Nauki dla dzieci przez Panią Barbauld po angielsku napisane, a teraz z francuskiego na oyczysty język przełożone przez Przyjaciela Dzieci dla dobrych matek. T. 2

i i

i

§ i

i

pnzaz

PANIA BARBAULD

c

PO ANGIELSKU NAPISANE, A TERAZ Z FRANCUSKIEGO NA OYCZYSTY JĘZYK

PRZEŁOŻONE PRZEZ

PKZYIACIELA DZIECI DLA DOBRYCH MATEK.

TOM II.

W WARSZAWIE,

nakładem hucuks i KER.MBN.

Vt DRUKARNI A. GAŁĘZ0WSK1EG0 l KOMI*

PRZY ULICY ŻABIEY Nr 4T1.

1830.

i_______

f

i

Jl

PRZE*

PANIA BARBAULD_e

PO ANGIELSKU NAPISANE

A TERAZ Z FRANCUSKIEGO NA OYCZVSTV JĘZYK PRZEŁOŻONE PRZEZ

PKZYIACIELA DZIECI.

DLA DOBRYCH MATEK.

TOM II.

W WARSZAWIE,

nakładem hugues i kermen. N DRUKARŃ 1 A. GAŁ BZOWSKIEGO I KOMP

PRZY ULICY ŻABIEY NE 421.

1830.

14-W i soo>

i.H

MAŁE HISTORYYKI

Ozym

POWIEŚCI DLA DZIECI od sześciu do siedmiu lal.

Okrucieństwo względem owadów.

Jakob znajdował w leni u- podobanic okrutnie dręczyć muchy, obrywał im skrzy­

dła i nogi, i cieszył się pa- 1

dy się chciały ucieczką ra­

tować. Inną rażą, nazbiera­

wszy ich gromadę, rozpły­

wał się z radości gdy ic wszy­

stkie pospołu zagniótł, a po­

tem się z tego chlubił iakby z iakiego dobrego czynu.

Brat iego częstokroć mu wy­

stawiał nierostropność i o- krucieństwo takowego postę­

powania; napróźno usiło­

wał on przekonać go, iź owady czuią ból, i że równe maią prawo iak my do swo­

body ido życia. Ani ich kon- wulsyync drgania, ani ich słabe brzęczenie, nic zdo-

bie litości.

Alexy miał mikroskop czy­

li drobnowidz; przywoła! pe­

wnego dnia Jakóba, ażeby przyszedł się przypatrzyć przez tenże mikroskop, cie­

kawemu zwierzątku. Uwa- żay, mówił on, błonkę deli­

katną łączącą o bied wie czę­

ści iego ciała; te piękne pa­

ski czarne i srebrzyste, iakie- mi iest odiednego aż do dru­

giego końca ciała ozdobione i len delikatny puszek, któ­

ry go pokrywa. Naokoło o- czu świetne włosienie, ma­

leńkie ki teczki tu i owdzie»

kiego zwierzątka przechodzi co do ozdób i piękności, wszelkie przepychy dworskie iiaypolężnieyszych Monar­

chów.

Jakób zdziwiony, zapytuic się swego brata, iak się to zwierzątko nazywa. Alexy Wyciągnął mikroskop i po­

kaźnie mu iednę z tych nie­

szczęśliwych much, które się stały ofiarą iego okrucień­

stwa.

Dzierżawca.

Jednego dnia, gdy P. Doi- w ił zamknął się w swoim ga-

które ważne interessa, dano mu znać, że dzierżawca le­

go P. Mateusz, był w przy- sionku i żądał z nim pomó­

wić. Pan Dowel rozkazał, aby go wpuście do przedpo­

koju, i kazał go prosie, aby się-tam chwilkę zatrzymał, póki nie skończy interessu , którym był zaięty.

Roger, Alexander i Zofia, troie dzieci Pana Dowel, by­

li właśnie w przedpokoju, gdy P. Mateusza tam wpro­

wadzono; on przywitał ich z uszanowaniem, aczkolwiek tonem wieśniaczym. Dway

1*

jeden na drugiego, i zaczęli się śmiad oglądając owego poczciwego dzierżawcę od stóp do głowy. Roger zaś tak daleko posunął swę niegrzc- cznośc, że aż sobie zatknął nos i przywoływał swego brata do drzwi. Chodź no 0- lcsiu, mówił on, czy czuiesz ty iaki to tęgi zapach nawozu?

Potem wszedł z fajerką peł­

ną żarzących się węgli, i kilkakrotnie obszedł naoko­

ło przed pokóy, paląc naniey papier i lak; nakonicc przy­

wołał służącego, ażeby przy­

szedł ze szczotką i wymiótł

usz naniósł ze swey chaty.

Oleś dawał oklaski grubiiań- stwu swego brata i przez głośne chychotanie się.

Ale siostra ich Zofia, była wcale innego ułożenia, i ow­

szem, starała się ułagodzić nieprzytomność, iakiey do­

znawał z tey przyczyny dzier­

żawca, ofiarowała mu chło­

dnik i prosiła go siedzieć, położywszy sama iego kape­

lusz i laskę na stole. W tey właśnie chwili wszedł P. Do­

wel i nayuprzeymiey ścisnął Mateusza za rękę i pytał się o iego żonę i dzieci, ia-

sta przyprowadziło.

Dla uiszczenia się Parni, odpowiedział dzierżawca wy- doby waląc z kieszeni skó­

rzany trzos, pełen pieniędzy.

Daruy Pan żem się nieco o- późnił, ale po drogach były takie wyboic, że niepodo­

bna było wywieźć prędzey zboża na targ.

Bardzom był o to spokoy- ny, rzekł P. Dowel; znam dobrze twoię akuratność i twoię rzetelność. Na widok rozłożonych talarów na sto­

le, Alexander i Ilogcr prze­

stali spoglądać na dzierżą-

wcę z pogardą: oni sobie wystawiali, źc on ani szelą­

ga nic miał, i źe przyszedł prosić oyca ich o lakowe wsparcie. Jeszcze bardzfey byli zdziwieni, gdy go wi­

dzieli wychodzącego i po­

wracającego z koszykiem na­

pełnionym pięknem! suche- mi owocami. To dla Pań- skiey grzeczney rodziny, rzekł ten dobry człowiek;

racz też Pan im pozwolić, aby pojechali do nas na wieś?

Ja mam dobre konie; ia mo­

ją bryczką przyiadępo nich;

będę miał o nich naywiększe staranie, a żona moiaidzie-

ci, będą przyy niowac', ile możności, iak naylcpiey pań­

skie dzieci.

Pan Dowel mu podzięko­

wał i przyrzekł, że go sam odwiedzi. Zostań WP. u nas na obicdzic; my dzisiay bę­

dziemy wczcśniey obiad ic- dli niż zwykle, ażebyś mógł wcześnie do domu powrocie.

Dzierżawca podziękował mó­

wiąc, iż ma wiele spra­

wunków w mieście, i że na­

tychmiast wyiedzie, skoro ie ułatwi, aby nic robie nic spokoyności w domu żonie i dzieciom.

P. Dowel włożywszy dla nich ciasta w koszyk, odpro­

wadził P. Mateusza aż na u- licę, życząc mu czerstwego zdrowia do krwawey pracy, a nakoniec dobrey podróży,

Wtedy Zofia opowiedziała swemu oycu, w obecności swych braci, o całem ich po­

stępowaniu z dzierżawcą. P.

Dowel oświadczył ile go to oburzało; ale moia kochana Zosiu, ściskaiąc ią czule, ty mnie swem postępowa­

niem pocieszasz za złośli­

wość twych braci; ty wiesz, żeśmy winni względy i sza­

cunek dla każdego uczciwego

człowieka, i że nic należy gardzie nikim, dla iego prostey sukni, lub iego spo­

sobu obejścia się: ludzie nayprościcysi w swych roz­

mowach i ubraniu, są pra­

wie zawsze nayszanownicy-*

si. Pan Mateusz iest tego przykładem; on nietylko, że uzbierał sobie trochę maią- tku, ale nadto bardzo do­

brze utrzymuie swoię żonę i dzieci, a od czterech lat lak iest moim dzierżawcą, nigdy nic potrzebowałem przypominać mu o pienią­

dze. Moia kochana Zosiu, nic wiesz o tern, że gdyby

ten człowiek był innićy u- czciwym i rzetelnym, to bym ia nic był w stanic wystar­

czyć na twoie i braci twoich potrzeby; rzeczywiście bio­

rąc , to on wam dostarcza na wychowanie i na ubranie wa­

sze, ponieważ ia odkładam przychód z dzierżaw y, którą on trzyma, na opłacanie wa­

szych potrzeb i waszych me­

trów. Mówiąc to, jadł na śniadanie z córką swoią su­

che owoce, które dostali od dzierżawcy. Roger i Alexan­

der także icdli śniadanie, ale tych owoców ani skoszto­

wali.

2

P. Dowel, widząc iak chci­

wym okiem spoglądali na re­

sztę tych owoców, które cho­

wano do kredensu, rzeki:

Nic spodziewajcie się koszto­

wać ani iednego z tych owo­

ców, aż póki ten szanowny człowiek, który ie dla nas przywiózł, nie będzie zado- wolniony z waszego postępo­

wania, naówczas zapewne nie omieszka on sam przy­

wieźć wam icszcze więcey.

Roger. Ale, papo, to nie moia wina; dla czego on tak nieprzytomnie pachnie.

P. Bowel. Jakiż to on ma nieprzytomny zapach?

Rog er, Zapach nawozu, któ­

ry iest nieznośny.

P. Dowel. A zkąd on ten zapach od nawozu bierze?

Roger. Na polu; a sam cią­

gle między nim przebywa.

P. Dowel. Cóż by należało robić, aby się od tego uchro­

nić?

Roger. Należałoby.... Na­

leżałoby....

P. Dowel. Należałoby mo­

że , ażeby nie używał nawo­

zu na swoiey roli ?

Roger. Tak iest, oyczc, mnie się zdaic, że toby był jedyny sposób.

P. Dowel. Ale gdyby przez nawóz nid użyźniał ziemi, iakimże sposobem mógłby mieć obfite plony; a gdyby zbiór iego był nicudatny, iakby on mógł opłacić swoię dzierżawę?

Roger ebejał leszcze cóś od­

powiedzieć, lecz oyciec spoj­

rzał na niego i na iego brata okiem rozgniewane»! i zo­

stawił ich samych.

Następuiącey niedzieli, ra- niuteńko, P. Mateusz zaie- chał ze swoią bryczką przed dom P. Dow cl, który urado­

wany iego uprzejmością, nic chciał mu czynić przykrości

przez odmówienie. Roger i Alexander, do których nic nie mówiono, prosili ze Iza­

mi w oczach, aby ich przy­

puścić do tey przciazdki i przyrzekli się poprawić. P*

Dowel im uwierzył i oni wszyscy z wielką wesołością wskoczyli na bryczkę. Nie­

zadługo przybyli na miey- see. Żona dzierżawcy czeka­

ła na nich przededrzwiami, i powitawszy P. Dowel, po­

dała iak nayuprzeymiey rę­

ce dzieciom i ego i po wysa­

dzała io z poiazdu. Jey zaś dzieci, poubierane w sukienki ś w iątecz ne, wy biegły na przy-

*2^*

ięcic swych młodych gości i dowiadywały się o ich zdro­

wiu. P. Dowel uściskał icpo kolei, i chętnie starał się podać im sposobność do roz­

mawiania, gdy Pani Mateu­

szu w a weszła prosząc, aże­

by raczyli się udać do śnia­

dania mówiąc: że kawa i pieczyste ostygnie. Śniada­

nie było na bardzo czystym obrusie. Filiżanki nie były wprawdzie ani srebrne, ani z chińskiey porcellariy, tyl­

ko z cyny, ale się świeciły, l)o były bardzo czysto wy­

szorowane.

Roger i Alexander spoglą­

dali na siebie szyderczo, i

zapcwneby się byli w glos rozśmicli, gdyby się byli nic obawiali oycowskiego gnie­

wu. Pani Matcuszowa spo­

strzegłszy te ich krzywienia się, rzekła: iź bardzo dobrze wie o tein, żeby im, w ich domu na pięknieyszych na­

czyniach zastawiono, iednak- że prosi ich, aby raczyli ła­

skawie przyiąć to, co ona im z całego serca ofiarow ała.

Po śniadaniu zaprosił Pan Mateusz P. Dowel, aby ra­

czył z nim zwiedzie i ego po­

la i ogrody; żona iego sta­

rała się ile możności u przy- icmnic przechadzkę dzie­

ciom: ona zgromadziła swe owieczki, które zasmucała oddzieleniem ich od swych iagniąt dla sprawienia tym sposobem przyjemności dla swych małych gości; z pól zaprowadziła ich do gołębni­

ka, gdzie równic panowały porządek i ochędóstwo.

Dwa gołąbki dopiero co z gniazda wyszło i przytem boiaźliwc, nic śmiały spró­

bować swych skrzydeł do lo­

tu. Daley siedziała na gniazd­

ku samica, która wolała ra- czey znieść, aby się iey do­

tykano, aniżeli żeby miała opuścić swe gniazdko; inna

karmiła swe nowo wylęgłe pisklęta, podczas, gdy oy- ciec gruchocząc bił skrzy­

dełkiem zbyt śmiałą rękę przybliżaiącą się do iego dzieci. Od gołębnika udali się do ułów, PaniMateuszo- wa dzieci tak postawiła, aby dobrze mogły widzieć robo­

tę pszczół , nic naraźaiąc ich, aby od pszczół były uką­

szone.

Wszystko to było dla nich nowością, dla tego też bar­

dzo ich to bawiło, gdy To­

mek iiaymłodszy synek dzier­

żawcy, przyszedł prosie ich na obiad; na glinianych mi­

skach był ten obiad zasta­

wiony, a dobra dzierżawczy- na rozdawała go na cyno­

wych talerzach; ale Roger i Alexander, zaięci leszcze tem co byli widzieli, iuż nie mie­

li ochoty szydzić; i owszem wszystko im się wydawało wy bomem : ale i to prawda, że Pani Matcuszowa dołożyła wszelkiey staranności na ich przyjęcie.

Podczas, gdy wety dano na stół, P. Dowel spostrzegłszy dwoie skrzypców wiszących na ścianie, zapytał dzierża­

wcy, kogoby on miał takiego u siebie, coby na tych in-

I

strmncn fach grał. Móy syn i ia, odpowiedział on i oba- dwa zaczęli grac; z początku kilka starodawnych ballad, potem poważne aryc, a za­

kończyli na innych aryykach wesołych i melodyynych.—

Mieli iuż skrzypce na swoich mieyscach pozawieszać. Nic, nie, icszczc nie, zawołał P.

Dowel, day ie też WP., te­

raz Roger i Alexander zro­

bią nam takową przyicmność.

Ale oni nawet smyczka w rę­

ku trzymać nie umieli: wszy­

scy się śmieli z ich niczgra- bności i z ich zawstydzenia, Przecież z żalem wyjechali

z folwarku. Powracaiąc do miasta, Pan Dowel zapytał ich, iak oni ten dzień prze­

pędzili ? No cóż Roger! czy iesteś kontent 1

Roger. Tak lest móy oy- cze.

P. Dowel. To innie cieszy;

ale gdyby P. Mateusz nic ra­

czy! się zaiąć przyjęciem nas w swym domu, gdyby wam żadnego posiłku by! nie ofia­

rował, ożylibyście też byli tak kontenci ?

Roger. Nie papo.

P. Dowel. Cobyścic o nim myśleli?

Roger. Ze to grubianin.

/\ Dowel. Adi Rogerze, kiedy ten szanowny czlę7l wiek przyjechał do nas, tp nic tylko żeście mu nic nie ofiarowali, alcścic sobie le­

szcze z niego szydzili. Ro­

biliście mu tylko nicgrzc- czności. Teraz tedy, kto z was, czy wy, czyli on, urnie lcpiey żyć i

Roger. To iest iego pow in­

ność bydź dla nas grzecznym, dla nas, którzy iemu daiemy sposób do życia.

P. Dowel. A to iakim spo­

sobem ?

Roger. Jak/ przez plony z naszych pól i siano z naszych

łąk. :i

P. Bowel. Prawda; ale co On z tein zbożem robi ?

Roger. Żywi nim swę ro­

dzinę i samego siebie.

P. Dowel. A z sianem co robi ?

Roger. Daic go swym ko­

niom.

P. Dowel. A co on swemi końmi robi ?

Roger. Używa ich do upra­

wiania roli.

P. Dowel. Więc tedy, on u- żywa wszystkiego; ale czy rozumiesz, że on wszystko to, co folwark wydaic, ze swoią rodziną i końmi spo­

żywa?

Hoger, Krowy też maią w tera swóy udział.

Alexander. I owce i gołę­

bic i kurczęta.

P. Bowel. Bardzo dobrze;

ale czyli on spożywa całko­

wity zbiór w swoim domu?

Roger. Przypominam so­

bie, że w przeszłym tygo­

dniu przywiózł ci duży trzos skórzany, pełen pieniędzy.

P. Bowel. A za cóż te. pie­

niądze?

Roger, Bo on przedał zbo­

że na targu,

P. Bowel. Powiedzże mi, kto ma większe korzyści z folwarku, czy Mateusz, czyli

tvvöy oycicć% Prawda, że on żywi swe konie sianem z mycli łąk; ale te konie u- prawiaią rolę, któraby bez tego nie wydała żadnego plo ­ nu. On żywi też swe krowy, swe owce; ale te zwierzęta dostarczają nawozu, który użyźnia role. Żona iego i dzieci żyią z pewney cząstki zbioru; ale oni przepędzają lato na pieleniu zielska, a inne na młóceniu zboża w stodołach: wszystko to iest dla mnie korzyścią. Mateusz wywozi zbywające zbiory na targ; ale nakoniec, nie dla tegoż to, aby mi wypłacił

dzierżawę I Co się zaś tycze tego, co um się pozostałe po odtrąceniu mey należyto- ści, czy liż on nie dobrze robi, że używa owoców, ia- kie mu dostarcza iego prze­

mysł ? lnaczey, bez iego pra­

cy, moźebym nic nic miał.

Roger. Dosyć przecie iest innych dzierżawców na świe- aic.

P.Dowel. Prawdę mówisz;

ale mało ich iest tak staro- wnych i tak rzetelnych; dzier­

żawca, który przed nim trzy­

mał ten folwark, wycinał drzewa, wysilał grunta, ruy- nował stodoły i domy; a gdy

%*

przyszedł czas wypłacania innie dzierżawy, to on ni­

gdy nic miał pieniędzy. — Gdym narzekał na iego nie­

dbalstwo , to on mi odpo­

wiadał, źc cały folwark nic wart tey dzierżawy.

Roger. Co za niegodziarz ! P. Dowel. Gdyby Mateusz był podobnym do niego, to rozumiecie, żebym ia się miał dobrze?

Roger. Nic, kochany oy- czc.

P. Do wel. Kom u ź więc wi­

nien iestem móy dostatek i Roger. Temu uczciwemu człowiekowi, ia to sam widzę.

P. Dowel. Więc nic i es (że to naszym obowiązkiem do­

brze się obchodzie z takim człowiekiem, który dla nas ięst tak użytecznymi

Roger. Ach oyczc! ia się wstydzę, zaręczam cię....

Na chwilę panowało milcze­

nie , poczćm P. Dowel rzeki:

Czemuś nic chciał grac na skrzypcach?

Roger. Wiesz dobrze móy oyczc, żem się nie uczył grac.

P. Dowel. Więc syn dzier­

żawcy umie coś takiego, cze­

go ty nic umiesz ?

Roger. On na skrzypcach gra; ale on nie umie po łaci­

nie iak ia.

P. Dowel. A znasz się na uprawianiu roli, umiałbyś za pługiem chodzie, mógłbyś powiedzieć, kiedy siać psze­

nicę , żyto, jęczmień, owies * Potrafiłbyś opowiedzieć, iak okrzesuią winne szczepy, iak szczepią drzewa, aby dobry owoc wydawały,

Roger. Ja nic ieateni dzier­

żawcą, a zatem nie mogę wszystkiego tego znać.

P. Dowel. Gdyby każdy nic i umiał iak tylko po łacinie, co cl się zdaie, jakbyśmy żyli?

Roger. Bardzo żle, tak iak dzikie ludzie.

P. Dowel. Czyby świat mógł istnieć bez łaciny?

Roger. Mógłby, móy oy- cze.

P. Dowel. Pamiętny więc móy synu naszę rozmowę, i o tem coś widział u Pana Ma­

teusza. Ten dzierżawca, któ­

rego odzież iest gruba, u- klońy tak niezgrabne, roz­

mowy tak proste, rzeczy­

wiście iest mędrszy od cie­

bie; ponieważ wszystko to, co on musi dostarczać innym ludziom, iest prawdzie ; do­

bro.

Osobliwe zdarzenie.

W dziciach moskiewskich ogłoszonych przez Posła Dy- mitręgo, czytamy zdarzenie nadzwyczayne iednego wie­

śniaka, który biorąc miód w wydrąźonóy barci, w którey się go podostatkiem znajdo­

wało, przez niebacznośc aż po piersi weń opadł. Od dwóch dni nadaremnie usiłował się Z niego wydostać, a krzyku iego nikt nie mógł słyszeć w tym odludnym losie, gdy tymczasem niedźwiedź nad- zwyczayney wielkości, który zapewne miał zwyezay oho-

r

(Izie do tey barci na miód nasamprzód wlazł na nią, a potem tyłem się we środek barci spuszczał, wktórey ów wieśniak przywiedziony był do rozpaczy o swoic życie.

Przecież czekał z wyciągtiię- temi rękami, aż póki się zwierz do niego nie zniży, a wtem raptownie uchwycił się go za tylne łapy. Niedź­

wiedź przelękniony, silnie się wyrywa i tym sposobem wy­

dobywa owego wieśniaka z więzienia, które niezadługo miało się stać iego grobem.

Uczciwość i wspaniało­

myślność.

Ubogi człowiek, który był odźwiernym w iednym do­

mu, w mieście Mcdyolanie, znalazł kiesę, w którćy było dwieście dukatów. Właści­

ciel tych pieniędzy, zawiado­

miony przez pisma publi­

czne, gdzie się o nie .dopo­

minać może, udowodniwszy, iako te rzeczy wiście były ic.- go własnością, odebrał ie.

Pełen radości i wdzięczno­

ści w łaściciel tych pieniędzy, ofiarował dwadzieścia duka­

tów temu, którego za swego dobroczyńcę uważał: on ich

nie przyiął. Dziesięć, pięć, i tego niezachwiany w swem przedsięwzięciu odźwierny nie przyiął. Tak tedy, rzekł właściciel tych pieniędzy, rzucaiąc precz tę kiesę z pie­

niędzmi, ona nie rest moia;

nic, i a nic nie zgubiłem, leżeli choc naymnicyszy do­

wód mey wdzięczności mi odmówisz. Nakoniec, ów bie­

dny człowiek przyiął pięć luronów (*), które natych­

miast pomiędzy ubogich roz­

dał.

(*) Korona, dwuzłotówka hellen­

der ska.

4

Z/t' skul/ii kłamstwa.

Kłam liwski był to dosyć roztropny młodzieniec, ma­

żący oraz szczęśliwe zdolno­

ści przyrodzone; lecz bywa­

jąc w złych towarzystwach, nabył obrzydliwego nałogu kłamać, a to nawet w nay- mnieyszey wagi rzeczach.

Przyiaciclc icgo ani mu sło­

wa nic wierzyli, częstokroć, z toy przyczyny, był obwi­

niony o takie występki, któ­

rych on wcale nie popełnił, a za które iednakowoź go karcono, ponieważ on sam tylko wiedział o swey nie­

winności.

\

Był ieden ogród napełnio­

ny naypięknieyszemi kwia­

tami , których opatrywanie było ulubioną iego zabawką.

Zdarzyło się iednego dnia, że stado wlazło przez płot, a będąc w ogrodzie wyiadło i wydeptało całą kwaterę ranunkałów właśnie wtedy, gdy Kłamliwski według swe­

go zwyczaiu wszedł do o- grodu. Nie chcąc sam ieden wyganiać tych spusłoszycie- li, bowiem wystawiłby na stratę przyległą kwaterę ro­

ślin zagranicznych, pobiegł do ogrodnika domowego, aby mu pomógł wypędzić to by­

dło. Ale ten człowiek się tyl­

ko śmiał z niego i rzekł: czy sądzisz mnie bydź bczrozu- mnyni.

Jednego dnia poięchał kon­

no zc swoim oycem, który spadł z konia i złamał nogę.

Droga była bezludna, a mróz brał tęgi. Kłamliwski usiło­

wał dać iemu lakową, po­

moc, ale napróżno, ponie­

waż siły iego nic były do­

stateczne; przymuszony w ięc był zostawić swego oyca le­

żącego na zmarzłey ziemi i biedź czeni prędzey do mia­

sta o pomoc.

Powszechnie znany za kłamcę, nikt nie chciał wie-

rzyć icgo powieści. Straci­

wszy wiele czasu na próżnych prośbach, powraca rozpacza­

jący i łzami zalany do micy- sca, na którein nieszczęśli­

wy oyciec icgo był pozostał, wystawiony na niewymowne cierpienia. Ale go tam iuź nic znalazł; szczęściem prze­

jeżdżał tamtędy poiazd i ten odwiózł go do domu.

Silny i cd en chłopiec, na którego Klamliwski był coś skłamał, czatował codziennie na niego, gdy szedł do szko­

ły i tęgo iemu skórę wybił.

Klamliwski przekonany, źc był winien, cierpliwie zno-

4*

sil takową poprawę; ale że ta zbyt często była po w la- >

rżana, to wytrwałość iego do znoszenia iey nakonicc go opuściła i on się przed swoim oyccin na niego poskarżył.

A oycicc iego poskarżył się przed rodzicami mściwego chłopca, chociaż sam wątpił o rzetelności tego czynu. — Doznał icszcze tey nieprzy­

tomności, iż mu powiedzia­

no: „syn WP. iest znany, lako kłamca; zapewne że i WPan sam iemu nie wie­

rzysz." Tym sposobem Kłam- liwski był wystawiony na zemstę swego nicprzyiacic-

la, który ią icszcze przez długi czas na nim wywierał.

Takie to były nieszczęścia, na które ten nieszczęśliwy młodzieniec codziennie był wystawiony przez fatalny na­

łóg swego kłamstwa. Nako- niec uczuł on sam obrzydze­

nie przeciw temu występko­

wi, i przedsięwziął stale po­

prawie się. Zastanawiał się nad każdem swoiem słowem ; mówił mało, ale zawsze rze­

telnie i szczerze. Wnet się o tern przekonał, iż prawda iest daleko naturalnieysza, aniżeli kłamstwo, a zamiło­

wanie prawdy do tego sto-

pnia doszło, źc nadwerężyć ią, chociażby wnaymnieyszey rzeczy, zdawało mu się bydź zbrodnią. Ta szczęśliwa od­

miana przywróciła mu sza­

cunek iego przyjaciół, zje­

dnała mu powszechne zaufa­

nie i spokoynośc sumienia.

Taiemnica do używania ciągUy zabawy.

Jabym rada cały dzień się bawić mamuniu, tak mówiła mała Laura do Pani Draper swey matki.

P. Draper. Co! nic nie ro­

bie, iak tylko cały dzień się bawić ?

Laura. Tak mamo, bawię się cały dzień dzisiay.

P. Draper. Mc innego so­

bie nie życzę iak tylko, aby ciebie uszczęśliwię moie ty kochane dziecię; ale założy­

łabym się, żebyś się znudzi­

ła > gdybyś się cały dzień miała tyłko bawić.

Laura. Zabawy miałyby mnie znudzić! Mamo! nie, nic, pewno nie! To sama zo­

baczysz.

Laura skacząc z iedney no­

gi na drugą, pobiegła po swo- ie zabawki i otoczyła się nie­

mi; ale ona była sama ic dna, ponieważ siostry iey

były przy lekcyach a i do o- biadu.

Z początku dosyć się bawi­

ła, i przez całą godzinę by­

ła szczęśliwą; zaczęła się po­

tem iuź nudzić i każda chwi­

la odeymowała iey cząstkę rozkoszy. Ona iuż po sto ra­

zy była oglądała każdą ze swych zabawek, wkrótce po­

tem sama iuź nie wiedziała co czynić, a nawet iey ulu­

biona lalka iuź ią nudzić zaczęła.

Poszła do swey mamy i py­

tała się, czyli ona nie wieia- kiey nowey zabawki, albo czyliby ona nie chciała się z

nią pobawić. Nieszczęściem P. Draper była zaięla ważne- mi czynnościami i musiała Laurze odmówić. Ta mała dziewczynka całkiem zasmu­

cona poszła sobie w kącik, gdzie długo ziewała czeka­

jąc na rekreacyą swych sióstr, po ukończeniu lekcyy. Na- koniec przyszły chwile rc- kreacyi, a Laura pobiegła do swych sióstr i rzekła im bo­

lesnym głosem, ze dzisiey- szy poranek zdawał się iey bydź bardzo długim, i z wielką niecierpliwością na nie czekała.

One wyszukały naypiękniey- sze swe zabaw ki, dla przy

wrócenia swey malcy sio­

strzyczce wesołości, którą wszystkie bardzo czule ko­

chały. Lecz niestety! uprzcy- mość ich była nadaremna;

Laura zawołała, źc te za­

bawki naymnicyszey przy­

jemności iey nie spraw u ią;

że od swych własnych za­

bawek iuż się iey aż źle zro­

biło, a potem dodała, że one maią chęć iey przykrość zrobić, ponieważ nic daią iey tych zabawek, któreby ona mieć chciała.

Adelaida starsza iey sio­

stra, panienka dziewięciole­

tnia , przytem czułego serca,

wzięła ią za rączkę i powie­

działa: Laurcczko patrz na nas po kolei, wszystkie je­

steśmy tutay zgromadzone, a wtedy powiem ci, która z pomiędzy nas sprawia ci tę nieprzyjemność.

Laura. A gdzie ona iest?

ta moia siostra, kiedy mnie zapewniasz, że ona się tu między nami znaydnie.

Adelaida. Tak jest. Ale gdybyś się dobrze przypa­

trywała moia Laurcczko, to- byś zobaczyła, że ty sama nią icstęś; tak iest, ty sa­

ma, moia droga Laurcczko.

Wszakże widziśb, że te za-

5

bawki nas bawią, chociażc- śmy się iuż często niemi ba­

wiły, nawet ieszczc pierw ? nimeś ty przyszła na ten świat; ale myśmy robiły na­

sze lekcye, dla tego teraz wszystko nam się zdaic bydź nowością.

Gdybyś ty była przez pra­

cę zasłużyła na zabawę tak iak my, toby i dla ciebie za­

baw a była tak przyiemną iak dla nas.

Laura, chociaż ieszczc by­

ła tylko małem dziecięciem, iednak miała dosyć zdrowe­

go rozsądku. Rozmowa iey siostry zastanowiła ią; uczu-

la, żeaby bydź szczęśliwym, to trzeba mieszać zatrudnie­

nia pożyteczne z przyiemne- mi; i od tego iuż czasu, nie wiem czyby ona nie lękała się bardziey przepędzić cały dzień na zabawie, aniżeli cały dzień na pracy.

Pies zaproszony na wie­

czerzę.

Jedna osoba zaprosiwszy swego przyiacicla na wiecze­

rzę, zaleciła naywytworniey- szc potrawy. Pies spostrzegł to i sądził, iż będzie nay- stósownieysza okoliczność do zaproszenia także psa są-

/

sicdzkicgo, Swego przyjacie­

la, ażeby był uczestnikiem bankietu. Wprowadził go do kuchni. Pies zaproszony w i*

dząc wiele rozmaitych rze­

czy, zaczął mówić: AhJ ia się naiem na cały tydzień!

Ach iak sobie podiem! — W tein miłem oczekiwaniu zaczął ogonem kręcić, wą­

chać i oblizywać się. Tciego obroty zwróciły uwagę ku­

charza , który uyrzawszy ob­

cego brytana czatującego na iego mięsiwo, powoli do nie­

go się przybliżył, złapał go za tylne nogi i wy trącił go za okno. Upadnienie iego na

kamienie było przy twarde, tak, iż na nieiaki czas był od niego odurzony. Nako- nicc wstał i powoli noga za nogą poszedł aż na drugą u- łicę, gdzie inne psy z tego okręgu zawiadomione, iż on był na wieczerzy u swego przyiaciela, pytały się go, czyli dobrze tam był poczę­

stowany. Osobliwszym spo­

sobem , rzekł do nich, ni gdym lepiey nie był przyię- tym. Aleśmy trochę za wie­

le pili; a ia szczególniey tak byłem tern odurzony, że nic mogę sobie przypomnieć, któremi drzwiami z tego do-

" 5*

mu wyszedłem. Bądźmy u- miarkowani w naszych na­

dziejach , aby te nas nie za­

wiodły.

Pu siei ni/i.

Jeden pustelnik wykopał sobie mieszkanie na wierz­

chołku góry, zkąd mógł wi­

dzieć obszerną przestrzeń lądu i morza. Jednego wie­

czora przypatrywał się, sie­

dząc na urwisku skały, za­

chodowi słońca i rozmaito­

ści przedmiotów na około niego się znayduiących; drze­

wa były przyodziane świe- tnemi liściami; krzewiny by-

( 53)

ly uwieńczone wiosenncmi kwiatami; ptaszęta śpiewa­

ły, siedząc na naywyźszych gałązkach; jagnięta skakały po barwistych łąkach; rol­

nik kraiał swe zagony; okrę­

ty popędzane przez zefiry, zawiiały spokojnie do por­

tów ; nakonicc cała natura o- źywiona przez powrót wio­

sny przedstawiła obraz pię­

kności i szczęśliwości. Ra­

ptownie wiatr się zrywa, wo­

dy się wzdymaią, chmury się gromadzą na firmamen­

cie ; noc rozpościera sw e ża­

łobne zasłony, pioruny hu­

czą, błyskawice przerzynaią

ciemne przestrzenie, deszcz, grad strumieniami walą; roz­

hukane bałwany miotaią z wściekłością o skały nie­

szczęśliwego żeglarza; zie­

mia ięczy pod zwaliskami lasów i trzęsie się pod nogami nieszczęśliwych mieszkań­

ców sąsiednich wiosek, któ­

rzy tłumem się cisnęli do .pieczary pustelnika w na­

dziei, że ich zasłaniać bę­

dzie od w ściekłości burzy.

W całey i ego postawie wi­

dzieć można było naj więk­

szą spokoyność umysłu i przytomność. Dziwili się te­

mu , i on rzekł do nich: Ach!

moi przyiacielc, u mi ark uy- cie wasz przestrach; wasze niebezpieczeństwo iest i mo- iem; icsteśmy świadkami walki żywiołów; lecz ia za­

stanawiałem się nad niezli- czoncmi dziełami Wszech­

mocnego , i przekonany ic- stcm, źc dobroć icgo równa się iego Wszechmocności.

Dwukolorowy puklerz.

W starożytności za czasów rycerstwa i pogaństwa, wy­

stawił pewien stary xiąże brytański posąg bogini zwy- cięztwa na placu, do które­

go się cztery drogi schodzi-

iy. Bogini ta trzymała w swey prawicy miecz, a lewą ręką opierała się na pu­

klerzu, którego zewnętrzna strona była złota a wewnę­

trzna srebrna. Na złotey stronie był napis:

Bogini zawsze sprzyiaią- cey.

A na przeciwney następu- iący:

Za cztery zwyciezlwa po sobie odniesione nad Pikta- mi i nad innemi mieszkań­

cami wysp północnych.

Pewnego dnia, dwóch ry­

cerzy uzbrojonych, i eden w kolorze czarnym, a drogi

w białym, w ieditey chwili przybyło do posągu ale z przeciwnych stron. 0 bad w a stanęli, ponieważ go ieszcze obadwa nie widzieli. Po kil­

ku chwilach przypatrywania się onemu: Ta tarcza lest złota, rzekł rycerz czarny.

Ta tarcza złota! zawołał ry­

cerz biały, (który patrzał na przeciwną stronę); ieżeli do­

brze widzę, to ona iest sre­

brna. Co mnie do twoich o- czów, odpowiedział rycerz czarny. Jeżeli kiedykolwiek bywały puklerze złote, to pewno ten nic iest złoty. — Tak iest, odpowiedział ie-

szcze rycerz biały tonem szy­

derczym, zdaic się nawet po­

dobnym do prawdy, że na tern mieyscu właśnie zlo­

ty puklerz stoic powinien.

Ja się tylko dziwię, ze ten puklerz srebrny nic wzbu­

dzi! pokusy przechodniów, stoiąc tu iuż od czterech lat.

Rycerz czarny rozdrażnio­

ny zaprzeczaniem i szyder­

stwem, które mu towarzy­

szyło, zaczął ze swym prze­

ciwnikiem obelżywym spo­

sobem się przemawiać; na- koniec wyzwanie na poiedy- nek zakończyło spór.

Zaślepieni obadwa gniewem, dali koniom ostrogi i udali

się na micyscc stósownicy- sze do walki. Potem biorą swe miecze w ręce, odgraża- ią sobie i uderzaią ieden na drugiego z równą natarczy­

wością. Zetknięcie się ich było tak mocne, pierwsze razy tak okrutne, iż obadwa razem runęli na ziemię, po­

kaleczeni i na pól martwi.

Nadszedł ieden druida i zna­

lazł ich w tak okropnym sta­

nic (druidowie byli to kapła­

ni i lekarze w owych cza­

sach ). On miał przy sobie elixir pow szechny, który sam sobie robił z uzdraw iających roślin znayduiących się na

0

górach i po lasach. Dat ka­

żdemu z nich zażyć po kilka kropel tego clixyru, co im życie przywróciło. Gdy wi­

dział, że iiiź mogą mó­

wić : zapytał się, o coś­

cie się WPP. tak zapalczy­

wie z sobą bili? Ten czło­

wiek, rzecze rycerz czarny, utrzymuje, że puklerz tego posągu ieSt srebrny; a on, odpowiada rycerz biały, ko­

niecznie ułrzymuie, że rest złoty. Ach! moi kochani bracia, rzekł druida z we­

stchnieniem , wy obadwa pra­

wdę mówicie i obadwa się mylicie. Gdyby ieden z was był obcyrzał obiedwic stro-

ny puklerza, toby się krew wasza była na próżno nie przelewała. Lecz niechay nie­

szczęście tey przygody służy wam na przyszłość za naukę;

przysiężcie w iney obecno­

ści na wszystkie nasze bogi, a szczególniey na tę bogi­

nią, iz nig dy nie będziecie wiedli żadnego sporu, az póki nie rozpoznacie, iak nayściślćy wszelkich okoli­

czności uczynionego wam zagadnienia.

Sposób wspaniały mszcze­

nia się za znieważenie.

Podówczas, gdy wielki Kon*

deusz dowodził woyskicm w Hiszpanii i gdy oblegał ie-

dno miastowe Flandryifran- cuzkiey, ieden officer wyż­

szy krzywdził za kilka słów nieprzyzwoitych żołnierza, który mu z zimną krwią odpowiedział, że wkrótce te­

go pożaluie. We dwa tygo­

dnie prawie po tern zayściu officer ten wyższego stopnia polecił kommendantowi oko­

pów, aby wyszukał odważne­

go i determinowanego czło­

wieka, któryby dowodził ró­

wnie niebezpiecznemu iak ważnemu przedsięwzięciu:

wyznaczył za to sto pislolów nagrody. Żołnierz, o którym wyżey mówiliśmy ofiarował się; i na czele trzydziestu

innych, których sam sobie dobrał, uskutecznił swego poruczenia z oczekiwaną po­

myślnością; naówczas offi­

cer wyższy wręczył mu przy­

rzeczone sto pistolów. Żoł­

nierz ic rozdaie pomiędzy swych towarzyszów', mówiąc, iż on nic służy za pieniądze, lecz dla sławy; oraz ieżcli czyn icgo zasługuje na na­

grodę , to prosi, aby go zro­

bić officerem. Panie, dodał mówiąc do wyższego officera, (który go nic poznał), ia to festem ten sam żołnierz, któ­

regoś WP. przed kilkunasto dniami pokrzywdzili który

0*

ci powiedział, że wkrótce tego pożałujesz.

Officer wyższy rzuca mu się na szyię i ze łzami w oczach prosi go o przebaczenie.

Codziennie widziano, iak ten naczelnik dawał owemu żołnierzowi nowe dowody swego zaufania i swey przy- iaźni. »

Nieumtarko wanie.

Cyrus, w dziecinnym ic- szczc wieku znaydowat się na dworze dziadka swego A styagesa, i chciał mu iedne-

go dnia służyć za cześnika.

Było obowiązkiem tego urzę­

dnika nie podawać Królowi kubka, aż póki sam wprzód nic skosztow ał napoiu w nim zawieraiąccgo się. Cyrus przez cały czas uczty poda­

wał mu nayzgrabniey, lecz nie dopełniał formalności. — Król spostrzegłszy to, przypi­

sywał takowe zaniechanie ie- go zapomnieniu: „Me, rzekł Cyrus, bo ia wcale nic chcia­

łem kosztować twego napo­

ili , ponieważ obawiam się, czy w niego nie nalano ia- kićy trucizny. Bowiem, po ostatniey uczcie, którąś wy­

dawał, widziałem iak dwo­

rzanie twoi byli zgiełkliwi,

kłótliwi, pomieszanych zmy­

słów; nawet ty sam Nayia- śnicyszy Panie, zdawało się, iż zapomniałeś o tern, że ie- stcś Królem.,,

Stara kokosz i miody kogutek.

Stara kokosz napotkała mło­

dego kogutka i poznała, że to był iey synek. Synu móy, rzecze do niego, możeiiiż nie potrzebujesz przestróg ma­

cierzyńskich , ale pozwól, a- bym ci leszcze icdnę dała;

Kie zagląday nigdy w stu­

dnię , bo byś tego mógł poża­

łować.

Miody kogutek przyrzekł, że będzie słuchał iey rady, ale sam sobie pomyślał, żc to są bay ki, źe to nie może nic bydź niebezpiecznego za­

glądać w studnię, i postano­

wił doświadczyć u pierwszey studni, którą napotka. Znay- djnie iednę studnię, wskaku- ic na wręb, wyciąga szyię i spostrzega w wodzie obraz drugiego kogutka, który ro­

bi toż samo co i on. Gniew go porywa, naieża swe pie­

rze. Tamten toż samo robi.

Z wściekłością rzuca się na swego mniemanego nicprzy- iaciela. Lecz zbyt późno u-

znawszy swóy błąd: Nieste­

ty! rzecze, dla czegóż są­

dziłem się bydź mędrszym od moiey matki!

Nigdyśmy nie powinni gar­

dzie radami naszych rodzi­

ców lub osób starszych i więcey od nas maiących do­

świadczenia.

Zaclior i Esref.

Zachor i Esref dway mło­

dzieńcy prosili derwisza i proroka Morata opiekuna o pozwolenie zwiedzenia oso­

bliwości w Alepo, dokąd w ła­

śnie przybyli. Ten święty człowiek pozwolił im i dał

każdemu z nich po kilka n- sprów, aby ie według woli swoiey wydali.

Asper iest to rbdzay mone­

ty u Turków, która ma oko­

ło sześciu szelągów. Gdy powrócili, prorok się ich za­

pytał, co oni zc swemi pie­

niędzmi zrobili.

Ja, rzekł Zaclior Widzia­

łem daktele, tak piękne ia- kic tylko Syrya kiedykol­

wiek wydadź mogła i ura­

czyłem się niemi za moie aspry.

Ja zaś, rzekł Esref, spo­

tkałem na ustroniu biedną niewiastę trzymającą na rę-

ku dziecię, którego płacz serce mi rozdzierał. Ona by­

ła blada i omglana; anioł śmierci iuż zdawał się iey oczy zamykać; dałem więc iey moic aspry iak naychę- tniey, a nawet radbym był i więcey iey dać.

Pieniądze, rzekł Moral do Zach ora któreś wydał na ła- kotki zupełnie są stracone;

i nic mogą, iak tylko w znie­

cić w tobie występek łakom­

stwa. Ale Esref, oprócz roskoszy, iakiey zawsze za­

żywać będziesz, przypomi- naiąc sobie dobry uczynek, wiedz o tein, że darowizna

twych asprów wyda owoce, które nigdy nic zwiędną, i które się będą przykładały do twego szczęścia na tym i na tamtym święcie. Dziecię, któregoś życic ocalił, zacho­

wa cię od wielkiego niebez­

pieczeństwa, a przez swą staranność przedłuży byt twóy.

Lenistwo i brali odwagi, Horacy, sławny poeta rzym­

ski, mówi, iż ieden wieśniak który musiał przechodzić przez rzekę, nic mógł się na to odważyć, i został so­

bie spokoynic nad brzegiem,

7

Wtey nicroztropney nadziei, źe tak wartki pęd wody spra­

wi, iż iey nakoniec całkiem w rzece nic stanic; lecz ta mała rzeczka, powiększona potokami z gór spadaiącemi, do dziś dnia płynie, których źródła są niewyczerpane.

Tak to i młodzież bez sta­

łego przedsięwzięcia i leni­

wa, igra sobie tylko z książ­

kami i utrącą drogie chwile łatwych postępów, iakie w młodym wieku uczynić mo­

że, ale te w miarę przyby­

wania latek coraz trudiiicy- szemi się staią do naby­

cia.

Powieść o szewcu i iego synu.

Jeden młody człowiek, syn szewca, mieszkańca malcy wioski niedaleko Madrytu, zrobiwszy wielki maiątek w Indyach, powrócił do swey oyczyzny i założył bank w Madrycie.

Przez cały czas niebytno- ści, rodzice iego błagali co­

dziennie niebios o opiekę dla niego. On zaś z swey stron» z wielką niecierpli­

wością pragnął oglądać oyca i matkę swoię. Więc, skoro tylko urządził swe intercssa, Tsada na konia> przyjeżdża

do wsi micysea swego uro­

dzenia. Już była dziesiąta godzina wieczorna, gdy on pierwszy raz zakołatał do drzwi poczciwego szewca, który iuż w głębokim śnie wraz ze swą małżonką spo­

czywał. „Otwórz, móy oy- cze, zawołał bankier, otwórz synowi twemu Franci Ho. „ Powiedz to komu innemu, odpowiedział ten dobry czło­

wiek, gdy się rozbudził;

zwódź kogo innego, syn nasz iest w Indyach, ieżcli żyic.

On iest przy tobie, oycze móy, on do ciebie mówi, po- znay głos iego. Jakubie, rze­

kła iego żona, mnie się zda^

ie, źc to nasz syn!.... Tak , to iest nasz syn Francilio, serce mole innie a tein zape­

wnia. Na te słowa wstaią o- boic z łóżka, zaledwie się nieco przyodzieli, 'Zapalili lampę, patrzą przez chwilę na Francilla i rzucają się u- ściskae go. Wszyscy troić się caluią; wszyscy troić ronią łzy radosne, leszcze się so­

bie ptżypatruią, podwaiaią swe pieszczoty i oznaki ra­

dości, że się po tak długiem niewidzeniu znów oglądaią.

Poczem bankier zaprowa­

dził konia swego do stayni, 7*

gdzie Znalazł siarą krowę kariniciclkę i ego rodziny.

Przcnikniony tysiącznemi u- czuciami radości, wraca do swych kochanych rodziców i opowiada im szczegółowo wszelkie okoliczności, które się przyłożyły do zrobienia maiątku w Peru. Słuchaią i nie śmicią prawic oddychąc, i drżą, łub się cieszą, stoso­

wnie iak opowiadanie iego wystawiało im niebczpie-' czeństwa lub pomyślność.

Kończy na tern, iż oddaic im większą ezęśc swego ma- iątku. Maiątek ten równic do was iak do mnie należy,

rzekł on, bowiem ileż to trudów i poświęceń ponie­

śliście około mego wychowa­

nia ! Ileźcście to mieli o mnie staranności w dziecin­

nych latach! Już więc czas, móy oycze, abyś sobie odpo­

czął. „ Nie synu móy, rzekł Jakób, ia lubię móy stan i nigdy go nie porzucę. Co • rzekł bankier, w twoim wie­

ku chcesz ieszcze pracować ? Ach! kochany oycze, teraz iest obowiązkiem syna twe­

go przedłużyć byt twóy, u- przcdzaiąc wszystkie twoic potrzeby.

Nakonicc, przez naleganie żony i syna, przystał Jakób

na icgo żądanie.— Abym ci zrobił przyjemność Franci!- Jo, to ia iuż nie będę robie dla publiczności, ale nic prze­

stanę robie trzewików dla sa­

mego siebie i dla mego do­

brego przyiaciela Wikarego, który tylokrotnie łączył swe modły z naszemi o zachowa­

nie ciebie dla nas.

Zawarłszy iuż takową umo­

wę, Francillo zjadł sobie pa­

rę miękkich, iaiek i poszedł spać, zażywając szczęścia, którego nikt czuc nic może, iak tylko dzieci przciętc ró­

wnic iak on, uczuciem do­

pełniania swych obowiązków.

Nazaiutrz pożegnał się z nimi na krótki czas i zosta­

wił im trzysta dukatów. Za­

ledwie trzy dni upłynęły, aż on uyrzał Jakuba przy by w a- iącego do iego domu w Ma­

drycie.

Otóż cię tutay witani móy oyezc! Czy przybyłeś na mie­

szkanie ze mną? Nic Fran- cillo, móy ukochany synu;

odnoszę ci tylko kiesę, któ­

rąś odieżdżaiąc nam zosta­

wił; ia muszę wrócić się do mego rzemiosła; bowiem od czasu gdym go zaniechał matom z nudów nic umarł.

11 VMM7 PROZĄ DLA DZIECI

od siedmiu du ośmiu lal.

Hymn I.

Chodźcie zemną i chwalmy Boga, ho on iest nieskończe­

nie wielki; błogosławmy Do ga, bo on iest niewymownie dobrotliwy.

On wszystko stworzył; słoń­

ce , ażeby oznaczało dzień>

xiezyc, ażeby noc oświecał.

kJ

-

4

Chodzę/oo ląhouh

On stworzył ogromnego wieloryba i słonia, nicmniey drobniuchnc robaczki pełza­

jące po ziemi.

Drobne ptaszęta chwalą Bo­

ga wdzięcznem świergota­

niem w cieniu zielonych drzew.

Strumyki chwalą Boga mru­

cząc przyjemnie pomiędzy gladkicmi kamykami.

Ja będę chwalić Boga mym głosem; bo mogę go chw alic, chociaż jeszcze iestem dzie­

ckiem.

Przed kilku laty byłem w kolebce, ięzyk móy był le­

szcze niemym w mych ustach i nic znałem jeszcze tego

wielkiego imienia: Bóg, bo rozum się ieszczc we mnie nic obudził.

Ale teraz mogę iuż mówię, a ięzyk móy chwalić go bę­

dzie; mogę iuż myśleć o iego dobroci i serce moic go pokocha.

Niech mnie wezwie, to póy- dędo niego; niech mi rozka­

że, a słuchać go będę.

Co rok będę go bardziey ko­

chać, a póki tylko żyć będę, nic zapomnę nigdy o Bogu.

Hymn II.

Póydźmy w pole przypatry­

wać rozwiiaiącym się kwia­

tom, przysłuchiwać się św jer-

gotaniu ptasząt i pobawmy się także na świeżey mura­

wie.

Zima iuź minęła, pączki na kwiecie iuź się pokazuią na drzewach, a kwiecie różowe brzoskwiń iuź się rozwiia, otoczone zieloncmi listkami.

Około płotów rzędami ro­

sną rzęsis te pierwiosnki, Itya- cynty z pochyłem! główkami i w cieniach swych ukrywaią błękitny fiiolck.

Świeżo wylęgłe gąsięta cho­

dzą po murawie; niedawno co się wykłuły; dopiero są tylko żółtym puszkiem po­

kryte; matka ich syczy na 8

nim.

Kwoka siedzi na swem gnie­

ździć ze słomy usłanem; z cierpliwością oczckuic tey -chwili gdy ma przestać wy­

siadywać; wtedy iak nayo- stróżniey otwiera dziobem iaia, a młode kurczątka z nich wychodzą.

Now o zrodzone iagnięta są na polu; chwieiąccmi noga­

mi postępuią za swemi ma­

tkami; a icszczc słabe ich nóżki zaledwie unosić ie mogą.

Gdybyście nawet i upadły małe iagniątka, to nic zro-

bicie sobie szkody; pod no­

gami waszcmi rozpostarty icst miękki kobierzec z tra­

wnika , rozpostarty on tam dla was umyślnie.

Motylki przelatuią z icdno­

go krzaczka na drugi i roz twieraią swe skrzydełka przed słońcem, które ic o- grzewa.

Młode te stworzenia, w szel­

kich rodzaiów cisną się, bo się czulą szczęśliwemi. Dzię­

kują Temu, który ie życiem obdarzył.

One mu dziekuią tylko w głębi swych serc; ale my dziękować mu możemy usta-

mi; icstcśmy doskonalszemi od nich, a zatem możemy lepiey go chwalić.

Ptaszęta mogą świergotać, a iagnięta beczeć; ale my usta nasze na chwalę iego otwo­

rzyć możemy; my możemy mówić o wszelkich iego do­

brodziejstwach.

Dziękuiemy mu za samych siebie i dziękować będzie­

my za te wszystkie istoty, które mówić nie mogą.

Wy drzewa kwitnące i wy iagniątka skaczące, gdyby­

ście mogły, tdbyścic powie­

działy ile on icsl dobrotli­

wy, ale wy icsteście nieme?

więc my za was głosić bę­

dziemy chwałę i ego.

INic złoźcmy was na ofiarę;

owszem, złoźcmy za was o- fiary; na każdym pagórku i na każdem polu przyniesie­

my ofiary naszego dziękczy­

nienia i czyste kadzidło mo­

dłów naszych.

Hymn III.

Patrzaycic na pasterza tey trzody, on ma staranie o swych owieczkach, on pro­

wadzi ic do czystćy krynicy;

on wiedzie ic na żyzne pa­

stwiska; gdy iagniątka są zbyt strudzone, nosi ic na

8^*

ręku; gdy się zabłąkał;*, to ich szuka, znayduie, i do trzody zwraca.

Lecz któż iest pasterzem pasterza? Kto ma o nim sta­

ranie ? Kto go prowadzi po drodze, którą ma postępo­

wać ? A gdy zabłądzi, kto go na prawą naprowadza drogę?

Bóg iest pasterzem paste­

rza. On iest pasterzem nas wszystkich; on o wszystkich ma staranie; ziemia cała iest i ego owczarnią, a my wszy­

scy iestesmy iego trzodą, a wszystko co rośnie na po­

lach , iest naszent pastwi­

skiem.

Matka kocha swe niemo­

wlę ; pieści na swem łonie;

daie ciału iego dobry po­

karm ; ona umysł iego zasi­

la wiadomościami: gdy za- słabieie podwaia swą troskli­

wość około niego; czuwa nad niem gdy zaśnie; na chwilę o niem nic zapomina; nau­

cza go iak ma bydź dobrem:

codziennie się cieszy widząc go wzrastaiącem.

Ale któż iest oyccm tey ma­

tki? Któż ią żywi i czuwa nad nią? Kto rękę swoiępo­

daże dla wyrwania iey z nie­

bezpieczeństwa? Kiedy za- choruic, kto iey przywraca zdrowie?

Bóg icst oycem te) matki, on icst oycem nas wszy­

stkich, bo wszystkich nas stworzył. Wszystkie istoty żyiące w owcy niczmicrney przestrzeni świata, są icgo dziećmi; wszystkie kocha;

icst dla wszystkich łaska­

wym.

Król rządzi swym ludem;

on ma złotą koronę na swey głowic, a berło królewskie w swey ręce; on zasiada na tronie i rozkazuje. Poddani icgo z pokorą słuchają; on się niemi opiekuje, nagradza lub karze.

Lecz któż icst Królem Kró­

la? Korona icgo utworzona

z promieni światła, a tron iego otoczony gwiazdami. On iest Królem Królów, on iest panem panów; gdy zechce, ażebyśmy żyli; żyicmy; gdy zechce żebyśmy żyć prze­

stali, umrzemy. Panowanie iego rozciąga się na wszy­

stkie światy, a świetność ie­

go we wszystkich dziełach iaśnieic.

Bóg iest naszym pasterzem, za nim więc póydzicmy; Bóg iest oyccnt naszym, iego więc kochać będziemy; Bóg iest Królem naszym, posłuszni i cm u będziemy.

Hy m n 1V.

Pokażę ci co pięknego. Oto rozkwitła róża. Patrzay iak się utrzymuic na mszystey łodydze. Ona iest królową wszystkich kwiatów. Liście iey są świetne iak światło , powietrze wonią iey iest na­

pełnione; ona iest rozkoszą dla oczów. Ona iest piękna, ale ten co stworzył różę, iest od niey piękniejszym; on iest rozkoszą serc.

Pokażę ci, co iest mocnem.

Lew iest mocny. Gdy opuści, swą iaskinię i gdy trząśnrc grzywą i gdy napełni ry­

kiem puszcze, to i cień i la-

nia ucickaią, a nawet wszy­

stkie inne drapieżne zwie­

rzęta się kryią, bo on iest straszny.

Lew iest mocny; ale ten, co lwa stworzył, iest mo­

cniejszy od niego: gniew ic go iest okropny, nic mu się oprzeć nic zdoła.

Pokażę ci, co iest wspania- iem; ale ten co stworzył słońce iest ieszcze wspanial­

szym od niego. Oko nic mo­

że znieść blasku iego. Wzrok iego przenika w naycicmniey- sze miejsca, a światło iego rażące na wszystkich dzie­

łach iego iaśnieic.

Jakież więc lest imię tego, którego usta moic uwielbiać mogą?

To wielkie imię iest: Bóg.

On wszystko stworzył; ale sam iest doskonalszym od wszystkich dzieł swoich.

Hymn V.

Wspaniałe słońce iuż za­

szło na zachodzie; noc zstę­

puje na ziemię, a powietrze umiarkowane ochłodło.

Kwiaty tulą swe różnofar- bnc listki; same się zamy­

kają w swych kielichach i skłaniaią swe główki na lek­

kich łodygach.

L,,=f

- ^

Kurczęta się zgromadziły pod skrzydłami kwoki, śpią sobie; nawet i sama kwoka spokoynie spoczywa.

Małe ptaszęta przestały śpie ­ wać ; pousypiały na gałąz­

kach , każdy schowawszy swą główkę pod skrzydełko.

Pszczoły nie brzęczą iuż naokoło ula i pomiędzy cu- krowemi kwiatami wonnego powoiu; ukończyły swe pra­

ce i spoczywaią w swych ko­

mórkach woskowych.

Baranki leżą na swetn inięk- kiem runie, a beczenie ich ciągłe nic rozlega się po wzgórzach.

9

Nic słychać iiiż gwaru po­

mieszanych głosów, ani igra­

jących dzieci, ani stąpania przechodzących się ludzi.

NIłot kowalski nic brzęczy na kowadle, a rzczka piła tracza nic razi iuż ucha.

Wszyscy ludzie spoczywała na swych lożach, a małe nie­

mowlę spoczywa na łonie swey matki.

Ciemność pokrywa niebiosa i ziemię; wszystkie oczy są pozamykane, wszystkie rę­

ce spoczywają.

Któż to czuwa nad tym światem, gdy on iest we śnie pogrążony, gdy przewidzieć

nic może niebezpieczeństwa, które mu zagraża?

Jest oko nigdy się nic za- mykaiącc; iest oko, które za­

równo widzi w ciemnościach nocy iak i w świetle słone­

czne»!.

Kiedy słońce pozbawia nas swego światła, i kiedy xię- życ nie świeci, kiedy żadna gwiazda nic iskrzy się na fir­

mamencie; oko to widzi wszędzie i czuwa ustawicznie nad wszystkiemi rodzinami świata.

Oko nigdy się nic zamyka­

iącc, iest to: oko Boskie; rę­

ka iego zawsze iest nad nami

Dał nam sen dla pokrzepie ­ nia sił naszych po trudach, utworzył noc dla tego, aby­

śmy spokoynie spać mogli.

Jak czuła matka cały dom swóy przebiega, trzymaiąc palce na ustach i nakazuiąc wszystkim głębokie milcze­

nie , aby nie przerywano snu iey dziecięciu; równie iak ona osłania przykrycie iego łóżeczka i oddala wszelkie światło od iego oczu; tak też 13óg rozpościera zasłonę no­

cy nad nami i zsyła milcze­

nie, aby ta wielka rodzina iego spoczywać mogła w ci­

chości i spokoynosci.

Rolnicy, zawieście prace wasze; a wy młode dziatki i wy brzęczące owady, spiy- cicspokojnie, albowiem Bóg nad wami czuwa.

Wy spać możecie, bo on nigdy nic spi; bez obawy możecie zamknąć oczy wa­

sze, bo oko i ego zawsze iest otwarte nad wami.

A gdy tylko ciemność zni­

knie, i gdy pierw sze promie­

nie porankowego słońca do­

tkną się waszych powiek, zaczynajcie dzień od chwa­

lenia Boga, który w czasie nocy nad wami czuwał.

9*

Wy kwiatki, skoro tylko na nowo kielichy wasze roz­

tworzycie, wydawayeie na­

tychmiast wonie na cześć iego.

Wy ptaszki, skoro się o- ckniccie, głoście wasze pie­

nia w zielonych galach: śpie- waycie na cześć i ego picr- wey, aniżeli dla waszych to­

warzyszek.

Niecimy pochwala i ego bę­

dzie w naszych sercach w chwili zasypiania; niecimy sława i ego na ustach naszych będzie, skoro się tylko o tkniemy!

Hymn VI.

Dziecię! zkąd idziesz i Co tam oczy twoic widziały?

Dokąd chodziłeś ?

Chodziłem sobie po łąkach po gęstey trawie; trzody się pasły naokoło mnie, albo spo­

czywały w chłodzie cieni;

zboże rosło na zagonach, a makówki i bławatki wyglą­

dały z pomiędzy zbóż świe­

tnych, owych piękności lata.

Przechodziłem przez cie­

mne lasy; wiatry szumiały pomiędzy drzewami, potoki w aliły się z łoskotem ze skał;

wiewiórka skakała z iedney gałęzi na drugą, a ptaszęta

rozpierzchnięte między ga­

łęziami odzywały się do sie­

bie.

Widziałem xiężyc wscho­

dzący poza drzewami, podo­

bny do złotey lampy. Gwia­

zdy jedna po drugi ey poka­

zywały się na pogodnem nie­

bie; lecz raptownie czarne chmury powstały i toczyły się ku południowi; iarkic bły­

skawice przerzynały gwałto­

wnie obłoki; w odległości grzmiało, grzmot się przy­

bliżył i toczył się nad gło­

wą moią, a strach mnie o- garnął, bw grom len przera­

źliwy.

Hymn VI1.

Pójdźmy pod to cieniste drzewo. Teraz południe, a promienie słoneczne sypią nam żywy ogień na głowy.

Ach iak to cień icst przyic- mny! Patrz na te gałęzie splecione nad naszemi gło­

wami , tworzące zieloną za­

słonę, której słońce nie prze­

nika; ten miękki trawnik pod naszemi nogami i czysty strumyk odwilżaiący drzewa.

Połóżmy się na tey spadzi- stości okrytej kwiatami; nie­

chaj nogi nasze wytkną na tey chłodnej trawie i prze­

śpijmy się na niej; ho wszy-

sl ko teraz w milczeniu, a my tu sami jesteśmy.

Trzody kładą się i spoczy­

wają w chłodnym cieniu, ale my możemy lcpiey tego cza­

su użyć. Możemy wznieść glosy nasze do niebios, mo­

żemy chwalić Boga, który nas stworzył. On stworzył sionce gorące, cień chłodny, le drzewa, których wierz­

chołki są tak wyniosłe, i le strumyki, 'które mrucząc, płyną po tych łąkach, wszy­

stko co (u widziemy, są to dzieła ręki iego.

Czy liż możemy glosy nasze aż do niebios wznieść/ Czy

możemy bydź słyszanymi od tego, który przemieszkuje na niebiosach po nad gwia­

zdami? My nie potrzebuje­

my głosu naszego aż po nad gwiazdy wznosie, bo on na­

wet myśli nasze słyszy. Ten kto sam sobą napełnia nie­

biosa , ten też i ziemię sobą napełnia.

Ale my jeszcze tak mło­

dzi uchni jesteśmy, czy liż mo­

żemy rozmawiać z tym, któ­

ry był odwiecznie? Gdy za­

ledwie pojedyncze słowa do­

piero wymawiać możemy, czy liż możemy rozmawiać z Bogiem ?

My, którzyśmy dopiero nie­

dawno żyd zaczęli, czyliż możemy iuż przyzywać ręki tey, która nas stworzyła?

my którzyśmy zaledwie ią- kac się przestali, czyliż mo­

żemy wielbić tego, który codziennie nadaic ięzykowi naszemu władzy i naucza nas mówić ?

Gdyśmy icszczc o nim my­

śleć nie umieli, on iuż o nas myślał, ieszcześmy nic umieli prosie iego, aby nas błogosławił, iuż błogosła­

wieństwo swoie na nas zle­

wał.

On uksztalcił członki nasze jeszcze słabe, tak, ażeby