Z eb rania.
4. O dczytan ie i p rzy jęcie p ro to k o łu z zeszłorocznego W alnego Z eb ran ia.
5. S p raw o zdanie Z arząd u za ro k 1966: a) se k re ta rz a generalneg o , b) sk arb n ik a.
6. S praw o zd an ie K o m isji R ew izyjnej.
7. D y sk u sja n a d sp raw ozdaniam i.
8. Pow zięcie u ch w ały co do ab so lu to riu m dla Z arządu.
9. U stalen ie sk ład ek członkow skich n a ro k 1967.
10. Z a tw ierd z en ie k o o p tacji now ego członka Z arządu.
11. O głoszenie nazw isk now y ch członków . 12. W olne w nioski.
Ad 3. Na w niosek prezesa, prof. d ra K o n ra d a G órskiego, w y b ra n o na przew odniczącego o brad pro f. d ra J a n a W alasa. N a se k re ta rz a W alnego Z gro m ad zenia pow ołano d ra Je rzeg o S erczyka.
Ad 4. O d czy tan y z zeszłorocznego z e b ra n ia p ro to k ó ł p rz y ję to jed n o m yślnie.
Ad 5. S p raw o zd an ie Z arząd u z działalności w 1966 r. złożył prof. d r M a
ria n B iskup. O prócz te k s tu w łaściw ego sp raw o zd an ia se k re ta rz g e n e ra ln y p rze d staw ił sp raw ę odzyskania d la T o w arzy stw a N a u kow ego gm achu będącego jego w łasnością, a zajm ow anego od 1922 r. przez K siążnicę M iejską im. M ikołaja K o p ern ik a. S p ra w a bud ow y now ego gm achu dla K siążnicy będzie ro z strz y g n ię ta przez w ład ze c e n tra ln e w n ajb liższy ch tygodniach. P o n a d to p ro f. B i
sku p stw ie rd z ił ustab ilizo w an ie się pozycji m a te ria ln e j TNT, n ie co zach w ianej w o k resie przech od zenia z b u d ż e tu P o lsk iej A k ad e
m ii N auk na d o tacje z b u d ż e tu W ojew ódzkiej R ady N arodow ej w Bydgoszczy. W w y n ik u tej stab ilizacji n astą p iło n a w e t pew ne
p olepszenie w a ru n k ó w fin a n so w y c h d la a u to ró w d ru k u ją c y c h sw oje p rac e w w y d a w n ic tw a c h TNT. P ro fe so r B iskup n a zak oń czenie swego w y stą p ie n ia stw ierd ził, że to w a rz y stw a nau ko w e w Polsce o sta tn io p rze ż y w a ją pew ien ren esan s, z czym w iąże się n a w ró t do ich akadem ickiego c h a ra k te ru , w łasn y ch zespołow ych b a d a ń n aukow ych.
S praw o zd an ie z działalności fin ansow ej TN T przy g o to w an e przez s k a rb n ik a d ra S te fa n a D em bińskiego odczytał, ze w zględu n a jego nieobecność, prof. d r M a ria n B iskup.
A d 6. S p raw o zd an ie K o m isji R ew izy jn ej odczytał przew odniczący K o m isji prof. d r W ojciech Ilejn o sz, a n a stę p n ie p rze d staw ił z e b ra n y m w niosek o ud zielen ie Z arządow i ab so lu to riu m .
A d 7. D ysku sja:
D r Józef M ossakow ski, z a b ierając głos n a te m a t tru d n o śc i lo
kalow ych K siążnicy M iejskiej, zaproponow ał, aby po w y b u d o w a niu now ego gm ach u B ib liotek i G łów nej UM K n a B ielan ach p rz e nieść K siążnicę do dotychczasow ego b u d y n k u B iblio teki UMK, k tó ry został zbu d ow an y n a k ró tk o p rzed II w o jn ą św iatow ą z m y ślą o pom ieszczeniu w nim K siążnicy. Tenże m ów ca w y raził w ątpliw ość, czy słuszną je s t rzeczą og ran iczanie w w y d a w n i
ctw ach TN T liczby p rop o n o w an y ch przez a u to ró w m ap i w y k re sów, stan o w iący ch in te g ra ln ą część p u b lik o w an y ch prac.
Doc. d r W ładysław N iew iarow ski postu low ał, aby streszcze
nia p rac, k tó re są um ieszczane w S p raw o zd an iach TNT, u k a z y w a ły się d ru k ie m w cześniej aniżeli sam e prace. J e s t to w ażn e ze w zg lęd u n a zaznaczenie p ra w a p ierw szeń stw a, zw łaszcza w dzie
dzinie n a u k p rzy ro dn iczy ch. ,
D y re k to r K siążn icy M iejskiej m g r T ujak o w sk i polem izow ał ze sfo rm u ło w an iam i z a w a rty m i w sp raw o zd an iu se k re ta rz a ge
n eraln ego , odnoszącym i się do niszczenia b u d y n k u p rzy ul. W y
sokiej przez K siążnicę, k tó re w y d a ły m u się zb yt o stre, zwłaszcza wobec fa k tu , że K siążnica p rzeznacza duże k w o ty na re m o n t tego b u d y n k u i jego k o n serw acje. P ro p o zycję d ra M ossakow skiego w sp raw ie gm achów b ibliotecznych u znał d y r. T u jak o w sk i za n iesłu szną i zw rócił się do TN T z pro śb ą o p oparcie s ta ra ń K siąż
n icy o budo w ę now ego d la n iej gm achu.
P rzew o d n iczący zgrom adzenia, prof. W alas, w y jaśn ił, że za
k w estio n ow ane przez d y r. T ujakow sk iego sfo rm u ło w an ia nie z n a j
d u ją się w o ficjaln y m tekście sp raw o zd an ia s e k re ta rz a g e n e ra l
nego. P ro f. J e rz y R em er pow iedział, że gm ach p rz y ul. C hopina, z ajm o w an y obecnie p rzez B ib liotekę G łów ną UM K, b ył b udo w an y p rze d 1939 r. jako p ro je k to w a n a w spó lna siedziba M uzeum P o m orskiego i K siążnicy, w obec czego po o p różnien iu go n a jw ła ściw sze będzie p rzy w ró cen ie m u jego fu n k c ji m u zealn ej. W od- 14
pow iedzi n a głosy w d y sk u sji prof. d r M arian B isku p stw ierd ził, że TN T nie pow inno opuszczać swego b u d y n k u , zbudow anego w okresie zaborów ze sk ład ek społecznych; w y m ag a tego szacu n e k dla tra d y c ji in sty tu c ji. U w agę doc. N iew iarow skiego w s p ra w ie d ru k u S p raw ozd ań u zn ał za słuszną, ale rów n ież dodał, że czasem z b y t odległy te rm in p u b lik a c ji S p raw ozdań jest spow o
d o w an y p rzez au toró w . D la w y ja śn ie n ia w ątp liw ości d y r. T u ja - kow skiego, prof. d r B iskup ponow nie odczy tał fra g m e n t sp ra w o zdan ia se k re ta rz a generaln eg o, odnoszący się do sp ra w y gm achu.
A d 8. W niosek o udzielen ie Z arządow i a b so lu to riu m uchw alono jed n o głośnie. W strzy m ali się od głosow ania członkow ie Z arządu.
A d 9. P rz y ję to , zgodnie z p ropozycją Z arządu, w ysokość składk i: dla członków m iejscow ych W ydziałów w kw ocie 60 zł rocznie, z ty m że członkow ie o trz y m a ją n ie o d p ła tn ie w ychodzący w d a n y m ro k u n u m e r S p raw o zd ań TNT, d la pozostałych członków 20 zł rocznie.
Poza ty m zatw ierd zo n o jednogłośnie dokooptow anie do Z arząd u prof. d ra R a jm u n d a G alona, k tó ry zajm ie w Z arządzie m iejsce przeniesionego do K ra k o w a prof. d ra H e n ry k a Szarskiego. Od głosow ania w tej sp raw ie w strz y m a ł się pro f. d r R. G alon.
Ad 10. P rzew o d niczący W alnego Z gro m ad zenia ogłosił listę now ych członków W ydziałów i członków zw yczajnych.
A d 11. W obec b ra k u w o ln y ch w niosków przew odniczący pro f. d r J a n W alas z am k n ął posiedzenie, dzięk ując obecnym za ud ział w o b ra dach.
(— ) J e r z y S e r c z y k (—) J a n Walas
S e k r e ta rz Ż e b ra n ia P rzew o d n iczący Z e b ra n ia
S P R A W O Z D A N I E
Z CZY NN OŚCI TO W A RZY STW A N A U K O W EG O W T O R U N IU ZA ROK 1966
T ow arzystw o N aukow e w T o ru n iu liczyło w dn iu 31 X II 1966 r. 325 członków , w ty m 136 członków W ydziałów , a 189 członków zw ykłych.
W ro k u sp raw ozd aw czy m ubyło 4 członków W ydziałów z pow odu śm ierci o raz 4 członków zw y kły ch n a s k u te k s k re śle n ia z listy członków . P rz y jęto 29 now y ch członków zw ykłych, 7 członków zw y k ły ch p rzesu n ięto n a członków W ydziałów oraz pow ołano 4 now ych członków W ydziałów . W sto su n k u do ro k u ubiegłego liczba członków zw y kłych w zro sła o 14, a liczba członków W ydziałów o 7.
Z a r z ą d T o w a r z y s t w a p raco w ał w składzie: p rezes — K o n rad G órski, w iceprezes — A n to n i S w in arsk i, s e k re ta rz g e n e ra ln y — M arian B iskup, sk a rb n ik — S te fa n D em biński, re d a k to r n aczeln y — A r tu r H u t- nikiew icz, członkow ie Z arządu : T adeusz G rudziński, W ik to r K o rn a to w - ski i H e n ry k S z a rsk i oraz p rzew odniczący W ydziałów : K a ro l G órski, T a-
deusz Czeżowski, A lin a U liń ska i K azim ierz B iskupski. Z arząd odbył w ro k u sp raw ozd aw czym 5 posiedzeń, p o d e jm u ją c 70 uchw ał. P rz y Z a
rządzie d z ia łały 4 kom isje, 2 k o m ite ty re d a k c y jn e i R ed ak cja N aczelna W y daw nictw TNT. K om isja do S p ra w Z leconych P ra c N auk o w y ch p r a cow ała w składzie: K aro l G órski, W ojciech H ejnosz, S te fa n N aręb sk i do 17 X I 1966 r., a n a stę p n ie Z ofia A bram ow iczów na, B a rb a ra Józefow i- czowa, S ta n isła w B alcerzy k i Z y g m u n t P ru sin k iew icz. K om isja opinio
w ała w szy stk ie um o w y-zlecen ia n a w y ko n an ie p rac n au k o w y ch w z a k re sie ak c ji w y daw n iczej, ak c ji p o p u lary z ac ji w iedzy i p lan e m o b jęty ch b a d ań n au kow y ch . K om isja do S p ra w Z leconych P ra c N ienaukow ych, w składzie: K ry s ty n a P o ręb sk a, A m alia R osińska i M aria Łosiow a, opi
n iow ała um ow y-zlecen ia n a p race nie m ające c h a ra k te ru p ra c n a u k o w ych. K o m isja U pow szechniania N au k i praco w ała w składzie: W łady
sław N iew iarow ski — p rzew odniczący i S ław o m ir K alem b k a — se k re tarz . K om isja ta po zakończeniu w W ąbrzeźnie S tu d iu m W iedzy o Regionie, w ra m a c h któ reg o w ro k u spraw ozdaw czym w ygłoszono jeszcze 6 p re lek cji, zorganizow ała tak ież S tu d iu m w C hełm nie, trw a ją c e od m arca 1966 r. do luteg o 1967 r. S tu d iu m to o b e jm u je łącznie 12 w ykładów . W y
k ła d y o d b y w ają się w P o w iato w y m D om u K u ltu ry . Cieszą się one w ie l
k im z a in tereso w an iem ta k starszeg o społeczeństw a, ja k rów n ież m łodzie
ży w yższych klas szkół średnich.
K o m isja K o p e rn ik a ń sk a p rac o w ała w składzie: W ilh elm in a Iw an o w sk a — przew odnicząca, B ro n isław N adolski — s e k re ta rz . G ru p a A stro nom ii od b y ła 6 posiedzeń nau k o w y ch . O dbyło się też posiedzenie a d m i
n istra c y jn e K om isji, n a k tó ry m dokonano w y b o ru przew odniczącego i se
k re ta rz a w dotychczasow ym składzie, oraz w ysłu ch an o k o m u n ik a tu re k to ra UM K prof. d ra W. Ł ukaszew icza o p ro jek cie ro zbudow y u n iw e r
s y te tu w zw iązku z uroczy sto ściam i k o p e rn ik a ń sk im i o raz o p rojek cie p ro g ra m u obchodów te j rocznicy. Poza ty m w ysłu ch an o sp raw o zd an ia p rzew odniczących poszczególnych g ru p o p e ra c y jn y c h o p o stęp ach p rac i stw ierdzono, że p rac e te p rze b ieg a ją planow o. N a w niosek K om isji K o- p e rn ik a ń sk ie j — Z arząd TN T zak u p ił w B ibliotece N arodow ej w W arsza
w ie m ik ro film ręk o p isu K o p e rn ik a De revo lu tio n ib u s.
K o m ite t R e d a k c y jn y S p raw o zd ań TN T praco w ał w składzie: przew o dniczący — W a le ria n P re is n e r do 22 VI 1966 r., a od 20 IX 1966 r. Bo
żena O sm ó lsk a-P isk o rsk a, członkow ie — B ro n isław W łodarski i R a jm u n d G alon. K o m ite t odbył jed n o posiedzenie, n a k tó ry m uchw alo no zm ianę u k ła d u tre śc i S praw ozdań. P o n ad to p rzy gotow ano do d ru k u S p raw o zd a
n ia n r 19.
K o m ite t R e d a k c y jn y P ra c P o p u la rn o n a u k o w y c h w składzie: p rzew od
niczący — A n drzej Tom czak, członkow ie: F ran ciszek P ep ło w sk i i W anda Z abłocka, nie p rz e ja w ił w ro k u sp raw o zd aw czy m żyw szej działalności.
W ram a ch se rii p rac p o p u la rn o n a u k o w y c h w o p raco w aniu jest m o n o g ra
fia „D zieje C hełm n a i jego re g io n u ” . 16
R edak cja N aczelna TN T p raco w ała w składzie: re d a k to r naczeln y — A r tu r H utn ik iew icz, członkow ie: M arian B iskup, T adeusz G rudziński, B ro n isław N adolski, H alin a T u rsk a, Z enon C zerw iński, J a n W alas, W ie
sław D aszkiew icz i A le k san d e r K unicki. R ed ak cja naczeln a odbyła w ro k u spraw ozdaw czym 2 posiedzenia. U chw alono p ro je k t p la n u w y d a w n i
czego n a ro k 1967 oraz w y su n ięto szereg zaleceń i p o stu la tó w zm ierza
jący ch do u sp ra w n ie n ia ak cji w ydaw niczej i ry tm iczneg o jej p rzebiegu.
N ad całością sp ra w w y d aw niczy ch czuw ał, pośw ięcając b ezin teresow n ie dużo czasu i p racy , r e d a k to r n aczeln y A r tu r H utn ikiew icz. Jego w y sił
kom zaw dzięczając, ja k rów nież dzięki w y jątk o w o o fia rn ej p rac y k ie ro w n ik a S e k re ta ria tu R edakcji m g r A m alii R osińskiej, a k cja w ydaw nicza T o w arzy stw a p rzeb ieg ała w zasadzie planow o.
K o m isja R ew izy jn a, w składzie: p rzew odniczący — W ojciech H ejnosz, członkow ie — W ilh elm in a Iw anow ska i L eonid Żytkow icz, o dbyła 1 po
siedzenie i przep ro w ad ziła k o n tro lę działalności finansow o-gospodarczej T o w arzystw a.
Z adan ie sw oje w zak resie tw ó rczej p ra c y n au k o w ej i upow szechnia
n ia w iedzy sp ełn ia T o w arzystw o poprzez p racę w 6 K om isjach i K o m ite
tac h .R ed a k c y jn y c h oraz w 4 W ydziałach i d ziałający ch p rzy nich 14 K o m isjach i K o m ite ta c h R edakcyjnych.
W y d z i a ł I — H i s t o r y c z n y liczył przy końcu 1966 r. 34 człon
ków, w ty m 19 m iejscow ych i 15 zam iejscow ych. P rzew od niczący m b ył K aro l G órski, fu n k c ję zastępców przew odniczącego p e łn ili B ronisław W łodarski i W ojciech H ejnosz, fu n k cję se k re ta rz a do 21 III 1966 r. Zbi
g niew Z drójkow ski, a od tego czasu A n d rzej Tom czak. W ro k u s p ra w ozdaw czym zm arł 1 członek zam iejscow y W ydziału. W ydział odbył 4 p o
siedzenia n au k ow e o raz 6 posiedzeń a d m in istra c y jn y c h i 1 posiedzenie zam k nięte, n a k tó ry c h u stalo no p la n w y daw niczy n a 1968 r.: przeznaczo
no do d ru k u p race z refero w an e n a posiedzeniach n au k o w y ch W ydziału 1 zaproponow ano recen zen tó w do ty ch prac. Poza ty m n a posiedzeniach a d m in istra c y jn y c h W ydziału dokonano w y b o ru przew odniczących, człon
ków kom isji, ko m itetó w re d a k c y jn y c h oraz w y su n ięto k a n d y d a tó w n a członków W ydziału, om aw iano rów nież sp ra w y zw iązane z a k c ją w y daw niczą i inne. D ziałająca przy W ydziale K o m isja H isto ry czna liczyła p rzy końcu ro k u spraw ozdaw czego 19 członków i 30 w spółpracow ników . Je j p rzew odniczącym b y ł K azim ierz Ja siń sk i, zastępcą przew odniczące
go — H elen a P iskorsk a, a se k re tarz em — Zofia K ędziersk a. K o m isja odbyła 3 posiedzenia n aukow e. Do K om isji H istorycznej pow ołano w ro k u sp raw ozdaw czym 5 now ych członków .
P rz y W ydziale p ra c u ją 3 k o m itety red a k c y jn e , a m ianow icie: Rocz
ników , F o n te s i „Z ap isek H isto ry c z n y ch ” . K o m ite t R e d a k c y jn y Roczni
ków TN T praco w ał w składzie: T adeusz G ru d ziń sk i — przew odniczący, D onald S te y er, Z bigniew Z d ró jk o w sk i — członkow ie. W serii Roczników w ydan o d ru k ie m :
1) S. K a l e m b k a : T o w a rzy stw o D e m o kra ty czn e P olskie w latach 1832— 1846.
2) W. M r o z e k : S to su n k i społeczne w r z y m s k ic h kopalniach złota w D acji w I I w. n. e.
K o m ite t R ed ak cy jn y F o n tes p raco w ał w składzie: W ojciech H ejnosz — przew odniczący, K aro l G órski i B ro n isław W łodarski — członkow ie. K o
m ite t odbył 1 posiedzenie. W ydano d ru k iem :
1) A k ta S ta n ó w P ru s K ró le w sk ic h tom 4, cz. 1, w opraco w aniu M. B i s k u p a p rzy w spółudziale K a ro la G ó r s k i e g o , oraz przyg o tow ano do d ru k u tom 4, cz. 2 tegoż w y d aw n ictw a.
2) Ź ródła do d zie jó w eko no m ii m a lb o rskiej tom 4 w o p raco w an iu W.
H ejnosza i J. W aluszew skiej.
K o m ite t R ed ak cy jn y „Z apisek H isto ry c z n y ch ” praco w ał w składzie:
M a ria n B iskup — przew odniczący, W itold Łukaszew icz, L eonid Ż y tk o - wicz i K azim ierz Ja siń sk i — członkow ie. W ro k u spraw ozdaw czym u k a zał się tom 31, zeszyty 1— 4. P rzy g oto w an o do d ru k u tom 32, zeszy ty 1— 4.
W y d z i a ł II — F i l o l o g i c z n o - F i l o z o f i c z n y liczył p rzy końcu ro k u spraw ozdaw czego 30 członków , w ty m 20 członków m ie j
scow ych i 10 członków zam iejscow ych. W ro k u spraw ozdaw czym zm arło 2 m iejscow ych członków W ydziału. P rzew od niczącym był T adeusz Cze- żowski, zastępcą przew odniczącego K o n ra d G órski, a se k re ta rz e m A r tu r Ilu tn ik ie w icz . W ydział odbył 1 posiedzenie nau ko w e i 1 posiedzenie ad m i
n is tra c y jn e (14 II 1966 r.), n a k tó ry m dokonano w y b o ru członków do p rez y d iu m W ydziału, kom isji i k o m itetó w re d a k c y jn y c h , p rze su n ięto je d nego członka m iejscow ego do k a te g o rii członka zam iejscow ego W ydziału o raz pow ołano 2 w spó łp raco w n ikó w K om isji Filologicznej. W obrębie W ydziału działały 4 kom isje nau ko w e oraz K o m ite t R e d a k c y jn y P ra c W ydziału Filołogiczno-Filozoficznego.
K om isja Filologiczna liczyła 16 członków i 14 w spółpracow ników . P rzew o dn iczący m był B ron isław N adolski, a se k re ta rz e m Bożena O sm ól- sk a -P isk o rsk a . K o m isja o d b y ła 2 posiedzenia naukow e.
K om isja Filozoficzna liczyła 13 członków i 9 w spółpracow ników . P rzew o dn iczący m by ł H e n ry k E lzenberg, a s e k re ta rz e m S ta n isła w G e rst- m an n . K o m isja odb y ła w spólnie z O ddziałem T o ru ń sk im Polskiego T ow a
rz y stw a Filozoficznego 4 posiedzenia naukow e.
K om isja H isto rii S z tu k i liczyła 11 członków i 21 w spółpracow ników . K o m isja p rac o w ała w składzie: przew odniczący — Ja d w ig a P u c ia ta -P a -
w łow ska, s e k re ta rz — Z y g m u n t K ru szeln ick i. K o m isja od b y ła 4 posie- '■
dzen ia naukow e.
K om isja B ibliografii i B ib lio tek o zn aw stw a liczyła 6 członków i 17 w spółpracow ników . W ro k u sp raw o zd aw czy m z m a rł 1 członek kom isji.
K o m isja działała w składzie: S te fa n B u r h a rd t — przew odniczący, L eo
pold R o zen tal — se k re ta rz . K om isja odbyła 2 posiedzenia naukow e.
18
K o m ite t R e d a k c y jn y P ra c W ydziału Filologiczno-Filozoficznego p r a cow ał w składzie: H alin a T u rsk a — przew odniczący, Zofia A b ram o w i- czów na, T adeusz Czeżowski, B ro n isław N adolski i Ja d w ig a P u c ia ta -P a - w łow ska — członkow ie. W serii P ra c W ydziału Filologiczno-Filozoficzne
go w ydano w ro k u spraw ozdaw czym :
1) M. G ę b a r o w i c z : S zk ic e z historii s z tu k i X V I I w ie k u .
2) K. W i l c z e w s k a : C za so w n iki zw ro tn e w e w sp ó łczesn ej p o l
szczy źnie.
3) H. E 1 z e n b e r g: W artość i człow iek.
4) Cz. N i e d z i e l s k i : O te o re tyc zn o litera c k ic h tra d ycja ch p ro zy d o k u m e n ta rn e j (podróż— pow ieść—reportaż).
5) J. M. K a s j a n : P rzysło w ia i m e ta fo r y k a potoczna w tw órczości Słow ackiego.
Do d ru k u przygo tow an o 4 prace.
W y d z i a ł III — M a t e m a t y c z n o- P r z y r o d n i c z y liczył p rzy końcu ro k u spraw ozdaw czego 62 członków , w ty m 43 m iejscow ych i 19 zam iejscow ych. P re zy d iu m W ydziału pracow ało w składzie: p rz e w odniczący — A lina .U lińska, zastępca przew odniczącego — Józef Czo
pek, s e k re ta rz — W ład y sław N iew iarow ski. W ydział odbył 2 posiedzenia n aukow e, n a k tó ry c h p rzedstaw io n o 18 p ra c — w ty m 2 z dziedziny che
mii, 4 z geografii-geologii, 3 z botan iki, 1 z zoologii i 8 z astro n o m ii — oraz 3 posiedzenia a d m in istra c y jn e , na k tó ry c h dokonano w y b o ru P r e zydiu m W ydziału, przew odniczącego K o m ite tu R edakcyjnego S tu d ia So- c ie tatis S c ie n tia ru m T orun en sis, red a k to ró w działow ych o raz członków poszczególnych kom isji. P o n a d to dokonano w y b o ru k a n d y d a tó w n a człon
ków W ydziału, p rze su n ięto 3 członków m iejscow ych do k a te g o rii człon
ków zam iejscow ych o raz uczczono pam ięć prof. S ta n isław a Jaśkow skiego.
P rz y W ydziale czynne b y ły 2 kom isje i 1 K o m ite t R ed ak cy jn y .
K o m isja A strono m iczna liczyła 3 członków i 12 w spółpracow ników . P rzew o d niczący m b y ła W ilh elm in a Iw anow ska, zastęp cą przew o dniczą
cego C ecylia Iw an iszew ska, a S e k re ta rz e m S te fa n ia G ru d ziń sk a. K om i
sja ta odbyła 4 posiedzenia nauk o w e i 1 posiedzenie a d m in istra c y jn e , n a k tó ry m dokonano w y b o ru prezy d iu m K om isji.
K om isja G eograficzno-G eologiczna liczyła 8 członków i 23 w sp ó łp ra cow ników . P rzew odn iczącym b y ł R a jm u n d G alon, zastęp cą p rzew o dniczą
cego Z. P ru sin k iew icz, a s e k re ta rz e m J . S zu p ryczy ńsk i. K o m isja k o n ty n u o w ała p racę n ad te m a te m „C zw artorzęd i geom orfologia W ysoczyzny C h e łm iń sk ie j” do m o n o g rafii ziem i ch ełm ińskiej.
P rz y W ydziale p raco w ał K o m ite t R e d a k c y jn y S tu d ia S ocietatis S c ie n tia ru m T orun en sis. P rzew o d n iczącym był J. W alas, a re d a k to ra m i poszczególnych sekcji: Sectio B (Chem ia) — A. B asiński, Sectio C (Geo- grafia-G eologia) — R. G alon, Sectio D (Botanica) — J. Z abłocki, Sectio E
(Zoologia) — J. M ikulska, Sectio F (A stronom ia) — W. Iw anow ska, Sec- tio G (Physiologia) — J. H urynow icz.
W serii S tu d ia S o cietatis S c ie n tia ru m T o ru nen sis w yd ano w ro ku sp raw ozdaw czy m d ru k iem :
1) S. G ą s k a : R u ch k o m e ty p e rio d y c zn ej 1906 IV w okresie 1939—
— 1945.
2) S. G r u d z i ń s k a: W id m o k o m e ty Ik e y i.
3) W. W e g n e r: E k s ty n k c ja a tm o sfe ry c zn a w zakresach fo to g ra fic z
n y m i fo to w iz u a ln y m w O b serw a to rium A stro n o m ic zn y m w P iw nicach k. Torunia.
4) R. G ł ę b o 'c k i: W id m o badania e k s ty n k c ji a tm o sfe ry c zn e j w P iw nicach.
5) Z. C h u r s k a : P óźnoglacjalne fo r m y d en u d a c yjn e na zboczach p ra d olin y N o te d -W a r ty i d o lin y D rw ęcy.
6) H. N o w i c k i : R o zw ó j pobudliw ości u k ła d u w estib u la rn eg o k ró lika w a u tog enezie p o stn a talnej.
7) Z. M i c h n c- Z a t o r s k a: M a teria ły do znajom ości w yro śli (zoo- cecidiów ) Pom orza — cz. 1.
8) A. D r o z d o w s k i , I. B u r a k , D. M a r t y ń s k a : Zależność m ię d z y wielkością, osobnika a budow ą ta rk i (radula) u H e lix po m atia L.
i Cepaea nem o ra lis (L).
9) L. S i a n k o w a : R o zm ia ry p o w ierzch n i jelita leszcza.
10) T. W i t k o w s k i: S tr u k tu r a zgrupow an ia nicieni ży ją c y c h w g le
bie u p ra w roln ych.
11) Z. C z e r w i ń s k i , J. K m i n i k o w s k i , J. S z y s z k o : Z m ia n y po ten cja łó w a d so rp cy jn y ch na granicy fa z k ry s ta lic z n y c h N i S O i 7H2O + COSO4 i 7H 2O i ich roztw orów nasyconych oraz p o kroju k r y s z ta łów w zależności od stężen ia d o d a w a nych obcych jonów .
12) A. U 1 i ń s k a, Z. W o j t c z a k: N e fe lo m e tr y c z n e m ia reczko w a nie k w a su p o lim eta k rylo w e g o w o d o ro tle n k a m i m e ta li zie m a lka licznych . 13) A. U 1 i ń s k a, L. H u p p e n t h a l : D ziałanie sta b iliza cyjn e i ag reg acyjn e p o lie le k tro litó w na za w ie sin y II. D ziałanie k w a su p o lim e ta kry lo w e g o na w odną za w iesinę k a o łin itu i węgla.
14) S. K r a ż e w s k i: M ineralogia, petrografia i zja w isk a diagene- ty c z n e w apieni a n ty k lin y B arcin— Pakość (str u k tu r a Zalesia).
Do d ru k u n a ro k 1967 przy go to w ano 15 p rac.
W y d z i a ł I V — P r a w n o- S p o ł e c z n y liczył 9 członków . P rz e w odniczącym by ł K azim ierz B iskupski, zastępcą przew odniczącego J e rz y Sliw ow ski, a s e k re ta rz e m W acław Szyszkow ski. W ydział odbył 2 posie
dzenia n au ko w e i 2 posiedzenia a d m in istra c y jn e . N a posiedzeniach a d m i
n istra c y jn y c h dokonano w y b o ru p rez y d iu m W ydziału, p rzekazan o prace do p la n u w ydaw niczego n a ro k 1967, om aw iano sp ra w y zw iązane z ak cją w ydaw niczą oraz w y su n ię to k a n d y d a ta n a członka W y d z ia łu . Istn ieją ca
20
