Profilowanie fenyloacetonu (BMK)

(1)

Polska, Belgia i Holandia s¹ g³ównymi producenta-mi amfetaproducenta-miny wytwarzanej laboratoryjnie metod¹ Leuckarta. Co wa¿ne, narkotyk ten pozyskiwany jest w laboratoriach nielegalnych, których likwiduje siê kil-kanaœcie w ci¹gu ka¿dego roku.

Zabezpieczana w wyniku dzia³añ operacyjnych am-fetamina jest poddawana profilowaniu w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Komendy G³ównej Policji w Warszawie. Bardzo czêsto oprócz amfetaminy przy jej syntezie pozyskuje siê prekursor, czyli BMK. W zwi¹zku z powy¿szym zosta³ on objêty ochron¹ prawn¹ i wymieniony w wykazie „Substancji sklasyfiko-wanych w rozumieniu art. 2 lit. a Kategorii I”. Wykaz ten stanowi Za³¹cznik I do Rozporz¹dzenia (WE) Nr 273/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady Euro-pejskiej z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie prekursorów narkotykowych.

Ze wzglêdu na prost¹ budowê chemiczn¹ BMK mo¿na syntetyzowaæ na wiele sposobów. Z uwagi na ró¿norodnoœæ próbek BMK, a tym samym mo¿li-woœæ porównywania ich ze sob¹ i rozró¿niania, opraco-wano i wdro¿ono program jego profilowania.

Charakterystyka BMK

Uznany za substancjê sklasyfikowan¹ w rozumieniu art. 2 lit. a Rozporz¹dzenia (WE) nr 273/2004 Parla-mentu Europejskiego i Rady Europejskiej z dnia 11.02.2004 r. w sprawie prekursorów

narkotyko-wych 1-fenylo-2-propanon, znany jako benzylometylo keton (BMK), g³ówny prekursor przy produkcji amfeta-miny metod¹ Leuckarta, jest substancj¹ bezbarwn¹ lub lekko ¿ó³taw¹ ciecz¹ (BMK z nielegalnej produkcji ma kolor od ¿ó³tego do brunatnego) o gêstoœci zbli¿onej do gêstoœci wody i o przyjemnym zapachu. Jest to naj-czêœciej wykorzystywany prekursor do produkcji amfe-taminy.

Zestawienie w³aœciwoœci fizykochemicznych BMK zamieszczono w tabeli 1, a widmo masowe BMK i jego wzór strukturalny ukazuje rycina 1.

Produkcja, zastosowanie legalne i nielegalne BMK

Obecnie wskazanie krajów, które s¹ legalnymi pro-ducentami BMK przysparza pewnych problemów, po-niewa¿ ró¿ne Ÿród³a podaj¹ odmienne dane. Z informa-cji Europejskiego Biura ds. Oszustw (OLAF) wynika, ¿e BMK legalnie produkuj¹ Francja, Indie, Japonia i Chiny. Z kolei z danych przekazanych przez Miêdzynarodow¹ Radê ds. Kontroli Narkotyków (International Narcotics Control Board – INCB) podczas spotkania implementu-j¹cego Projekt PRISM w Waszyngtonie w 2002 r. wyni-ka, ¿e legalnym producentem BMK s¹ równie¿ Stany Zjednoczone Ameryki Pó³nocnej. Brak jedynie informa-cji dotycz¹cych rocznej produkinforma-cji BMK na œwiecie.

Na podstawie analizy sytuacyjnej dotycz¹cej niele-galnej produkcji narkotyków syntetycznych mo¿na Tomasz Kunda

Profilowanie fenyloacetonu (BMK)

Fenyloaceton (BMK, P2P)

Inne nazwy 1-fenylo-2-propanon; benzylometylo keton

CAS 103-79-7 temp. topnienia –15o_C

Masa molowa 134,18 temp. wrzenia 214o_C

Wzór sumaryczny C₉H₁₀O gêstoœæ 1,0157 g/cm3

Tabela 1 Zestawienie w³aœciwoœci fizykochemicznych BMK

(2)

przypuszczaæ, ¿e legalna produkcja BMK (mimo braku oficjalnych danych) odbywa siê równie¿ na Ukrainie i w Federacji Rosyjskiej.

Legalne wykorzystanie BMK w przemyœle chemicz-nym i farmaceutyczchemicz-nym jest ograniczone do produkcji amfetaminy i metamfetaminy i ich pochodnych. BMK u¿ywa siê tak¿e w syntezie organicznej do otrzymywa-nia rodników benzylowych na drodze fotolizy – do pro-dukcji propyloheksedryny. Z informacji przekazanych przez Stany Zjednoczone i Turcjê wynika ponadto, ¿e BMK jest równie¿ stosowane jako sk³adnik w substan-cjach czyszcz¹cych oraz jako œrodek do usuwania plam. W Polsce mo¿e byæ wykorzystywane legalnie je-dynie do badañ naukowych.

Nielegalnie BMK jest stosowane do produkcji amfe-taminy i metamfeamfe-taminy. Z tego prekursora produkuje siê odpowiednio ok. 100% i 10% ww. narkotyków na œwiecie. Cena 1 kg BMK na rynku legalnym wynosi ok. 100 euro, a na rynku nielegalnym w Europie, we-d³ug danych Europolu, ok. 900 euro.

Metody syntezy BMK

BMK jest substancj¹ kontrolowan¹, a ze wzglêdu na brak mo¿liwoœci szerszego, legalnego zastosowa-nia owego prekursora trudno kupiæ go na legalnym

ryn-ku. W zwi¹zku z tym od wielu lat rozwijaj¹ siê nielegal-ne metody (znanych jest ju¿ kilkadziesi¹t) syntezy BMK w nielegalnych laboratoriach.

BMK najczêœciej produkuje siê z: – kwasu fenylooctowego, – cyjanku benzylu,

– benzaldehydu (metoda nitrostyrenowa). Synteza z kwasu fenylooctowego

W ostatnich latach jedn¹ z najpopularniejszych me-tod produkcji BMK stosowanych w nielegalnych labora-toriach sta³a siê synteza z kwasu fenylooctowego – substancji kontrolowanej, która ze wzglêdu na powszechne zastosowanie w przemyœle jest produ-kowana w olbrzymich iloœciach i stosunkowo ³atwo do-stêpna. W niektórych przypadkach nielegalne laborato-ria wykorzystuj¹ zamiast kontrolowanego kwasu feny-looctowego niekontrolowany chlorek kwasu fenyloocto-wego, który po zmieszaniu z wod¹ daje po¿¹dany kwas.

BMK mo¿na otrzymaæ w reakcji kwasu fenyloocto-wego z kwasem octowym lub bezwodnikiem kwasu octowego (obie te substancje s¹ tanie i ³atwo dostêp-ne). Istotnym utrudnieniem produkcji BMK z kwasu fe-nylooctowego s¹ nie³atwe do spe³nienia warunki reak-cji i jej niezbyt du¿a wydajnoœæ, mimo to jest to proces Ryc. 1. Widmo masowe i wzór strukturalny BMK

(3)

op³acalny i stanowi wa¿ny element nielegalnego rynku prekursorów.

Synteza z kwasu fenylooctowego i kwasu octowego Synteza BMK z kwasu fenylooctowego i kwasu octowego (ryc. 2) jest procesem jednoetapowym, wy-magaj¹cym jednak wykorzystania specjalistycznej apa-ratury.

Wydajnoœæ procesu wynosi oko³o 50%. Z 1 kilogra-ma kwasu fenylooctowego mo¿na otrzykilogra-maæ oko³o 500 ml BMK.

Cechy charakterystyczne zwi¹zane z produkcj¹ – kwas fenylooctowy i kwas octowy maj¹

charakte-rystyczny ostry zapach,

– niezbêdny jest specjalny stalowy reaktor i urz¹-dzenia do ogrzewania i kontroli temperatury w za-kresie 300–400oC oraz butle z azotem do regene-racji katalizatora,

– du¿e zu¿ycie pr¹du elektrycznego (proces prowa-dzony w wysokiej temperaturze),

– zamiast kwasu fenylooctowego mo¿e byæ stoso-wany chlorek kwasu fenylooctowego (substancja niekontrolowana).

Niezbêdne wyposa¿enie

– stalowy reaktor umo¿liwiaj¹cy pracê w wysokiej temperaturze i pod zwiêkszonym ciœnieniem (naj-czêœciej wykonywany na zamówienie),

– wyposa¿enie do ogrzewania i kontroli temperatury w zakresie 300–400oC, – butla z azotem, – zestaw do destylacji, – zestaw do ekstrakcji, – drobny sprzêt laboratoryjny. Niezbêdne chemikalia

– kwas fenylooctowy – prekursor (substancja kon-trolowana),

– kwas octowy – prekursor,

– chlorek kwasu fenylooctowego – prekursor (za-miast kwasu fenylooctowego),

– wodorotlenek sodu,

– tlenki toru lub manganu naniesione na pumeks – katalizator.

Synteza z kwasu fenylooctowego i bezwodnika octowego

W odró¿nieniu od syntezy BMK z kwasu fenylowego i kwasu octofenylowego reakcja z bezwodnikiem octo-wym (ryc. 3) nie octo-wymaga zachowania tak drastycznych

warunków. Proces jest prowadzony w temperaturze wrzenia mieszaniny reakcyjnej ok. 150oC i wymaga za-stosowania podstawowej szklanej aparatury.

Wydajnoœæ waha siê w granicach od 50% do 70%, co oznacza, ¿e z 1 kg kwasu fenylooctowego mo¿na otrzymaæ 500–700 ml BMK.

Cechy charakterystyczne zwi¹zane z produkcj¹ – kwas fenylooctowy i bezwodnik octowy maj¹

cha-rakterystyczny ostry zapach,

– do produkcji zu¿ywane s¹ znaczne iloœci soli kwa-su octowego (octan sodu, octan potakwa-su lub octan o³owiu),

– w trakcie syntezy wydzielaj¹ siê du¿e iloœci gazu (dwutlenek wêgla).

– zestaw do ogrzewania pod ch³odnic¹ zwrotn¹, – zestaw do destylacji,

– drobny sprzêt laboratoryjny. Niezbêdne chemikalia

– kwas fenylooctowy – prekursor (substancja kon-trolowana),

– bezwodnik octowy – prekursor,

– octan sodu, octan potasu, octan o³owiu lub pirydy-na (jedpirydy-na z tych substancji) – reagenty.

Synteza z cyjanku benzylu

Cyjanek benzylu jest czêsto stosowan¹ substancj¹ w przemyœle farmaceutycznym. Nie jest kontrolowany ustaw¹ o przeciwdzia³aniu narkomanii i dlatego chêtnie wykorzystuje siê go do produkcji BMK. Synteza BMK z cyjanku benzylu przebiega dwuetapowo (ryc. 4–5). Ryc. 2. Synteza BMK z kwasu fenylooctowego i kwasu octowego

Fig. 2. BMK synthesis from phenylacetic acid and acetic acid

Ryc. 3. Synteza BMK z kwasu fenylooctowego i bezwodnika octowego Fig. 3. BMK synthesis from phenylacetic acid and acetic anhydride

(4)

Wydajnoœæ produkcji BMK t¹ metod¹ wynosi ok. 80%, tzn. ¿e z 1 kg cyjanku benzylu mo¿na otrzy-maæ oko³o 900 ml BMK.

Cechy charakterystyczne zwi¹zane z produkcj¹ – do produkcji u¿ywany jest metaliczny sód, który

zapala siê w kontakcie z wod¹ (tak¿e reakcja so-du z etanolem przebiega gwa³townie), powoso-duj¹c du¿e zagro¿enie po¿arowe,

– na etapie hydrolizy i dekarboksylacji mo¿e byæ wy-korzystywany kwas fosforowy, który nie ma innych zastosowañ w nielegalnych laboratoriach, – niezbêdne jest wyposa¿enie umo¿liwiaj¹ce

ch³o-dzenie reakcji (lód lub suchy lód),

– ze wzglêdu na koniecznoœæ pracy w warunkach bezwodnych potrzebne s¹ œrodki susz¹ce, np. tle-nek wapnia lub piêciotletle-nek fosforu,

– produkcjê musi prowadziæ chemik lub osoba do-k³adnie przeszkolona i doœwiadczona w pracy w warunkach bezwodnych.

– zestaw do sch³adzania mieszaniny reakcyjnej (lód lub suchy lód),

– cyjanek benzylu – prekursor, – octan etylu – prekursor, – metaliczny sód – reagent,

– alkohol etylowy bezwodny – reagent, rozpuszczal-nik,

– kwas siarkowy – reagent (substancja kontrolowa-na),

– kwas fosforowy – reagent, – kwas octowy – reagent. Synteza z benzaldehydu

Produkcja BMK z benzaldehydu przebiega w dwóch etapach, przy czym przerwa pomiêdzy nimi mo¿e byæ dowolnie d³uga (ryc. 6).

Drugi etap syntezy BMK, czyli redukcja fenylo-2-ni-tropropenu, mo¿e byæ przeprowadzony na dwa sposo-by (ryc. 7 i 8).

Uwaga. Zamiast kwasu octowego mo¿e byæ stoso-wany rozcieñczony kwas solny.

Ryc. 4. Pierwszy etap syntezy BMK z cyjanku benzylu – produkcja α-fe-nylo-acetonitrylu

Fig. 4. First stage of BMK synthesis from benzyl cyanide – production of α-phenylacetonitrite

Ryc. 5. Drugi etap syntezy BMK z cyjanku benzylu (zamiast kwasu siar-kowego i wody mo¿e byæ stosowana mieszanina kwasów siarsiar-kowego i fosforowego)

Fig. 5. Second stage of BMK syntesis from benzyl cyanide (mixture of sulfuric and phosphoric acid can be used in place of sulfuric acid and water)

Ryc. 6. Pierwszy etap syntezy BMK z benzaldehydu; otrzymywanie feny-lo-2-nitropropenu

Fig. 6. First stage of BMK synthesis from benzaldehyde: receiving of phenyl-2-nitropropene

Ryc. 7. Redukcja fenylo-2-nitropropenu do BMK za pomoc¹ borowodorku sodu

Fig. 7. Reduction of phenyl-2-nitropropene to BMK by means of sodium borohydride

Ryc. 8. Redukcja fenylo-2-nitropropenu do BMK za pomoc¹ py³u ¿elaza w œrodowisku kwaœnym

Fig. 8. Reduction of phenyl-2-nitropropene to BMK by means of iron dust in acid environment

(5)

Cechy charakterystyczne zwi¹zane z produkcj¹ – do produkcji u¿ywane s¹ ma³o popularne zwi¹zki

chemiczne: nitroetan i butyloamina,

– fenylo-2-nitropropen (produkt pierwszego etapu syntezy) jest cia³em sta³ym o charakterystycznym ¿ó³tym kolorze,

– z produktu pierwszego etapu mo¿na bezpoœred-nio otrzymaæ amfetaminê; wymagane jest wtedy zastosowanie silnego reduktora, takiego jak glino-wodorek litu,

– drugi etap wymaga pewnego doœwiadczenia od prowadz¹cego go chemika i musi byæ stale nadzorowany.

– zestaw do sch³adzania mieszaniny reakcyjnej (lód lub suchy lód) – tylko w pierwszym wariancie dru-giego etapu syntezy,

– zestaw do ekstrakcji – tylko w drugim wariancie drugiego etapu syntezy,

– benzaldehyd – prekursor (substancja kontrolowa-na),

– nitroetan – prekursor (substancja kontrolowana), – butyloamina (lub inna wy¿sza amina) – katalizator, – alkohol etylowy – rozpuszczalnik,

– borowodorek sodu – reagent (wariant pierwszy drugiego etapu syntezy),

– nadtlenek wodoru (perhydrol) – reagent (wariant pierwszy drugiego etapu syntezy),

– wêglan potasu – reagent (wariant pierwszy dru-giego etapu syntezy),

– metanol – rozpuszczalnik (wariant pierwszy dru-giego etapu syntezy),

– py³ ¿elazny – reagent (wariant drugi drugiego eta-pu syntezy),

– kwas octowy lub kwas solny – reagent (wariant drugi drugiego etapu syntezy),

– eter dietylowy, toluen, benzen (jedna z tych sub-stancji) – rozpuszczalnik (wariant drugi drugiego etapu syntezy).

Badania kryminalistyczne

Identyfikacja BMK z analitycznego punktu widzenia jest bardzo ³atwa i nie sprawia ¿adnych k³opotów. Naj-lepsze i najszybsze wyniki daje analiza metod¹ chro-matografii gazowej z detektorem masowym – identyfi-kacja BMK nastêpuje na podstawie czasu retencji i widma masowego. Z punktu widzenia potrzeb policji

niezwykle istotn¹ informacj¹ jest ponadto stwierdzenie, czy analizowane próbki BMK pochodz¹ z tego samego Ÿród³a lub tej samej partii materia³u, a tak¿e jak¹ meto-d¹ zosta³y wyprodukowane. Aby odpowiedzieæ na te pytania, opracowano metodykê profilowania BMK sk³a-daj¹c¹ siê z kilku etapów:

– przygotowania próbek do analizy,

– analizy próbek metod¹ chromatografii gazowej z detektorem masowym,

– identyfikacji zanieczyszczeñ, – analizy statystycznej wyników,

– wprowadzenia wyników do bazy danych.

Przygotowanie próbek BMK do analizy

Do opracowania metodyki profilowania BMK wyko-rzystano 80 próbek (pochodz¹cych z konfiskat) otrzy-manych ró¿nymi metodami syntezy.

Próbkê analityczn¹ przygotowywano przez zmie-szanie 100 μl BMK i 1 ml chloroformu ze standardem wewnêtrznym – difenyloamin¹ o stê¿eniu 0,3 mg/ml. Tak przygotowane próbki poddawano analizie chroma-tograficznej metod¹ opisan¹ poni¿ej.

Dobór parametru analizy na GC/MS

Badania wykonano metod¹ chromatografii gazowej z detekcj¹ masow¹ (GC/MS) – na GC HP-6890/MSD HP 5973 firmy Hewlett Packard z zastosowaniem ko-lumny kapilarnej HP5 MS 30 m x 250μm x 0,25 μm.

Warunki analityczne: 1. gaz noœny: hel, 2. nastrzyk: 1 μl, 3. split: 20:1,

4. sta³y przep³yw: 1,6 ml/min,

5. program temperaturowy (³¹czny czas anali-zy: 15,67 min):

– 70oC przez 0,5 min,

– 70oC–290oC z przyrostem 15oC/min, – 290oC przez 0,5 min,

6. detektor: MSD (TIC 40,5–550), 7. temperatura linii transferowej: 290oC,

8. wy³¹czenie detektora: w czasie 4,35–4,65 min. W powy¿szej metodzie zastosowano czasowe wy³¹-czenie detektora (Time Events). Czyni siê to w chwili, gdy BMK – ze wzglêdu na du¿e stê¿enie w przygoto-wywanym roztworze – daje sygna³ analityczny (4,35–4,65 min). By³ to jedyny sposób pozbycia siê owego dominuj¹cego sygna³u, zak³ócaj¹cego identyfi-kacjê niektórych substancji w profilu. Przyk³adowy pro-fil zanieczyszczeñ BMK przedstawiono na rycinie 9.

Powtarzalnoœci metody okreœlono na podsta-wie dziesiêciu analiz dla jednej losowo wybranej prób-ki BMK. Badania wykonano w jednym dniu. Obliczono

(6)

odchylenie standardowe i wzglêdne odchylenia stan-dardowe dla czasów retencji i powierzchni dla dwóch wybranych pików. Pierwszy pochodz¹cy od standardu wewnêtrznego – difenyloaminy, drugi od kwasu fenylo-octowego. Uzyskane wyniki przedstawiono w tabeli 2.

Odtwarzalnoœæ metody okreœlono na podstawie 30 analiz dla ró¿nych losowo wybranych próbek BMK wy-konanych w ró¿ne dni. Odchylenie standardowe

i wzglêdne odchylenie standardowe obliczono dla stan-dardu wewnêtrznego – difenyloaminy. Wyniki analiz przedstawiono w tabeli 3.

Otrzymane wyniki wskazuj¹ na to, ¿e metoda jest powtarzalna i odtwarzalna.

Identyfikacja zanieczyszczeń

W 80 próbkach BMK zidentyfikowano 37 zanie-czyszczeñ, z których w dalszej drodze eliminacji wyty-powano 13 markerów stanowi¹cych profil dla ca³ej po-pulacji próbek (ryc. 10–22).

Kryterium wyboru markerów:

– czêstoœæ wystêpowania danego zwi¹zku w ró¿-nych próbkach BMK – markery ogólne, niezale¿ne od metody syntezy BMK,

– metoda syntezy BMK – markery ró¿nicuj¹ce, cha-rakterystyczne dla danej metody syntezy BMK.

W profilach próbek BMK synte-tyzowanych z kwasu fenyloocto-wego charakterystycznym zanie-czyszczeniem jest pozosta³oœæ nieprzereagowanego kwasu feny-looctowego, a w profilach próbek BMK syntetyzowanych z cyjanku benzylu pó³produkt powstaj¹cy w I etapie syntezy, czyli α-fenylo-acetonitryl.

Niekiedy partie BMK s¹ znako-wane lub rozcieñczane acetofeno-nem. Powstaj¹ce wówczas zanie-czyszczenie nale¿y do elementów charakterystycz-nych, nie ma jednak zwi¹zku z syntez¹. Z tego wzglê-du nie zosta³o uwzglêdnione w profilu BMK.

Podczas analizy 80 profili BMK zosta³y wy³onione trzy charakterystyczne grupy profili, tzn. grupa z kwa-sem fenylooctowym, grupa z α-fenyloacetonitrylem oraz grupa bez wy¿ej wymienionych substancji. Wyni-ka z tego, ¿e wybrane markery profilu BMK dobrze ob-Ryc. 9. Przyk³adowy profil zanieczyszczeñ BMK

Fig. 9. Example of BMK impuriti profile

Tabela 3 Zestawienie wyników do obliczenia

odtwarzalnoœci metody

Collation of results for calculation of method reproducibility

Nr analizy

Difenyloamina

Czas retencji Powierzchnia piku Œrednia 8,717867 224402574 Odchylenie standardowe 0,001737 21425609 Wzglêdne odchylenie standardowe 0,02% 9,55% Parametr

Difenyloamina Kwas fenylooctowy

Czas retencji Powierzchnia piku Czas retencji Powierzchnia piku

Œrednia _8,7179 _207165059 _5,5688 _203856669 Odchylenie standardowe _0,001853 _10983337 _0,001549 _4653705,3 Wzglêdne odchylenie standardowe _0,02% _5,30% _0,03% _2,28%

Tabela 2 Zestawienie wyników do obliczenia powtarzalnoœci metody

(7)

Ryc. 10. Marker nr 1, czas retencji 3,44 min Fig. 10. Marker No. 1, retention time 3.44 min.

Ryc. 12. Marker nr 3, czas retencji 4,98 min Fig. 12. Marker No.3, retention time 4.98 min.

(8)

razuj¹ podobieñstwa i ró¿nice pomiêdzy poszczególny-mi próbkaposzczególny-mi BMK.

Analiza statystyczna

Analizie statystycznej poddano profile 80 próbek BMK pochodz¹cych z ró¿nych konfiskat, stosuj¹c kom-binacjê wielu metod tworzenia skupieñ (complete linka-ge, single linkage and Ward methods) i ró¿nych miar odleg³oœci (odleg³oœæ euklidesowa, kwadrat odleg³oœci euklidesowej, city-block Manhattan distance, odleg³oœæ Czebyszewa, 1-Pearson r, odleg³oœæ potêgowa, pro-cent niezgodnoœci) pomiêdzy poszczególnymi obiekta-mi (próbkaobiekta-mi BMK). Obliczenia wykonano, korzystaj¹c z pól powierzchni wybranych 13 markerów po ich stan-daryzacji.

Wiêkszoœæ zastosowanych metod daje podzia³ 80 próbek BMK na trzy klastry, jednak najlepiej widoczne jest to w przypadku odleg³oœci 1-Pearson r z zastoso-waniem metody Warda (ryc. 23).

Analiza danych statystycznych

Analizowane próbki BMK otrzymano trzema meto-dami syntezy: z kwasu fenylooctowego, z cyjanku ben-zylu oraz inn¹ nieznan¹ metod¹. Ka¿da z nich odpo-wiada trzem klastrom bêd¹cym wynikiem analizy sku-pieñ (ryc. 24).

W ka¿dej podgrupie daj¹ siê wyró¿niæ grupy profili. Œwiadczy to o tym, ¿e analiza skupieñ rozró¿nia nie tyl-ko profile pod wzglêdem metody syntezy, lecz tak¿e partie syntezy lub Ÿród³a. Dla grupy „cyjanek benzylu” widocznych jest np. kilka skupieñ (ryc. 25).

Diagram dla próbek z grupy „kwas fenylooctowy” przedstawiono na rycinie 26.

W tym przypadku widaæ tak¿e podgrupy profili ró¿ni-cuj¹ce próbki. Przedmiotem dalszych badañ bêdzie okreœlenie granicznej wartoœci odleg³oœci, dla których próbki BMK bêd¹ przypisywane do tej samej partii (te-Ryc. 20. Marker nr 11, czas retencji 9,87 min

Fig. 20. Marker No. 11, retention time 9.87 min.

Ryc. 23. Wynik analizy skupieñ 80 próbek BMK Fig. 23. Result od cluster analysis of 80 BMK samples

Ryc. 24. Wynik analizy skupieñ 80 próbek BMK. Kolor czerwony oznacza próbki otrzymane z kwasu fenylooctowego, kolor zielony z cyjanku benzy-lu, a kolor niebieski BMK wyprodukowane nieznan¹ metod¹. Kolorem czarnym zaznaczono próbki BMK zawieraj¹ce acetofenon.

Fig. 24. Result of cluster analysis of 80 BMK samples. Red colour means samples obtained from phenylacetic acid, green – samples obtained from benzyl cyanide, blue – BMK produced with unknown method. Black indicates BMK samples containing acetophenone.

(9)

go samego rzutu syntezy) lub do tego samego Ÿród³a, ale ró¿nych rzutów syntezy.

Wyniki badañ BMK znajduj¹ siê w dwóch bazach danych – kryminalistycznej, prowadzonej przez CLK KGP, i policyjnej, prowadzonej przez CBŒ KGP. W ba-zie kryminalistycznej umieszczane s¹ profile BMK, szczegó³owe wyniki badañ analitycznych (czystoœæ, dodatki, g³ówne zanieczyszczenia), numery spraw

po-licyjnych i laboratoryjne, miejsce i data konfiskaty, oko-licznoœci konfiskaty, wielkoœæ konfiskaty i informacja o podobieñstwie do innych badanych wczeœniej próbek BMK.

Druga baza danych zawiera szczegó³owe informa-cje na temat konfiskaty, miêdzy innymi: imiona i nazwi-ska osób zwi¹zanych z konfinazwi-skat¹, numery telefonów, adresy, modus operandi, powi¹zania z innymi konfiska-tami. Znajduj¹ siê w niej tak¿e informacje zawarte w bazie kryminalistycznej, w tym numery spraw policyj-nych umo¿liwiaj¹ce po³¹czenie obu baz.

Bazy BMK umo¿liwiaj¹ miêdzy innymi monitorowa-nie rynku BMK w Polsce, identyfikacjê pochodzenia BMK (produkcja legalna czy nielegalna), znajdowanie powi¹zañ pomiêdzy poszczególnymi konfiskatami oraz ³¹czenie postêpowañ policyjnych dotycz¹cych BMK pochodz¹cego z tego samego Ÿród³a.

Tomasz Kunda

ryc. i tabele: autor

Autor publikacji dziêkuje dr. Waldemarowi Krawczy-kowi za pomys³ i pomoc w opracowaniu niniejszego ar-tyku³u oraz za d³ugoletni¹ owocn¹ wspó³pracê.

BIBLIOGRAFIA

1. Krawczyk W., Kunda T., Perkowska I., Dudek D.: Im-purity profiling/comparative analyses of samples of 1-phenyl--2-propanone, „Bulletin on Narcotics” 2005, t. 57, nr 1–2.

2. Background information on precursors used in the illicit manufacture of the Amphetamine-type Stimulants (ATS), 1-Phenyl-2-Propanone (P-2-P) and 3,4-Methylenedioxyphe-nyl-2-Propanone (3,4-MDP-2-P); INCB/ATS-P/2002/B. 1, 7 May 2002.

3. Krawczyk W.: Nielegalne laboratoria narkotykowe, Wyd. CLK KGP, Warszawa 2005.

4. Krawczyk W., Perkowska I., Parczewski A.: Propaga-cja b³êdu w profilowaniu amfetaminy. Monografia (materia³y konferencyjne) II Konferencji Chemometria – metody i zasto-sowania, Zakopane 2003.

Ryc. 25. Wynik analizy skupieñ dla grupy „cyjanek benzylu” Fig. 25. Result of cluster analysis for „benzyl cyanide” group

Ryc. 26. Wynik analizy skupieñ dla grupy „kwas fenylooctowy” Fig. 26. Result of cluster analysis for „phenylacetic” group

Profilowanie fenyloacetonu (BMK)

Profilowanie fenyloacetonu (BMK)

e-mail: clkpk@policja.gov