KARTA PRACY (edukacja regionalna – klasa V) Średniowieczne początki naszej wsi
Ćwiczenie 1. Przeczytaj uważnie tekst i wyjaśnij pojęcia w oparciu o przeczytany tekst i Szkolny słownik pojęć historycznych.
Nie ma wielu dokumentów na temat powstania Biesnej, ale z terenu Ziemi Bieckiej
zachowało się kilkanaście dokumentów lokacyjnych wsi z XIV wieku. Wtedy wsie
lokowano na prawie niemieckim, a na danym terenie powstawały pewne powtarzające się przy zakładaniu wsi zwyczaje.
Biesna prawdopodobnie powstała właśnie w XIV wieku, skoro pierwsza o niej wzmianka pochodzi już z 1403 roku. Większość wymienionych lokacji (14 na znanych 17) miała miejsce na „surowym korzeniu”, to znaczy, że osadnicy musieli wykarczować las, aby się osiedlić. Tak prawdopodobnie było i w przypadku Biesnej. Nie wiemy też, skąd pochodzili pierwsi osadnicy, którzy Biesną założyli. Znane z tych terenów dane dotyczące pochodzenia sołtysów mówią, że w okolicznych wsiach część z nich to Niemcy, którzy jednak bardzo szybko polszczyli się.
Wszystkie wsie zakładano nad rzekami i potokami, które zapewniały osadnikom wodę. Zagrody budowano w niewielkiej, ale bezpiecznej odległości od rzeki. Formą powszechnie spotykaną był układ łanów leśnych - obszar przeznaczony pod przyszłą wieś dzielono na pasy, które biegły od rzeki w jedną stronę aż po granicę wsi lub rozchodziły się
od rzeki żebrowato, w dwie strony, ku granicom miejscowości. Ten drugi sposób
zastosowano w Biesnej. Otrzymany pas ziemi kmiecie musieli wykarczować – rósł tu przecież las.
Obszar takiego pasa na tym terenie nazywano " rolą ", miał on około l łana frankońskiego powierzchni czyli 43 morgi (około 24 ha). Z pewnością osią osadniczą w przypadku Biesnej była rzeka Bieśnianka. Na terenie Ziemi Bieckiej osadźca(ten, który organizował lokację) zostawał sołtysem i otrzymywał pewne przywileje. W zamian za te przywileje był zobowiązany do służby wojskowej na rozkaz pana. Osadnicy na tych terenach otrzymywali najczęściej 20 lat na zagospodarowanie się - była to tak zwana "wolnizna ".
Potem musieli płacić czynsz.
Pasowy układ gruntów, które ciągnęły się od urodzajnego dna doliny po mniej żyzne partie grzbietowe, miał zabezpieczyć sprawiedliwy podział ziemi między osadnikami, którzy przypadające im role otrzymywali na drodze losowania. Z czasem poszczególne role otrzymywały swe nazwy od nazwisk właścicieli.
Pojęcia:
lokacja
...
...
prawo niemieckie
...
...
...
kmieć
...
czynsz
...
...
Ćwiczenie 2. W punktach wypisz kolejne kroki podejmowane przy zakładaniu wsi, na ich podstawie wykonaj szkic przedstawiający moment jej zakładania i zagospodarowania.
Najpierw narysuj rzekę (jako oś osadniczą).
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Miejsce na szkic
Opracował: mgr Edward Mazur
