Zróżnicowanie rasowe i językowe ludności na świecie
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń:• zna główne podziały ras i odmian ludzkich,
• zna pojęcie „rasa ludzka”,
• zna główne rodziny językowe na świecie,
• rozumie przyczyny największego zróżnicowania rasowego Ameryki Łacińskiej,
• rozumie znaczenie języka dla istnienia kultury narodu,
• rozumie fakt, że większość ludzi na świecie posługuje się tylko kilkunastoma językami z kilku tysięcy istniejących.
b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• wyjaśnić wpływ środowiska na kształtowanie się ras ludzkich,
• określić obszary pierwotnego występowania poszczególnych ras i odmian ludzkich,
• wymienić języki oficjalne ONZ i języki najbardziej rozpowszechnione na świecie,
• wskazać różnice między językiem martwym a sztucznym,
• omówić strukturę indoeuropejskiej rodziny językowej,
• wskazać na mapie zasięg występowania głównych rodzin językowych.
c) Postawy Uczeń:
• współpracuje w grupie,
• wykazuje postawy tolerancyjne wobec przedstawicieli innej rasy, posługujących się obcymi językami.
2. Metoda i forma pracy
Praca z podręcznikiem, wykład, pogadanka, burza mózgów.
3. Środki dydaktyczne
Podręcznik, kreda, tablica.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
1. Czynności organizacyjne – sprawdzenie listy obecności, zapisanie tematu lekcji na tablicy.
2. Podanie celu lekcji i omówienie sposobu jej przeprowadzenia.
b) Faza realizacyjna
1. Starter: „Co poza kolorem skóry odróżnia ludzi na świecie pod względem wyglądu?”.
Zwrócenie uczniom uwagi, że różnice te kształtowały się stopniowo w wyniku przystosowywania się do różnych warunków środowiska – podanie przykładów.
2. Wyjaśnienie uczniom, że na podstawie tych różnic w fizjonomii ludzi na świecie wyróżniono początkowo 3 główne rasy na przełomie XVIII i XIX w.: rasę białą (europeidalną), czarną (negroidalną) i żółtą (mongoloidalna).
3. Pytanie do uczniów: „Co to jest rasa ludzka?” Uczniowie mając świadomość podstawowych różnic w wyglądzie między grupami ludzi na świecie i wyróżnienia na tej podstawie 3
głównych ras, próbują skonstruować definicję pojęcia „rasa ludzka”. Podanie pełnej definicji.
4. Zaprezentowanie uczniom nowszej, bardziej szczegółowej klasyfikacji odmian i ras ludzkich (odmiana biała: rasa europejska; odmiana czarna: rasa afrykańska i australijska; odmian żółta:
rasa azjatycka i amerykańska).
5. Uczniowie określają na podstawie mapy odmian i ras ludzkich w podręczniku pierwotne regiony występowania głównych ras ludzkich.
6. Zwrócenie uczniom uwagi, że przedstawiciele czystych ras to tylko ok. 50 % liczby ludności, pozostałe 50 % zaś to przedstawiciele ras pośrednich. Wyjaśnienie pojęć: Mulat, Metys, Zambos.
7. Pytanie do uczniów: „Jaka część świata jest najbardziej zróżnicowana rasowo i dlaczego?”
Wyjaśnienie przyczyn największego zróżnicowana rasowego Ameryki Łacińskiej.
8. Przejście do drugiej części tematu lekcji : „zróżnicowanie językowe ludności na świecie”.
Pytanie do uczniów: „Jaka jest przybliżona liczba języków na świecie ?” Uświadomienie uczniom, że istnieje aż 2,5-3 tys. języków na świecie, jednak 2/3 ludności świata posługuje się tylko 19 językami.
9. Wprowadzenie uczniom podziału na rodziny językowe. Wymienienie i krótkie omówienie największych rodzin. Szczegółowe omówienie rodziny indoeuropejskiej – wprowadzenie podziały na: grupy, podgrupy i subrodziny językowe z rozrysowaniem schematu (załącznik 1).
10. Uczniowie odczytują z mapy języków na świecie w podręczniku kraje, w których używane są konkretne języki należące do poszczególnych grup, podgrup i subrodzin rodziny
indoeuropejskiej. Umiejscowienie języka polskiego w tej strukturze. Zwrócenie uwagi, że język fiński, estoński i węgierski należą do zupełnie innej rodziny niż inne języki w Europie.
11. Pytanie do uczniów: „Jaki język jest używany przez największą liczbę ludzi na świecie?”
Uczniowie odczytują z tabeli w podręczniku 5 najbardziej rozpowszechnionych języków na świecie i komentują, dlaczego są to tak popularne języki (kraje, w których są one używane).
12. Wymienienie języków urzędowych ONZ. Omówienie języków martwych i sztucznych – wyjaśnienie różnic.
c) Faza podsumowująca Zwrócenie uczniom uwagi, że:
- język stanowi o poczuciu jedności ze swoim narodem, jest wyrazem kultury narodu. Kraje, które nie mają jednego języka urzędowego (np. Belgia, Szwajcaria) muszą szukać innych elementów stanowiących o tożsamości narodu;
- więcej jest podobieństw niż różnic w wyglądzie przedstawicieli różnych ras i zostało udowodnione naukowo, że wszystkie rasy są na jednakowym poziomie rozwoju intelektualnego.
5. Bibliografia
J. Kop, M. Kucharska, E. Szkurłat, Geografia społeczno-ekonomiczna, PWN, Warszawa 2003.
6. Załączniki
Załącznik 1
RODZINA JĘZYKOWA
GRUPA SUBRODZINA PODGRUPA
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak
